장음표시 사용
441쪽
DE MORBO SACRO. 429 Etenim noctu clamat & vocis eratur , s i quando derepente cerebrum percalefiat. Hoc autem perpetiuntur biliosi pituito si enim non percalefiunt, o quum sane sataguis copiosus ad cerebrum pervenerit, & effferbuerit ; Venit autem multus per Venas praedictas. Quum contigerit, ut homo videat in fomlatum horrendum, R in metu fuerit, ut etiam si vigilet: tunc magis facies incenditur,ee oculi rubescunt , quum timuerit , menSqUUaliquid mali perpetrate cogitat, sic etiam ipsit informio contingit. Ubi vero expergefactus fuerit,' resipuerit, atque sanguis rursus in Venas praedictas dispersus fuerit, cessat. Propterea judico cerebrum in homine vim plurimam habere. I Iocenim eis nobis eorum, quae ab aere fiunt, interpres , si sanum fuerit. Prudentiam autem ipsi exhibet aer. Oculi vero, & aures, & lingua, ct manus, & pedes, qualia cerebrum cognoscit, talia subministrant. Prudentia namque toti corpori contingit, prout aere participarit. Ad intelligentiam vero internuncius est cerebrum. Quum enim homo spiritum in seipsum adtraxerit primum quidem ad cerebrum pervenit : & sic ad reliquum corpus aer dispergitur , relinquens in celebro suum ipsius vigorem , & quidquid prudentiae ac mentis habuit. Si enim in corpus primum perveniret, & posterius in cerebrum, relicto 111 carnibus ac Venis Judicio, ad cerebrum jam calidus perveniret, & non sincerus, sed permixtus humori ex carnibu S de sanguine, ut non amplius exacte purus esset. Quapropter dico cerebrum , intelligentiae internuncium esse. At praecordia alias fortuitum Iaomen per consuetudinem sortiuntur, non revera, neque a natura. Neque ego sane novi, quam vim habeant praecordia, ut
sapiant & intelligunt; praeterquam si homo ex im-
442쪽
proviso nimio gaudio perfundatur, aut tristitia assciatur, tunc sane) exsiliunt, & palpitationem eXhibent pr e tenuitate : & quod distenta sunt maXime in corpore; & Ventriculum non hahent , ad quem aut bonum, aut malum illapstim excipiant; sed ab utrisque his turbantur, propter naturae imbecillitatem : nam nullum sane prius sentiunt ex his, quae in corpore insulat, sed frustra hoc nomen & causam habent: quemadmodum quiae ad cor sitae sunt , aures appellantur , quum nihil conferant ad auditum. Ρorro quidam dicunt nos corde sapere, & id esse quod angitur, & quod curam gerit. Verum hoc non ita se habet, sed contrahitur quidem Velut praecordia , L magis etiam easdem ob causas. Ex omni enim corpore Venae ad ipsum tendunt , illicque clauduntur, ut sentiat, si quis dolor, aut collectio homini contingat. Necesse est enim & dum angitur, inhorrere corpus ac distendi: & siquis nimio gaudio perfundatur, idem pati. Quapropter cor quidem & praecordia maYime sentiunt: prudentia tamen minime participant; sed omnium
horum cerebrum causa est. Quemadmodum igitur etiam prudentiam ac de rem omnium primum
ex his, quae in corpore insunt, percipit cerebrum; sic etiam, si qua mutatio Vehementior in aere Contingat , per anni tempora, etiam ipsum a seipso in aere diversum redditur. Cerebrum enim propterea primum sentit, quoniam & morbos in ipsum incidere censeo acutissimo S, maximos, peΓ-niciosissimos & solutu dissicillimos inexpertis.
