Praelectiones in diversos morbos chronicos

141쪽

num etenim est dare tunc serum lactis; nocet etiam in phthisi ab evacuationibus. Dandus potius cortex & arnica. In phthisi ab her-

pete retro presso, scabie retropressa, a materie arthritica , rheumatica pulmones occupante. prodesto haec solvens methodus.sta. Methodus phthisin curandi, est me, thodus antiphlogiuica. Haec sub sequentibus conditionibus utilis, quin & unice necessa. ria esse non raro potest. 1) Enim novimus ex dissertatione de Haemoptoe, dari quandam haemo toti speciem, quam in ammatoriam diximus, in homini bas' teneris, junceo corpore, collo gracili, angusto thorace & exstaiatibus scapulis, roseis genis, ingenio praecoci, subtia, & fibra deli cata, ac summe irritabili donatis, frequenter observatam, & chronicam. Horum conditio talis est, ae si assidua levique peripneumonia conflictarentur, ubi portiuncula pulmonum in suppurationem abit, dum aliae adliuedum in flammatae sunt, & ipsae demum suppuraturae. In his inflammationem Oportet omni artis conami. ne tollere, utpote caussam assiduae & successivae suppurationis; ablata pulmonum inflammatio. ne, suppurata non magna eorum plaga sua pie consolidabatur. Haec est notio phthis eos 'post biso haemoptues speciem observatae. Huic

142쪽

13a convenit crebra , parcior tamen venae sectio, victus excarnis, & sine vino , althea, malva , serum factis, lac ebutyratum ; hordei cremor, omniaque ea, quae pleuritidi verae, aut verae peripneumoniae conveniunt, ubi illa adhuc solvi potest ex parte , & ubi perpa puras adhue est formatum. Nouetit. hic corteX, lac, equitatio, aquae selteranae . lichen, polygala, balsama, elixir vitrioli &c Quaeso enim, si braehium integrum 1erme dire inflammatum habeas, siti & digitos, si uno in digito inflammatio incipiat in supputationem abire, & pus fundere, nonne methodum summe antiphio isticam adhibebis,

ut, priusquam partes ceterae suppurent, inflammatio tanquam caussa suppurationis ni se resolvatur. At hanc benignam resblutionent non cortice , non exercitio corpori s &c. obtinebis , sed sanguinis iterata missione& multa. ue antiphlogistica potione. Transfer exemplum ad pulmones hominis dicta ratione ex haemoptoe tabescere incipientis. α) Subinde circa vomicam, sive clausam, sive apertam nova inflammatio nascitur , in liuppurationem abitura , ni methodo antiphlo- lgistica praeeaveas.

3 Ρhthisis scrophulosa subinde in su p. lpuratoriam& uleerosam abit, si tubercula in

143쪽

Ilammentur , & inflammata suppnrent. Fit hoc, si in corpore serophuloso febris oriatur; aut secundo, si scrophulas aggrediaris remediis

nimium moventibus. Hoc in casu opus est venae sectione, ut transitus ex scrophulosa aut tuberculosa corporis dispositione prolin beatur in phthisin ulcerosam. 6ta. Methodus est evaeuans. Certae prΟ- stant praecipue Morroni in tractatu de phthisi observationes evacuantium, sed praecipue leniorum emeticorum in phthisi proficuorum ;sed aeque certum est, emetica haec, utut leniora saepe numero nocere debere , esse pecu.

liarem phthiseos speciem, ubi illa conveniunt. Phthisin novimus.1 A vitio ventriculi ortam post intermittentes longas, suffocatas cortice , & adstringentibus palliatas. α) A saburra biliosa, pituitosaqUe. 3b Ab in sarctu pulmonum, non instaminatorio, & humorum recrementitiorum per sputa evacuatione nimia. Fit enim in iis maxime , quibus alvus adstricta plerumque est, ut multae sordes, quae per alvum, urinam, perspirationem feliciter abigerentur , pulmo.nem petant, ibique larga anacatarisi quotidie

efferantur. Haec rerum conditio nondum appellari phthisis debet, sed excretio errovea ν

