Elementa medicinae

91쪽

MEDICINAE 3

blevantia, vel solventia, declarant. Frustra vero in apoplexia insimulatur plet hora , tanquam eo vitae tempore, quo corpus effoetum & prope e Mangue est, scilicet, solito alimento neque desiderato , neque sumpto , neque digesto, sanguinis plus, quam florente firmatissimave aetate , gigni posset. Contra , quo tem pore a pople Xia Supervenit, per indirectam , ex longaevitate & nimia in vitae genere incitatione , debilitatem , firma languent, deficiunt humores, fonsque eorum sanguis . Eadem epilepsiam debilitas , eadem humorum penuria Causa , nisi quod saepius directa debilitas est, continet. Febres in in directa debilitate, ut in variola confluente, vel ubi ebrietas praecipua

eas excitans noXa fuit, positae esse possunt, ita ta men, ut earum longe saepissime directa CVI.-VII. causa subsit. Et in omnibuS modo expositis casibus, tam reliquorum Symplomatum , quam perturbantium,

debilitas origo causae & finis est. CCI. Ad perturbationis signa quoque pertinent illa quandoque caput adiectantia , huius in febribus dolor immanis , post mentis imbecillitatesm & dein confusionem, delirium, Saepe, in summa quamvis debilitate, satis tamen ferox, & ad conatus supra Vires ducens. Hic status sub typhi, etiam saevi, finem haud raro accidit . Inflammatio metuitur, sanguis, sed e capite recta, mittitur, vestatoria, quae unctio in arte e X trema est, imponuntur, silentium, tenebrae praecipiuntur, vel lenissima stimulantia negantur. Ex inanitate ventriculi , item vasorum totius corpo ris, e summo deficientibus aliis stimulis languore, delirio vertigo superadditur , viribus, sensibus, men te, captus efflat animam .

92쪽

stat. Non esse hanc, debilitatricis curationis infelicitas, stim tri Hricis, dein va' replentis, supra fidemi Elicitas, declarant. Nec aliam esse, reStituta tam cito salus fidem facit. Cumque, tam aliunde, quam e vasorum inanitate, seu attenuatione communi , Or tam debilitatem se in per mentis inopia , ConfuSio , e tiam in iis , qui alias San sunt, quodami renus Sub sequatur; quid mirum, Si in summa, quae cum vita Consi Stere potest, attenua dione, summa incit attonis diminutione , vi X vitae umbram relinquente , SummuS

quoque , inter alias actiones, mentis defectus , deli rium , scilicet, in C dat Quin δc eadem haec res cer ta& e X plorata est. Sic tam es, sic post ebrietatem ,

magnamque crapulam aquae contra consuetudinem

potatio , sic tristes animi adfectus, huius dolor , ter ror , desperatio , non pro tempore tantum. delirium inferunt , sed haud raro ad i ustam insaniam adigunt. Eodem sanguinis paulo maior iamara perti not. Quot enim , sive in acie, sive a latronibus vulnerati, nunquam deinde per totam, saepe longam, Vitam, me Π te constitere Z Mitte contusiones, vulnera & alias of sensiones, qua cerebri textura laeditur , utpote qua Q ad morbos locales de quibus suo postea loco Serminerit, attineant. Et quo modo frigus inter se it J Non ne, inter omnes alias imminutas actiones, per delirium morti praeiens ' Ex his tot tamque validis rebus, Omnes fere potostates . ad XIV. in argumenti fide n sist salibus, tam capitis dolCrem , qua

mentis omnem , maiorem minorem culpam , Sum

inamque hanc, delirium , non ab inflammatione Plitor

93쪽

gisti ea communi , Nae sola luctenus innotuit, orn, nino ; nec ab altera communi, cui asthenicae vocabulum dandum, necessario pendere ; Sed e Summa , tam aliorum s rimulorum, quam eius, quem iuSta Ua

forum plenitudo facit CLVII. CLVIII. ) , defectu ,

de talitate nasci fatendum . Quae saltem longe De quentissima symptomatum relatorum causa est ud salus in nova msdendi ratione plerumque 'tam cito reducta, de monarat.

