Praelectiones in diversos morbos chronicos

181쪽

exeitat. Excussa mole roborandus ventrieulus & intestina sunt. Si quando non iners pituita , sed cacochylia nidorosa, rancida, biliosa, putris, aleatina in duodeno & Ventriculo stabulatur, atque cum amarore Oris ructibus olidis . ac nausea Vomitiones cieat, diluentia, acida, subsalsa, acida austera, s pones acidi, purgantia acida, ct subacida pulchre prosunt. Si acida colluvies, vitrioli subinde saporem Ori imprimens , colore Viridi, nigrove vomitu rejiciatur, juvabunt an-tacida, absorbentia, amara alcatina, sapones aleatini, & quando simul roborantia indicantur, cortex peruvianus, & ferri scobs, qua Riverius rusticum miram quotidie quantitatem materiae virescentis vomentem, servatum refert.

In omni vomitu id probe tenendum, liberam semper servari alvum debere. Hinc clysmata in omni vomitu semper aliquid boni praestant, materiam peccantem ad naturalem suam viam, qua eliminanda est , ablegando. Recensitis vomitionum caussis applicari proprie illa regula praetica Hippocratis debet vomitum scilicet vomitu eurari debere. Licet in aliis casibus, aut non valeat, aut saltem limitanda sit, tamen tunc certa est, ubi

182쪽

17a caussa vomitus in ventriculo fluctuans, com mode & breviori per oesophagum via, quam per anfractus intestinorum ejici potest; dum, modo ventriculus nullo sui ipsius vitio laboret, nihilque aliud adsit, quod vomitum cola. traindicaret. Hue recenseri debet vomitus ille matutinus, qui quotidie mane ob cruditates in debili laxoque ventriculo per habitnmcollectas, revertitur, quive lape commess tionibus in seram noctem productis debetur. Debita diaeta, & coena levia, cum stomachi-

Cis, aromaticis , ct amaris maximam opem fert. Saepe vero opus est, ut quisqilitiae acidae viscidaeque potu aquarum egranarum , aut

carolinarum everrantur. Bene notandum,

optata in vomitu a dictis caussis exorto pessima futura, cum & ventriculi vires Opium dejiciat, & utili naturae conatui manum injiciat, vomitumque sistendo, & alvum claudendo,

mali fomitem retineat. Sequitur Vomitus a venenis auribus &corrosivis, item ab emeticis ct purgantibus instar veneni agentibus, si nimia dosi , aut

tempore non suo exhibeantur. Venena acria, medicamenta drastica spasmos I convulsio. nes cient, unde i flammatio nascitur. In hoe

easu tria haec observari debent; scilicet ut

183쪽

i irritans acrimonia removeatur. ab Si hoc tam cito fieri nequeat, ut

eam saltem obtundat, involvat , enervet.

3 Ut remulo stimulo auri superstites

spasmi convulsionesque sopiantur. Hinc conveniunt tepida aquosa, lac vel naturale vel amygdalinum, aqua mellita, jura pingua, oleum, butyrum. uodsi solum motuum impetus, ejecto jam veneno, superstes sit, optum indicatur. Uti etiam tunc, quando tam enormis spasmi, convulsionesque adsunt, ut citius ab iis mors metuenda sit, quam acre venenum eliminari aut obtundi possit. At in his circumstantiis optato medicamento jungi reliqua debent, quae morbi caus- si exigit.

Accedimus ad vomitum a tenui acrimo, via, materia in humorum massa harente & ver sus exteriora ableganda , circa ventriculum vero moras nectente ; aut quae ab exterioribus partibus prava metastasi ad ventriculi tu nicas repulsa est, aut quae ex aere in Ven, triculum per deglutitionem pervenit. Hus spectat vomitus a variolis & morbillis iminentibus. Item vomitus febrium quarumdam, uti malignarum & epidemicarum , ac etiam dysenteriarum, vomitus ab arthritide aut podagra retropressa'; ab erysipelete . scabie,

puru

184쪽

purpura retropressis aut retrocedentibus; ab ulceribus chronicis consolidatis. Vomitum in variolis & morbillis sola methodus ipsi morbo principali conveniens, ct regimen perspirationi favens mitigat, donec prodeuntibus eXanthematibus sponte cessat, Si hoc noufiat, verendum est , ne pustulae variolose ipsum ventriculum obsideant, quibus sola blandissima & emollientissima remedia conveniunt. Vomitum, qui in febribus acutis & putridis in earuindem praecipue initio, subinde &progressu , a materia aeri & subtili oritur , citapeque conjuncta est cum immani dysenteria, methodus diluens, involvens, obtundens per decocta , enemataque juxta modum CL demen, tape lassicit. Interea tamen non desunt practici celeberrimi, qui nauseae, vomi- .