144쪽

I34 uiolesta; at vero si ea largior fit, si langosus pulmo vim inde patiatur, multa thoracis incommoda, respiratio dissicilis, asthmatica , haemoploe, sed & spuria quaedam phthisis Oritur. 4 In tussi stomachica, convulsiva, veti

s) In sebribus quibusdam aestivis , pulmonem illico petentibus, multis repente sub febri non magna, larga sputorum copia essertur , quasi purulentorum. Ea res habetur pro

Vomica latente nunc rupta, quaeve ita latuit, ut ejus praesentiam nulla antea signa commonstrarint. Verum nec pus esse puto genuiuom,

nec vomicam latuisse, sed fuisse inetastasin repentinam ad pulmones factam ex sorde abdominali; etenim febris ipsa tunc esse solet gastrica. Vomitorium praemisso solvente egregie prodest. Boglivius abscessus pulmonis asserebat per annos inoxie lutere polie , &pus suam praesentiam in pulmonibus plerumque nullo signo ostendere. Hoc falsum esse, eX vomicis patet , pos pleuritides & peri. pneumonias suppuratas Observatis, quae febrim tabificam comitem semper habent.

145쪽

13s Reeensitis quibusdam pectoris morbis ;ad eos devenimus, qui partes pectori subjectas assidiunt. Hos inter maxime varius ventriculi dolor pertinet. Dividitur ventriculi dolor ratione diver. De sensationis I in nruin, si ve ardorem venniculi, Sodbrennen).α In veram eardialiam , sive dolorem ventriculi, cum sensu leipothymiae, & levi animi deliquio, demum. 3 In gasirodiniam , dolorem ventriculi absque ejusmodi animi deliquio. Dividitur item ratione causo cardialgiam vel pyrosin producentis.

Sedes mali in tota ventriculi substanti x. ejusque praeeipue nerveis partibus esse soler. Maxime tamen is dolor circa sic ilictum sero. biculum sentitur, cui cardia respondet. Causarum dolorem ventriculi essicientium

tantus numerus, ut earum omnium enumeratio

aut nostram patientiam superaret, aut memoriam subterfugeret. Frequentiores tantummodo,

atque in praxi prae reliquis usu venire solitas, hic asseram.

146쪽

Sitprimo ardor ventrisub, cardialgia, pyrosis. Sodbrennen) Consueta multis aegritudo est, dolentque ita acriter, ac si viva ex Ventriculo per fauces flamma ascenderet. Cauia potior est materies acida, acido - austera, rancida, biliosa &c.

Curam ea omnia perficiunt , quae notae aerimoniae contraria sunt, materiemque immutant, eliminant, ac ulteriorem ejusd*m genesin praeca Uent.

Ρyrosim ab auido, praemisso vomitu, sanat magnesia nitri, cui aliquid rhei, & pauxillum olei fogniculi, aut eluo chari cujusdam e. g. juniperi additur. Ulteriorem materiaeaeidae generationem prohibet rheum quotidie masticatum , mane jejuno ventriculo; item eli-xiri uin proprietatis sine acido paratum. Sunt. qui languidissimiam ventriculum percurarunt, cum quotidie aliquoties pauca piperis integra

grana devorarunt, qua re id effecerunt, ut restaurato ventriculi vigore nil amplius sordium acidarum nasceretur. Potus frigidae, corpore non aestuante & mano assumptum, &exercitium equestre aeque prosunt.

Secunda cardialgiae species est cardialia ab ingluvie. Dignoscitur haec species a praegressa lauto prandio, & aegris se ingurgitantis consessione; a flatibus, ructibus pravis.

147쪽

Malum hoc saepe haud intra solam 'ardial giam consistit, sed in praedis positis, senici

lis nimia haec repletio , sensus primo colas sionem, hebetudinem, demum ipsam mortemia poplecticam insert. Haec ratio est, quaren Ortes apoplecticae inter consessus amicorum jucundos haud sint infrequentes. Cardialgiam ab ingluvie sanat sponte oborta altero postiu- gurgitationem die, larga diarrhoea, aut VO-mitus arte concitatus, vel ortus suapte. Or vis quaestio agitata inter autores medicos,

quid facto opus sit in apoplexia hac sympathica, a nimia videlicet ventriculi repletione oriunda. Sunt , quibus praemissa venae sectione lassidit, fauces plumula irritasse, sicque vomitum, si id ea ratione fieri queat, provocasse; quod si id fieri nequeat, purgante et enematibus exturbare pur inseriora materiem volunt, ut sic depleto ventriculo aOrta pressa ab onere liberetur, & minus sanguinis ad enesphalum, plus vero ad abdomen dimittat. Alii vero praemissa missione sanguinis cito adplicatis emeticum exhibent, ut ablata aortae pressione liberior denuo per abdomen humorum motus restituatur. Ad dirimendam hanc litem notandum est , mechanicam irritationem neutiquam persiepe lassicere ad provocandum vomitum ; diarrhoeam

