장음표시 사용
181쪽
niam salia & olea subtilia reddita mixtionem fluidorum turbant, destrumonem partium minimarunt solidarum , & corruptiones viscerum inducuntag. 4O6. Mucosum & viscidum sedimentum, in urina subsidens, vel dispositionem ad calculum generandum , vel morbos colli vesicae & urethrae denotat. g. 397. Sic etiam sanguis , vel fluidus vel grumo-ius , purulenta plus minusque viscida materia , arenulae , filamenta exigua & alia praeter naturam in Urina apparentia corpuscula, viarum urinariarum , nec non vesicularum seminalium, prostatae & glandularum urethrae erosiones & ulcera declarant, &in speciali horum morborum tractatione examinari
g. q.7. Signa illaec , exsecretione urinae & aliis corporis actionibus petita & in antecedentibus declarata, generalia tantum sunt, paucisque subinde exceptio nibus definita , quae ideo , cum non omnCm morborum historiam absolvant , & tantum collective sumta statum aegri declarent , in praxi speciali S singulorum morborum disquisitione accuratius ordinari & in eorum diagnos & prognosi explicari debent. Quo vero in dissicili hac pathologiae parte aliquod specimen ordinandorum signorum exhibeamus, in sequenti capite de signis mutationis morborum in cruditate , coctione & crisi acturi sumus.
182쪽
MORBORUM IN CRUDITATE, COCTIONE ET CRISI.g- C8. IN corpore sano mutationem & elaborationem humorum per actionem solidorum feri , ex physiologia cognovimus. Ipsae cacochymiae , etsi non
omnes, ex diaetae erroribu S Ortae , modo non abun
daverint , v1ribus solidorum excitatis in elaborationibus continuatis corriguntur. Sed magna particu larum male mixtarum copia , cum etiam vires soli.
dorum labefactet , aegrum saepe languidum reddit: quod si adeo irritatio materiae morbi solida petit ,& ad novos motus elaboratorios urget, hi saepe destructorii fiant , etsi interdum auxiliis directi materiam morbi mutant, pesssimaque parte percolatoria expulsa , sanitatem restituunt. - O9Hoc , licet in omnibus morbis , ideoque etiam in chronicis, modo jam descripto , eveniat, potis simum tamen in acutis attenditur , in quibus nimirum motus. febriles dicti , vel salutares vel desia
truentes , Observantur. Mutatio haec morbosae ma
teriae in cruditate , coctione & crisi , per diversia temporis intervalla absolvitur : medicum igitur attentum esse jubet , quo hos motus dirigat , des truentes Compescat, moderatos permittat, & salu
183쪽
g. 4IO. Has vero mutationes dirigere nequit , nisi cxi ignis certis statum morbi varium Clusque vehementiam cognoscat , virCS vitae agentes cum viribus morbi comparet, & diversa morbi stadia accurate perpendat. Cujus rei brevem & generalem tantum trademus explicationem , quo auditores nostros in morbis quibuslibet acutis, accurate cognoscendis exerceamus , & exinde etiam ad cognitionem progressiis morborum chronicorum ducam
Cruditas dicitur depravata humorum mixtio, quae aequalem motuum in corpore fano essiciendo rum progressum turbat , ut humores nec ad colatoria varia duci , nec ex corpore excerni possint 'in
In massa scilicet sanguinis & humorum particulae male mixtae colliguntur & augentur , M. I 8. seqq. f. Z .seqq. quae morbosae, Vel crudae , vel etiam ab aliis mi asina morbosum aut materia peccans appellantur. Etsi enim in statu cruditatis & solidae partes suo modo laeduntur, seqq. potissimum tamen ad fluida , in circulatione humorum constituta , & ad qualitates eorumdem perversas respici mus , indeque reliquas in corpore aegroto oriundas
mutationes declaramuS., , Cruditas utplurimum in initio morborum , nomi- ,, natim in febribus acutis , observatur cum tameta)3 omni morbi tempore particulae non subadiae cru laei, ic laedentes dici possint , e de fictione cruditatis notionem temporis exclusimus.
184쪽
I 2. Signa cruditatis sunt actiones laesae, quae variis modis a statu fano recedunt, & morbum praesentem indicant. Sic igitur actionum vitalium incrementum & decrementum , actionum animalium
languor & ad eas perficiendas imbecillitas, in primis lassitudo summa & prostratio virium , tandem& actionum naturalium laesio, praesertim in secretis& excretis humoribus conspicua mutatio morbosa , non tantum cruditatem ipsam; ostendunt, sed eam jam in corpore moveri declarant.
