장음표시 사용
11쪽
tetur, ne dicam dilaceretur, non inepturi videbitur, initia rei repetere et ad ejus quasi incunabula redire. Atque auctor et concitator sui Daniel OPΜΑNN, theologiae prosessor elmstadtiensis, qui exeunte saeculo XVI vehementissimo impetu in philosophiam facto controverSiam illam movit, cui ab auctore nomen actum est ControverSiae mi mannianae , quam
In niversitate Iulia Aristoteliae philosophiae
studia magna illo tempore ceperant incrementa et cum docentium tum discentium animos Vehementer Occupabant ' Π 0, quum interea pauciore mauSam eam
Narrant hanc controversiam Ioh. Ang. WERDE AGENin Appendice ad Sychologiam veram P. 510 Sqq. G. ARNOLD, patronus et laudator Hosmanni in Hist. Eccles P. II. L. 17 g. 6, WEISM in Introduci in memor.ecet hiSi P. II, p. 1170 sqq. et MOLLE in libro erudi tisSimo, Cimbri litterata I p. 225. ubi omne sere quae in ea cauSa verSantur litterae copiosisSime enumerantur. Cum his conserri possunt . . ucii, inlei- tun in die Relig. Streitigk de Evang. -luth. irche Τ ΙV. c. 4 p. 514, et LXXc Gesch de proteSt. Theologie Von de F. Cone an etc. p. 92. Sed hi omne ita de ea controverSia XpOSuerunt, ut summam Od rei referrent, ratione autem et argumenta, quibUS Utrimque pugnatum St, mitterent. ' es. ELSWicii, de varia Aristotelis in Scholi proteStan-
12쪽
Oppugnabant, verente ne Sacrarunt litterarum autoritati et ipsi doctrinae ecclesiae extremum inde con-ssaretur periculum ). i in rebus Suprema posita causa erat, cur initium illiu controversiae naSce
Ut ergo Summam rei, de qua di Sceptatum St, recte intelligamus, Statu philosophiae qualis tunc fuerit ad theologiam relatus, paucis desiniendus erit. Cognoscitur is e libello de unica veritate , ah Alberto GRAUERO . 161 1 exarato, item ex disputatione Balth. MEISNE R de sobria philosophia, quae probante theologorum Gies ensium collegio a. 161 2 in lucem prodiit, nec non ex dissertationibus philosophi Cornelii MARTINI, Helmstadtiensis, infra laudandis, e quibus quidem aliisque hujus temporis scriptis Satis apparet, omnem illius aetatis disciplinam philosophicam
non modo admodum infirmam, et totam conversam
suisse in theologiam, Sed etiam, Sive principia, Sive rerum qua tractabat ambitum SpectaS, ab ea, quae nunc hoc nomine venit disciplina, longe diversissimam.
Nostrorum enim philosophorum maxima parS. Statuentium sortiana I. VIII. . et XXVII. I. r. UDDEUS . in
13쪽
tes, mitem veritatem e philoSophanti homine nasci, non modo socio Sed domino theologiae SeSe Sse gloriantur inter illos atque inter theologo hoc conveniebat, veritatem non in animo homini Silam Sse, sed extra eum in ipsa re cognoscenda; quapropter rectam cognitionem eam Sse, quae OnSentiat cum re tractata. 0mnino tenendum, inquit GRAUERUS sel. l. p. 7, quod Verum non a suo subjecto habeat, seu Sit Verum, Sed a Su objecto. Verum enim men-DSuratur a objecto Suo, ut Si nunciatio dicat, tale eSS Objectum, quale re vera St, Vera dicatur, pro-
septer ipsum objectum. Nam Sicut objectum Si cauSaseintellectionis, ita etiam causa veritati sensu Sub- sejectivo Seu verae intellectionis. In eundem sere modum A. MEIS VERUS, Sect quarta, quaeSt. 3 libri supra Iaudati, duplicem dictitans veritatem, aliam obieetiram aliam conformativam, hanc, ait, in consor- semitate conceptuum humanarum cum rebuS OnSpiet, hillam in ipsis rebus, quae objecta Sunt mentis, sun-
sedari, rerum denique Veritatem ab auctore earuntispendere. erita autem ipsa, addit, Si congruen- .,tia notionum in intellectu humano cum re extra ani- mUm Vere XiStente. Sunt nimirum animis humanis notione quaedam et quasi semina veritatis natura
insita, quibus non tantum res sensibus subjecta ipSaS-
14쪽
que intelligendi cogitandique lege perSpicere, Sed
divina quodammodo cognoscere et vitae rationem legi divinae consentaneam instituere recte utentibus licet es GRAUERU p. 7. MEISNE RU Seci. IV. c. ). X
hisce autem principiis, divinitus in homines trans-λSiS, exstructa est tota philosophia cf. Melanchthonis Dial L. IV. p. 231 et seq. edit Lips. 1549). Ver- Satur itaque haec disciplina in rebus naturalibus et Natura cognitis; nam et cognitio numinis Supremi ac legis, quam Suppeditat, divinae, utpote ex principiis
