장음표시 사용
101쪽
dia thesis phlogistica viget,&magnam incitationis vim
sustentat, calor aequalis semper fere erit.
CCXXV. Idem quoque in mediocri debilitate accidit . ita per totam opportunitatem, & in iis morbis, ubi nondum ad vasorum matum prope deletum res pervenit, Satis aequalis calor .est . Deleti motus effectus eae plicatus est CCXXIII. . Ante quem, siqua in mediocris debilitatis morbis caloris inaequalitas occurrit, ut in manibus pedibusque, id fit , quia maior illuc , quam alio , debilitandi vis , Cuiusmodi frigus, labor, hinc, aut aliunde sudar frigens spissusque sunt, incubuit. Non solum in podagra, sed etiam in aliis tam rectae, quam in directae debilitatis adfectibus, ardor plant a potissimum infestans, cum summo dolore, praeser tim inter ambulandum , torquet. Quem e debilitate , idoneam perspirationem
cohibente, esse, lassitudo, frigus XLIII. XLVI. ,& alia debilitantia nocendo ; calor, quies , & alia si mulantia iuvando , demonStrant . iCCXXVI. Restat nunc , .ut quo modo in magnis malis phlogisticis, incitatio iusto maior, aliquas acti Ones, sed nunquam, quamdiu subest debilitando, mi nuat CXLVIII. ); quoque pacto in asthenicis gravioribus morbis, eadem incitatio iusto minor, quasdam a mones augendi , sed semper falsam speciem praebeat CXLIX. , eNponatur. CCXXVII. Si in peripneumonia , synocta phrenitica, & rheumatismo violento , voluntarii motus minuuntur eo usque, ut neque pedibus quis, neque ma nibus, paralytico magis uti possit; id non ex debilitate , id est ex imminuta Sive Tecta sive event u
EXUII. XXXVIII. ) incitatione incidere , duplice
102쪽
hoc indicio manifestum est; quod, si debilitas vera 'esset, opifera stimulantia LXXXVIII. XC.) dbbilitantia veneno XCI forent. Quod prorsus contra
est. Nam eadem debilitantia, quae reliqua manifesta nimiae incitationis symptomata, hanc quoque motus impotentiam Solvunt, contraria malum ' augent.
CCXX Ul1Ι. Rursus in spasmis & convulsionibus si vemotuum in voluntariorum in interioribus locis, ut in dyspopsia , in podagra, in colica, in dysenderia , in cholera, in hysteria, in quovis vehementiore sive v mendi, sive desidendi impetu, quales adfectus plurissi sine nominibus quotidie incidunt; sive voluntati parentium, e X trinsecus, udi in trismo, in tetano, multisque aliorum locorum spasmis; aut in convulsione, epilepsia , & aliis multis adfectibus convulsi vis; si actionbs istae plurimum auctae videntur , id non ex aucto robore , id est aucta incitatione fieri , duplice quoquct argumento cui vis aequo iudici probabitur; quod, si hic aucti vere roboris casus esset , debilitantia , seu dia theseos phlogisticae XC.) remedia
eum solvorent , stimulantia non ad indirectam usque desbilitatem procedentia , sed intra eum modum, quos stheniam solvunt, subsistentia intentarent. Cui tamen prorsus Contrarium Verum. Nam sola debilitantia , quae reliqua confessae debilitatis signa, hos spasmos & convulsionys quoque tollunt stimulantia nO
CCXXIX. Quia quid sit contractio, vel quae Vis
fere vivorum corporum actio nesciatur; ideo an hic contractio a iacta an imminuta sit, non pugnabitur
vulsi vos motus actionem imminutam esse, id demum
103쪽
vehementer contendetur Nam si intra certos fin01 XXVII. aucta incitatio roboris i plus, imminuta
minus XXIII. edit, &. omnis sic subor iens actio prollicitationis , sne XXVIII.) relato concluSae , augmine augeri , pro eiusdem ad fine mi s XXXVIII dictum defΘctu minui , recte definitur ; hic igitur actio minuta CCXXVII. aucta; illic rectissime j dcfi
C C X X X. Falsa igitur: omnis do iis motibus CCXXVII. ad CCXXX. ) hactenus recepta notio
est; tanquam a nimio in fibras, spasmo vel convulsione laborantes , humoris , ut prius loquebantur, Vel potestatis , qui nunc sermo vulgatur , nervosae. innuXu, id est , si quid omnino significat, a nimia in fibris relatis incitatione proficisCenentur. Utqu2 error, ut logici aiunt , errorum trahit ; sic: haec notio in alteram falsam de opii opere seduXit. Cumque motus nimios e nimio vitas , saltem in partibus laboranti bus , principio concitatos , inscite satis indicarent; ita
illud ea virtute esse, quae ad eoS. Compescendos, Seu sedandos motus a ccomod aretur Contra totam remirum rationis similitudinem , contra omnium potesta tum incitantium, quae omnes stimularo , nulla OnsZ
