Ioannis Tardini ... Disquisitio physiologica de pilis

61쪽

4 DE PILORVM c utis crassities, facit ut eleuata materia longiorem moram in meatibus trahat; siclintirmum ,&crassum pilum efformetur. Vnde fit ut sues , multo crassiores emittant pilos, quam vel boues,velElephanti,quamuis enim haec animalia crassiorem habeant pellem, quam sues, quia tamen cutem habent densiorem, neque meatus ita apertos, ideo tenuiores effundunt pilos: similiter & ovium pili' svellus enim multitudo pilorum est)sunt tenuissimi quod ipsarum cutis, tenuiores habeat meatus.Homo vero,in Capite prolixos,& crassos pilos emittit : quod cutis Capitis crassa sit, & rara, caeteris vero partibuS, aut nullos, aut exigui incrementi emittit pilos, ob nimiam cutis tenuitatem, de qua sequenti capite nobis agindum

62쪽

sima, ct admodum im- non poterant. liberastasi a natura efflcta fingulis annis in istissint

s. decidui. temere natura a Tenuitatu cause es, incusiatur, quod te is-- tactus exactior , qua- rem hominibus cutem litatu exsuper antims per- dederit.

ciperet, o decies ad in - δ Examinatar pnobis- testigendum necessarias ma Aristotelicum a9. submini aret. gr. ρα ro. cur uis ses Bruta, crassori, O Asinis pili e cicatrice pro- firmiori pelle donata qua meresese possunt homi- homines, quia arte Abi nibus non possunt. Vtem hominis admodum te .nuem esse sexcepta ea quae caput integit iam non semel dixi ---mus, idemque variis in locis iu- culcat Aristoteles: ae inter caetera quinto de Genera Animal. cap. 3. Sic habet causa nolo rum in caeteris cutis est, algorum enim alba est curas. nigrorum nigra i variorum, temistorum , partim

63쪽

36 DE PILORVM alba , partim nigra esse conficitur. At in homine,cutu nusta cause es: qui enim sunt albi, admodum nigros habent capillis: causa est quod homo omnium' maxime tenuem cutem habet,pro magnitudine Itaque nihil ad pilorum mutationem cutis valet,

imopraestra imbecillitate et a mutatur,es vel asole, mel a flatu redditur nigrior, nec pili usio pacto cum ea mutantur. Ex quibus Aristotelis verbis,duo

colliguntur cuti S attributa, alterum est, cutem hominis malit me tenuem esse, pro magnitudine corporis, alterum est, cutem admodum imbecillem. Imo, inquit,praesua imbecillitate ima mutatur, de utroque humanae cutis attributo nobis edisserendum. a. Ergo tenuissimain cutem, pluribus de causis obtinuit hom ac imprimis ea fuit naturae solertia , ne crassiore cute,tactus hominis fieret hebetior: quem admodum exquisitum esse decebat, tum quia, eXquisitam lcmperiem sortitus, quae vel ut ad quoddam naturae aequilibrium cssicia videtur; ut hanc

conteruarci; VCl minimaS qualitatum exsuperantias debuit cultareshaS autem deuatare non poterat,nisi beneficio tactus haberet exploratas. Acced i quod tactus , ut& caeteri sensus, hominibus inditi sint, non tantum ad utilia prosequenda, noxia deuitanda , sed etiam ad intelligendum,ut patet ex trito illo

philo

64쪽

PEJlosophorum axiomate, nihil sin intellit, quod prius non fuerit in sensu. Itaque quanto dignitatis interuallo,homo se supra bruta at . tollit, tanto exactiore sensu, ca debuit superare, ac potissimum sensu tactus, huius enim munus est, differentias quatuor primarum qualitatum eXplorare, ex quibus caeterae suscitantur,ex qualitatum autem notitia, latentem rerum naturam solemus inuestigare, atque in hac perquisitione, conquiescimus ut plurimu: qua in re, o picam illami vulpem imitari videmur,quae cum angustissimis vasis reconditos cibos attingere non Valeret, ne a Cygonia risu exciperetur, vasa ipsa circum- lambebat, finxitque, se vapore, & odore alimenti, bene obsonatam et ita&. nos cum abditas,& voluti in Democriti puteo delitesce-teS,rerum naturaS,& essentias,percipere non valeamus, aliquot dunta Xat rerum qualitates,exploramus,& in earum cognitione quae nostra est miseria) conquiescimus. Decuit ergo hac ratione hominis tactum exquisitissimum esse, ac consequenter, hominis cutem