Hic vero morbUS , qui sacer appellatur, ab iisdem causis oritur, a quibuS etiam reliqui, ab
accedentibus nimirum o ac decedentibus , velut
frigore, sole , Venti S, quae & transi nutantur, Rnunquam quiescunt. Haec autem sunt divina, ita
443쪽
ut nequaquam hunc morbum ab aliis secernendo , diviniorem ipsis existimare oporteat; sed omnes divinos, omnesque humanos esse. Naturam autem ac Vim in se unusquisque habet, Rutilius auxilii, ac remedii expers est; & plerique his ipsis curantur, a quibus etiam nascuntur. Alterum enim alteri nutrimentiam est, alteri vero pernicies. Hoc itaque Medicum nosse oportet, temporis occasionem in singulis dignoscere, quod huic quidem alimentum dabit, & augebit; illi vero detrahet, & minuet. Oportet autem, tum in hoc morbo , tum in reliquis omnibus, non
augere morbos, sed sestinare , ut ipsos profligemus, id quod adversillimum est morbo exhibendo, & non quod amicum & familiare ; a familiari enim & consueto viget ac augescit: ab ad verso vero & hostili perit & dissipatur. Quisquis autem talem mutationem in hominibus novit, nhumidum ac siccum facere potest hominem, calidum item, ac frigidum per diaetam, hic utique & hunc morbum sanaverit, si occasionem
eorUm, quae Conferunt, pernoscet, citra eXpiamentd, ac mdgica S arte S, citraque omnem aliaru
it liberalem hujusmodi professionem.
Citatur quidem tamquam ejusdem esset auctorisci in L. de ψrbo Sa ρ , cujus pleraeque voces hie
444쪽
OUemadmoduni ita libello de Morbo Sacro
dixi, insanienti necesse est priae humiditate
cerebrum, in quo anim3e sunt opera, moveri: ubi videlicet hiannidius quam pro natura fuerit.
Eo Vero commoto, laeuue Visum, neque auditum
quiescere, sed alias alia & videre & audire: Alinguam talia loqui , qualia singulis vicibus viderit ac audierit. Quamdiu vero cerebrum quieverit, tamdiu etiam homo sapit. Fit autem coria ruptio cerebri a pituita & bile. Utriusque vero cognitio sic contingit. Etenim qui a pituita insaniunt, quieti sunt, & non vociferantur, neque tumultuantur. Qui Vero a bile, percussiores sunt,& malefici, ac non quieti. Et siquidem assidue insaniant, hae causta sunt. Si vero terrores & tio mores fuerint, a transmutatione fiunt, cerebro a bile calescente, quae ad ipsum per venas sanguinarias procedit. Cum autem bilis discesserit rursus in Venas, etiam corpus quiescit. Tristatur autem & angitur homo, & praeter temporis ruotionem obliviosus fit , dum cerebrum a pituita perfrigeratur, & praeter solitum morem compingitur. Ρostquam vero cerebrum derepente a bile calefactum fuerit, sanguine in praedictis venis effervescente: insomnia vident horrenda, & facies vehit in vigilante flammescit, & oculi rubescunt,& mens aliquid mali operari cogitat. Atque hoc in somno homo patitur. Cum autem sanguis rursus ad venas dispersus fuerit, quiescit aeger. ΡΟrro in quinto Ρopularium morborum libro quendam recensui, cui fiebat Vocis interceptio , ignorantia , frequentes delirationes , & reversiones et lingua autem erat dura : &, nisi collutione usus esset,
445쪽
DE MORBO SACRO. 433 esset, loqui non poterat & plerumque etiam lingua valde amara erat. Venae sectio exsolvit, aquae potu S , aqua mulsa , Veratrorum potioneS Hic ubi modicum tempus supervixistet, mortuus est. Erat & alius quidam, quem, ubi noctu ad convivium progrederetur , timor tibicinae corripiebat , ubi audiret ipsam tibia canentem. Interdiu vero audienS, nihil patiebatur.
uritis mihi Didetur, ab HIPPOCRATIS in eni0 rem0t gimus, eis MERCURIALIs ad secundam classem retulit ue eLqrienter caeterum scriptus bonique ordinis liber. Ex rinic0 principio cui ventes opini0ues miro ingeni0 dediicit, morbosque omnes
ab aere in aliena laca illapsu interpretatur: sed alia sequitur ab H 1ΡPOCRATE placita , M poti J mum in catarrhis a libro de lacis dissulet. Pueiι-
maticae sectae hic o triues habeas.
Flatus , tum eXternos , tenuiores , sive aerem ambientem , tum internos Crassores
446쪽
Corpus permeantes. Omnes plurimorum morborum Causas explicat , ubi multiplices generationis morborum modi adVOrtuntur. CAPUT Ι.