dare XVII. XIX. ad XXIII. probatae sunt, Certari si dism existimaverunt, aut alios docuerunt . Quod si nihil ini rebus, iis saltem quae corporibus animaliura
admoveri solent sedare, ulla ex parte incertum es set ; quo modo de opto incertum esse potest , nedum contrarium certum iudicetur ' Nonne id idem apud Turcas , ac apud nos vinum valet 8 Aut e contrari
eius populi milites in praelium proficiscentes, PQ consilio opii copiam mandere, ut naturales irSQ rum
104쪽
Notus compescantur, animorum impetus retusi sub
Tidant, dandum est λ Si febres, si podagra, si dyspepsia. - Si colica, si asthma, omnesque adfectus spas modici & convulsivi, denique omnes asthenici morbi nuper contra omnium Spem & opinionem , variis optiformis, nullo negotio decedere convicta sunt, & ii omnes in debilitate positi esse adfectus declarati ,' an Opium , porro debilitando , vel miseras naturae mo tuum reliquias potius extinguendo, iis opiferum esso concedendum. Si vini formae, sive ex uvis paratae sive ex aliis liquoribus meris confectae, ad eosdem morbos tollendos , quod recentia experimenta quoque detexerunt, plurimum valent, eoque simili, ac o pium Opere prodesse intelliguntur ; an ea operis similitudo eius diversam, immo contrariam naturam arguere agnoscenda est. Postremo si morbis in confesso motuum defectu, pariter ac iis, quorum motus, ut aucti videntur, ita vere non esse aucti, demonstrati sunt, medetur quid tanto argumento, tot
tamque validis iam adlatis addi Q, tandem obiicies 'Minime hercule optum sedat . oentra. , ut omnium vitam tuentium, Salutem reducentium , POStetatum, potentissimum vereque beatum est ; ad cuius divinam virtutem tot mortalium salus accepta relata, in futurum accepta referenda est ; ita spasmos convulsionesque , adversus quos tanta virtute valet, non in aucta , sed imminuta incitatione posita esse, dc eodem ea- opere optum, quo quoslibst in debilitate positos adfectus tollere , fatendum eSt.
CCXXXI. Aliquando in morbis sanguis praeter naturam profluit CXXIV. de append. . Sic in phlo- gisticis morbis e naribus sanguis stillat : Quod pro
105쪽
M E, D, I c D N ' A E . TM 'iudicatorio signo habitum est. Quod utique nihil Iiud , quam diatheseos ph gisticae remissionem , ita in directam debilitatem proclivitatem , significat . Qui
effectus cito plerumque recedit , convale Scentem Sta tum, mOX Salutem relinquens, raro in confirmatam debilitatem transiens . Non tamen sanguinis arte de tractione, nec ullo purgationis genere sustentandus
est, ne debilitatis periculum in veram hanc Verta tur, profluvium in iustum morbum crescat , & alia debilitatis symptomata superinduc antur . CCXXXII. Μagna & continuata sanguinea profluu in si ve ex utero, Sive ex ano, circaue hunc, Sive per nare S in debilitate pura posita sunt. Sanguinis copia supra mo dum vasa distendens in directam debilitatem Con Stituen S, potest a II quando prima causae origo CXXI δ' append. esse. 'Sed in hac ro , si nihil aliud, maximeque recta , debilitans ad hanc causatir acces' sit, si stimulatrice 'curatione debilitas sistitur, Cor pus roboratur vasorum laxitas demitus malum cin miae propediem decedet, salus rodibit. ContrZ, S um . haec noxa non praecessit, de aliae recta debilitantes admotae sunt; cuiusmodi ea sunt, de quibus Supr CXXIV. relatum , magis tire se si sanguinis & alio rum humorum de tracti oni bus, inedia, vi ctu Ve e Planmtarum' genere Sc aquosa putione parato , morbi tra ctantur , turri longi , molesti, diri demum & tandem exitiales evadunt. Quos in debilitate positos, bu HS curationis infelicitas relata; stimulatricis. felicitaS d 'eumento est. Vera profluvii sanguiner causa. est DP n pila' hora , quae in male num ritis aquae: potatio ne & aliis noxis, pariter tonum Sc densitat om Vis Sorurn delentibus, incidere non potes p. sanx on I
106쪽
io , ELEMENTAcidius sola ferct materia sit, unde sanguis efficit uiri, ut , hoc negato, deficiente causa , superare effect ns potest Quod si propter aliarum no Xarum debilitan tem effectuim , quod cibi assumptum sit, id non di, eritur , unde sanguis abundet, & non manifeste deficiate At sanguinis iactura , & Cmne potestatum de bilitantium genus, perspirationem imminuunt; hinc augetur Sanguinis copia . Quo modo id fieri potest ZAdsumitur in ventriculum materia , unde sanguis fit, & minus humoris per cutis foramina disperditur. Sed, primum non adsumitur; dein non digeritur,
