Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

311쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. L I B. II. 299piam, omnia simul fervefacito, Se trito mixta, Ain glandem ei rmata, adponito. Si grum oti facti fuerint uteri, os ipsorum V lut ervo plenum fit, & ii contigeris, videbis ita habere, & menses non fiunt, neque genitura intus manet. Quamdiu lic habuerit, cyclaminiam cortice de tracto & allium, & salem , ct ficum, ac modicum mellis terito, misceto , ac glandem formato, A ad os uterorum adponito. itemque alia subdititia, qu e acria sunt, ac corrodunt, Ma quibus sanguis purgatur, & de potionibus dato

Si uteri prseter naturam hiarint, menses plures prodeant, & vis coli, ' frequenter, & genitura in- tu S non manet, & osculiim hians est, & fieri non potest, ut genituram adtrahat, & febris , ac rigor corripit infernum ventrem, & lumbos. Morbus autem corripit ex fluxu i Anguineo. Fit ' quum menses suppressi derepente eruperint. Dibet C itaqUUTatio prius relata est. Oportet autem subdititiis carare, in principio quidem purgatoriis simulque

mollibus 8, deinde leniter adstringentibus , & partes infra umbilicum per spongias fovere cum myrti,

aut rubi aqua, aut eX Oleae, aut rosarum, aut

Cenanthes , aut vitis foliorum decocto. Si os uterorum hiarit amplius quam iri mensibus solet, menses ita fiunt plures, & deteriores omnes, & liquidiores, & per longius tempUS,& genitura non adtingit, neque manet, sed rursus exit, & li permanserit, osculum comperieS disparatum, & impotentia prae mentibus obtinet, R levis est, ac debilis uterus, R Ulterius procedit , & vires laxantur, & febris debilis, ac rigor, R dolor habet imum ventrem, & laterum mollitudinem, ac lumbos; patitur autem haec maxime, si quid in ipsa corruptum computruerit,

312쪽

3oo HIPPOCRATES ac compactum fuerit. Quaedam Vero etiam ex partu patiuntur, allae etiam aliter. Quum itaque jic habuerit, pharmacum bibendum dare oportet,& facilius judicabitur, & si dolor habuerit, tepefactoria adhibeto, & frigida lavato, ac intermis.

sone facta, colluito, & ex potionibus dato quamcumque maxime libenter admiserit, & suffito ea, quae resiccant, & polypos edat, ac mercurialem. Si vero non concluti fuerint uteri velut oportet , in aqua desideat, in qua cocta sit myrtus, aut lentiscus, aut vitis, aut Oleae folia, aut rosarum. Diaeta vero sit, quae relata est in rubro fluxu. Optimum vero ipsi auxilium est sitis, frequentes vomitus, & prohibitiones balneorum. uum uteri, magis quam convenit, fuerint aperti, & non conclusi , & purgatione opus habent,& collutionibus, & summentis. Si vero menses cmoruerint, plures fiunt, R deteriores, & liquidiores , & frequentes. Et genitura non manet intus , sed quando illi prodierint, perit. Et si os

contingas digito , comperies ipsum leve. Et impotentia ipsam prae mensibus corripit. Et febris, ac rigor obtinet, & dolor imum ventrem, & lum- hos , & laterum mollitudinem corripit, maxime si quid in ipsa corruptum computruerit, itemque ex partu, & aliter. Quum igitur sic habuerit, curare oportet, Ubicumque tandem dolor fuerit, velut in superioribus scriptum est. in Si uteri inflammati fuerint, menses Obtorquentur, & cervix multis tenuibus venulis ad telarum araneae similitudinem variegatur. Et febris est acuta, & mentem percellens, & menses pravi,

ac pauci ipsi comparent. Et quum jejuna fuerit, vomitus quidam ipsi supervenit. Quum vero quid

comederit, revomit. Et dolor OCCUpat imum Ventrem, & lumbos, & animo linquitur, & per to-

