장음표시 사용
121쪽
narum mutationem quandam serre possitis , ne si mutationem subire necesse sit, uti saepe necesse est, haec nimis sit noxia. Ex quo illud etiam sequitur, unicuique sui corporis conditionem debere esse perspectam , nec posse regulas diaeteticas speciales, quae aut omnibus, aut multis ex aequo prosint, facile praescribi. g. XXI. Superest, ut quid pisa et mors sit, paucis deis fgnemus. Nimirum quamdiu oeconomia animalis eatenus est incolumis, ut operationes principaliores corporis, respiratio cumprimis sanguinisque motus, et hinc secutiacordis palpitatio nondum prorsus cesset, viis uete adhuc homo dicitur. Ad hoc autem a quid requirarur, ut nondum iste motus cesisset, dubito an ita definiri possit, ut positumst extra dubium. Quyd si vero occonomia animalis eousque dissoluitur, ut istae ope. rationes prorsus et in perpetuum cessentis, tum destructa dis lutaque penitus haec machina censetur, id quod mor
122쪽
Io2 CAP. V. DE TIS, QUAE PRAETER
sitari, S. V. Sed into γλm sublimiori
quidcvno ere, g. V. Esse maetcrea aliquid in homine, quod res csrporeas appetat, aut auersetur,f VLMd et alium adpetitum, qui priori εelut aduerseintvrq anisque VII. Ex his phaenomenis quaedam ab omnibus admitti, quaedam tantum a qui.
Prima tissorum, qui dum tantum hominis parres Non omnia, quae in έsmine admittunι et quid i i do
123쪽
CORPUS IN HOMINE SUNT. IO3 ιnt, cumra nobis esse at- Secundum illos, qui tres h que persecta, g. XXVll. minis partes stratuunt , De immaterialitate mentis, s. XXIX. scundum iEos, qui du s De mentis cum eorpore conin hominis partes tuunt, iunctione, S. XXX, C. XXVIll.
CV m magna sit opinionum et hypothesi
um, de iis, quae praeter corpus ad hominis constitutionem pertinent, Varietas tum demum quam rediissime hic nos incessuros piarauimus, si certa ab incertis separando, esse eius, quos quilibet in se deprehendit aut deprehendere videtur, indicaremus, de causis autem et principiis horum essedtuum ni
hil nisi coniecturas proserri posse, libero et
ingenue profiteremur. S. II. Primo itaque hoc certum est, et experientia constat, motus Vario S partium corporis humani, praecipue sanguinis,speciatim eos, quos inuoluntarioS dicinius, homine nesciente, et nihil animaduertente et conserente,
haud rciro ita institui, ut ad certum finem quam aptissime conspirent, et sapientissimo adeo consilio ita dirigi, conseri haud immerito queant. Id quod vel in morbis obseruare quarn clarissime licebit. III. Deinde et hoc quilibet in seipso facile animaduertit, esse in se aliquid, quod motus ab obiectis externis in corpore excitatos per
124쪽
Io CAP. V. DE HS , QV AE PRAETER
cipiat. Sensibus suis et conscientiae repugnaret , qui hoc ire inficias auderet. Cum enim videmus, audimus, gustamus, olfaci, mus, angimus, certe non tantum obiecta externa organa corporis nostri afficiunt, sed
percipimus aliquid, et aliud quidem nobis
percipere videmur, cum videmus aliud cum audimus: imo pro objectorum, quae visum, auditum dic. afficiunt, varietate, variam etiam atque diuersam nostram esse perceptionem, negare nullo modo possumus.
6. lV. Sed et illud animaduertimus, illas inno bis continuari perceptiones, obiectis licet
externis, quae per sensus eas essicere videbantur , remotis, adeo quidem, ut istis pereeptionibus diuersim: de inter se consociatis, nouae velut, a nullis causis externis pro uenientes excitemur: id quod imagina/ionem vulgo Vocamus. Quemadmodum rursus nec illud negare quisquam potest, post lon- sum etiam temporis interuallum non obteis diis modo remotis, sed cessantibus etiam istis perceptionibus, easdem tamen recurrere.