Haec symptomata leviora interdum sunt, interdum vero signa malignitatis in cruditatis statu occurrunt; pulsus celer,debilis, durus, inaequalis; intermittens , respiratio debilis, anxia , inaequalis , languor insignis motuum muscularium , ita , ut aeger caput sustinere nequeat ; tremores, convulsiones sensuum externorum obnubilationes, deliria ; somnus vel nullus vel perpetuus; sitis ingens clamosa; appetitus plane prostratus , vel nausea cum vomitu materiae biliosae, putridae; dejectiones alvinae copiosae , foetidissimae urina tenuis rubra , vel etiam vis emissa turbida facta , vel cum sedimento copioso ; sudor copiosus viscidus vel siccitas culanea &his similia. g ΙΑ. A symptomatum consideratione ad disquisitionem caussarum regredimur , & variis occasionalibus ex erroribus diatae , & praedisponentibus ex
185쪽
Constitutione aegri expensis , caussam proXimam in mi astra a te morboso g. I i. ad cacozhyrniam quam dam reducendo, niinc moto & evoluto co noscimus.
Hae cacochyrniae raro sim. 'lices sunt sqq. iitplurimum compositae & subtili fatae s. 45
quae adeo 2X indole particularum mixtarum non
satis declarari , sed ex syptomatum vehementia dc x Iribus nocentibuS , in Varao morbi pro ares stia gentibus , spectari debent. Ad conra ia 'enim saepe respiciendum ess , quae non tantum in Chro 1arcis morois, sed maxime in febribus epide micis ap-
3- lis, A cauigiis & symptomatibus ad magnitudinem fericuli in m orbis concludimus, & prognosm in de formamus, ita , ut leviores causi h j eviora uesymptomata cum viribus vitae satis evidentibus , &plurimis actionibus sanis simillimis, morbi superandi spem faciant , e conrrario vero causi e pertina ctores & symptomata graviora , cum viribus vitae debilibus & actionibus , a sanis multum recedentibus , morbum vix superandum nobis indicent. lnGubio autem statu nihil certi pronunciaro post amus, quoniam vires vitae & morbi in aequilii, o quasi positae deprehenduntur , ideGqu 2 in Pt Og re Tu morbi demum de elus eventu nos institnuv.
186쪽
illae morbose mixtae resolvuntur 6 in novas formas coguntur. Et bona quidem coctio , quae &1tricte sic dicitur, depravatam humorum indolem in bonam mutare debet, quod duplici ratione fieri cognoscimus: aut enim eae particulae , que antea mor-hosae erant, ita resolvuntur & denuo combinantur , ut sanis simillimae fiant aut, cum illud raro evenire videatur , bona coctio particulas ita mutat , ut, noxiis per varia colatoria in crisi demum expulsis, reliquis veram mixtionem & aggregatio nem restituat.
bene procedit, si particulae agitatae vel non prorsus miscentur , vel , cum jam destructoriae sint, majorem vim nocendi adipiscantur. In priori genere quidem ex circulo humorum eliminantur , non tamen per colatoria promoventur , sed metastasi in alias corporis partes conjiciuntur . genus alterum vero vix coctio dici potest, sed potius cruditas continuata & aucta. Quae mutationes , caussis & signis bonae coctionis perpensis, demum considerandae
Causi e , quibus moibose miXta coquuntur, dem sunt, quae circulum humorum in sano corpore efficiunt, quae tamen a materia morbosa excitatae vehementius agunt. Ex Una enim parte motus
inimorum intomnus, ser progressivum excitatus, salinas,
187쪽
salinas , oleosas & terrestres particulas, in sero sanguinis haerentes & male mixtas , resolvit & in nova Gixta, fanis similia , cogit; ex altera vero parte ipsa particularum indoles in morbo haud adeo gravi ita
comparata est, ut mutationem ex morbosa mixtio..
