Praelectiones in diversos morbos chronicos

121쪽

fuerint, ut dolor fixus, continuus pubem, hypogastrium , lumbos occupet & saniosus telior ex pudendis exeat, solet tunc saepe immanis haemorrhagia sequi , unde admodum debiles factae pro tempore levamen sentiunt, donee restauratis viribus redeant omnia eadem mala ; videtur tunc circa uterum steris materia

xere, quae dilatata vasa erodit. Cum in hoc morbo nulla radicalis medela speranda sit, optime conducit diaeta la stea. Interdum vero ad obtundendum acerrimae materiae stimulum Opio oplis est, quod purum sincerumque merito praesertii romnibus compositionibus aromaticis, acribusque, quas Opium ingreditur , uti theriaca . philonium. Attamen probe tenendum, infidas & breves tantum esse mali tavientis inducias. Probabile admodum est, in utero his,

jusmodi faeminarum ulcera cancrosa & pha ga leni ea , latentia malorum horum caussa uasisse.

Aggredimur morbi frequentissima, sun estissimique explicationem, quae eo est dissidi. Itor , quo morbus sibi ipse in alio atque alio dissimilis esse solet , disserenti Minas caligas habet, &curationein raro, iksiali triam, eam

122쪽

tamen aeque diversam in diversiis admittit, tabem rio, hecticam, phillisin, atrophiam. Vocabula liaee a multis confunduntur; a quibusdam vero discriminantur. Tabes dicetur, si adsit labras lenta, &tabescentia totius corporis, ita, ut & pinguedo omnis, & caro musculorum videatur absumi. Saepe vix musculoruin vestigia a1-

sunt, elisi robur Corundem non, aut ViX mi.

nuatur. Fors in tabe sola tinguedo perit, inter muscularium fibrarum fasciculos locata, ita, ut perexiguum quid ipsam musculi substantiam constituat. Differt secundum hos tabes ab atrophia, quia haec febre caret'; item a phthisi , quia phthisis febrim majorem habet, & alicubi manifestam mineram purulentam. Nos tabem & phthisin pro eodem sum. memus, cum ita haec duo a plerisque promis.

e sumantur.

Divisio est: in primariam & secundariam. Ib Primaria est , quae suapte oritur; est

rarissima.

ab Secundaria oritur ex alio morbo: eqsrequenti ilima. . Alia melior divisio est a causes. Hi ne primo tabes, seu purulenta a fomite purulento. Duplici ratione phthisis purulen

123쪽

ta oritur; vel enim fit a concluso alicubi pii re , quod continuo traiisit in sanguinem , &febrim tabifidam uxcitat; hoc contingit g.

in vomica purulenta pulmonum , eaque Clausa. Subinde tamen contingit, ut pauea puris quantitas resorbeatur, eliminetur per alvum, urinas, sudores, haec enim puris sunt colatoria; utque sacci purulenti, parietes collapsi concrescant. Subinde succus circumcirca quasi callosus fit, ut resorptio fieri nequeat, aut, ut tantum liquidiora resorbeantur; tunc vomica diu inoxie aut in advertenter 'latere potest. Multa exempla prostafit, ubi vomicae sat magnae repente ruptae sunt, quin antea aeger, aut medicus delearum praesentia quidquam cogitaret. Verum non sOlum pus conclusum , erodens , depascens ,

cuniculos agens, resorptum phthisin inducit, sed pus etiam non conclusum , & liberrime profluens, homines non raro phthisicos reddit, idque duplici ex ratione: Im O. enim, nimia subinde puris quanti. tas generatur, ita , ut homo nimiam succo rum in pus conversorum jacturam patiatur. et do. Ingens plaga fundens assiduo materiem purulentam , eandem identidem denuo resorbet, inque sanguinem defert. Fit hoc in ingenti aliquo abseelIu, vulnere, post e. g.

124쪽

II extirpatam illammam, po1l artus alicujus ex. stirpatiotiem, adplicatis digestivis. Pejor est phthisis a pure concluso nata& erodente, eaque fere semper incurabilis est. Hinc phthisis ab ulcere aperto pulmonum curabilior, quam a vomica clausa. Hinc &phthisis renalis per annos cipe fertur , ubi

pus in urina Comparet.

