Elementa medicinae

181쪽

MEDICINAE. I 8 ifatenda sit. In qua serie periplae umonia vel phrenitis summum circiter gradum, Obesitas, imum obti

nent .

CDXUX. Has a superiore parte sequuntur , inter dun aemulantur, Variola, rubeola, vehementes. Quas ita excipit, ut cum iis quandoque saevitia certet, erysiselas summus Capitis labor comitans . Cui, non

periculi, sed dia theseos tamen, magnitudine pleriamque par , succedit rheumatismus. Huic ita proximum est erysipelas mite leneque, ut parem fere locum , ac cynanche tonsiliaris, Sibi vindicet, ad hanc quam illum , naturae lenitate, multo vicinior. Hi sunt cum pyregia & inflammationes morbi .

CD L. Quorum duo imum seriei locum occupata tes, erysipelas mite & cynanche tonsiliaris, adeo ancipitis gradus inter se dc cum catarrho , morbo in flammationis experte, Sthenico , Sunt , ut ex omnibus quis cui in serie praep6 natur , incertum sit. Quos tamen infra synocha simple X & scarlatina , quantum

haec sthenica est, quantumque utrisque Solitus maxime status consideratur, clare collocandae sunt. Imum morborum Sthenicorum in serie locum variola de rubeo a lenes Occupant .

CD Ll. In tota hac serie non tam tituli relati ,

non tam nomina, quam vis morbosa , spectanda sunt . Causae enim certa , non Cymptomatum incerta de

prorsus fallax, ratio consideranda. Symplomatum investigatio, quae hactenus omnis fructus expers, summo arti detrimento , & feracissima errorum capitalium origo, fuit, pariter in medicina, ac in reliqua philosophia, reconditarum causarum quaestio, repudian dg , cautissima praecavenda , no sologia damnanda.

182쪽

ετ1 ELEMENTACI LII. Infra proxime relatos morbos mania , pervigilium 5e obesitas deprimenda . Quos infra & recensitos supra morbos secunda ab omni parte valetudo defigenda.

C A P. II

Sthenicae morborum formae curatio .

CDLIII. uo commodius sthenicae morborum for mae medendae consilium in usum deducatur; id quale ante LXXXVIII. propositum , prius vehementidia thesi , dein leviori , & partium periculo sic adhibebitur , ut solius au Xiliorum magnitudinis haheatur

ratio LXXXVIII. . C IV. Cum igitur vehemens diathesis , ut in ripneumonia CCCXLVIII. 1, phrenitido CCCLXI. 7, jubeola CCCLXXVII. ), & erysipelate gravi cum capitis adfectu CCCLXXXII. ), cernitur , ad auxilium potentissimum & celerrimum protinus fugiendum , sanguinisque non tantum primo , quantum multis, qui soli fere ei curationem credunt , sed plus tamen, quam aliis placet, detrahendum. CDLV. Nulla omnibus mensura, Convenit, quactalia in aliis, aetate, sexu, roborae noxa Ium excitantium, magnitudine, variantibus, est. In puerili aetate,

quae praeter rubeolam rarius relatis CCCLXXV . morbis adficitur, & multum provecta, quae minus etiam florente periculi subit, ideo parcior detractio rerpoadet, quod utraque aetate minus incitationis,

183쪽

EOICINA E. t 3 in illa incitabilitatis magnitudine, in hae stimuli seu

potestatis incitantis, quam ante, maioris necessitate , modum ei statuentibus , ut causa morbos conti

net.

CDLVI. Detractioni finem statuendi norma certior, ingravescentium symptomatum sablevati O , vel pro tempore solutio, datur. Itaque, si detracto sanguine

calor ingens, si pulsuum durities, CCCXXXIV.C C C L X Ι I I. ) si capitis aut pulmonis adfectu ε CCCXLIX. ad CCCLXL ) , si corporis siccitas, CCCXLVII. decesserint, multumve remiserint . iamque modica magis temperies CCCXI. CLIX. CLXXXIV , maior pulsuum molities, minor CCCXXXIII. ad CCCXXXVI. CLV. ) , frequen'tia , & summum corpus humidius , saltem minuS A rens, Cernantur, si dolor ubique consopitus CCCXLI in

spiritus levatus CCCLIV.), pulsum delirium CLVlIL

Sit; scire licet, sat pro tempore fusum humoris vitalis . CDLVII. Ad quem fructum consequendum , in aevia te firmata florenteque, unciae X. vel xii. multo mi nus ante postque , plerumque sufficere comperientur. Qua regula parum ubivis respondente, ad eam, quae symptomatum remissionem spectandam proponit, ni fidam magis decurrendum.