esse tenuissimam. Ex quo factum est, ut Plinius referat fui me nonnullos qui opinati sint, subtilitatem animae constare non subtilitate sanguinis,sed cute,operimentisque corporis atque animalia pro maiori tenuitate , aut

65쪽

s DE PILORVM crassitie cutis,magis,aut minus Bruta esse s ac propterea hebetes, & tardo ingenio σακι-M υυς quasi Crassipelles nuncupant Graecis ad quod facete, ut dc caetera sic allust Plau

tus : meus Herin, Elephanti corio circumtectus,non

suo neque plus habet sapientia quam lapsae.

3. Altera causa , cur homo tenuissimam cutem nactus sit,haec est,natura sicut non defficit in necessariis; ita noabundat in superfluis: Bruta quia nulla arte, & industria sibi tegumenta parare poterant, ad arcendas aeris iniurias, idcirco bona mater, firmissimam,&crassissimam cutem,ab ipso ortu , pro cuiuslconditione, singulis largita est , & quoniam idem tegumentum, non Competit omnibus anni tempestatibus, ideo cuti pilos circumposuit,qui per aestus essent decidui,& aduentante frigore renascerentur, homo autem quia artς,&industria vestimenta sibi parare poterat,non indiguit ea naturae solertia, quae potius impedimento futura erat, ad eXerendas sublimiores illas functiones, ad quas ipse si1pra brutorum conditionem destinatur. Vide ergo quam iniqui sint rerum aestimatores, qui naturam ideo incusant, quod Bruta cornibus,ungulis, firmissimo corio,& caeteris huiusmodi praesidiis armauerit : hominem vero nudum, dc inermem effinxerit, nam praeter

66쪽

praeterquam quod haec nuditas ad exercendas sublimiores animae functiones conducit plurimum; illis etiam praesidiis apparandis rationem dedit dirigentem,& manus exse

quenteS.

Nudus homo quamuis materna prodeat aluo, Artibus innumeris commoda milli parat. 4. Atque ex hac cutis tenuitate soluendum

est Problema illud Aristotelis quod proponi tur se st. Io. probi. 19. & 3Ι. Cur equis,& asinis,pili e cicatrice promere se se possunt , ho minibus autem non possunt,Respondet Aristoteles causam esse,quia in caeteris animalibus, tergus per se est pars corporis hoc est ut ego explico) tergus est pars corporis a caeteris distincta. In homine vero, cutis est veluti efflorescentia carnis seque illa ad hanc habet, ut crusta quae pulti super extenditur,

ad pultem: sicue enim crusta , nihil est aliud, quam ipsa puls, frigore aeris condensata ue ita cutis nihil est aliud, quam ipsa caro , frigore

externo solidior facta , cum igitur caro vulnus acceperit, aut attrita se it, magis condensatur Zc pristinum statum immutat;quare mirum non est si eo immUtato, pilos, amplius non emandat, at vero iumentis attritis, ubi ad sanitatem redierunt, partes Vitiatae, corporibus denuo eisdem replenturi ac proinplere

67쪽

ηo DE PILORVM pterea ex his, pilus rursus emergere potest. Verum haec responsio, dum unam dissicultatem enodare nititur, multas alias producit imprimis enim ex ea cutis historia, quam supra recensuimus, & ex communi Anatomicorum Consensu, patet, cutem veram esse partem corporis, a carne,Caeterisq; partibus,