rationi insitis petita atque contemplatione rerum Creatarum parta et aucta, naturae ines non excedit. Duibus limitibus ubi coercetur philosophia, Omnium artium liberalium mater et nutrix evadit, plurimumque rebus humanis affert utilitatis Ulterius progredi per rationis humanae infirmitatem ei non licet Mysteria enim fidei, divinitus patefacta, ita comparata Sunt, ut captum ingenii nostri longe superent et ab e nullo modo intelligi, nedum in judicium vocari possint ' '). in quibus terminis philosophia circum- Scripta, quibusVe rationibus a theologia distincta sit, plane elucet. Haec divina, illa humana tractat haec,
15쪽
quae Spiritus s. Sunt in VeStigat, illa in iis, quae sub
coelo Sunt consistit, haec circa verbum divinum tota est occupata, illa rationem equitur naturalem eandemque debilem cujus ex principiis Si quis articulos fidei vel docere, Vel accurate confirmare, Vel oppugnare volet, is non tam uti quam intemperanter abuti ea videtur. CL A GRAUERUI I. I. p. 5). Neque vero propterea philosophia a theologiae negotio atque usu SemoVenda St. DuamVis enim ut ipsis rebus i. e. FSterii reVelati SeSe immisceat, ei non sit permi Ssum, tamen ad animo excolendo et subigendos ad notiones biblicas et ecclesiasticas accurate definiendas, ad argumenta theologica recte concludenda, ad quaestiones dimiciles et solvendas et defendendas quam plurimum eam Valere, ut paucis dicam, Ormalem ei, non materialem usum in theologia concedendum SSe, communis illius aetatis sententia erat. - Atque in eam Sententiam philosophi cum theologis consentiebant. es. MEIAN. l. l. p. 19).
Neque dissentiebant, qui tum in niversitate Julia Helmstadtiens disciplinas philosophicas cum lagna audientium frequentia profitebantur, duo viri; CASELIVI dico et Cornelium MARTII I. - Duorum alter
eximia litterarum scientia et eleganti eruditione, alter accuratiori philosophiae Aristoteliam notitia excelle-
16쪽
bat. Negat en in aperte CORNELIUS ita pistola ad Principem ullum Scripta ,philosophiana de veritate Dearum rerum judicare OSSe, quae tantum ad theο--logiam pertinerent : et pauli post addit, sequi phi- losophiam imperi admovet in theologia, is turpiter se abutitur philosophia, non utitur venu GUNT HE RUS autenι, et ipse philosophiae in eadem niversitate professor o), postquam verbi divini mentionem secit, ab αc, inquit, regula discedens philosophia impostura habenda est et ψευδοπαιδεία V non philosophiae nomine honoranda, theologiae non tantum inimica sed sibi ipsi i. e. verae philosophiae, adversa: haec enim theologiam ut reginam Sapientiam Veneratur, dominamque agnoscit, cui humiliter SeSe ut famula subjicit. alia philosophorum effata legenti admiratio ortasse subit, qui seri potuerit, ut ullius theologi impetum in se concitarent. At iidem viri, quo modo tam modeSte, imo ver humiliter de philosophia disputantes audivimus, alio loco, aliisve Sive scriptis sive dictis, de eadem multo latius, ne dicam insolentius, interdum etiam . pro judicio illius
17쪽
temporis, cum contumelia theologiae loqui videbantur. quod enim plerisque accidere Solet, ut neglecta praesenti generis nostri conditione, rationi nimium tribuant, neque quid inter sidem humanam et divinam discriminis intercedat, Satis perspiciant, idem et istis accidisse, ex his dictis apparet. Etenim Oh. CASELIUS in ratione de bono academico habita: logica, inquit, est rationis ima Sive regula, quod in Strumentum sequi inchoaverit sacem accendit Sapientiae, qui emissicit, nae ille velut alter Prometheus lucem novam hin genu mortalium intulit, quae Omnem menti eα,, liginem dispelleret. Idem in eadem ratione: hinc se ex philosophia tamquam ex prima Scaturigine quid- siquid in mortalium vitam boni et felicitatis derivatumheSt, et quaedam quaSi mentis humanae absolutio et hin digitatio '). CORNELIU autem serunt in publico auditorio dicere solitum Doctissime domine, Si is bonus logicus, bonus metaphYsicus, possis uno intuitu sacras litteras intelligere, possis acile medicus et juris consultu evadere, imo eri semideus. Oveniim GUNT HERUM denique, collegam, in Programmate, quo lectiones publicas anno 1599 habendas indixit, ScripsisSe conStat neminem SM, quin virtute
