Progymnasmata logices puriori sermone conscripta auctore Augustino Hunaeo ... Additus est libellus de disputatione inter disceptantes dialectice instituenda ab eodem auctore editus

2쪽

PRAEFATIo 3

PRAEFATIO DE Vs V ET NEscessitate huius opusculi Erito uetus trud scholarum Philosophicarum inmi tutum improbari non potest, hos dies laudabili consuetudine , ab omnibus Arhylotelis Los risa ex professo tradituris

obseruatur , ut priusquam infrmos adhuc et rudes P bilis ophiae studiosoru animos ad Artis disserendi penetralia perducant,quaesὰam, de varia aeceptione terminorum quos ut pue svorum 9 rudium captui subseruiatur , licebit uoseabula aut dictiones, aut uoces Grammaticorum more appellare , quamuis apud Dialecticos non nihil inter ea possit inueniri di1criminis , si res ad se suerum unguem expendatur praemittant.

Nam cκm Dialemca arssi definiendi, diuidens di, O argumentandi , seu de quavis re proposita , prout eius fert natura dis utandi: Id autem nemo efficere possit, nisi oratione , quae uocibus smplicistas constat, pro instrumento utatur , eὸ quod res ipsas, iuxia Aristotelis sententiam , ad distulatiosnem adferre non liceat. Nu i dubium esse potest, quantum serat adiumenti Dialectitas munus obitur implicium uocum ex quarum diue ate oras

3쪽

q PRAEFATIO

tio non parum capit carietat exacta

cognitio.

Ad quam non satis fuerit, qualem qualem uos rabulorum significationem ex Grammaticorum praescriptis hausisse; sed praeterea cognoscere necessum est , quit νδε uox primario , qu 'd secundas riosenificet , quamq; significandi a Numam alijs ad elia , latitudinem bos uel illo pacto eor

eata , cccipiat. Quare nemo se peruacaneas esse dixeriςaut insutiles Dialeii ico futuro terminorum acceptiones ,

sed eat ille , fxius e contempletur , quot sensus ,

quam φ diuersos inter se uaria nocum iun tura in tota oratione pariat. Nisi forta spis in aediscandi ratione variatam trabium , reliquarum p partium fructuram, aediscit ipsus aliari atque aliam figuram arbitretur esces reo Sicut,er in Geometria ex uarissubinde ; mustato linearum ductu, non unum fgurae genus nasset. In oratione uero, qua tanquam in Erumento ad loquendifacultatem 4sidue uti cogitur, non ideusu uenire .

Nimium profecto'upidus fit buiusmodi,ac sermonis imperitus, qui non intelligit,orationissensum non ex singulis duntaxat verbis , verum etiam ex totius orationis ivnqura, Ostu partium colligendum esse.

Quandoquidem plex dictio, prout diuersa

4쪽

ad iuncta fuerit, nunesngulari personamve, nuc uniuersale, seu totam rei naturam denotare deρυσhenditur , nunc technicos pro se,aut simili accipis tur. Rursus aliquando signi sicationem extendit , etiam ad ea quae non existunt, aliquando cotrahit, ut nec pro omnibus quae existunt,fgnificatis capiatur , prout bansuel illam significandi legem a vi, cina uoce ipsi praescribi contingit. s unt ergore in veritate sermonis indaganda, er in detegenda falssitate qui propr3 sunt Dialecticae fines) non solusinguliseparatim per se excutiendi termini, sed tos tum ipsius orationis corpus ,sa ta membrorum ad inuicem collatione, vi , simplicium vocum,er totius sermonis vjs penitus perhiciatur. - Ex his non disseile fuerit intelligere, quanta ut litas , imό necessitassit tradiationis, de uocabulos rum uirtutibus, uariis accipiendi modis, quam Jn usum Iuventutis, quae ad Aristotelieam Phisiosophiam deninatur, sagax maiorum indorus adinvenit , ae poseris,ueluti per manus solenni more tradidit, o Aristotelem adeuntibus expli

carι mandauit. a

Quippe, qui irritum laborem in Aristotele enarranio omnem uidebant, or magnam fore in nemque iuuenilis ingens, vexationem potius . quam innitutionem , s sermonis uum natura tota non

ante perstecta, ad issciles stinosae at tis praeceptio nes protinas aulicondas proeliores properarent.

