Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

301쪽

IDE MORBIS MULIEBRIA. LIB. II. 289 velut ex sole, & quamparcissime deambulet, & ne

lavetur. Ventrem autem ne solveris. Cibis vero paucissimis utatur, neqUe acribus, neque salsas ,& pudendum graveolentibus su cliatur, & postquam obambulare inceperit , subligar gesset.

Si vero eXtra pudendum OS Uterorum excide-Tit, utpote cer Vice uterorum prope pudendum lita,& ampla exsistente , fit autem hoc magis sterilibus , contingitque maXime ex fatigatione, quum mulier laborant, & uteri calefacti fuerint, ac exsudarint; tunc evertitur Os ipsorum per Cervicem ,

ut quod in humidiore, ac lubriciore, & calidiore lit loco , quam in priori tempore, & ubi hoc contigerit , procedunt uteri foras ad frigus , Rosculum ipsorum eversum prodit. Et ij quidem brevi curata fuerit, sana fit, verum sterilis penitus relinquitur. Si vero non brevi, osculum durum semper ipli extra erit, & fluet illic alias atque alius funiosus humor viscosi S, ac graVeolenS. Et si menses prodierint, si adhuc ejus aetatis fuerit, in lecto decumbet. Iemporis autem p ΓΟ- gressu hujusmodi morbus in curabilis fit, & consenescunt, uteros foris habentes. Si vero Uteri eXtra pro minuerint, ablutos ipsos aqua tepida , oleoque, ac vino illitos rursus

indito, ac deligato, & graveolentia subter sussito.

Sub nares autem odoratu. Si Vero multo tempore uteri promineant, & stupide perfrigerentur, multam calidum aquam adfundito , quo refocillei tui . Si vero jam inflentur , etiam aceto ad aquam admixto foveto , iitque h9ec aqua, aut lauri, aut myrti decoctum. Et leniter protrudito , & cerato unguento illinito, & ii paruerint, lutis ea ;

tepeficto profundito , deinde illinito. Ubi vero consederint, ablutos, Vel Ut dictum est, indito , Princ. Art. Med. Io m. ili. I

302쪽

29o HIPPOCRATES& alia praedicta facito. Oleum vero ne adhibeto , neque aliud pingue, aut pinguitudinem habens. Si quid ex osculis uteri complicatum fuerit, menses non fiunt, aut pauci, & pravi, ac dolorifici,& quum Viro condormierit, dolet, & quidquid vir immiserit ex coitu, exit, & mulier contingi non .vult, neque adtrahit genituram. Et dolor habet

imum Ventrem, ac lumbos, & os uterorum ad

contactum non comparet.

Quum igitur sic habuerit, urina veteri foVeto , deinde vomat a lentis decocto, melle, & aceto admixto, postea aqua calida lavetur. Deinde oleo albo iugyptio in phialam argenteam, BUt aeneam

infuso, & sile addito contecta phialae infideat, Rodor olei per os ipsi penetrarit, ipsam parituram esse, & postera die sanam fore pronuncia, ac confidere jube, & ubi dormire volet, Oleum JEgyptium in lana adponat. Ρostridie vero consideret, an Os Uterorum magis sit directum, & si esse dixerit, per triduum odoratis foveto, & subdititia, quae non mordeant, adponito , purgatoque , &cum odoratis, ac mollibus postea colluito totidem diebus vel ut prius. QuUm autem menseS prodierint, jejuna, & illota, aromatis sumta, ad virum accedat. Ρleraeque vero ex hoc morbo steriles fiunt, si non curatus fuerit. Si ulcerati fuerint uteri, & extreme foras processerint, oleo illitis manibus indito, & myrrhae purae pitulas tres devorandas praebe, & laurum viridem tritam bibat vino dilutam, & sic sana fiet. Si in arctum contracta fuerint pudenda, subditium adponito. Anisi videlicet semen , & apii tritum pudendis subdito. Si uteri non in loco manserint , sed modo huc modo illuc transierint, Ut dolores eX-hibeant , & nunc inconspicui fiant, nunc exeant