313쪽

DE MORBIS 'ULIEBRI B. L I B. II. 3OItotum corpus perfrigeratur. Venter autem nunc durus, nunc mollis est & incenditur, & adtolia litur , & putat se in Ventre habere. Quandoque

ero ventris moles Vacua adparet, & al Vus aqua

impletur, & umbilicus prominet , & osculum gracile fit, & derepente apparent menses stridentes, & pauci, ac praVi, & adtentiatur Circa Cld- . viculas, & collum, & pedes intumescunt, & przesertim pedum eX tremitateS. tiuum sic habuerit, pharmacum infra purgans bibendum dato, & subdititiis utatur, & fomentis lateri foveantur odoratis. Per diem Vero plumbeis penicillis utatur, & ante adpositionem aqua calida non mordenti colluito, & post adpossitionem hoc infuso colluito. Cnestri duas potiones

in aqu*e hemina coquito, & aquam eXColuto, ac infundito , oleo narciisno, aut uiathino admixto. Post haec tres dies intermittito, deinde Cham eo , quod cum aceto paratur , colluito , & ante cibum, mercurialem cum aliquantulo Vino coquens edat velut brassicam , & succum sorbeat. Si vero permanserit, pharmaca bibenda dato, a quibus aqua de uteris purgatur. Cibis autem utatur panibus,& oleribus coctis, flaccidis. Marinis autem potius quam carnibus. Aut eXtremiS partibUS Coctis, flaccidis, & laboret quam plurimum & ante,& post cibum, & quam minimum lavetur frigida,& a dulcibus, ac pinguibus omnis generiS urceatur. Diebus autem purgationum intermediis ,

ad tantum bibat jejuna in vino diluto. At morbus hic lethalis est, & paucae effugere poliunt, si non

in Ventre conceperint. In uterorum inflammatione menseS Obtorque

lux , & quum jejuna est, Vomit. Ubi Vero comedit, dolor habet imum Ventrem, & lumbos. Et totus venter modo durior, modo mollis fit.

314쪽

3oa Hippo CR ΑΤΕ sy non valde considet. Alvus magna fit, & non purgatur, & sibi praegnans esse videtur , & patitur quaecum ille praegnantes perpeti solent. Et si ventrem contigeris, levem comperies tumorem velut in utre, & quum partus tempus esse Visum fuerit, uteri concidunt, & menseS pauci, ac deteriores fiunt. Huic pharmacum deorsum p Urgans bibendum dare oportet, & purgatoria adponere. Purgata Vero , sana evadit Si inflammatus fuer1t uterus, Vellicatur. Si Vero quid corruptum fuerit, ac vitiatum recrudU- erit sebris corripit acuta, & magna, & horror

durus partes circa pudenda , & horribiliter adficitur, & mordetur, & concitatur, & si quis dugito contingat, rursus pejus habet, Ne plangitur,& caput dolet, ac sinciput, & caligo adest , &sudor frontis. Extrem ae partes perfrigerantUr, ac tremunt , & sopor profundus aliquando occupat , & audire non potest. Neque reliquus sensus operatur , fastidium cibi est multum, & stomachus,& Ve'ter omnino non continent cibum, tu VOCi-

feratur, & eXsilit, tu pectinem dolet, i inguilan,& lumbos, Se occultos pudendi locos, & cito mori Untur. Si vero dolores ad extremam debilitatem deduxerint, spongiis calidis ex aqua, &oleo expressis foveto, & subdititia mollia adponito , medullam cervi, adipem anserinum, & ceram albam, Se oui luteum. Aut ceratum picatum cum resina subdito. Vino vero, aut lacte caprino purgato, aut Volucris jusculo. Vinum autem ne

bibat , ik ptisanse silccum sorbeat. Ad dolorem uterorum medicamentum infusile. Si dolor ibi iam fuerit vehemens, & ViolentUS, CI-ligo in uteris inest, & satus non exit, sed isthic manet malum. Oportet igitur sic curare. Atripli cis sylverisis semen, Sc betas simul trita, ac te-

