장음표시 사용
101쪽
que partibus,ex quibus componatur, secus sentiunt. Sed hac de re suo loco dicetur ex instituto. Nunc in sensibus explicandispersequemur potissimum ea, quae ad corpus pertinent. f. VIII. Solent autem quinque externi sensitis statui, visus, auditus, olfactus , gustus et taritus equos Hii ad unu reuocant, videlicet mcti e
hactenus quidem non male, quod in omnibus sensibus species quaedam laetus deprchendatur. Interim cum organa diuersa sint, indeque diuersae oriantur perceptionemrecte hoc discrimen sensuum admittitur. b. IX. Iam quod speciatim ad visum attinet, ob seruatum iam pridem eruditis suit, eum fieri per modum camerae, ut vocant, obscurae.
Radii namque luminis a superficie corporum ad oculos nostros pertingentes,tunicas humoresque pellucidos varie permeant: illiue, qui ad perpendiculum, hoc est, in m diam pupillae partem recta incidunt,ii sundum oculi recta petunt: qui autem oblique
pupillam subeunt, per tunicas humoresque restinguntur, ut non recte ad fundum perveniant, unde adeo in reti a radii varii, pro refractionis eorum ratione coeunt, ibique imagines quasdam rerum, quas videmuS, efformanti Radii autem isti dum motu suo varias partes retinae concutiunt,fibras ne
102쪽
84 CAP. III. DE STATU cORPOR S
ili optici apte tensas et expansas, liquoremque seu spiritus in illis comprehensos irias motum cient, qui hac ratione ad cerebrum propagetur, certamque ibi perceptionen efficiat.
Est autem insignis omnino oculi prae camera obscura praerogativa, non tantumo quod ope musculorum diuersimode moueri possit, sed et quod pupilla, ope iridis musculosae, etiam sine mentis dire itione, solius vi appulsuque luminis, mirifica celeritate, ad moderandum radiorum ingressum, vel dilatetur, vel coarctetur et constringatur. Quibus accedit, quod ad variam lectorum distantiam oculus velut se, ipsum accommodet, tunica retina vel propius ad lentem crystallinam adilueta, veIah eadem abducta, prout obiectum propius et remotius, et ab his prodeuntium radiorum illapsus, requirit. Id quod beneficio
musculorum oculi, aliis tamen oculorum pariibus, cumprimis tunisa vvea, musculosa, huc aliquid conserentibus, fieri per . ipsam harum partium, totiusque oculi str ituram dubitari nequit. g. XI. Quid audum sit, ex iis fere, quae supra de structura auris , eiusque partium, diamim est, intelligitur, modo porro supponamus, quod alibi docetur, sonum nihil
103쪽
siud esse, quam motum tremulum Beris, eX collisione vel i Elu,ac percussione corporum prodiadium, et per aures VSque ad cereia brum, in quo percipiatur, propagatum. Sequenti itaque ratione auditus peragit cico: aer tremulo motu altus cauitatem exserianam auris subit, iteratisque fluctibus tympanum verberat; a quo commoto ossicula intra tympanum commoUentur, agitatusque similiter aer antro inclusus, nerui demum optici libras in intima auris catlitate concutit, qui motus hac ratione ad cerebrum delatus, eam ibi estidit sensationem, quam sonum Vocam US. 3. XII. Pari ratione in olfactu filamenta neruorum olfalloriorum, per corpusculos ex odoratis corporibus elabentes, maxime ut nonnulli volunt, si linosulphureos una cum aerei lona res adduistos punguntur, et vellicantur, et quidem varie, pro odorum varietate, qui motus per neruos ad cerebrum delatus, itidem ibidem id efiicit, quod olfactam aut odo
S. XIII. Gustus organon praecipuum linguam esse, ex supra dictis constat,quemadmodum et illud, quod in superficie linguae papillae nerueae, subtilissimae scilicet nerui gust torii propagines,emineant. Iam cum a par ticulis, quibus obiecta sapida constant, pra
104쪽
cipue salinis, cum aliis particulis varie mi tis, et hinc diuersas oppido figuras sortienti- lbus, istae papillae diuersimode mouentur, avellicantur, lacerantur,idemque ille motus per dictum neruum ad cerebrum transfer- ltur, oriri inde certam perceptionem necesse est, quam vocibus diversis, pro ipsa perceptionis diuersitate, exprimimus, gratum, ingratum,dulcem,amarum etc. saporem rebus ipsis tribuentes. Tactis organon generatim quidem cutis