Phthises purulenta pulmonum prae ceteris frequens est, Oriturque a pleuritide , peri, pneumonia suppurata, a catarrho inflammatorio neglecto. Ab haemoploe. A tuberculo pii monum suppurante. A metastasi puris aliunde facta. Ab unania. Scrophulis suppuratis. auo liberior puris emuXus, eo curatio in iuus dissicilis. Haemoploe. Opio, frigidis , adstringetatibus tractata. Tabes nutricum. A nimia lactatione. Non simus nimis indulgentes; quae enim gestare uterum potest, potest & laetare. Si quae lactare non possint continuo, scilicet addentium eruptionem superiorum N inferiorum , saltem tempore puerperii, & paulo diutius proles lactentur. Plus nocet lactis retentio, cum febrim faciat. Mammas saepe male assiciat. Depositiones funestas sepe habeat. Uterum reddat laxiorem. sym-

125쪽

Symplomata hujus phthis eos sunt frequentes : insultus hysterici , tussicula, calores ;dein & sputa puriformia & emaciatio. Huc reduci ni ultae aliae phthises possi intortae a nimia humoris alicujus cujuscunque evacuatione, Ortaque inde bonorum succorum penuria. Sic macies, atrophia, tabes a nimia spirituum deperditione, studiis improbe cultis, no6hurnis. Tabes a nimia evacuatione salivae sputa. tione nimis rejeetae in iis, qui fumum nico. tiaiue per fistulam attrahunt. O Tabes a nimia sputorum reiectione. So. la sputorum quantitas emaciare potest. Tabes a frequunti vomitu , in iis, e. g. qui scirrho ventriculi, aut pyloro cartilaginoso & angustissimo istborant. Hos enim vomitus chronicus ad eXtremam maciem de- dueit, & ad mortem. Tabes a diarrhaea chroniea , a lienteria

diu persistente, Tabes ab haemorrhagiis frequentibus. Tandem ea tabes seu phthis eos species, quam tabem dorsalein , jam ipsi Hippocrati probe notam, descriptam e appellant. Atque haec tertio loco venit explica da. Ρro Venit aeque ex nimia humoris nobilissinii spirituosissimique jactura. Morbus hic assicie

126쪽

II 6 subinde recens uXOratos, scortatores, maxime vero illos, qui semen nefando crimine sit

bi manu proliciunt. Crimen hoc, sinania Uidelicet, multis ex rationibus plus inseri detrimenti, quam quodcunque aliud genus scortationis. Onanista enim ubique locorum, &quovis tempore patrandi sceleris occasionem habet, cum e contrario scortator illa tape.

numero carere cogatur. Imaginationis & universim nervorum intensio major , Viresque magis atterens. Multorum malorum ferax mater est Onania, etenim lumbaginem queruntur & sensu in formicationis per dorsi . alvum siccam dissicilemque ; macies, sed cum

Voracitate. Integer exercitus assestionum nervosarum. Cephalalgia , Vertigo assidua , sensuum confusiones, & leipothymiae. Μor. bi omnes convulsivi, tetani, catalepsis, epi-lepsita, inania. Visus valde laesus, memoria

vacillans. Morbus hypochondriaeus, asthmaspasmodicum, tussis, & vera phthisis pulmonum purulenta. MaXime Vero a nimia seminis jactura vis ventriculi laeditur; hine hos bradi pepsia, apepsia, flatus, acidum multum in sellat. Nil ita ingenium moresque mutat ac semen' genitale, inde & corporis robur, & animi vis, & ferocia, inde ad magna molienda promptitudo. Semen tauro vires ad

127쪽

didit, atque ferociam, ex cujus desectu bos

castratus aniniat imbelle est. In morbis neris 'Vorum, quorum origo obstrusior est, quive mares,teosque juvenes assiciant, cogitandum

erit inter alias eatis us etiam de hac, nimia videlicet seminis deperditione. Tristis Observatio medicos docuit, praestantissimos ju-Venes, eosque ab natura optime instructos si eadem una cum pluribus domo habitent, turpi hoc vitio in sanitatis detrimentum frequentissime maculari.