315쪽

D E MORBIS 'ULIEBRIB. L I A. II. 3Q3pefacta, in uteros infundito. Aliud dolores ut rorum sedans. x ini suavissimi pari aqua temperati tres semicongios Atticos sumito, & taniculi radices, ac seminis ejusdem trientem, Sc olei rosacei heminam dimidiam. Hiaec in ollam novam immittito , Se vinum superfundito, do inde foveto. Adponito autem de scillam, donec osculum molle factum fuerit, Sc ad lationem idoneum, AC apertum. Et quum in purgatione pustulae circa osculum Uteri exortae fuerint, sic curato. Carnem hu-bulam cum butyro, aut adipe anserino, & aniso tritis illine, Se iplam carnem in pudendum inde.

SECTIO III.

SI ignis sacer habuerit uteros, intumescunt

pedes, Sc mammae, & corpus, & dolor ipsam corripit, & recta cervice spiratio fit, & dolet laterum mollitudinem, Se partes sub Ventre, & pectora, Se caput, Sc tremor Occupat, & totapor manus, & inguina, Sc poplites tremunt. Quandoque vero Se in poplitibus lividae fiunt, Se modico tempore melius habent ex hoc colore. Maxime vero mammae adtolluntur juxta gentilitatis cognationem. Attamen non valde dolet, Se febris, ac rigor corripit, Se facies rubicunda fit,& sitis fortis est. & hepar resiccatur. Haec si praegnanti acciderint, moritur, Sc non poterit effuge te. Si ignis sacer in uteris fiat, tumores fiunt lividissimi a pedibus exorsi usque ad crura tota,& ad lumbos. Quanto vero tempus amplius progressum fuerit, etiam pectus percipit, Sc in

tumescit, Se tota perfrigeratur, Sc febris habet magna, & rigor supervenit, Se spiritus densus Se animi deliquium, debilitas, & dolor totius

316쪽

corporis, & tristatur, & mente variatur. Et adsectio ascendit ex inferno ventre ad lumbos, & ad dorsum, & praecordia, & pectora, & collum, Rcaput, & stomachum , & mortua esse videtur. Quum autem dolor solutus fuerit, torpor habet lumbos , R inguina, & crura, & in poplitibus livores fiunt, & modico tempore melius habere sibi videtur, deinde rursus amigitur, & corpus pustulis completur, & rubores conspicui, ac manifesti faciem occupant, & guttur siccum est, y lingua aspera. Hic morbus, si praegnantem invaserit, occidit ; sin minus, medelam adhibere oportet, & lac asininum bibendum dare, ac pu gare. Si vero sic non solvatur, Ventrem mollibus frigefactoriis perfrigerare, & subdititiis non molestis, & levibus paulatim purgare, itemque Vomere. Ad hoc commodum est sanahuci folia su

mere Cocta cum origano, ulli thymo, Aut ruta.

Si vero febris dimiserit, etiam vinum, a C cibos

dulces dato. Verumtamen paucae curnntur.

A qua intercus si in uteris fiat, menses prodeunt a re'osi, & aquosi , & non Valde cruenti. Intum eicit & uterus , & venae, & propinquissimae partes, & praegnans fit, deinde suffocatur, E mammae fluunt, & imus venter durus est, ac intumescit, y omnis circum circa locus, & dolet , si quis ipsum adtingat. Et febri , ac stridor

dentium corripit, & dolor vehemens laterum mollitudinem , ac lumbos, & semen in somnis effundit, & pejus habet. FIanc calida lavare oportet, Ac tepefacere, pharmacum autem bibendum dare, & cum debilibus fovere , ' cyclamini obolos tres in linteo deliget, ac adponat. Et cupressis UCCum in aqua madefaciat, ac cantharidus eadem terat, & modico tempore adponat, & per multum temporis interVallum.