est, quippe cui infiniti apices et papillae
nerueae intertextae sunt, quae vel leuissimo corporum aliorum appulsu commotae , hunc moturi, ad cerebrum deserunt. Cum
veroin votis manuum atque apicibus digitorum papillae istae nerueae longe copiosiores, quam aliis corporis partibus,cxistunt, ratio patet, cur acrior hic et subtilior fit tactus, ut adeo manus recte pro speciali o gano tactus habeatur. Proxime ad sensus accedunt appetitus, Ut vocantur, naturaleς, cumprimis fames sitis. Et ad famem quidem quod attiner, cum succus qui subinde ex glandulis, qui ubus stratum stomachum esse diximus, assim it,nullusque adest cibus,in quem vim suamst luentem exserat, neruos stomachi vellucat,molestamque adeo sensationem in meri-
105쪽
te essicit, cui pellendae non promtius re medium, quam cibi assumtionem esse,cum ab ipsa insantia, consuetudine et experientiri edosii simus,non potest non cum ista sun-fatione adpetitus capiendi cibum coniun- ectus esse. Atque hanc perceptionem cum
appetitu isto famem appellamus. Alii exspi-xationi ventriculi interiori tribuunt, quod Dos succo ex glandulis stillanti vindicauimus, in ceteris nobiscum consentientes.
f. XVI. Sitis eadem sere est ratio : cum enim Vapor ex stomacho ascendit, Ducesque nimium exsiccat, molesta inde in mente oritur sensatio, cui cum assumto liquore obuiam ire consueti simus, non potest non cum ista, sensatione,adpetitus liquorem eiusmodi aD sumendi, coniunctus esse. Atque hoc est quod sitim vocant.
XUII. Ceterum cum sensus aliquando quiescant. homoque omnibus illorum functionibus destitutus videatur, duplex inde oritur status somnus et vigiliis. Nimirum cum nerui spiritibus animalibus seu succo neruoso tument, ut leuissimus eorum motus statim ad . cerebrum deseratur, vigilamus : somnus
contra ex neruorum remissione oritur.Causam vero huius remissionis non omneS ean-
dem assignant. Alii enim ex spirituum animalium seu succi neruosi penuria eam
106쪽
contingere arbitrantur, alii ex neruorian
obstructione : alii autem primam somni causam in validiori sanguinis pressione irincerebro quaerunt, cui cum fibrae cerebri non satis tensae, resistere nequeant, resultare inde diminutam succi neruosi per neris uos derivationem, adeoque somnum. Animi autem relaxatio. similesque causae, ad
remotas spectant,de quibus hic non sumus solliciti. s.XVIII. Superest deni que partium quidem isolidarum,totiusque corporis,pauciS e X plicandus. Et hunc quidem per fibras motrices, musculosque ex illis fibris contextos, fieri,positum hodie extra controuersiam uidetur. Sed in eo quoque consentiunt, fibrarum istarum atque musculorum motum contractionemque, prouenire ab influxu spirituum animalium,aut liquidi cuiusdam :per neruos atque arterias aduecti. De modo autem,quo isti spiritus seu liquidum hoc
eficiant, non inter se consentiunt. Rece pia hactenus sententia strat, musculos su euntibus per neruos spiritibus animalibus, intumescere atque inflari, et ita illorum contractione partes iis conexas moueri. Alii contra vero similius, musculorum contractionem a tensione fibrillarum transuersalium a succo neruoso huc aduecto, ct cui suciacus in fibra carnea conclusus, eQque per ar-
107쪽
terias deductus, et elastica quadam vi pollens, obnitatur, orta, derivan . XIX. Quod autem quidam motus voluntarii sint, alii inuoluntarii, itidem a singulari organorum structura pendere videtur, quippe quorum nonnulla ita comparata sunt, ut lege quadam mechanica morum aliund impressum facile concipiant, et ad totius
machinae conseruationem contin Uenta, ,