uarto loco explicanda venit Tabes seu sfibris scropbulo a. Glandulae colli, aurium, bronchiorum, mesenterit tapissime indurantur a Viria serophiiloso. Glandulae hae in tripliei statu possunt considerari, scilicet 1 aut in statu indolentiae, & duritiei, et) in statu inflammationis,3) in statu stippurationis. Clandulae lymphaticae solummodo qua induratae, atrophiam inducunt, morbum pueris, voracibus, victu crudo , farinaceoque utentibus , consuetum, aut pulte. CLuodsi in corpore ejusmodi glandulis scirrhosis obsessis Uebris qualiscunque oriatur, ex solo citatiori hoc humorum motu glandulae ipla inflammantur,' & lege consueto partium inflammq-tarum in suppurationem abeunt. Glandule ita

128쪽

ita suppurantes in abdominis e. g. cavo, philli isti faciunt. Gravem hoc loco observationem addam in omni obstructione , seu scis rhosa , seliserophulosa, sive quacunque alia ; scilicet, si pars quaedam corporis obstructa sit, & resolventibus tentetur, resolutionem hanc mistissimis primo, dein paulo fortioribus saui endam esse, paulatim & suspendo pede. Evenit enim, ut aut nimis propere validis resol Ventilius utamur, aut obstructionem jam non amplius resolubilem nihilominus validioribus continuo remediis urgeamus; qua re fit, ut remediorum vis omnis non in irresolubili obstructione insumatur, sed in superstite sanitate pessundetur: sile quem obstrumo diutiugadhuc vivere permississet, ipsa medendi importuna methodus vivis eripuit. Ρraeterea contingit, ut potentiora & nimis praecipitanter data remedia resolventia tumores an dolentes α duros inflamment, inque suppurationem cogant abire. rbisin scrobu am seu g ndulis em , seu etiam spuriam, patuitosam multam Iucunt, de quibus hie, utpote scitu perquam necessaria, explicatius agam. 1) Phthisis haru oritur post 'intermittenςtζ. Amas , cortice, adstringentiluae ,

129쪽

IIsaraenetoo suppres as. Ευacuationibus requilitis neglectis, non iteratis, non datis solventibus ante evacuationes. Aut cortice dato quidem, at non copiose, non diis , non una cum coindicatis, non adusque plenam februlis fomitis extinctionem.

biliosas, neglecta emetoeatharsi , aut ea ,8si opus fuerit, non repetita. Hae febres Venae sectionibus curatae meris pulmones petunt, quin etiam absque venae sectionibus idem fa-eiunt. Exempla dedit aestas praeterita.

3 Ροst diari liceas biliosas, putridas, post

dysenterias opto cohibitas, post cruditates narcoticis tractatas phthisis frequens. Item adstringentibus, intempestive adhibitis, in dia rhoea & dysenteria. 4' Post rheumatismos gastricos non bene curatos, sed aut fudoriferis, uni venae sectionibus tentatos.s Ρ0st peripneumonias nothas venae sectionibus curatas. 6 Ροst peripneumonias veras & pleuritides, si expectoratio nimium urgeatur & diu. 7.) Tusses stomachicae, neglectae , tepidis, oleosis, mucilaginosis tractatae. uinta species est tabes senerea non illa ab onania, sed ab ipso venereo mi ismate,

130쪽

Τabes velaerea Oritur varia ratione; a parte quadam interna, e. g. pulmonum e rosa ulce re venere0 interno. ab a latente alicubi . ea-1ie. 3 ab adhibita cura ipsa anti venerea , salivati, sudorisera , eXsileeanteque. Huc revocari aliqua ratione potest tabes ab ulcere scorbutico cancrosi, quoeunque, in terno praecipue; , ct depascente Hinc intella ligimus, quid sit tabes scortutic'. O Hydropica tabes, ubi tumente abdomine, & cruribus, superiora em*ciantur. 7 Zabes Hyaelitica. Novimus rhachilleos

artus extabescere, carnes musculorum abfuismi, flaccescere. Petrus Diversus Salius' ni fallor illam deseripsit sub nomine tabis l

8) Tabes a venenis Ab arsenico , ab aqua tossaina, a Saturno. Ρlumbum enim eX- tabescere brachium praeprimis facit. ΗRe fere omnes notae tabis species possunt revocarin harum quaelibet potest secundum binos gradus in incipientem & confirmatam, seu consumatam dividi; quae di vi sio ad diagnosin nihil facit , sed multum ad pro-gnosin. Ρhthiseos confirmatae sympt0mata Oportet posse, ne sanitatem promittamus, ubi mor4 sequitur Dif-