CDLVIII. Quoniam localis adfectus CCCXLIII ad CCCXLVI. ex dia theseos magnitudine pendet,

ideo nullo propter illum praecepto proprio memine ris opaes esSe. COLIX. Hoc facto, primaque ino ibi stacta vio' lentia; deinceps ad alvi purgationem, proximum usu remedium, transeundum. Ad quod praestandum

184쪽

E L EMENTA

non violentia , qualia multi olim secuti sunt , ut pol quorum stimulus, primum opus comitans , no Xae es se possit s sed leniora, quales Sales neutri, maxim6que Gla uberianus Verus, habentur , quae Summopere debilitant , & magnam vasis humoris abstrahunt vim, tractanda . Ut haec cum sanguinis detractionε alternis diebus superiore seculo vir prudens adhibuit; ita, si morbus forte ingruat, nihil eodem die obstat

CDLX. Alvi post detractum parcius sanguinem purgatio plus , ad dia thesin plogisticam solvendam , quanta vis sanguinis fusione, valet; quia , quod supra dictum CCLXXXVI ), sic debilitans potestas , quae plus ibi semper , ubi primum admoveatur , dobilitat , pluribus locis, nec solum in vasis sanguiferis maiori bus , sed & in horum plurimis finibus, admovetur,& incitabilitas latius , eoque aequalius, adficitur , dcessi cacius imminuitur incitatio. CDLXL. Nec, ut scalpelli nimio saepeque nocen ti, usui purgatio sic supersedet ; ille tamen omnino, in his maxime di atheseos morbis, hoc omittendus; quod ad eam magnitudinem incitatio stimulante opere Saepenumero pervenit, quae , incitabilitate consumpta , seque finita CCLXXXI. , praeentem mor

tesm intentat.

CD LXII. Cum his auxilii; CD LIV. ad CCLXIII. in

una cibis omnibus, praptet materiam e genere plan tarum petitam & fluentem datam, item merace, praeterque aquosam adiecto acido , potione omni

CCLXXXIV. ) semper abstinendum. Quod prae ceptum a prioribus non tam neglectum verbis, quam Γα & usu, videtur ; quippe quod leviter , obiter, &

185쪽

quasi nullius momenti esse crederetur , sub adminis intrationis titulo sic tradi , ut vis eius in animum minime descenderet, adsueverit. Nullus stimulus eo, quem victus adfert, potentior aut nocentior est, eoque , quam tum vis sanguis, quam tum vis, humori serosi alvo, detractum sit, nisi ille accuratius caveatur, ho Conano facile frustra esse potest. Quod cum ita sit, humida materia tamen, e plantis petita, non ideo interdicendum, quod aquosa vasis non retinetur , Sed,

minima facile penetrans , variis horum extremis finibus diffluit, aliusque , moX memoravidi, remedii vim sustentat , fructum amplificat . CDLXIlI. Una etiam cum prima sanguinis detram ectione, prima alvi purgatione, item abstinentia , cum potione aquosa , temperiei rationem in primis haben dam ne obliviscaris. Nain, si frigus semper & pro

a tuo opere debilitat CCLXXXII.), si solum , quod

calor ei succedens aut cum eo alternans, eius effectum in stimulantem mutat, aliter 'gere videtur; si Solum variolae medetur , vehementem prohibet, si Optimum adversus catarrhum est remedium, &, ubi calor vitatur, in omni morbo sthenico summoperE tu vat, quin idem in Summae dia theseos stheni Cae morbis summopere frugiferum sit, neutiquam dubitan' dum . Unde

CD LXIV. Non aliud in variola, aliud in reliquis

morbis sthenicis opus eius, sed idem prorsus, ebr. Quin, ut in omnibus huius formae morbis solum fri gus ad salutem satis est; ita, quoties diathesis, ut in iis, de quibus sermo est, hic morbis ad extremum

SaeViens praesentis opis eget, quia omnis mora peri 'culum praeceps adfert; quia remedia relata DL V.