veltat sedes, & quum quidem supina fuerit, in

303쪽

DE MORBIs MULIEBRIA. L I B. II. 29 loco maneant, quum Vero surreXerit, aut ex s mano expergiscatur , aut se inclinaverit, aut alium quemdam motum fecerit, exeant, sepe Vero etiam,

dum quiescit. Hanc quamma Xime quiescere , Ω 1iola moVeri Oportet, & lectum a pedibus sternere altiorem, & vomitibus uti. Oportet enim ipsos uteros sursium revellere, & acerbis perfundere, & graveolentia subter tussire , sub nares autem odorata, & ex malis punicis quodcum , e maxime convenerit, & nihil impedierit, in medio per umbilicum perforatum, in Vino tepefactum quam petiitissime iubdito, deinde lata fascia deligato , ac

circumdato , ut ne elabatur, sed maneat, & quod opus est . faciat, & de peplo cum caseo, & polenta bibendum dato, quemadmodum supra in adlapsis scriptum est, & de potionibus experimento facto , qtiam Cumque maxime admiserit, bib0ndam pricbeto. Cibis autem moli illimis utatur , & cum

viro ne dormiat, donec uteri ad locum suum redierint.

Si uteri exciderint , hederam siccissimam tritam ac linteo illigatam adponito, & nihil pingue

adhibeto. In potu autem exhibeto triticum re

cens , & peplum album, & sa viam, & cyperum,& anisum. Haec trita, vino diluta, cum fur uribus hordei bis in die dato , pro vice heminum dimidiam.

Si ad crura , & pedes uteri convertantur , ita CΟ-gnolces. Magni pedum digiti convelluntursub ungues, & dolor habet crura, ac femora, R incumbit, ac premit nervos Circa femur. Quum sic habuerit, multa calida frequenter lavare oportet, & fomentum adhibere si ferre poterit, & graveolentia subter suffire. Et femora ros ceo oleo inungat. Si vero loqui non poterit, crura dereponte frigida repereris, & genua, & manus , & si uterum contigeriSi,

304쪽

292 Η1ΡPoc RATES non in suo mundo sit, Se cor vibret, & dentibus frendat, & sudor multus sit, y alia, quae a sacro morbo correpti patiuntur, & lupe ab aure eXsudant. His frigidam aquam multum adfundere oportet super crura, & manus, & alia facere, velut prius dictum est. Si commoti uteri aliquo adlapsi fuerint, & dolorem exhibuerint, oleae scabiem , & lauri, ac cupressi ramesita in aqua cocta, lana excepta subdito. Quum mulier recens eniXa , DIJUS mdjUS , JUam pro natura levarit, aut timuerit, aut ligna secuerit, aut cucurrerit, aut alia quaedam hujus modi fecerit, uteri excidunt ob haec maXime, aliquando vero ad sternutationem. Non enim Violatur , si per vim sternutans, non apprehenderit nares. Proluere itaque aqua tepida UtGOS Oporiatet. Deinde betae succo fervefacto similiter , postea vino nigro meraco. Si Vero non obediat, mol- Iitoria facere oportet. Verit in haec facere oportet , priusquam perfrigerentur, es leviter intro indere. Deinde cruna extendere, ac sub alternatim ponere,

S imbile quiddam ipsis subigere , a potu vero

coerceri oportet tales quammaxime, & ventrem custodire, Ut ne eXtUrbetur. Naribus autem Odoratu adhibere. Hujusmodi vero postea si non quieverint , sed moveantur, veratro purgdre Oportet. Et si non satis fuerit, etiam vomitus facere, &non lavari, tacere ille ac quiescere.