turitioni , ipsique vomitui in principio se-brium malignarum miasma pituitae & biliina istum, antequam ex integro in massam humorum transeat, cito eXcuti*ndum datis emetieis arbitrantur: Emetica haec debere esse blandiora , e. g. eX OXymelle squillitico, i pe-

cacuantia, aut leviori tartari emetici dosii, cum manna. Ρraeterea talia Vomitoria , in

primo morbi exordio , si anxietas constrictio praecordiorum, lingua sordida , nausea , &vomituritio adsint, cum multo potu tepido

185쪽

T7s diluente debere propinari. Insuper notandum , emetica locum non habera, si febris sedem jam fixerit, & vomitus syniplomaticus accedat. Multo minus emetiea proderunt, quando, sive in principio, sive in decursu febris , vehementissimi & copiosissimi

vomitus urgeant. a sola tenui acrimonia ventriculum vellicante. Ibique methodus involvens Heniana insigniter prodest , datis quin imo, si vomitus enormiter urgeat , ad faciendas inducias , optatis. Febre jam invalescente & morbo confirmato in malignis &petechialibus eveniens vomitus, semper denotat diathesin ventriculi influmniatoriam; cavendum , summopere tunc est , monente Host anno, ab exhibendo quocunque, etiam leniori emetico. Attamen in cilii, ventriculi inflammati neu optata, utpote: ipium et in

flammantia, conveniunt. In vomitua materia arthriti ea retrocedente oriundo, in corpore

praecipue imbecilli, frictiones, Dediluvia, pulveres camphorati & liquor ancidinus ab H manno laudatur. Optata, ut siluae & vomitum hie inutilem sistunt, & exigua diaphoretica,

materiam arthriticam Versus VXteriora ablegat, magno cum fructu eXhibe iatur. At vero cataplasma emolliens inspers o cantharidum

pulvere pedi antea podagrico adsolitum, cu

186쪽

curbitae tam siccae, quam & scarificatae ad locum antea asseectum ,ῖmateriam arthriticam, una cum aliis indicatis , potenter ad exteriOra evocabit. Sequitur vomitus a vasis, quae per tunicas ventriculi excurrunt , sanguinem coacervatum

labentibus , nimis oppistis , distentis , varico-M , aneurismaticis, ob ructis, spasmo conser eris instammatis. Opplentur, diducuntur- . que haec vasa, fiuntque varicosa a sanguilae haemorrhoidali exitum assectante, aut quaeun-que ex caussa suppresso, & versus vasa ventriculi regurgitante. In foeminis menses emanentes, suppressa,aut ob graviditatem non fluentes, aut lOchiis non procedentibus sanguinem

hunc retentum versus vasa ventriculi constringuntur , intercipiturque liber sanguinis

per ea transitus frigore, ingestis constringentibus, spasmo undecunque Orto. Ubi vomitus provenerit a suppressione evacuationis cujusdam sanguineae, haemorrhoidalis velute. rinae, ubique locorum genuina indicatio est, hanc evacuationem denuo restituere , eXQ pto casu graviditatis, vel provectioris aetatis in faeminis. Cum vero durante naturali vomitu ea praescribi medicamenta non possint, quae aut nienstruum aut haemorrhoidallam san. suinem restituant, magia convenient venae se

187쪽

ctio ita pede, clysmata emollientia, solus ejusmodi, infesIus, diluentia, Iaponacea & nitrosa, sanguinem ad loca debita invitando, coacervatumque in Vasis ventriculi revellendo, attenuando, iisque Onere sublato sua in systolen restituendo. Acida vegetabilia ventriculo gratissima sunt , simulque caussae respondent. Consopito autem ad tempus vomitu specifica remedia sanguinem ad loca haemor-rtioidalia, vel uterum determinantia inius uin trahi debent. Venimus ad vasa ventriculi maxime insudet plenis & plethoricis constricia a spasmo, qui subinde oritur a potu frigidae posso corporis exaestuationem liberaliter haustae. Hoc in casu multum Valet .opium, si spasmus a frigore Vomitum cieat, cujus e Xemplum notabilem legere est apud Hoemannum. Applicanda sunt relaxantia clysmata, dandae grata saponacea, acida cum diluentibus & nitro, exterius vero adplicanda topica calida, cum acido vegetabili, aceto &c.; ubi interponi aliquod optatum potest, si conatus vomendi nimis urgeant. Superest vera inflammatio venistriculi, cum Vomitu perpetuo & dolore enormi. Saepe Vomitus & spasmi inflammationem pra: cedunt, eamque demum diutius durantes invitant. Hi ne narcoticum tempestive Scan-