5쪽

Animaduerterat sane maiorum prudentia,quam plurim ab Aristotele trσdita , bis neglectis pere is ei non posse ut sunt Oppositorum natura, is uis

mi, Eleachi sopbinici, b similia in ac ut semes

dicam , nihil de quaestione quavis recte fatuere ea qui uocabulorum ut 'O energiam ignorat. Atque illud egquod etiam Aristotelis coormastur te1timonio in Elenchis, ubi Ostendit in distulasmnibus, eos, qui uerborum uiminc proprietates ignorant, facile'er cam ipsi distulant, O cum alios digi utantes audiunt, jur,atque illaqueari. Neccessum igitur erat, vel maxime veritatis indagatoribus, eam rem curae esse, ut in tam varia uocabulorum usurpatiion certa quadam discutiens dae explicandues orationis regula, eramussi nus diosa iuuentus uteretur, qua ex tenebriisses illis

latebris, o obscurissimis uerborumsignifeationis bus, b acceptionum ambagibus,ri promptum esset, autoru vera' germana sensa in clari luce eruere Neque audiendi sunt, qui scholarum institutώboe de exacta orationis expendendae norma pueris tradenda, anteqsum Aristotelis Logicem altius insgrediantur, damnant, ae huius anis profeseres inique insemulant, quod icta in parte falcem suam in Grammaticorum messem immiserint. si Grammatici, quod sti proprium ac peculiare fuerat disbi quoque , ut par erat, adsumere uoluissent, eria plenum tradere uarias terminorum accerdos

6쪽

nes, quas param ex se, partim ex ad iuncto , partim ex totius orationis sensu admittunt, non admodum futurum erat bisee praeceptionibus . opus e verum cum it bane rem veteri , sed mala consuetudine abs se ad Dialecticos magistas reiecissente Nostri homines , quibus in inititus enda adolaseentia summa eura esset , in nudi6ὸ curarunt,ne serm3 quo uerum inquirimu er falsum refutamus, uouis deflecti, O nullis rertis uestigiis huc illite oberrare posset. . Itaq; Logis mesebolae merito succensere non potest Grammas

ticus , si ex foribus quos ipse pro derelistis habuie

in Urimum suorum in re Dialectica rudiu utillitatem , succum ad praecepetionum Artis disserenda faciliorem exactiorem p intelligentiam profuturum exugat, atque in publicum, communemfusum traducat . In qua re praestanda ita suam operam Phisi ubis professores collocarunt, ut quae leuiter Grammatici transmiserunt , ne dicam omiserunt,ipsi exacta quadam trutina expenderint, O quod aiunt , ad uiuum discusserint . -- Qis circa cum in ea uersarentur baxena in qua neminem Latinorum, qui inter classicos recensetur sequi liceret, multa rebus voeabula imponenda res currerunt, ut merito aequiuis patientibus auriλιι

ferre debeant, si susunt delicatioris palati, nos

uas nonnumquam huius disciplinae uoces, quas singulis ortibus=p eculiares esse eloquentia Romana,

- - . . . .

7쪽

8 PRAEFATIO parens Cicero farctur , quibus nouυiee minus atriis res subesse consueuit. Qu-ii ab eis fortassis impetrari nequeat, illi ipsi Ari, larebi Latinae imaguae , exsuo uelim depromant penu, quα barum rerum naturam propias ob oculos ponant.

Atque haec ueriasius forsan, quam sar en e sed suggerenda erant charissimis discipulis nostris argumenta, quibus sese muniant, ac nudia sua comprobent aduersus eos, qui hanc partem falsi

criminantur.

Caeterum ingenue fatendum en rationis exasse expendend. rotiοηem, ex probatorum autorum

usu petendam esse,.non ex jubtilibus illis magis quam ueris superioris saeculi Dialecticorum regustis , secundum quas nimia prostito superstitiose uerborum sensa contra Grammaticam , re usitas tam recte loquentium consuetudinem , reddiderunt ii, qui ob temporis iniuriam serm nis imperitia la borabant . Qin si meliorem nouissent linguam , adque svi qttemperassent: suos canones ; O qui in eius linguae verbis, atque communi eruditorum senis obseruassent , tradidissent : nee ita sibi linsgua er voces. Osensa, quorum nullus sit usus cum nemo se curet loqui, cοηφα issent.. νὶ Aduerterant rectre illi necessari aliquam exassiius examinandae orationis normam inuentuti trasdendam esse quam Grammatici non satis uidebans tur tradidicte, sed modum non tenebant, tuinis

8쪽

ra praeci lentes,qsua magis somnia, quam usu linguae alicuius , quod minime faciendum erat,4es, quentes. Nam quoa dicunt, uosc concipio, hoe vero nihil ad Dialecticam, quae es de sermoneo praecepta eontinet in communi linguae usu observata. An eum mi bi dieituru Theologus est homo morosus, 1 ectare debeo , quid intelligat indoctus , qui morosum ca*iat pro bene morato, di non postius quid in lingua Latina signet: sic de illius Pros post is falsiitate iudicaturus.