Si inflati fuerint ineri, venter adtollitur, & inflatur , ac sonitum edit, & pedes, & cavae faciei partes intumescunt, & color injucundus fit. Et

menses occultantur, & genitura hoc tempore non manet intus , & mulier anhelat, spha atqUe , ac Anxia est, & quum eXpergiscitur e somno, recta cerVice spiratio ipsam corripit, & quidquid ederit, aut hiberit, ipsam molestat, & suspirat, ac tristatur

305쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L IB. II. 293

magis, quam priusquam edit, & suffocatur, Anervi contrahuntur. Et uteri, ac Vesicae dolent, ct manus contactum non admittunt. Neque lotium emittunt, neque genituram suscipiunt. Quum femina 11c habuerit, pharmacum deorsum purgans bibendum dato, & calida lavet, ac Dequenter insideat toto corpore. Quandoque etiam Usque ad umbilicum fomentum adhibeto, & interpositio tempore ea adponito , a quibUS purget Ur, & non mordeatur. Suffumiget autem Odorata subter pudenda , sub nares Vero graveolentia. Et potiones da to, quae Uteros purgant, & ad locum impellunt Et mercurialem edat , & postea lac bibat , velut de latere scriptum est. Morbus autem hic non est diuturnUS.

Si velut in callum indurati fuerint, & osculuin

exasperatur , & menseS occultantur. Quum aUtem prodierint, asperi adparent velut arena. Si vero etiam digito contigerit, os uteri asperum comperiet, & semper velut callus adcrescit. Quum 11c habuerit, cyclaminum terere oportet, & salem, ac ficum simul miscere, & cum melle glandulam efformare , ac subdere, & fomento adhibito , purgantibuS eluere. Edui autem mercuria..tem , & brassicam coctam p & succum sorbeat, itemque porrum, & calida lavetur. Si vero Velut in callum indurati fuerint, L menses ObtOrquentur, & osculum ipsorum clauditur , & non

concipit, & velut aliud quid est, & si contigeris , velut lapis illic esse videtur, R est os asperum , ac multis radicibus praeditum, & non leve adspectu , & qui ipsum considerat, digitum intromittere non potest, & febris circumfrigerans coria ripit, & fremitus, & dolor uteros habet, & imum ventrem, & laterum mollitudinem , ac lumbos. Patitur autem haec, si ipsi corrupti menses com-

306쪽

putruerint. Q Udndoque vero etiam ex partu , Rfrigore , aut mala diaeta, & aliter. Medicamen-uum igitur bibendum dare oportet, & mulin CZ-lida aqua lavare. Oleo item utere , & somentum adhibe. Quum autem recens lota, aut sola fuerit,

specillo iri misso aperito, & os ipsorum dilatato, idemque cum digito similiter em cito , & mollitoria, velut dictum est, adponito, & potiones similiter bibendas dato , & eodem modo curato. Si vero obduruerint uteri, osculum ipsorum durum fit, L clauditur, & menses non prodeunt,

sed pauciores, & deteriores , R dolor incidit, ni ebris, & rigor corripit circa imum ventrem , &lumbos , & laterum mollitudinem. Quum sic habuerit, multa calida lavato, & tepefactoria adhi-5eto , si dolor habuerit, & uteros multo tempore cum aqua decociti cucumeris sylvestris foveto, deinde mollitoria adponito. Atque haec per triduum facito , & si ex contactu Osculum uterorum molle adparuerit, eX crudo lino tres penicillos suppuratorios indito , primum tenuem , secundum paulo crassiorem. Crastissimus autem sit magnitudine digiti parvi, longitudine vero quinque digitorum . ita ut hos adipe anserino illitos subdas. Sed & ubi somentum adhibueris ex odoratis , glandem mollitoriam adponito. Aut nitrum tali magnitudine illitum, ut ne sauciet. Non enim pungere oportet, & adpositum sit ad duos dies. Decedit autem Velut cortex, & pelli Oua crassa. Intermissis vero tribus diebus , Cyclaminum cum narcissino subdito. Si Vero haec non purgarint , cum multa consideratione adponito id , quod cum Bupresti paratur, & adpositum maneat per diem,& tibi fortiter momorderit, glandem extrahat,& pudendum colluat cum aqua calida, & in oleo insideat, postridie vero lota , cervinum adipem li-

307쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L I B. II. 29squatum, & molli lana exceptum adponat, & si tibi adhuc purgatione opus habere videatur, tribus interpolitis diebus, id, quod cum narcillino

paratur, subdito, postridie autem Deiopum. Dein de rursus tribus diebus interpolitiS, Uteros Odoratis , & pinguibus colluito ; postridie Vero puta legium per unum diem adponito , & sequenti die

cum aromatibus su ilito, ac foveto. Utatur autem cibis acribus , marinis , aut carnibus. Ita mentibus vero castorium bibat, & jejuna illita sussita,& cyceonem bibens, ad Virum accedat. Si vero os uterorum non suscipiat genituram, sed durum fuerit, ac conclusum, plumbeUm penicillum adponat , velut dictum est, per triduum, ubi calida lota eis, & mollitoriis utatur, et lupina decumbat, & in aquam calidam inii deat,& lanam unguento imbutam adponat. Uerum noctu magis adponere oportet. Juxta COXus Vero vestes laneas, aut lineas molle S supponat, Ut ne corpus in alterutram partem dilabatur. Utatur

et subdititiis mollibus ex myrrha pinguillima, pice , cera, & adipe anserino. Sit autem myrrhae dimidium, reliquorum Vero duplum , & in lana subdat, duo vero sint subdititia, quorum alterum lota per diem subdet, alterum per noctem , donec molle factum fuerit, & ubi hoc detraxerit, aqua odorata colluatur. Aut grana cnidia decorticata quindecim, & Indici medicamenti aliquantulum, si ita visum fuerit, in lacte mulieris masculum lactantis terito, & cervi medullam, & alia, qti dicta sunt, ac modicum mellis admisceto. Sit autem lana, quae haec excipiuntur, mollis, & pura, & ad diem subdat. Si vero fortius facere voles , myrrhae parum quid admisceto. Optimum autem eis ovi candidum, & adeps caprinus, Amet, & oleum rolaceum: his admiscere farinam,

308쪽

29s ΗΙΡΡOCRATEsde tepefacere ad ignem oportet, et quod destillat.

lana colligere, ac adponere. Aut adipem rubrum anseris aromatibus conditum, & Unguentum rosaceum , permiXta, & lana eXcepta adponito. Ρraestat autem anseris adipem, & adipem ovillum,

ceum, haec simul liquare, ac miscere. Ubi vero lota est, hzec tepida intro ad uterorum osculum adponat. Aut cervi medullam, & anseris adipem liquato, & rosaceo, aut irino oleo admixto, in valde molli lana adponito.

Quum mulieri uteri duri faeti fuerint, & ad pudenda exierint, dura fiunt inguina, & ardor in inguinibus est, & omnia cancerantur. Quum igitur sic habuerit, cucumeris sylvestris internam partem , & favum terito, & aquae hemina adfusa in sedem infundito, & purgaturi Si os uterorum dux una fiat, & cervix prae siccitate, & morbus leviter haeserit , ex digiti contactu

cognosces,& si ad coxam devolvantur, nihil acre adhibeto. Si enim exulceretur , aut inflammetur , periculum est, ne mulier penitus sterilis fiat. V erum adponito ea, quae non mordent, a quibUS purgetur. uum vero duri fuerint uteri, & sic doluerint, subdititia adponito , velut est cervi medulla, aut anserinus, vel suillus adeps , & unguentum tritum

cum melle, & ovi luteum, ac Ceram Ribam, Velut cataplasma emollito , & hordeaceam, aut triticeam farinam cum aqua, & ruta coquito.

