Elementa medicinae

151쪽

MEDICINAE Isrrum symptoma est, & pyrexia symptomatica dici poGtest CCXVIII ), cum magno fructu dignoscatur CCCXLVII. Veri morbi sthenicii cum pyrexi a Minflammatione externa CCCXXIX. ) sunt, peripneu

monia , phrenitis, variola , rubeola,. quoties utraqua haec vehemens est, erysipelas grave, rheumatismus,eIysipelas mitet, eynanche tonsiliaris . Iesammatio nigexpertes sunt, CatarrhuS, Syn Ocha Simple X, scarlatina, variola ,. rubeola , ubii localis tantum eruptio paucis.

HAraria Peripneumoniae is CCCXLVIII. Peripneumoniae , Sub' quae pleuriti S , Se qnantum id iopathica est, carditis , Comprehenduntur , propria sunt , alicubi thoracis dolor , Sarpe sedem mutans, spiritus dissicilis, tussis, plerum quo Sputa reiiciens, aliquando sanguinem . CCCXLIX. Ss de si morbi toturire corpus , totum ge

nus nervosum XLVII. - VIII - IX. LIV. LV. est , quod dia thesis in opportunitato toti corpori communis aucta , &nihil novi . morbum creansi s XXV in LXXV. LXXVI.); intra pectus inflammatio pyre

X iam , magno temporis intervallo plerumque , Sequens, nunquam praecedens; detractioquo sanguinis, & alia remedia , inflammatum locum non magis , quam quem

liber aeque dissitum , adsectantia LV. ), declarant

Inflammationis , dia theseos communis partis , propria sedes pulmonum corpus, & tegens hos summos e Pleura procedens membrana; vel huius, sive costas intus tegentis, sive thoracis viscera extrinsecus in Clu

dentis, Pars quaelibet , subest, in aliis casibus ex eo dem alias, alia . Κ a

152쪽

x31 ELEMENTA

CCCL. Alicubi thoracis dolor e respondentium intus locorum CLXXIV. ), modo relatorum, innammatione pendet. Quod cadaverum incisio firmat; nisi quod eum saepius adhaerens pleurae costali pulmo, raro illa inflammata, facit. CCCLI. Ubi summos pulmones inflammatio obtinet, non potest utrivis soli, nec pulmonum Corpori nec membranae , adhaerere CLXXIV.) . Quo enim modo, si reputes, eorundem vasculorum, sive super hanc reptantia , sive in illud descendentia, aut inde emergentia, punctula sola sine proximis inflammari Posse, putabis q Pariter igitur a vero distat infammationis in paren chymatosam 3c membranosam distinctio . & truius perpetuae opinio. Quod non Sem Per membrana pulmonibus contigua, nec horum Pa renchyma, sed alicubi vicina membrana, inflammetur; eam rem inflammate partis, ad perstatam de temperie variantem, vicinitas e X planat. CCCLII. Saepe suam sedem, dolor, in morbi cur Fu, mutat; quia recta eius causa inflammatio pariter mutabilis est, sedem primam linquens, vel partim Servans, & in aliam vehementius irruens. Quod nota doloris mutatio, cum inflammationis respondentium locorum vestigiis, post mortem deprehensis, collata , sirmat s CLXXIV. . CCCLIII. Quae res LIV. LV. , morbi ab in

flammatione laeti, servati, ullove modo pendentis, Opinionem , altero dc gravi argumento, refutat

CLXXIV ), hic propositam roborat dc inflamma tionem a valida diathesi communi modo in hunc , modo in illum, Iocum dirigi, crescere, & quodam modo multiplicari, declarat. Eodemque pertinet, quod

153쪽

stissa inmationem, cum levata vel sublata dia thesi , scynescere, simpliciorem fieri, ab omni sede pelli, cu, ratio demonstrat. Eandem rem rheumatismi ratio eonfirmat ; cuius eo saeviores & plures dolores , quo validior communis diathesis, mitiores Sc pauciores, quo Ievior sit, adparent. Hi dolores, e X communa diathesi pendentes, idio pathici morbi pars, a localῆγhus, quit saepe soli incidunt, casa huic morbo prae cedere possunt, distinguendi sunt .