186쪽

T 1M ELEMENTA ad CD LXV. ), ad morbum solvendum sussiciunt, ni

Certus usus exploravit; idque frigoris, quod idem esse ficeret, neque semper in promptu est, neque ab omnibus administrari potest I & beneficium eius multorum fidem superat ; ob has causas , propoSita medendi CDLIV. ad CDLXV. ) ratione non desistendum,

detractaque stragula , veste reliqua, cubiculo refrigerato, pro cubili lecto ve sedili quam plurimum sunfecto , laboranti consulendum , & diuturnitate minoris frigoris brevioris magnitudo pensanda. LXU Cui curationis rationi solus intensissimi frigoris usus hoc praeterea plerumque posthabendus, quod, propter necessariam eius brevitatem, protinus ad maiorem, quae, maiorem stimulum incitationis , quam ante , certe nimium XL. XLII crearet,

temperiem foret redeundum.

CDLXVI. Ouoniam tale frigoris opus CDXIV. ad CDLXVII ) est, quae ei eruptionis in rubeola

intro vertendae potestas falso tribuitur, ea non soli

frigori, sed calori & aliis stimulis, plus, quam abs que praeeunte illo, sic, ut explicatum XIV CXXXIV. , incitantibus, tribuenda. Et quidni λ Si variolosam frigus eruptionem non intropellit, sed, amplificatis Vasorum perspiratoriorum , quae diathesi plogistica

Clauduntur , diametris , exitum materiae contra Sum mopere iuvat; cur in simillima re eiusdem aliud, im-rno Contrarium, opus iudicetur λ Iterumns falsa no rio, qua contraria facere causa prorsus eadem cen Seatur, refellenda 8 Imminuit in variola frigus eruptionem, ut conceditur. Idam, ut eadem in variola

evanescat, efficit. Ouid tum' Rem veram propius cupice. Idem ne in utroque casu, an alius, effectus

187쪽

MEDICINAE. I 87eredendus λ Unde, quae evanescit, intro verti male riam nosti Z Quibus indiciis id firmabis Z Fatere verum. Hasque doctrinae alexi pharmacae , quae caloris& alios stimulos expedire, frigus impedire ponebat, perspirationem reliquias alteras esse , Candidus agno sce . Cuius errorem doctrinae , cum in variola , & aliis casibus vir illustris ostendisset, quia non ad rubeolam accuratius eandem curation m deduxit, ideo nec tu , qui latum ultra eius verba nequis unguem decedere, deducis . Sed phlogisti m rubeolam pariter ac variolam, propria curatione . Spectata, cerne re poteras. In utroque nonne omnia felicia remedia debilitantia seu antiphlogistica sunt Z Et, cum in variola Di us quoque debilitare, seu, ut dicis , sedare, manifesta fides esset; nonne in rubeola 'non stimulare, vel adstringere, dc Sic eruptionem repellere, ged idem opus, ac in Variola , peragerct , suspicionis inde causa supetebat Usque adeone cogitare, & propria prudentia uti , dissiciqe & arduum est , ut nulla in re, magna hominum pars, etiam eorum , qui alio docendi re ducendi munus in se suscipiunt , ipsi ra putare in animum inducant λ Verum in hoc casu pe 'culiarem frigoris actionem contendens, quia , postquam

eruptio evanuit, omnia symptomata violentius & saevius ingruunt . Quae tamen res quid pro te, an aliquid omnino, dc non prorsus Contra , faciat, ad ver te. Frigoris quam credis actionem stimulantia, an

debilitantia, sunt secuta Z Si illa ; causa malis iis im putanda; quae, ut supra dictum CDLXVII. ), nimiam incitationem post frigus, plusque quam aliter, creant; si haec, frigus causae particeps esse, Suspi via non deforet. Sed non ita est. Et , quoties frigo

188쪽

ris opus aucta diathesis secuta sit, id ideo factirm . quia caloris & aliarum noxarum stimulus non sati Scautus sit ibid. . Quod Caloris usus in curatione tua praeceptus , nedum vetitus , liquidissime declarat . Nec mirum . Nam, Si catarrhi causa medicos adeo fellit COVIII. ad CD XII.), catarrhalia rubeolae symptomata fefellerint quoque necesse est. Et, si repudiatae verbis doctrinae re saepe retinentur, quid alexi pharmaca quoque quo minus in hac parte reten ta sit, obstat λCOLXVII. Si frigus igitur ita vix administrari possit, ut a stimulis comitantibus , succedentibus , aut Cum eo alternantibus, concitatus effectus prohibea

rur , sive id culpa medici, sive dissicili rei natura fiat s CDLXV. CDLXVI. rubeolae tameR, cum

aliis eiusdem notae e Xanthematis , commune prorsus est, ut calor fugiatur , frigoris magnitudo diuturnita te pensetur, & stimulans quaeque potΘstas maxima Cura caveatur. Unde ad nihil frigoris, proprie rubeo lae nocentis, opinio recidere, in hoe pariter & aliis eiusdem formae morbis, manifesta est.