18쪽
philosophice cognita imaginem Dei assumat , cujus dicti Sententiam uberius exposuit in libello, quem de theolossiae et philosophiae mutua amicitia postea
conScripSit, quo OStquam philosophiam eundem cum theologra Deum profiteri eundemque religioni cultum sanctitatisque Studium praecipere, demonStrRre Onatu eSt, legem naturalem, in qua explicanda philoSο-phia VerSatur, confundit cum Spirituali illa, cujus Paulus Apostolus in Epistola ad Romanos meminit, dicens: nemo hic discordiam inter coelestem et humanam sephiloSophiam SSerere poteSt, cum utraque vitia im- seprobet, Virtute laudet, ad vitae sanctitatem animoSMinducat. -- Apparet igitur has duas disciplinas in ipS genere pulcherrime consentire, idcirco philoSο- phiam non eSSetheologo aspernandam, Siquidem eidem sein unius et aeterni numinis prosessione hominum cauSR Ondenti et conservantis omnia fidelis ad- sejutrix est, et Sicut illa justitiae et sanctitatis magi- Stra Si ita et huic unum id propositum St, ad sevirtuti et dei colendae curam vagum hominis im- Dpetum On Vertere. Forsan, addit, unu hoc etiam accuratili obienS, quam illa, Si quidem haec, quae Sancta Sunt, Vera justa ac pia demonStrationi evi-
sedentia inducit; sed illa assertis de adhaerendum rimonet. 'ec accuratio ista philosophiae impia est
19쪽
sive theologiae aspernanda. Voluit enim inisericorsisDeus omnibus tam liberalioribus ingeniis verumque serationis aestimare olentibu S, quam Servilibus inge- seniis et ab asserentium auctoriis te dependentibus i. e. sesidelibus sese pro bonitati suae ab ISSO accommo- sedare, ut omnes Salvaret 8. Haec vΕΝ de theologiae et philosophiae mutua amicitia. Diversitatem autem utriusque disciplinae in eo sitam esse docet, quod theologia non modo rationi et in Sitis naturae
principiis consentanea tradat, Sed etiam mere revelata eademque TStica, quae quia omnem menti captum excederent, non intelligenda Sed credenda essent. serie adeo, inquit . l. a modeStiae sensu descive
runt philosophi, ut in humani et divini negotii col- selisione nolint divinae et revelatae veritatis enuntiata e g. articulos id ei de trinitate, incarnatione justi- sificatione et similia indubitato assensu amplecti,sedamnatis etiam Summae rationis inventis. Sciunthenim divinitus patefactam theologiae partem rationis
secaptum excedere, adeoque adVersari idem. DuodneScio an per Simulationem dixerit ').' Haec studia philosophica in academia Iul. Vigentia,
quantopere iram adversariorum concitaverint, videre licet e Prae talione laud. Any WERDENIIA GENII, qui Vehe
menti SSi me invehitur in eo sequi ex ethnica Graecia im-
20쪽
nunc in modum cum doctore uel instadtienses diseiplina quas profitebantur philosophicas , publice et privatim laudibus ornarent et theologiae prope adaequarent, non fieri potuit quin moPΜΑΛΝ iram et
primis e Stagirita philoSopho sapientiam petere tu dent; eosque verbi divini corruptores increpat et Lutheriessala quaedam iis opponit. Idem in Introductione . 18 hIdeoque Sic insanire Pergunt Suis opinionibuS, ut neminem doctum censere ut aliquam eidem eruditiOnis in ultimis subsellii relinquere partem velint, nisi prius profanae Hu philoSophiae, in qua Stagiritam sibi supremum conStituere cenSorem et Deum, Se totum submiserit. Sat impudenter audent affirmare, pro sanam eam philosophiam ita necessariam esse studios theologiae, ut non possit aliquot dissiciliorum
biblicorum exluum explicationem recte Xpedire, nec in certaminibus contra adversarios SubsiStere, niSi eo rum accuratius calleat paganam philosophiam et ingenium Suum ejus Studii recte Xacuat. COD serri POSSUnt, quae enc. SCHILLIX de notitiis naturalibus 1616
sest animo disputat. Iuventutem academicam ut his studii sese traderet, legibus constrictam fuisse, docet ERDΕΝΗΛGE l. l. App. 12 Publico edicto ac Statuto academico ex O-rUm SuggeStione cautum suit, quod quisque qui vellet inter erudicos tales nomine aliquo haberi et facultates altiores adire inter doctos, cursum hunc prius phil OSO- Phacum ab Solvere deberet; sicut inprimis ad alium legum observantiam strictissime allegati suerunt lolita Sducatus Stipendiarii, ut vocant.