CCCLIV. Spiritum difficilem CCCXLVHI. fa '

cit nulla pulmonum, seu spirandi latrumenti, Culpa',st ullus incitationis in iis defectus, sed solus aer tracto , sua vasa replendo, distendendo, sanguifera inflammata Comprimens. CCCL v. Tussis causa εst , lium or exhalabilis , item mucuS large secretus, e XCretus, vascula aerii 'ra irritans, eorum, & omnium potestatum, thoracis cavum amplificantium, incitationem augens, dein subito suspendens, & sic plenam tractionem, plena emissionem, coniuncto partim voluntatis Opore, per '

CCCLVI. Eadem micrir aut nulla initio est,q ia, propter diathesin , adhuc extrema vascula vafide ob tinentem CLX. ), i i dem humores , staporis Caezi fo 'ma , proma nantes, minus irritant, de minore molimitii me curn spiritu demittuntur. CCCLVIL Eandem sputa propterea sequunt Ur γquod humores cumulati cum effectu suo , tussiend' Πamine, in rapido aeris effluρntis impetu, vel urtorrente amne , pervehuntur CLXI. ) . Quibus qua 'doque mixtus sanguis secretionis vim, supra CCXX XL

CCXXXII. egplicatam , indicat.

154쪽

ELEMENTA

CCCLVIIL Pulsuum mollities, definitione vesgovecepta , hic ab ea reiecta , est , quia non inflammatiouem , sed , di athesin communem , illorum notae

sequuntur CLXXL CCCLIII. . Qua respecta

CLXXIV. ), pro mollibus tantum minus duri vo . candi, curationis ratione habita , molles demum dicendi .

CCCLIX. Neque doloris varius, modo acuti &quasi pungentis, modo obtusi, gravis & pro molestia potius habendi, sensus, quamvis ab inflammatione recta pendens , ceu huius statum aut sedem indicans , Operae pretium ducendus; quia , quantaquanta sit , ubi sedeat, quicquid periculi de nunciet, inflammatio , sola eius solvendae , periculi avertendi, ratio est , dia thesin communem tollere. Inflammatae igitur membranae in acuto, parenchymatis in ob uso, dolore opinio, ut inutilis, reiicienda, ut exitium ferens , cavenda. Saepe enim provecto morb0 remit tens subito dolor, non pro ratione levato spiritu, falsam imperitiori praebet reductae salutis speciem. Cuius causa, ab inflammationis sede aut genere pror sus aliena, ea incitationis magnitudo est, quae exhaustam incitabilitatem, se finitam, & nimium vigorem in in directam debilitatem versum, significat. Hinc vasorum, maxime laborantium, nulla pro ni mia incitatio , pro densitate laxitas extrema, prodit. His C, pro violenter aucta , e Xcretio, sine vi, Sine molimine, liquore aquoso spissiorem per vasorum iner- etiam re inquente, immane supra modum intenditur , & subito strangulat, in vasa aerisera undique fusus,

humor .

CCCLX. Carditis raro occurrit, male intelligitur,

155쪽

MEDICINAS. I I& plerumque localis adsectus videtur. Quod ubi sit ,

frustra medici opera interponitur . Et, si quando id iopathicus est , definitionem, & omnem, praeter peripneumoniae, curationem respuit. A qua, cum iisdem noxis antecedentibus oriatur , iisdem auxiliis tollatur, nec ullo certiore signo dignoscatur, ideo non segreganda . Historia Phrenitidis

CCCLXI. Prenitis e phlegmasiarum CCCXLVII.

numero est, cum leviore partis alicuius, unius aut plurium artuum, faucium, inflammatorio, aut camtarrhali, adfectu , capite dolente , rubente cum Ocu lis vultu, soni lucisque impatientia, vigilia , de lirio CCCLXII. Inflammatio extrinsecus propria forma non adparet. Ad quam tamen in articulis , in muι- culis, maximeque supra spinam aut circa pectus , inimis faucibus, vicinua, aut Catarrhalis , status eSt,

ex eadem causa pendens. CLXIX. CCVII. ), ct hoc

tantum , quod minor est, differens . CCCLXIII. Capitis dolor , vultusque & oculorum rubor , eX nimia sanguinis in cerebri agi membra narum eius vasis copia, distendente, nimis stimulante, incitante, & ad dolorem vasa contrahente, nas citur CLXXIII b. Ad quem creandum non neces saria inflammatio est. Sine qua haec nimia actio dolori est, quod mediocritatem , in qua iucundus sen sus constat, e Xsuperat. A rubore copia sanguinis in dicatur simul & explicatur. Quam distendendo do Iorem ferre, sanguinis detractio, de quicquid eam imminuit, impetui moderatur , os 7dit.