id quod memoriam dicere moris est. Haec, quae hae tenus diximus in nobis
contingere, quotidie experimur. Sed si accurAtius attendamus ad ea, quae in nobis geruntur, et alia deprehendere nobis videmur. Etenim non tantum percipimus ali
125쪽
quid, sed cognoscimus etiam, hoc nos perincipere, id quod de reliquis etiam hactenus allatis motibus pariter est intelligendum, quos in nobis fieri, plane conscii nobis sumus. Atque videmur et rerum a materia sabstractarum cognitionem in nobis deprehendere, ita tamen, ur, quo magis penetrare
in istos sublimioris cuiusdam principii actus
annitimur, eo magis hoc refugiat velut, et se occultet, et nostris ausibus subtrahat, utcumsancto sancitorum , loco obscuro et Occulisto templi Hiero lymitani, haud inconcinis ne a quibusdam comparari videatur. S. VI. Simili ratione appetitus varios bonorum, et auersationes malorum,in nobis deprehendimus. Et ipsi quidem motus inuoluntarii corporis ad euitanda noxia, conducibilia autem comparanda, ita comparati sunt, ut parum absit, quin et hic natura hominis auersari mala, et pro sutura appetere Videatur. Sed illud quidem non adeo clarum est. Hoc certum atque manifestum, ea quae sensibus externis percipiuntur, aut imaginatione repraesentantur, ita nos assicere, Vt, quo minus grata adpetamus, auersemur ingrata, impedire nulla ratione quea
Subinde tamen exserere se in nobis alius, isque occultior sere, et sublimior adpetu
126쪽
Io 6 CAP. V. DE IIS, QUAE PRAETER
tus videtur. Si enim clare intelligamus, quae grata nobis adparent, reuera tamen noxia esse, illa adpetere non desinimus, fimul tamen velle quodammodo nobis videmur, ne talia adpeteremus, idque iterum ratione tam abstrusa, tamque recondita, Vt
quis ille sit adpetitus, undeue proueniat,non satis perspicere posse videamur. f. VIII. Ex his quaedam ita comparata sunt, Vt quilibet ea sine ullo negotio deprehendat,
et rationis expers censeatur merito, si vocare ea in dubium velit. Nonnulla autem non aeque certa sunt: sed tamcn , quia a non nullis assumuntur, nec negligenda prorsus videantur, ea hic commemorare volui. Interim vel inde humani intellectus elucescit imbecillitas, cum nec in iis, quae in homine eueniunt, consentiant Philo phi, sed nonnulli deprehendere in animo suo aliquid sibi videantur, quod alii perspicere nullo modo
possunt. iX. Ad haec autem, quae enumerauimUs, Phaenomena explicanda, non Nnam ratio-Nem ingressi sunt. Et hodie quidem qui hac de re philo phantur . in duas dispestu tur haud immerito classes. Alii enim
tantum in homine partes admittunt, alii tres constituunt. Vtrique diuersa hic ratione procedunt.
127쪽
IOIS. X. Qui duas tantum partes admittunt, cUncta, qUae in homine contingunt, ad mentem, quam substantiam cogitantem vocant, et corpuae , reserti posse, putant. Atque ad motus quidem corporeos, eosque inuoluntarios quod attinet, eos ex dispositione materiae per motus leges, mechanica quadam ratione effici contendunt, ita ut praeter materiam
aliud quoddam hic agnoscere principium
detrectent. Sed cum randem intellectum sit, materiam, ceu rem mere passivam , se ipsam mouere non posse, 'int motum impres.sum continuare queat, honnulli quidem ipsum Deum aduocarunt in subsidium , alii autem materiam agendi vi destitutam negarunt, quippe quae rebus creatis omnibus in prima creatione indita sit. ' g. XI. . '
De sensibus autem quo pacto hi philoso
phentur, ex distis sere intelligitur. Et
nim cum organa per corpora nos ambientia pulsantur, aut premuntur , per neruorum fibras motum istum continuari ad cerebrum Vsque aiunt, in quo mens hospitetur, quae a diuersis istis neruorum aut fibrarum potius motibus,diuersimode assiciatur. Etenim tam ardio vinculo atque foedere mentem cum corpore colligasse Deum, ut ad certos