317쪽

D E MORBIs MULIEBRI B. L I A. II. 3ος Essicax est subdititium. Cuminum chem 92 mensura , uva patia alba. Aliud. Urticae semen , ariradix. Horum quodcumque Voles, leviter adponito , ubi vero expurgaveriS, colluatur, ita ut detrahas, & cum infuso pudenda colluas , & limul cum viro dormiat, & ii fetum ad partus tempus gestarit, tota expurgatur, & sana fit. Alia aqua intercuS uterorum. Subcruentum quiddam fluit saniosum, & purgatur , & mordet valia de , & ulcerat pudenda velut muria, & circumittas partes, & quocumque destillarit, ulcerat, I color est morbi arcuati. De caetero Vero purgatur copia velut in aliis fluxionibus. Morbus autem hic & debilior est, & aliquando lethalis fit,

si uteri egresti fuerint. Hunc curato Velut eum, quae a fluxu albo vexatur, & lac asininum biben

dum dato, & extenuato, & praedictis pharmacis curato. Eclegma. Quod delingitur ad aquam intercutem. Si aqua ex uteris fluat, sulphur, & aia- seris adipem delingat. Si ventus in uteris fuerit, flatus exit, & stridet, & tota intumescit, & febris habet, & ardor, & ad haec valde extitit prae dolore , & virum non admittit, & valde aegre fert coitum , & erigi non potest, & velut onus graVe ipli in uteris jacet, & caput dolet, & anxia est, & loqui non potest. Si vero dolor accellerit, clamat, & dolet omnia, & lumbos, & pubem, & sedem , Aurina supprimitur, et venter suffocatur, &mori cupit, & praecordia dilienduntur, & stonMachus

mordetur, & os amarum est, & vomit acida, & pura, ac meraca, & frequenter ructat, & mclius habet. Sin minus, intumescit, & ii adtigeris , renititur, & dolet. Proinde uterum cum aqua mulsa, & aceto mulso, ac oleo colluere oportet. Et cuminum, aut anisum tritum su mere, & lLPrinc. Art. Med. Tom. III. U

318쪽

H1ΡΡO C RAΤΕS ni folia terere , & volucrinum adipem cum OVis in aqua infundere. Subdititiis vero, ac potioni bus utere, quide ego describam. Desideat autem in oleo calido, & aromata in ipsum immittito , junci odorati florem. Aut in aqua lauri, RUt murina desideat. Optimum autem est mollibus infusis ventrem purgare, aut glandem adponere, quemadmodum. puero Venter solvitur, lanam illo tam cum melle. Si Vero antiquior fuerit, cepam in oleum, aut mel tinctam adponito. Aut taurinum fel, aut nitrum cum melle. Aut mali punici acidi nucleum cum melle, & hordeacea farina.

. Si mola ipsa innascitur a crassa genitura intus retenta, thymbram tritam in aceto, & aqua, liquidam bibendam pretebeto. Aut hyoscyami semen tritum, & cum muria, ac silphii succo, & aceto colluito. Aut si opus fuerit cum aqua. Optimum

vero est aquam mulsam infundere cum aqua lentium , aut erVi, aut floris violae. Si vero purgata fuerit a talibus, quae sunt velut igne ambu sta , myrtum coquito , ac perluito , & myrrham , ac net Opum cum lana adponito. Si Ventus muteris fuerit, ac momorderit, & qua transit, colo

rem facit, & prie ardore intumescit, & dolet, nitrum aversatur, & coitum Valde aegre fert, tenditur , ac intumescit pecten , & erigi non potest, nec dirigi. Quum sic inveneris, scito, quod ventus, & genitura in uteris est, & propterea nunc aegrotet. Accipe itaque mei, ceram, lini folia trita, & adipem Volucrinum, & haec in vino odorato tepefacta per clysterem in uteros infunde. iAdponat autem folia lini. Aut semen lini terito , R in lanam involvito, & ad os uteri adponito;

sin minus, emcaciore utere. Irinum , & Crocum ,& lini folia, & adipem volucrinum terito , &