tum postquam Serosa pars a rubra seiuncta est, an retenta, & in sauguinem regesta, rursus sanguis erit' Quae quaestiones, ad quas nulla respondendi potes tas datur , etiamsi ullo modo viderentur ancipites ;an alteram corporis partem videre, lya ut sanguinem abunde faciat , alteram languere, ita ut corruptam eius partem debitis meatibus auferre nequeat, cre dendum; & incitabilitatem toto corpore non eandem indivisam proprietatem XLVII. ), potestates in eam
agentes non easdem LII. esse ducendum λ Postremo, aut e nihilo materiam fieri concedendum Z . In
quibus morbis pervulgata plet hora CXXXI. ) subesse iudicata est ρ Non in iis ubi ventriculus, ubi instrumenta digerentia ubi sanguinem facientia, de Dique totum corpus vigent . ubi cibi avidissime cupiuntur, perfectissime digeruntur, in sanguinem ver tuntur, scilicet in phlogisticis; sed in iis, ubi pro- pter patentim toto corpore debilitatem omnia cor poris tanguent, & materia, sanguinis faciendi sola
fere potens, aut non suppρtit aut non mutatur.
Sic podagra , a poplexia, epilessia, paralysis, aSthma,
107쪽
hysteria, qui luxui quondam dediti sunt eorum dν- spepsiae , deniquo ii ipsi, de quibus aritur, morbi haemorrhagiae, uti falsa in vocabulo definitione di
cuntur , postremo longe ma X ima asthenicorum mor borum pars, a plet hora vel cum vigore, vel sine eo, ut causa Contineri , omni . fere tempore , ab omnibus rationalibus, quod nomen mollibus artis professorum auriculis mire .placuit, eXistimata sunt. Verum enimvero , tam reliquos omnes , quam pronu viales sanguineos, morbos a sanguinis penuria , reliquis debilitantibus noxis pendere, confirmat antiphio isticae curationiS perpetua , in magnum medicinae oppro trium', infelicitas, incredibilis novae stimulatricis rationis felicitas. Quodque ad profluvia sanguinea attinet, respice iis afflictos, in noxis antecedentibus , m Symplomatis. Per totum opportunitatis tem pus languiduli ciborum perexiguum vel cupiunt Vel capiunt, quodque accipitur , non digeritur , Saepe vomitu reiicitur. Non exercitationis imbecilli, non mentis, non animorum , qui prorsus pusilli fractique
sunt, non . Eris puri , non Sen Suum . gratorum , t non potionis merae , quae per medentium errorem vene no esse , altius in eorum animos descendit, non vasorum per idoneam sanguinis copiam distentionis , non secernentium vasculorum propter eorum inertem motum , degenerama ubique humorum sta Inationem ,& directam inde usque suborientem debilitatem, stimulis sustentantur. Quales, pulsus sunt Tales ac in omni manifestae debilitatis morbis, puta febribus; ubi, quod mirum est, raro praedilecta sua plet hora ab illis est, tenues, debiles, celerrimi , & prope Va Cui sunt. Ad summam , quales mentis, quales anim
108쪽
mi, quales Ctirporis, sive in sensu, sive in motu vel voluntati , vel non parente, actiones sunt λ Om Qnes infirmae , fragiles omnes, Omnes eiusmodi, quae
ne tertiam vitae partem subesSe commoneant. Quales e contrario, qui sanguine abundantes', nunquam
tamen eius experiuntur profluviaὸ Praevalidis viribus in omnibus actionibus Sunt , vultu ruiant , oculi micant, pulsus validi, duriusculi, modice frequentes p rcipiuntur . Avidi cibos cupiunt , capiunt , dige runt . Qui, ut nullius momenti stillicidia, nec sae; quidem' experiri possunt, ita in millam tamen san guinis profluvia implicantur. Neque omnibus, qua 'dicta sunt, non congruum est, quod variae vini formae, , eaeque prae Caeteris, quae validissimae sunt', quales spiritus nominantur , contra omnium hactenus opinion mare & praeiudicatas sententias , mire felicia , adversus sanguinis profluvia, remedia sunt, feliciora opii praeparata. Quae reg; nullum in profluviali motu motum nimium, mal4rmen nullum, ut aiunt, haemorrhagicum subesse, contra naturalem vini inbtricem deficθω demonstrat . Eiiciend, e igitur morborum phlogisticorum numero falso explicatae, falso nominatae hae morrhagiae sunt, ad asthenicos morbos haemorrhaearunt vocabulo relegandae .