Si uisri conclusi fuerint, oscula ipsorum dura fiunt, & genituram non amplius suscipiunt, sed

statim, ubi cum viro condormierit, dum cruramo Vet, eYit, & dolores imum Ventrem, & lumbos, & inguina occupant, & menseS Omnino non prodeunt. Si Vero exeant, pauci, & praVi, ac

decolores prodeunt. Qi uim sic habuerit , multa

309쪽

DE MORBIS 'ULIEBRIB. LI B. II. 297 calida lavato, post balneum vero castorium cum p2eoni3e radice in Vino nigro odorato permiXta , bibenda dato. Cibis autem vel ut puerpera Utatur . & si manifesti fuerint menses , diem unam intermittito, & totam foveto, & pharmacum pOtandum dato, si adsueta fuerit, sursum purgans, aut si egere visa fuerit, deorsum. Lac itaque asininum, aut serum exhibeto, & leniter fo- Veto , & mollitoria utero adponito, & cyclami

rum jylvestrium internam partem sumito , & ex divulsis semen eximito, ac lacte mulieriS masculum luctantis adfuso terito, myrrha pura, & melle optimo admixtis, oleoque rigyptio albo, & ne liquidum facito medicamentum, scd siccum, atque hoc in lanam mollem puram infarciat, & in oleo rigyptio albo tingat, & lota adponat. Subligetur autem, & sub tecto maneat, quum pur

gatur.

Ρostquam autem sufficienter habere tibi visa

fuerit, quiescat; sin minus, rursus aliud adponat, postea vero obvolutam lanam mollem, rotundam faciat, & neto puna immittat, & diem unam subdat, postridie vero oleum rosaceum itidem in la-Dac Deinde rursus cervi adipem, etiam ipsum liquatum in lana. Lavetur autem calida aqua semper ante subdititiorum adpositionem. Et odoratis leniter foveatur multo tempore. Postea Veroiana interposita die, colluito, si quidem pituitosa

fuerit, eo quod cum grano cnidio paratur. Si vero biliosa, eo quod cum scammonia, post haec ambo postridie etiam narciisino cum vino dulci colluito. Si vero narcistinum non fuerit, cum anthino, aut irino quam optimo. Sit autem olei

tertia vini pars, deinde interpositis duobus diebus, id, quod cum pulegio pr 'eparatur, unum diem

310쪽

adponat. Si vero prodierint menses, jejuna per

triduum bibat castorium cum vino odorato Ribo, tibi vero des1verint menses, & stabiles fuerint , lavetur, & aqua frigida perluta, cyceonem bibat non salsum. Cibum autem ne contingat, & cum viro dormiat duobus, aut tribus diebi . Quanto

ero tempore purgatUr, mercurialem in aqua coquens , ubi cocta fuerit, exprimat, & allium , ac cuminum , & salem subterat, & oleum his a Lmisceat, & modico succo adfuso fervefaciat. Atque hoc edulium ante cibos edat. Allium item coctum , ac nitatum quamplurimum accipiat. Si

Vero mercurialis non fuerit tenera, tritam cum

brassica coquere oportet, & condire, & lenis erit,& s1 in ventre conceperit, sana evadet, & Omnia ipsi juxta ornatum procedent. Si os uterorum conclusum fuerit, fit forte ve-

Iiit grossus, & si digito contigeris, deprehendes

durum, ac con Volutum , & digitum non admittit, & menses occultantur, & genituram non suscipit hoc tempore, & dolor habet imum Ventrem , & lumbos, ac laterum mollitudinem. Quandoque vero etiam sursum adscendit, & suffocat. Quum sic habuerit, pharmacum deorsum pUrgans bibendum dare oportet, & multa calida la-Vare , & adponere ea, quze os molliunt, & specillum immittere, ac aperire, itemque digitum,& similiter levigare. Quum autem molle fuerit, adponere ea, quῖe sanguinem purgant, & potiones exhibere , & experiri, Ut priebeaS quodcum que aliud libenter susceperit. Brassicam autem edat, & succum sorbeat. Si uteri conclusi fuerint, & menses non adparuerint, colocynthidem