319쪽

DE MORBIS MULIEBRI B. LIB. II. . 3OT lacte muliebri diluta. rasura de tenuibus linteolis dera sa excipito, sic illigato, R ad uteri osculiani adponito. Et si pinguitudo carnotior enascatur, quod consumat, indito, & mediocriter adtenua to. Quae enim Valde adtenuantur , rarae fiunt,& abortiunt. Si vero genituram non suscipit uterus, sed dimittit. & calorem in se ipso non habet, instrumentum pdrare oportet, Cui inlidens Vaporem intra uterum recipiat, ita ut Velles circumcirca ponantur. Sussire autem oportet casiam, Cinamomum , myrrham , lingulis pari portione vinosi raeo, sive sapa subactis, & super prunas conjectis. Modice vero lavetur , & modice cibum

sumat. Opitulatur & subdititium hujusmodi. Myrrham mollem cum melle efformato. Sit autem ob

longa velut glans, & saepe hsec facito, virium respectu habito. prosunt & pelecini in frumento nascentes, Cum myrrha triti. Mel quoque coquito, & cum .izaedis agitatum permisceto ,& fa-bze Ψgyptiae magnitudinem adponito, fel item

taurinum, & rhoem rubrum Dari portione. Co-'nyZa herba est imulis apio crispo, nascitur autem prope mare in locis a se noli S, Odor Vero eJUS aegrutolerari potest. Hanc cum melle, & vino adponito. Aut bulbion , conspicitur autem in tritico , mRXime iugyptio , acre , simile cumino iuthiopico ; hoc & allium, & nitrum limul adponito.

Verum antea inVetur.

Quum mulier caput dolet, & sinciput, ac collum, & vertigo prae oculis obversatur, & timet,& tristis est, & urinae nigrae , & similia etiam per uterum prodelint, & anXietaS, ac moeror ipsam tenet, utra bilis in uteris inesti Curetur autem stic. Cucumeris sylvestris anniculi internam partem, set tauri, florem inriS cum bacchare te-

320쪽

HIPPOCRATES rito, & subdititia formato, & pharmacum bibendum dato, ac lavato. Quum vero mulier uteros mordetur, & dolet , lancinaturque, & bilem flavam mingit, & uterus hiarit, & oculi fuerint velut morbo regio adfectorum , scito, quod bilis in uteris est. Quapropter optimum est eXpurgare totum corpuS , & ipsos uteros subdititiis , quae talem educunt. Quum Vero perfrigeratur uterus , & onus insitum esse Videtur, & color non est clarus, & compactus est uterus. Quum sic habuerit, purgare oportet cum eo, quod pituiti tam ducit, & adtenuare, ac frequenter vomere Quum mulieri male oluerit ex ore, & gingivae nigrae fuerint, ac praVae , caput leporis , &mures tres seorsim exure, & ex duobus muribus ventrem exime, hepar autem, & renes non ,& in pila lapidea marmor, aut lapidem albun tere, ac cribra, deinde cingulorum pares portiones miscere, ac dentes confricare oportet, & locos in ore, & postea lana succidissima fricet, &cum aqua colluat. Tingat autem lanam succidam in melle , & confricet dentes, ac gingivas , & internas , ac eXternaS parteS. Terat item anisum ,& anethi semen, & myrrham pondere duorum obolorum , atque haec in vini albi meraci hemina dimidia diluat, & cum his os colluas, & multo tempore in ore contineat. Hoc autem frequenter

faciat, & jejuna gargarisset, & post cibum. Optumum vero est modico cibo uti, & optima quoque ingerere oportet. Hoc pharmacum denteS purgat, y bene olentes facit. Vocatur autem Indicum medicamentum. Quum mulieri mamma aspera facta fuerit, stoebes, aut rubi fructum cum aqua, & oleo coquito, & cataplasmate facto mammas integito, &betae folia superponito. Deinde ex linteo velut