CCXXXIIL Si quis primum sicca magis tussis dis
siciliore ane, dein humidiore, expeditiore tum spu tis largis supervenientibus , prehenditur si raucedo , , primum obstrictior, dein procedbnte tussis humiditate , solutior simul in idit; si thorax circumcirca per totam pulmonum regionem , diffusi doloris aliquanto premitur si vel nullus vomitus est, vel is convulsi - το, tusais in sputa desinentis, motu videtur ita ex
109쪽
ut aut non redeat, aut sponte redire nos contendat ; si vires aliter valent, & pulsus validi, pleni, plus minusve duri, sanorum crebritatem non multum exsuperant : talis casus phlogisticus esse, & a Calore & omnibus stimulis pendere CXIII. CXIV ad CXXIII. ), a frigore & omnibus auxiliis debilitanti bus CXXIlI ad CLXVII. solvendus invenietur .
Quorum Sympoematum causa est diathesis phlogistica , toto corpore Vigens , in hoc summo, maximeque
in faucibus CXIII. vigentior. Eadem, ubicunque
occurrunt , eodem e Xplicanda modo sunt. Ergo Symplomata catarrhalia, quae rubeolae necessaria Pars
Sunt , eandem prorsus explicationem CXIV recipiunt , es tam illa , quam totus morbus a nimia incitatione proficisci, ratione debilitatrice tolli, intelligenda sunt. Idem de catarrho contagioso dicendum. Quibus in omnibus periculum facile factu est.
Da vini vel spiritus gallici cyathum , da opii paululum; crescet raucedo; dissicilior & adstricti se tussis erit , puta pro tempore supprimentur . Da frigidam potui largius, e&pedientur omnia. Saepe compotationis initio tussisns, huius cursu, tussi liberatur. Quo it ideo fit, quia diathesis asthenica causa fuit, quam potio in phlogisticam pro tempore vertit. Saepe in . Posulorum fine tussis, & perquam vehemens eo re petit, quod ia in diathesis phlogistica longius processit . Quam frigidae haustus, poculorum finis incita tionem nimiam sistendo cohibet . CCXXXIV. Unde 'adem , uti vulgo esse Credita Sunt, symptomata prorsus diversa tamen adparent mod pleniore explicatione manifestum erit. Si qui SUjtur plurimum tussit, plurimum: spuit, vel cuminum
110쪽
cedine primum, dein postea , vel per totum curs*m, Sine hac, si aetas multum provecta, Vel confecta est, si habitus debilitatus, si pulsus neque validi, neque pleni, &perquam celeres sunt, si huic concursui vel recta vel indirecta debilitas, ut in ebrietate Ionga, in luxuriosa vita fieri solet antecessit ; scire licet omnia haec symptonata asthenica esse , auxiliis stimulantibus tollenda . CCXXXV. Tussis siccae, raucedinisque explanatio clara est , talisqae qualis ante relata CXVI.
CXIV. CLX. ) : Tussis hiannida , & sputorum origo prorsus huic contraria est CXXHIL CLXI.). Sive enim recta, sive Corpus eventu debilitatum est, ut summe toto corpore minuitur incitatio, summe
viget ubique debilitas, ita in vasorum genere tonus
ubique, proque ratione densitas, sed maxime in ex tremis arteriarum, a motus centro maxime dissitis finibus, eoque prae caeteris omnibus in vasculis perspiratoriis imminuitur . Quo facto, incredibilo dictu
est, quanta humoris per sputa vis reiiciatur, de tanta quidem, quantam nulla in phthisipneumonia sputorum profusio, quantum Vis larga , Superet, viXque quidem exaequet.
CC X X X U I. 'Cuius, quoties a recta debilitate pendet, curatione utiquam dissicilis est, nisi iam extra metam morbus CIX. ) processit, ad finem Vita propinquat. Quae utique in indirecta debili
late haud paulo difficilior eo est, quod sola stimulatrice ratione tollendum malum est, quod nimia stimulatricis noxae vis effecerit CuΙ. . Quin & eadem, ut postea dicetur, debilitas, eandem tam bronchiorum, quam totius reliqui corporis resolutionem, non semper, nec initio unquam phthropneumaniam crem