148쪽

vem excitari tarde, eamque vices' emeseos nulla ratione subire; febrim purgante aecer. siri, aut presentem augeri ; encephali fun.ctiones manere abolitas , quamdiu distentus Ventriculus erit , qui subilectam sibi stortam premet; hinc essedium pressionis sive apo-plexiam non posse aufferri, nili et ipsa caussa.

ventriculi videlicet repletio, ausseratur. Praeis placet illa methodus, quae molem gravantem Prompto emetico excutit, Praeplacet ad hunc lipsum finem emeticum pocius ex albo vitrio. lo, quam eX ipecacuantia aut tartaro emeti- ltico paratum, oum promptius vomitorium vi- ltriolo albo vix existat. Distur a granis viij, ad Xri . scrup. I-draeli. β Quid si certo noveris, lappoplexiae cauissam in ventriculo nimium reis

pleto haberi, quid si ablata deglutiendi disti euu

tas ita sit, ut ingerere in ventriculum nil possis pquid si a pnrgante ob dictas rationes spres nihil, quid si mediante tubulo longo incur- lvatoque per fauces in ventriculum usque de- lmista solutionem emeticam ingerere nihilominus quamcunque ob caussam non possisl uid, si certae morti a poplestiue ob inopiam consilii relinquere debeas Fuit, qui in dicto casu per apertam jugularem venam aliquid solutionis emeticae antimonialis infudit, casu temerario , sed felici, cum secuta larga eme.

149쪽

Cardialia biliosa. Morbus frequens est,& peculiaribus characteribus instigiatius. Dolor ventriculi a bile, vel bilis saltem formam

habente materie ortus , vehemens esse solet,& cum vomitu aeruginoso junctus, per vices exacerbatur. Aeger animo est supra modum

sus saepe imbecilli, celeresque, attactum, nee minimum fert circa cordis scrobiculum. Confunditur perperam non raro cum cardialgia hysterica foeminarum, quaeum omnia ferme

communia habet, nisi quod lingua aegri aut flava sit, aut viridis, aut albicante pellicula obducta. Sed etiam cum gaseritide subinde confundi solet ob doloris vim, anXietates, jactationes; verum lingua biliosa, tempus anni inflammationi haud favens , et desectus signorum, quae alias inflammationi stommunia esse solent, facile demonstrant biliosam cardialgiae indolem. Maximi momenti tamen est ad diagnosin hujus cardialgiae biliota ab in flammatoria, quod bibosa frequenter redeat. Morbus hic cum eoliea sic dicta biliosa peni.

tus convenit inserius explicanda. a Curatur

150쪽

Igor Solventibus si is, materiem crassamineidentibus, et) vomitu artificiali. De hae vomitu

specie canon valet: Oportere vomitum vomitu

Abiere. 3) Roborantibus stomachicis. Epithemata & se dicta lauta stomaehica

vana remedia hoc in casu sunt, nil etiam assumpta spirituosa, carminantia.

Opium cardialgiam hanc ad pauculum temporis sopit, sed ea postmodum gravior redit,& vis ventriculi plus aequo jam debilitata, assumptis narcoticis magis dejicitur. Cardi algia haec biliosa saepissime fabsque febre est, jejunantes amigit maxime. Subinde vero febrium biliosarum symptoma, ubi

subinde adeo valida, tantaque in aegro anxietatum, jactationum, deliquiorum animi caussa est, ut schola vetus eam febris biliosae speciem, ubi turgens circa ventriculum materies syncopen fecerat , Bneopalem compeIIarit.

Cardialia a brad pel a , sive a dejecto

ventriculi tono , observatur post morbos acutos, praecipue gastricos, biliosos, pituitosos. Etenim prout a morbo inflammatorio cito plerumque pristinum aegri vigorem resumunt, ita post morbos gastricos diu languent, &.non nisi