An adeo impius juturi si quistissm , qui chrini sententiam , Pauperes semper habebitis

vobiscum,quouecundum regulas inorum , veristati non consonet, falsam iudicare audeat, cum nec ipsi iidem , quibus nescio quis deus tot busiusmodi regularum oriadas in mentem misit, me etiam alis aliter loquantur .

Certe Cicero ἐς Legibus, vera er falsa suastqnte , non aliena tuticantur , dicit: quo in a jbi fortasse , quos meditamur libris, ditivitas

bimus copi bs. Quantum igitur inue terata scholae Uuetudo, ἐπ nonrae eruditionis tenuitas permittent, ples raque tum sermonis , tum regularum uitia, quae ' ab Omni ratione, em loquendi ,er abs borrent , aut mutabimus , aut iudicabimus bdelibello: seruaturi interim, quae bona sunt , b ὸ

9쪽

io PRAEFATIO

Latinae linguae usu non recedunt, eaque eultius expli eaturi. Da quoque totum bune tranatsi moderabor fistiente Deo) ut nec buuitas obscuritatem, nec eos pia subdium merito cuipiam parere queat r nequi magicas Sophistarum praeceptiones, hie per omnia sequuturus , neque rursum damnaturus in totum,

quae his de rebus praecipiuntur , quemadmodum hodie quidam solent: ob id maxime disciplinam aliqua ἐπ Artes potissimum, asternanter, quod inspiciat, atque perpendant magis, quam abuti artesua, aut verius,non uti omnino Hessores ibi consueues rint , quam contra quis uerus artis usus aut sit, aut labore queat inuefigari. Haec praefati , ad rem accingamur. Et quia omnis hae institutio de Terminis taηquam praecispua materia futura eii, non abs re fuerisa Termini Initione exordiri.

DE DEFINITIONE TERMINI CAPUT I.

Terminum Aristotelis, quem ducem ubi us libens tersequimur , ita fre describit in rrioribus Anablicis. Terminus est in quem resoluiti r Proposistic, ut Praedicatum,uel Subiectum caemadmodim huius Propositionis. Sapiensen diues, Terminis ι, Sapiens atque diues, ob

10쪽

FUNDAMENTUM ' Itusan quia in eos tanquam in parte, principaliter

ipsa resoluatur. Et dicti sunt in Propositione Termini ad similitudinem Terminorum in agris. Nam quemadmodum bis ager fultus designatur, ita Sus Hecto-Praedicato absoluitur Proposito. Termis nos Aristoteles in Topicis uocat, quas extremaenunciati , ta acra , Cuiusmodi sunt smplices in . primis re significantes uoces, in quibus pincipem

locum tenent Nomen O Verbum.

Hic.obiters ecerit, admonuisse, ad praelictam Termini definitionem plenius intelligendam , quid Prodisitio sit , quid subjectum , quid Praedotum.

Nam exactius haec deelarare , alternis en loci. Et, ut ex Grammaticis regnitissat ad Logica nussigenia, uelut manu ductis quisam quia plus rimum in instituendo Dialectiωωψrre usu didiseimus) Promisitio hic dicitur quae apud Grammas istos ex suppost θ Appofio , ex nomine nimis rum, em uerbo confluuta est oratior at uirtus nobis litat. Nomen priorem pariem propos tionii occa, pat, quam Ar oteles uocat sublinum, Gram smatici supresitum, ut uirtus. Verbum posterio s rem partem tenet, quam praedi tum uocasis Gramsitici Aptositum . ut nobiliret. Neque tamen Verbis tantum utimur , sed etiam Nominibus, quae tamen Subiectis sunt adnectenda per uerbum subsnantiuum, quia copulam uerbalem appellanti quia Praedicatum cum Subiego copulat: Cicero