quamdiu necesse est: alia autem eiusmodi constant musculis, qui arbitrio mentis obis noxii sunt, ut ad quemlibet nutum mentis, satim motus proportionatus spiritu ut , animalium seu succineruosi sequatur, edis hinc porro musculorum contra tio, ea quidem ratione, ut antea diximus. Quomodo autem hoc fiat, ut statim ad motum smentis spiritus illi seu succus neruosus moueantur,praesertim,si cogitemus, ea corpora esse per se motu destituta, et quis ea moueat, id vero explicari nulla ratione potest, praesertim si quis praeter mechanicam quandam rationem, nihil aliud admittat. Inter motus autem voluntarios parti qm corporis eminet loquela, cui organa Varia,sA- pientissime ad hunc usum comparata, inser-l viunt. Aer enim pulmonibus conceptus, la-i teque per eos diffusus, dum iterum expellitur, in arteria aspera coit, ibique non pot-
108쪽
est non magnam subire compressionem, quae per angustiam glottidis augetur, dumIPer membraneam utrinqueri mulam,in in uternis cartilaginis thyro ideae lateribus ctam transire cogitur, ibique colliditur et dvelut verberatur diuersi modo, variis muscu- llis laryngi insertis, ut motus iste aeris diuer- simode temperari queat, huc mulsum conferentibus. Atque, cum per hanc laryngis rimulam non ad nares modo, sed et ad os iter pateat,tum porro per linguae, reliqUa- lrumque oris partium, motum sonus ille quem edimus, ita modificari potest, ut arti- lculatus euadat,infinitasque adeo sua diue sitate constituat voces, quibus ceu signis symbolisque ea, quae in mente sunt, eXPri- .mimus, unde tandem sermo oritur. lomnium humani corporis partium, solidarum ac fluidarum, internarum et externarum, haec est conditio et natura, vi illae quas diximus, operationes, sine impedimento,prout natura humani corporis,eiusque conseruatio requirit, inde sequantUr,4 tunc in statu naturali corpus constitutum
dicitur, seu quod perinde est sanitate gauidere. Cum vero in omnibus hisce si a partium solidarum confractione, laceratione, Iuxatione,similibusue discesseris,liquorum quibus humanum corpus irrigatur, praecia XXI.
Iam ut in summam dicta conseramus,cum
109쪽
pue habenda sit ratio, hi vero a sanguine prouenian Ghactenus illorum admitti quoque sententia potest, qui sanitatem in recta et conuenienti sanguinis temperie, aequabilique motu, consistere
Mutin eorporis humani De eausis morborum remo. praeternaturalis , quid' iis, S. X. f. I. De singulis morborum gen Morborum sariet ς, 3. II. ribin monitum: Lmnstinia tres reuocanIur elasses'. ad doctrinam de fessia morbi partium solida--XI. rum, S. III. Febrium intermittentium Fluidarum , feriatim qui phaenomena pnuecipua , in sangMino sedem ha- XII. bent , re quidem nimis *pothesis,quorundam ad s. ea eviscanda , f. MILAut nimis attenuato et secun m eam si ea commoto, I. V. afrigoris, et pulsus len- Ex priori causa quinam tiaris ac reuuioris,9.XIV. morbi oriantur, S.VI. Et caloris, si dorisque et Praeseri si satia aestiora 'ρυνω sehementioris aeaccedant, S. VII. IIx-erieris, S. XV. e morbis, qui in disilibus Cust statis Reibu febris His animatibus sedem ha- eurrat , S. XVI. σευ, S. IX. De fabrium dise late iuri
110쪽
CAP. IV. DE STATV coRPORI sga eandem hypothesin, g XVII. 'EπLριὰμ de fa Θ'othesit aliorum de ea a febri- umsententiae, S. lli. . status praeternaturalis nomine no
bis designetur, ex dictis iam quodam
n. Odo colligitur: cum videlicet partium
humani corporis dispolitio et struerura tur batur, ut naturales, quas designauimus, operationes, inde non amplius edantur, aut non ita, ut decebat, edantur. Atque hic humani corporis status alias morbi nomine
venit sf. II. Ex quo sacile intelligitur, magnam morborum csie varietatem, liue ipsam dispositionis et se ructurae turbationem, siue partes, in quibus velut sedem suam morbi figunt,
siue effectus diuersos, circumstantiaSue consideres. Namque quidam morbi usum tantum partium laedunt, ophthalmia, podagra, alii usum earum penitus diruunt, Ut gutta serena, surditas , panni sis. Quidam morbi totum corpus assiciunt, ut febres, apoplexia , epile a, conuulsio, alii corporis tantum partem assii gunt, viashma, colicus dolor, podagra, hydrops abdominis. Sic porro nonnulli ad corpus tantum Pertinent, Vt panat is, alii animum turbant, videlirium ,