156쪽

16 ELEMENTA

CCCLXIV. Eadem soni & lucis impatientiam ti cit, audiendi & videndi sensus acuens : Nam, ut

omni sensui necessarius est sanguinis aliquantus impulsus, instrumentum incitan S; ita nimiam causam nimius effectus sequitur. Sed haec symptomata cum dolore , in Contrario incitationis statu , nempe asthenico , Oriuntur.

CCCLXV. Viriliam & delirium eadem nimia incitatio , nimio sanguinis & asiarum potestatum stimulo creata, peragit. Aliae no Xae, Suam operam conserentes, cogitandi contestio, quasi tenor , & aliquis adfectus commovens, esse s dlent. His excitus nemo, etiam sanus, dormit; quo minus , eorundem' in morso gravi magnitudinem Somnum avertore, mireris . Ut aucta vigilia, ita deliriurii, perturbata actio est, eadem causa substante CLVIII. CLXXIII, J. Ad quae symptomata fusius plicanda , quod porro reliqui esse videatur, posthac expOctetur. Exanthematum Stirenicorum explicatio . C CCLX VI. Eganthemata sthenica sunt, post contagionem & solitas diathesin sthenicam CXLVUL)facere noxas, prius PyreXia sthenica, Seu Synocha, dein, interposito temporis spatio, non ad amussi iti Certo, papulae m 'culaeve cutem distinguentes . CCCLXV I. Exanthematicos morbos ab aliis sthe nicia nulla Cuius vis momenti re dister re , hoc valido argumento est; quod, praeter eruptionem & ad eam pertinentia , nihil in signis praeter Contagionem, nihil in noxis novi deprehenditur ; & eadem prorsuS ,

157쪽

like ad oεcurrendum , sive medendum, auxilia sungcomperta. Quod cum ita Sit, te mea, propter eruptionem & ei propria, exanthematicos ab assinibus morbis separasse, cum diversissimis tam ab iis, quam inter se , coniunxisse , insditiae summae fuit . Quis enim modo, cum eruptionis, quisquis est , effectumaolitae curatio solait, aliam, & non eandem pro I SUS, causam sube Se, credibile cuiquam; nisi iterum cum iis , quibus , eundem effectu in ab aliis causis fluere, placeat, res sit Z Non sane communi sthenico contrarium contagionis opus, sed idem prorsus. CCCLXVIII. Contagio materia quaedam eSt, cae ea, inccgnitae naturae, dc , ut pleraque rerum, tam tum modo evidentioribus effectibus ullo modo patens. E eorpore laborantis , aut Crassiore materia, qualis vestis aut si1ppelle X , tibi forte delituerit, sano corpore recepta , Sine ulla firmorum aut humorum mutatione manifesta, fermentescit, Omnia va.a replet, dein paulatim foraminibus excernitur.

CCCLXIX. Cumque nullus eam effectus, praeter

dia thesin sthenicam, sequatur, hanc alias facere so litae noxae plerumque morbo praecedant , & curatio asthenica semper Sc sola respondeat, eoque, a relatis hactenus morbis, eius affectus minime differat; ideo i lare cum iis, tanquam ad eandem formam pertinen tes, ab illa nati morbi coniunguntur.

CCCLXX. Inter quos hoc solum interest, quod in

ex themati eis materia temporis, quo corpIre effera

tur, aliquod, in alio a Iiud, requirit, eoque copio ε ius aut parcrus efferetur, quo liberior aut impeditior Perspiratio sit. Quam nullus spasmus, nulla frigori SeooStrictio, si laque sthenica in summo gorpore dia

158쪽

138 ELEMENTAthesis CXVlI. CXVIII. CXX. CXXI.) impedit; in

hoc : patet, quod frigus debilitante opere, liberum materiae exitum pariendo, perspirationem elares expedit. Quam rem, dia thesin imminuendo, non spasin mum solvendo, facere supra demostratum . Ut materiae per liberam perspirationem sic exitus expeditur;