ne in sanam facilius permittat, & coctionem acceleret. Tandem & his binis caussis medicus auxilium suum accommodat, & sub alimenti, potulenti , vel medicamenti specie varia ingeri jubet, quibus vel vires solidorum in mutandis fluidis sustinentur , veΙmintionis depravatae aequalis facilis resolutio
Signa coctionis sunt vires vitae, in alitionibus Corporis , in primis vitalibus, conspicuae , cum aliqua remissione symptomatum morbosorum , ex qua vires morbi decrescere cognoscimus. Quo magis itaque pulsus & respiratio a signis malignitatis f. q. l . recedunt, & naeturali similem , vel certe non nihil auctam vim ostendunt, reliquaque morbissem promata imminuuntur , eo majorem coctionis bonae spem concipimus. Licet enim omnes actiones attendendae sint , ad eas tamen ut princi
pes , in pulsu & respiratione , medicus praecipue respicit, & reliquas tanquam accestarias conia durat. g a Q. Interdum quidem motus in cruditate morbi vehementes sunt , materia morbi quodam mo
188쪽
r8o PARS IU. CAP. U. DE SIGNIS
JO coquitur , ita , ut aliqua ejus pars , ex universa
fium omina circulo secreta , expellatur tamen uni- eria coctio non in tanquam incompleta manet ut Omnis ista mat C es nondunt per colat oma corpori S
transire possit , sed peculiaria loca occupet, qu
io idem GCntio mutetur , novam quasi coctionem absolvat. Haeae materiae morbosa transmigratio m Ctastans dicitur , vel crisis metasiatica , quam in abi cessibus variis & c Xanthematibus non nullis deprehendimuS. g. Hanc veno metas asin in corpore aegroto evoni .re , ex sequentibiis signis cognoscimus. Si motinim , qui circulationem praestant; universalium v hemontia 'qKUdam modo mitigatur , di aeger qu' dena mClius te hal cre incipit, attamen simul quaedam indicia morbo lar materiae , adhuc inhaerentis, o1len cit, quae paulo post , in aliquo d& peculiari corporis loco collecta , he manis est at , ita nimirum , ut vel in parotide , vel in alus glandulosis locis , vel in cUlluloso contextu , inter in ascillos extensio , vel in vis cere quodam , vel in habitu culaneo , tumor , dolor , t Cnsio , p Uri is cet. collectionem materiae ini- pc ecte coctae in loco quodam factam declarent;
tum enim nova quasi cruditas Oritur, quae cocti Unem. it cratam Cyi it. 22.
Interdum accidit, ut ipsa codio , dum cruditate pia reto vere incipis, eandem e laciat adeo acrem ,
189쪽
ut miasmata maligna magis magisqlle resolvantur . extricentur , subtilia nant , ad minimas corporis partes ducantur , ipsosque nervos male assiciant, ex qua caussa etiam vires solidorum coquendae morbi materiae impares fiunt. Hinc pessima malignita tis signa i . continuo augentur , & aeger tandem sub ipsa cruditatis evolutione perit. In hac quidem morbi mutatione exanthemata quoque , in
Cuto Oriunda , nonnumquam crisin metastata cammentiuntur , ut in purpura maligna & petechiis ;led ea potius pessimae indolis sunt, cum morbum non levent, sed corruptionis internae signum eX-hibeant. g. 4 3.
Quod si vero coctio bona rite succedat g. Us.
tunc quoque morbus ex voto terminatur , ita , Ut
materia morbi , vel lenta resolutione , quam lysin dicunt , mutatione in secretis humoribus vix per-Cepta, pedetentim excernatur, vel valida expulsione per Varia colatoria corporis , quam crisin stridie sic dictam appellant , ejiciatur , & ita aegrotus sanitati restituatur. Sed si in progressu morbi latis prospero , vel ex indole depravatae materiae coctionir sistente , vel saepius ex errore , in diaeta vel in m C dendo commitra , mutatio inopinata eveniat, tun Caut morbus perdurat, & saepius lethalis fit, aut alius& chronicus saepe inducitur , quam infalastam morbi Intitationem perturbationem criticam dicunt.
190쪽
iudicium de morbi eventu denotat. Exitus nimirum morbi omne tandem judicium de eo absolvit, quo cunque modo ille eveniat, aut in sanitatem , aut in alium morbum , aut in mortem. Quoniam Vero optimus eventus , aut in crisi resolutoria sive lysi, aut in cris evacuanto & materiam morbosam evidenter separante , deprehenditur , vel his virisque mutationibus , vel ultimae praesipue cris eos nomen addi solet ; assimilatio enim, I6. qua materia morbi sine omni evacuatione iterum insanam mutatur, vel numquam , vel rarissime , asia lumi, semper tamen ad lysin reserti Poterit.
I ysis sive crisis resolutoria itaque illam morbi
mutationem denotat, ubi materia , male mixta, in humoribus nata , in primis transpositione particu larum, in materiam sanis humoribus similem , convertitur licet non negandum sit, quaSdam quoque particulas morbosas per varia colatoria corporis secedere , excretione tamen haud adeo insigni. Cum Cnim excretiones consuetae & e fano corpore par riculas noxias expellant, nullum dubium est, in morbis quibuslibet id magis evenire, etiamsi particulae cxcretae sensibus non semper pateant,g- 26. Lysin ergo fieri cognoscimus, si post mitiora , interdum etiam saetis valida, symptomata, in crudi