distinctam , imo ipse Arishoteles,Capitis culcideo sensus expertem esse decernit, quod hulla ei caro substernatur, sic enim habet 3. de histor.animal.c.Π.' Sensu cutem ipsam earere constat maximnque in capite quo-ntim ibi nulli interposita carne ossi adhaerea Vbicunque cutis per se ac sine carne est, ulnerata non coit,ut in gena bucca praeputio palpebra, ex quo sequitur cutem non posse esse carnis efflorescentiam & exultationem ut loquitur Aristoteles neque enim poterit emorescere caro ubi non est . Sed esto,cutis hominis non si pars distincta, ab ipsa carne:sitque in brotis, tergus,pars distincla a caeteris partibus: sanE ex eo sequitur,in cicatricibus hominum pilos potius debere produci, quam in cicatricibus caeterorum animalium, siquidem caro potest reproduci:

non tantum quoad secundam intentionem,

ut loquuntur Anatomici , sed etia quoad primam : ac proptprea idem Aristoteles Pra-. blem.

68쪽

blem. 3 i. eiusdem sectionis, idem problema proponens aliam reddit rationem huiusce euentus, quod scilicet in homine, cicatrix densor euadat, itaut ab infirmiore pilo per uadi non possit;cur autem densitas illa in hominis cicatrice contingat; potiusquam in cicatricibus caeterorum animalium , rationem non reddit: ego ex tenuitate cutis humanae, petendam iudico I cum enim caetera animalia firmam,& densam cutem,nacha sint,ea ubi vulnerata est,ob insitum robur,rursus potest coalescere: etiam quo ad primam intentione,quod voluit innuere Aristoteles his verbis. At vero Iumentis attritis ivbi adfaritatem redierunt, partes vitiatae, corporibus denuo eisdem replentur. In homine vero cutis tenuissima, &admodum imbecillis; vulnerata,rursum non

coalescit,nisi per secundam intentionem, hoc est beneficio callosae substantiae quae de nouo adnascitur quae cum durissima sit non potest a pilo per uadi.

69쪽

ν Agrestes homines cras Strinioni amorem ergases ex uniuersa cute 'los faetum denegauit, finis emittunt, quod ipsa cutis prouidit. aeri exposita crassor o Eua incommoda e-

durior euadat. quantur tenuitatem, ore Asia ratio huius ear- imbecillitatem cutis: de tuu a e desumpta. SA arum more qui sty Natura dum cuti sub- cutem indurarem recens straxit robur ius incolu- natos in frigidam mermitati, totius, corporis gebam , damnatin his bono consuluiscuti cum mos a Galeno.

D hunc quoque locum spectae UBU quaestio illa, quid causae sit, cur A grestes homines, & brutorum

more per siluas oberranteS, toto corpore pilosi,& hirsuti euadant. quod Regi Nabuchodonosor contigi sse sacrae prodiderunt literae:sic enim cap. . Danielis scriptum legimus, Eadem hora siremo completus es seuper Nabuchodonosones ex hominibus abiectis est, ct fanum ut bos comedit , se rore caeis corpus rim in- fcctum

70쪽

fctum est ; donec capilli eius in similitudinem aquilarum crescerent cY ungues ritas, quasi ungues avium. Vales de sacra Philosophia cap. 8 r. huiusce euentus causam refert , in copiosam fuligine,crassissimae melancholiae, quam Nabuchodonosor contraxerat, ex illo inordinato vi stu. Verum haec sententia non omnina satisfacit: constat siquidem permultos variis affectibus melancholicis detineri, copiosumque humorem melancholicum coaceruasse, quibus tamen, nihil huiusmodi contigisse visum est:sed neque valde copiosum humorem melancholicum coaceruare potuit, eX Vsia faeni, & herbarum, quin potius crudum, tapituitosum succum ex huiusinodi victu, consequutum fuisse,admodum credibile est. Ita que hirsutus toto corpore euasit rex ille,crassosque adeo emisit pilos, ut pennas aquilaru, crassitie aemulari viderentur ; quod eius cutis aeri exposita,& rore caesi infecta,multo crassior,& firmior euaserit,siquidem ut supra monuimuS,homo toto pene,corpore,si caput CXcipias, exiguos, & pauci incrementi gerie pilos,quod adeo tenuem habeat cutem,&& raram ut humor ex quo pilus erat coag mentandus, prius evaporetur,& exhalet, qua in pilum fuerit conuersus. Ergo deffectus pilorum in homine, aut potius eorum exilitas,