CCHI. Atqui , si unquam iussam matio asthenica COI. relata , symptomatum de quo agitur , turmultum concitet ; id eodem prorsus modo, quo per Ssn guinis penuriam & aliorum stimulorum defectuni CCil. debilitas emcit ; & iisdem uterque casus au xiliis , nempe stimulantibus, dein paulatim vasorum repletione CLXXXIII CCL ) tollendus est . Nam CCIV. Asthenica communis inflammatio nihil aliud est, quam asthenica diathesis in aliquo loco, quam' pari quovis alio , paulo vehementior. XLIX. , ita quidem ut asthenicae in inflammatione diatheseos

vis, minime cum diatheseos , in reliquo omni corpore sine tu flammatione , vi conferenda sit; utpotΘ Cum omnem partis adfectum toto corpore diffusus:

longe superet ILVIII. XLIX. L. LI. J . Aliis

verbis.

CCV. Inflammatio hic cCLXVL nihil aliud est,

quam partis inflammatae, communis cum reliquo corpor status . Utque inflammationam minor in aliquo, quam pari alio loco XLIX.), incitatio facii, ante morbum , Cuiu G pars, symptoma vel effectus, inflammatio est, eiusdem Ioci, quam Cuius m alitas,. incitatio ppo ratione minor intelligitur.

94쪽

ss E LEMENTA CCVI. Haec inflammatio CIV. CV. ab alter

CLXX. , quae Iocalis est, distinguatur oportet. Communis a communi diathesi pendet, & in certa magnitudine tantum accidit ; localis ex offensa aliqua, partis teXturam solvente & vitiante, nulla dia theseos, aut huius magnitudinis ratione habita, naseitur. Communem eaedem noxae, quae communem diathesin, Paulo tantum maiores, Creant, eadem emtiam auxilia, paulo tantum maiora, utrumque iob Iunt. Localis inflammatio noxis partem tantum lambefacientibus , & auxiliis eius statum mutantibus , continetur, a communibus noxis & auxiliis non movetur. Communibus exempla sunt eae inflammationes , quae podagram, Cynanchen Putridam, gangraenosam

comitantur, & ea quae facit lippitudinem. Localis inflammatio eXemplis in Suo loco proferendis i IIustrabitur simul & explanabitur. Communem inflammationem debilitas toto corpore comitatur , Iocalem Sequitur, nec id semper. Ad illam tollendam curatio communis, ad hanc partis aegrae conglutinatio pertinent. Sic CLXX. quatuor inflammationes Sunt , duae communes, phlogistica & asthenica, totidem ocales, quarum altera CLXX. quoque phlogistica , altera est asthenica. Illa in suppurationem saepe desinit, saepe sine hac solvitur; haec ad gangraenam, quandoque ad spha celum, estque ubi, ad mortem demum, tendit. Si inflammatio in typhi fine cerebrum aut eius membranas, quod nondum probatum nec verisimile est, adficit, ea asthenica quoque com

munis est.

CCVIL Ut innaminationem communem phlogisti

cam LXX. facit sanguinis copia , vascula ipsius

95쪽

MEDICINAE.

sedem supra modum distendens, distendendo stimulans , stimulando incitationem augens , ac validiores& crebriores contractiones ciens , his diametras, a Dis fibrarum, ut vivarum tono, ut simplicium densitate LIX.) minuens, & sic ut cum magno molimine sanguis per contracta vasa perfluat, interque per fluendum , propter contractionum magnitudinem arctunqua meandi spatium, dolorem creet, essiciens: Utque eadem diatheseos sthenicae per omnia vasa ,σive rubra, sive decolora, causa sed minus magna

est : sigCCVIII. Inflammationis communis asthenicae causa est sanguinis quoque in inflammatis vasculis copia , at miles ac in phlogistica effectus trahEnS, & licet ubique praeterea vasorum eius inopia subsit , in inflammata tamen vascula , propter maiorem horum quam

aliorum atoniam & laxitatem, vel minimo impetui Cedentem , abundantius confluens, ea distendit, Jerropria cuiusvis inflammationis excitat. CCIX. Ut illius medendi consilium est, copiam sanguinis , qui prima tumultus origo est, imminuere , & sic nimiam incitationem ad idoneam valetudini, nimias contractiones, e quibus tumultus constat , ad modicas , quae iucundae sunt, & valetudini quo que convenientes deducere . Sic CCX. Huius curandi consilium est , primum id sanguinis quod intus ubique est, potentibus stimulis

CLXXXIII. CCL percitare , ut haerens in langui

dis inflammatae partis vasculis sic propellatur , elaonus his dematur ; de in , paulatim cibis conditis, Scarne confectis , per iuscula ; mox postquam vires reseme erunt, in sirinae materiae forma, omnia Va

96쪽

CCXI. Alterae duae inflammationes locales post ex

suo quaeque log tr a ctabuntur.