188쪽

te natam jam inflammationem por rectum eandem pulchre praeoccupat; qu4mquam inflimmatione jam nata Optata nequaquam cola VC. niant.

Ρrosunt in gravissimo hoc morbo vellae sectiones tapius repetitae, potus antiphlogisti ei, sed lenissimi, emollientissimi, demulcentissimi, sumopere cavendum ab Omni acri. Nitrum licet antiphlogisticum , nihilominus tamen, eum aliquo saltem stimulo praeditum sit , atque partem inflammatam immediute contingat, cautissime propinari debet, atque ex con illio baronis D. Sisieten nonni si ad gr. X. vel Xll. in libra una jusculi ex pullo parati. Opium ad compescendos vomitus ab inflammatione Ortos damnant sere omnes, cu Iuvi sua acri urenteque locum inflammatum pes-1ime alliceret. Commemorari modo is vomitus debet, qui sine materia a solo inordinato spirituum imo tu oritur, ubi nervorum syllenia nimis fuerit irritabile, mobileque. Huc pertinet vomitus hystericarum, virorum hypochondriacorum, nervis debilibus praeditorum, navi curruque, si retrogradi Q. deant, Vectorum , item liominum animi pathemate agitatorum.

Notandum est , hanc vomitus speciem quae a sola scilicet spirituum a taxia nascitur.

189쪽

vertiginem sere semper antecedere , aut saltem comitari, item tremorem, spasmum , Urinam limpidam. Remedia hic indicata , sunt quies , aqua frigida, austera , tandem ut fibrae laxae & debiles firmentur, atque Omnis dispositio ad hunc vomitum tollatur , corroborantia usurpanda erunt. Ii, qui retrogradi curru vehi non possunt, facile ferunt, &assuefiunt tandem , si quadrante hortae ante- quam currum conscendant, pitulam Opiatain deglutiant, eidemque superbibant cochlearia aquae cinamomi. Aliis in casibus haustus vini gallici rubri, vel larga quantitas tincturae martis in aqua quadam aromatica assumpta, profuit. Vomitus ille imaginatorius, qui vi su audituque rerum quarundam ingratarum e Xcitatur, quemve Loerhaavius oblivione & evi tatione hujusmodi rerum ingratarum curan

dum asserit, si is nimium urgeat , optata sibi deposcit. A subitaneo terrore si natus fuerit vom tus , Opium cardiaeum aliis j unctis cardiacis egregios essed ius praestat. De Domitu ab iracunda animi commotiosine, & turbis spirituum inde natis, sciendum est, non solum nervos universaliter ab ira ase

190쪽

biliarios agere, ut hi spasmo ' convulsione assecti bilem copiosius e X primant, quae etiam tunc eminentiori aurimonia praedita elle deprehenditur. Atque haec est ratio, cur in ejusmodi vomitu ab ira, qui in biliosum vomitum ipso animi assed tu degenerqt, blandiora acida , uti succus citri cum aqua si igidiuscula, & pauco saccharo, assuit pra, item phlegma vitrioli, & spiritus acidi dulei si rati adeo pulchre prosint; interdum etiam haec acida, bilini, aerimoniae antito la, curam harum non abiblvunt, sed opus est, ut bilis effusae corpore ejiciatur, quod cremore tartari,& rheo optime perficitur. Patet optata hie

Aliquando etiam vomitiones suscitantura moerore , eodemque diutius pro trafto. Hetamen non adeo bene anodynis impugnatur, maxime si in habitum abierit, num maeror jam per se vires ventriduli dejicit, & appe- titum destruit; quare amara, arom Stica, roborantia cum haustu vini generosioris magis indicantur. Host annus merito batiamum suum vitae cum liquore anodyno , balsamum embrycinum , & aquam cinamomi commendat. In genere notandum est, homines debili Iaxaque coinpage praeditos . in eam vomitus speciem procliviores esse ceteris, quae a sb. la