CCCLXXI. Quaecunque eiusdem pars infra cuticulam moratur, ea, morando, certam acrimoniam ad quirit, inflaminatiunculas facit, factas ad suppura tionem perducit. Quae , partem laborantem irritando , pyrex iam & diathesin phlogisticam symptomaticam, ab idiopathica distinguendam CCCXLVI. ,

concitant. CCCLXXI. Plus minusve certum eruptionis tem pus est, quia fermentandi opus, quodam tenus Certum & aequale tempus, quo peragatur , corpore disefundatur , & summum hoc attingat, effecta teste , requirit. Rursus non ad amussim Certum est, quia perspiratio , variante vigore , vegeta magis aut Ianguidior sit necesse est,

CCCLXXIII. Pyroxia , eruptionis symptomatica CCCLXXI. , quandoque febris iustae formam Summit, quia stimuli, quem toti summo corpori obiicita ruptio, magnitudo nimiam ad extremum incitationem, eoque huius finem; & indirectam debilitatem , parit; XXXV. . Historia mariolae gravis. CCCLXXIV. Variola exanthema CCCXXXI. est, cuius textio vel quarto die , quandoque serius, erum

159쪽

MEDICINA E .punt parvae, insana malae, mox in iustas pustulas iturae, papulae ; liquorem, Octavo fere post erupti enidie, saepe serius, in pus mutatum, dein exliccatum,& crustarum demum forma dilapsum , concludentes s Eruptio , pro Uiatheseos phlogisticae magnitudine, maior , minor , aut minima , est . CCCLXXV. Haec omnia fermentationis lege, mo do CCCLXVIII ) memorata , reguntur. Pustularum numerus, dia theseos mensurae reSpondens, Sine faciei tibus hanc noetis, non multum contagionem ad verum e morbosum statum creandum valere, Sc mor bi formam exteriorem potissimum dirigero, decla

rat .

CCCLXXVI. Vehemens vero variola his insignitur symptomatis : Ante eruptionem gravissima pyre Aia est ἰ quam perpetua pustularum toto corpore cr-ta excipit. Cui statui noxae antecedentes sunt sthe nicae vehementissimae, remedia me lentia potenteras te nica. Hirtoria Rubeolae .

CCCLXXVII. Rubeola exanthema CCCLXVID.

est, a Sternutatione , oculorum madore, tussi sicca,& raucedine , incipiens; cuius quarto die vel serius, Papularum exiguarum , frequentium, vix eminentium, triduo fere aut serius, in squam mulas quasi iuria i eas desinentium', eruptio prodit. Qui morbus, prae cedente diathesi sthenica , in primis' gravis est, ut in hoc casu; abs nte ea diathesi vel minus avidente le- ior , sed phlogisticus tamen futurus. CCCLXXVIII. Sternutatio, mador oculorum, tus

160쪽

sis sicca & raucedo , symptomata catarrhalia Sune

CL Lxi. - LXII. ), eoque a diathesi phlogistica

pendent . Quae quoniam quatuor dies aut amplius ante eruptionem , id est, antequam materia loca lab rantia attigisse Videtur , apparent , & perpetua sunt ;inde diathesis sthenica, solitas ipsam facere noxas , non e X toto propriam hic materiam , conseqai , dc rubeolae esse necesSaria, credenda. Quod etiamsi ne getur , & a materia nasci illa symptomata Con endantur; nihil tamen a reliquis morbis sthenicis hio disserre , sed pariter in diathesi sthenica potitus esse & antiphlogisticis auxiliis cedere, dandus; &, quod eundem, quem solitae no Xae phlogisticae, materia trahat eventuru, sic idem prorsus eius opus , eadem morbi causa, fatenda. Unde nihil in medendi con silio novi , nisi, quod huic cum reliquis eXanthematis ahenicis commune est, ut materiae, quo corpi. re auferatur, tempus detur , & eodem perspirationi, quo alias diathesis sthenica tractari solet, modo' con

sulatur .

CCCLXXIX. Eruptio iam traditam CCCLXXV.

rationem recipit. Quod gravis morbus, praecedent αdiathesi phlogistica , in leviore hac levior, eSt; ea res , quam non , a solitis diathesin facere noXis, contagionis opus disserat, insuper Confirmat. CCCLXXX. Ubi dia thesis invalescens perspirati nem supprimit: pro tempore saepe evanescit, velut interiora peteret, eruptio . Quod periculum maxime in fine morbi intentatur, & , materiam , eodem , quo Variolosa , per summum corpus modo , inflammatio nem symptomaticam accendere, dein aucta maris diathesi supprimere inctam naticnem, commonStratis