CCXII. Insidiosa in primis ost illa gutturis inflammatio, quae in putridam, ut aiunt, desinit. ει .inis diebus a cynanche tonsi ilari specie parum distat . Consimilia quoque communia signa sunt. Pulsus phlogisticorum modum frequentia & reliquis notis vi Dexcedunt . Aliquamdiu omnia molliter & tranquillo procedunt, nisi quod assidua matgriae mucosae tenacis sputatio molestiam sacessit. Tandem , ubi validissimis stimulis ei non Occurritur, tempus advenit, cunasubito omnia in peius praecipitantur , pulsus celerrimi, debilissimi, in primis e Xiles evadunt, vires to to corpore collabuntur, hec modica diffusibilis stimuli, nunc demum Sabministrati, maximi natura humanae decoris miserandum finem sistet. Cuius mor

bi optima curandi ratio est, per potentia in primis stimulantia, fatali Ozcurrere tempori. CCXIII. Adeo adversus inflammationem in podastra valent stimuli diffusibileS. ut modo potio mera X, ut vinum, ut spiritus aqua tam calida, quam ferri potest, diluta, paucis horis gravissimam illam sustum Ierint, lusum pedum restituerint; quae, ut Supra CCV. relatum , aeque ad communia signa solven

da possunt . CCXIV. Gutturis in cynanche gangraenosa inflammatio non , ut vulgo creditur , primarius adfectus est; sed, ut omnis alia communis asthenica, e dia thesi communi, quae hic manifeste asthenica est CCVI.), pendet, huius, ubi iam ad certam magnitudinem per Venit , pars vel symptoma existens. Nihil haec cum

phlogistica communi inflammatio de , quae synanchen

97쪽

MEDICINA E o brinillarem ;nsignit aut aliis duabus localibus CLYMCLXXJ. CC UT ) rei habet commune .

CCXV . Pustulae confertae in variola , ubi ea in confluentem , id est asthenicum commune maluin Versa est , novae dia theseos participes, o ph logisticisasthenicae fiunt. Utque locali ante stimulo diat he sin plogisticam in asthenicam per in directam debilita tem XXVI ) celeriter rapuerunt; ita nunc, debi

liti n te asthenicae ipsarum naturae vi, astheniam ubi ψqtie firmant ., augent & ad mortem Cito perferunt. CCXVI. Earundem, ex utriusque casus inter SI collata Curatione , natura quo clarior & illustrior sit, curationem prorsus in altero Casu ab alterius curatione diversam esse constat . Discretae Variolae , item

comitantis eruptionis auxilia sunt , frigus, & qui quid humores auferendo, aut aliter debilitat . Connuenti tam morbo, quam eruptioni comiti, augulantur , calor citra in directe debilitantem gradum sun- Sistens, Sc omnia, quae quam citissime & potentissim me stimulant, ideoque stimuli maxime diffusibiles CCXUH. Differunt hoc praeterea, quod omnes indiscreto casu noxae phlogis licae , omnes in con flue ii te, asthenicae sunt. Quae differentia pariter ad utrumque morbum Communem , ad eruptionem utram que pertinet.

CCXVI . Utque phlogisticae pustula o ad vigentem inflammationem & bonam suppurationem; SiCasthenicae ad gangraenam , sphace lum, & mortem,

recta tendunt.

CCXIX. Anthraces, carbunculi & bubones , qui

pestem saepe , typhum non nunquam comitantur, a Patagiosa materia corpore recepta , dei a una cum

98쪽

ELEMENTA

Eumore perspirabili mucove, subter cuticulam & iuglandulis retenta nascuntur XCVI. ad XCIN. .

Retentionis, eoque eruptionis huius, Causa est, ob communem toti corpori debilitatem , summumque cordis di arteriarum languorem, cessans in his eXtremis & perspiratoriis motus omnino. Hoc ita esse , nulla tempore opportunitatis, ubi aliquid vigoris adhuc superest, eoque perspiratio aliquo modo prote-dit, eruptio , nulla in subito per morbi vehementiam fato, nulla vel eruptio vel morbus in omnibus casibus , ubi ei per stimulantium validiorum usum ,

mature occurritur , Semperque tanto lenior morbus, tanto minus eruptionis , quanto rectius curatio stimum

latrix sit adhib)ra, declarant . Nam , sive per diam thesin phlogisticam maximam CXIII. ), sive perasthenicam, ut in hoC Casu , parem sCXV. CXVI. ,