Curationis Redintegratio . CDLXVIII. Post adhibita, quae relata sunt, ata Nilia , symptomatis DLXIV. ad CD LXIX. redintegratis , idem medendi rursus obeundus ordo , sanguis rursus mittendus, alvus purganda , refrigera re corpus, & per inediam attenuare , non desisten dum , eaque omnia, donec symptomatum tumultu Scomponatur, & salus, saltem pro tempore, repona

tur, forsitan tertio, vel anastius, persequenda. QuS facto ;

189쪽

MED II CINA E. 189 CD LXIX. Si di athesis prope iam soluta, si capitis, pulmonum, vel interior qui vis, adfectus i a m te nitus aut pulsus, videbitur, nec redituri morbi metus tamen decessit; tum ad lenius debilitantia con fugiendum ; Sanguinis missio , alvique purgatio, su dori, quem comitanti caloris stimulo corpus iam , mitigata vel sinita diathesi, ferendo erit, posthaben da. Cuius ante usum pauca, de tota sanguinis detrahendi summa, dicend3 videntur. CDLXX. Ut in singulis detractionibus, ita in tota detrahendi copia, summa media ei, quam vulgo medici, nunc nimium, nunc parum , detrahendum iudicantes, secuti sunt, esse debet; eoque magis, quod, inter alia relata auxilia , curatione magis di visa , plurimo vitalis humoris profuso minime nunCOpus est . Spectanda aetas , ut ante CD LIV. CDI V. , spectanda vitae ratio, quantum stimuli recens praecesserit, intuendum, corporisque status cum symptomatum magnitudine Ac curationis effecta conserendus. Inde de sanguinis & alia detractione iudica , quidque eiusmodi porro faciendum , quid aliud, videatur, perpende. Ad summam, eo minus cuius libet auxilii , quo largius alia in usum vocentur , O pus sere videbis, nimiaeque detractionis periculum vitari , & saluti prudentius consuli , cognosces

CCXXXVI ad CCCIV. cap. Ia.) . CCLXXI. Quod ad detractionis sanguinis genus

attinet, is semper maxima vena detrahendus ; pro' Pterea quod, incisa minor, aut arteria, satis, qu Vasa latius subleventur, non praebet, & incisam ar teriam incommoda quaedam premunt. Quantum ut

la certior, in re variante:, regula statui possit, inti R

190쪽

rso ELEMENTA

ternos aut quaternos dies binae librae, coniunctis aliis auxiliis, aetate media, minas ineunte aut provectiore plerumque satis erunt. CDLXXII. Omnem sanguinis detractionem, quamdiu diatheseos sthenicae paulo plus supererit, alvi purgatio sequi, nec reliqua cura proposita negligi, debent. Alvi vero purgatio, quae δc uno impetu quovis tempore podagrae accessionem refert, cyην cheia tonsiliarem & erysipelas mediocre, etiam ad fecto capite, solvit, in febribus iustis manifesto de trimento est, quae in dyspepsia, in asthmate, de omni morborum in debilitate, sive recta sive in directa , positorum genere, plurimum Sc Conspicue, noeet, pessimaeque, per totam asthenicam morborum formam, Curationis, vulgo receptae, pars magna est,

quanto magis in his omnibus fugienda , tanto certiusia sthenicis amplectenda, nec in ullo paulo graviore, quales ii sunt, quibus sanguinis detractione opus est,

omittenda , sed sic, ut dictum CDLXI ) , de ut olim tractata est CCLXXXIII. CD. . tractanda .

Cuius rem dii, ubi prodest, dissidentiam, ubi nocet, si duciam, quas doctrina spasmodica invexit, ut falso& futili undique principio receptas, supra omnia da

vendum .

CDLXXIII. Ut nihil in asthenicis morbis plus hactenus usitatam , nihil cum maiore damno , Scsaepe praesente pernicie , est ; ita , ob eam i P sam causam , nihil ad sthenicorum morborum curationem felicius . CDLXXIV. Vix dictu eredibile est, quantam alem Tipharmacae curationis odium optimis auxiliis notam inusserit, quam pravum eorum usum invexerit, re