motu corporis, siquidem illi ad mentem beneficio spirituum animalium seu succi
128쪽
io8 CAP. V. DE IIS, QUAE PRAETER
neruosi deserantur, non possint non sequi certi motus seu perceptiones mentis, uti vice versa ad certos mentis motus, certi quoque sequuntur motus corporis. XII. Atque hi quidem motus neruorum seuhrarum si continuentur in cerebro, absentibus licet atque remotis obiectis, vocari tum hanc perceptionem imaginationem, quae si reis currat , postquam iam semel cessauit, denuisoque mentem assiciat, memoriam inde resultare. Alii autem eandem licet, quod ad caput causae attinet, sententiam sequantur,per spiritus animales,qui per neruos in cerebrum deriventur, certa cerebro imprimi vestigia putant, quae velut symbola sint, et signa rerum, quae istum motum impresserunt, ut eadem perceptio continuetur in mente,quae
primo impressa suit, quamdiu animales spiritus ista vestigia subeant, id quod imaginat
vocant .' quod si vero post aliquod temporis spatium iterum spiritus animales haec vestigia subeant, ut eadem in mente idea seu perceptio iterum producatur, memoriam inde resultare contendunt. f. XlII. Praeter corpus vero, ut diximus, hi ipsi mentem in homine admittunt, quae hoc ipso quod sit res cogitans, non possit non omnis materiae esse expers. In ea cum duo sibi deprehendere videantur, passionem et' acti-
129쪽
.aistionem, duas quoque hinc eidem tribu-
une facultates.' quarum unam , qua scilicet s. omnes corporis motus percipit, et ab iis ve--Mlutassicitur, intellectum, alteram, quae activa est,quaue bonum adpetimus, malum auer , voluntatem adpellitare consueuerunt..
Atque de reliquis hinc utriusque operationibus ita philosophantur, ut passiones omnes
ad intellectum, motus autem activos ad VO- luntatem referant.
g. XIV. . Hi ergo unam saltem, qua aliquid adpe
timus facultatem, admittunt, eamque menti propriam, quam voluntatem Vocamus. Quae cum a motibus corporeis quandoque irritetur, ad ea adpetenda, quae corpori grata sunt, intellei: ius vero haec noxia iudi-
cet, in hanc inde, sed perperam , homines induci opinionem ; ac si duplici adpetitia,
eoque quandoque contrario gaudeant acum tamen mentis saltem corporeis motibus resistentis haec luna censeri debeat. Eos vero motus, quos Vocamus, nihil a-liud quam mentis passiones esse, Per cortos eosque extraordinarios motus corporis excitatos . adeo quo ad intellecturn pertinere. 'S. XU.
Sed longe aliter alii de hisce omnibus philosophantur, praesertim ii, qui tres hominis partes constituunt, quanquam nec hi omnes unam eandemque hic ingrediantur viam. Et pri-
130쪽
IIO CAP. V. DE IIS, QUAE PRAETER
primo quidem nonnulli tres hominis partes
constituunt, corpus, animam et mentem, sed
per animam nihil aliud quam sanguinem et spiritus, quos vocant, animales, intelligunt: adeoque in eo, quod caput est, cum ais, qui duas tantum partes admittunt, consentiunt, nec nisi loquendi modo ab iis discrepant.
S. XVI. Alii autem per medium illud principium, quod quidam ex aethere aut substantia siderea, alii aliunde derivant, ciusmodi quid , intelligunt, quod facultate dirigendi motus
corporeos, aliisque virtutibus sit instruetum. Et hi quidem, ut, quae allata sunt phaenomena circa hominem, explicent, se quenti modo incedunt. g. XVII. Primo quidem negant, motus istos inuo luntarios, praesertim eos, quos sapientissimo consilio ad certum finem ordinatos videmus, tantum mechanica quadam ratione
fieri, sed esse in homine principium, quod
animam vocant, quae ad omnes motus corporis velut attendat, eosque dirigat, prout corporis censeruationi hoc conducit, idque pro diuersa materiae dispositione, diuerse , cum successu. Sic si sanguis forte particulis peregrinis, destructionem eius attracturis, repleatur, animam velut huius rei consciam motus istos, quos v. g. in febribus videmus,