perspiratio supprimitur, quaecunque materia aliena cum eo ei iei debet, ea una retinetur, sub er m cu ticulam rotenta , stagnando , & peiorem & acriorem naturam acquirendo , inflammationes locales , vel phlo

diversa cuiusque natura, vel potius corporis habitu ,

CCXX. Similiter ea, quae in cynanche gangraenosa CCXIV. cutem distingu'r, eruptio explicanda est; ut& altera, quae variolae, propter debilitatem alias bene cessurae, syd ob nimiam comitem eruptionem, in mor ipm nisi validissimis ei stimulis obsistatur, desiturae, quandoque comes adhaeret . Utraque maculata eruptio est, utraque rubra . Sed illa minoribus, haec maioribus maculis distinguitur. Quarum in hac color sandyx est, artem omnem longe, ipsamque naturae in aliis rebus

99쪽

MEDICINAE. v

prope superans . Utraque ad suppressam , per

debilitatem CCXIX. 2 alibi relatam, perspirationem accepta referenda. Illa, in medendi. usu, stimulatrice , quae ad reliqua symptomata solvenda per tinet, curatione solvitur. In hac debilitati, ad mitiorem variolam reddendam, in praeparatrice ad malanistratione consilio factae, simul ac eruptio prodit, obsistendum , maximeque diffusibili quoque stimulo robur restituendum, pustulae, quae, tum paucae, tum nullius momenti sunt, ac Ine quidem ad iusti communis morbi IV.) modum attingunt, eoque Omni periculo carent, contemnendae. Quod si fit certa Sc cita salus si non, aut contraria curandi ra tio instituitur, mors inevitabilis.

CCXXI. Calor non proprius phlogisticis pyrexiis est CD X. ), sed ad assos eiusdem notae morbo

omnes quoque pertinet. Nec his quidem ita conti netur, quin & in omnibus ad hos morbos opportuni ratis gradibus , proque cuiusque magnitudine, Subo riatur. Sed ne hic quidem res finitur. Idem omnes asthenicos morbos, sius febriles , ut nulla ratione to quuntur, Sive non, & ad hos omnes opportunitatis gradus, pro debilitatis magnitudine distinguit. Nulla certior decedentis morbi tam phlogistici quam as thenici nota est, quam ea temperies naturalis , quae, ut a calore morboso distinguatur, frigus dici solet. CCXXII. Calor naturalis est tum solum, cum neutra subest diathesis. Unde per omnes auctae in ei tationis gradus, donec indirecta, per nimiam sti muli vina, debilitas consrmetur, pro incitationis, minus usque minusque vascula perspiratoria & Patu'la reddentis CXIII. magnitudine crescit.

100쪽

'Creseit etiam per omnes imminutae incitationJggradus ad certos, . quos causa mOX e X ponenda ponit, sines, proque incitationis, licet usque vascula per spiratoria magis patefaciat, decrescentis , & sic, inter alios effectus , motum Curia ubique vasorum , tum in perspiratoriis maXime, minuentis ratione . CCXXVI. Cum iam summus calor fuit, de debilitas pro ratione magna , tandem in extremis artubus, dein paulatim reliquo Corpore , in locum eius frigus, quod malum Semper Signum est, succedit . Cuius rei haec ratio est. Procedente debilitate, pr i

anum in extremis extremorum artuum vasculis, eo

que perspiratoriis . motus summopere languere , dein perire incipit. Hinc, ut calor, si ve iustus CCXX lL , sive nimius , a sanguinis & humorum motu , iusto, nimio, quodam tenus deficiente CCXXII. ) pendet, si igitur is aut nullus aut nulli proximus est, perinde ac in hac re, una cum Causa , perpetua naturae

lege , desinit effectus . Hoc idem in utroque incitabilitatis e Ytremo XXVIII. XXXVIII. ) nimiae sciri licet in recti , de nullius fere in in directa debilitate. accidit, eoque magis quod unde unde est, debilitas

semper eadem est.

CCXXIV. Propterea quod In phlogisticis malis incitatio toto corpore multum & aequaliter plerumque augetur ; toto igitur calor quoque aequaliter diffunditur . Neque hac re excipiuntur nisi ii casus , ubi in quibusdam partibus, ut ventriculo ad vomitum ruente , eoque, in directa in debilitatem adire periclitante, vel in directa debilitas, morbo nimia stimulantis operis vi procedente , sit, vel recta, cum curatio dembilitaria ultra normam tenta est. Verum, quamdiu