Medicinam Medicis lab0ri0 iam, plebe is hominibus
commune bonum eqse , opini0Hem vim maximam
habere : quidquid m0lestum, id morbum e siecousra; I9rrim contraria esse remedia. Quid Medicina ue quis Medicus Optimiis. SUNT quaedam artes, qllae possessioribus qui dona sitis multum laboris exhibent; utentibus vero jucundae ac utiles sunt: & plebejis quidem ipsis commune bonum conferunt ; his autem , qlli eas tractant, plane molestae. EX quarum artium numero est , quam Medicinam appellant. Medici S enim gravia ac periculosa intuetur, & molesta contrectat, do eX aliorum calamitatibus proprias sibi demetit molestias. Tgrotantes vero artis opera maXimi S malis, morbis, laboribus, dolore & morte liberantur. His enim Dinullius Medicina manifestam medelam adhibere deprehenditur. HuJus autem artis vilia nosse difficile ; seria vero facile. Ac vilia quidem ipsis Medicis , vulgo autem minime sunt cognita ; cum mentis quidem non corporis opera sint. Quaecunque quidem manuum operam postulant, ad ea consuetudine est perveniendum. Est enim manuum usus optimus docendi magister. At obscurii 1mos & maxime dissiciles morbos , opinio magis quam ars judicat: etsi in his plurimum ab imperitia peritia differt. Ex quibus suae unum hoc est ; quaenam sit morborum causa, & eX quo
447쪽
DE FLATIBUS. 43s principio ac veluti fonte corporis vitia oriantur. Si quis enim morbi causam noverit , is poterit
corpori conducentia offerre, Contraria morbo Opponens. Haec enim ars Medica maxime secuniadum naturam est Exempli causa, fames morbus
est Quidquid enim hominum vexat, id morbus appellatur. Quodnam igitur famis est remedium hoc quod famem sedat. Id autem cibus est, hoc igitur illi medendum et Rursus quoque iitini potio sedat. Plenitudinem itidem evacuatio sanat;
evacuationem Vero plenitudo : laborem otium; otium labor. Atque ut uno Verbo dicam, Contrariorum contraria sunt remedia. Medicina enim
additio est & subtractio; & eorum quidem, qu exsuperant subtractio : eorum Vero, quae deficiunt, additio. Qui vero istud optime facit, is optimus Medicus ell, quique plurimum abest ab eo prae stando, is plurimum in arte deficiet. Atque haec quidem praeter initituturn futuri sermonis i dicta
ciem , G causam esse triplex alimetitum. Quid spiritus , quid aer , quid satus; quid ventus. De aeris is su necessari0, vitae, est m0rb0rum arithoris. Morborum autem omnium idem modus; lotacus vero diversus est Morbi igitur ob lota corum varietatem & dissimilitudinem, nihil inter se habere simile videntur. Eii tamen Una & ea
dem omnium morborum forma & causa, quam procedente oratione quaenam fit declarare conabor. Hominum enim & reliquorum animantium
448쪽
corpora triplici alimento nutriuntur; horum autem nutrimentorum haec sunt nomina, cibus, potus , spiritus. Ac spiritus quidem , qui in corporibus insunt, flatus nominantur ; qui vero eX-tra corpora sunt, aer. Hic autem maximus in Omnibus, quae corpori accidunt auctor , ac dominus est; ac illius Vim inspicere operae pretium Videtur. . Ventus enim est aeris fluxus & effusio. Quum igitur copiosus aer vehementem fluxum fecerit , tum & urbores vi spiritus e terra radicitus evelluntur , mare aestu fluctuat, & immensae naves Onerariae in altum jactantur. Hanc igitur vim in ista obtinet. Qui etsi oculis minime cernitur , ratiocinatione tamen conspicuus est. Quid
enim sine hoc fit tandem Z aut a quonam hic abest 3 aut cui non proesens est y Quidquid enim inter caelum & terram interjacet, id omne spiritu plenum est, idque livemis & aestatis causa est: per hyemem quidem condensatum S, frigidum; per aestatem Vero lene & tranquillum. Quin etiam solis , lunae & astrorum viam spiritus dirigit. Igni
enim spiritus nutrimentum est , eoque privatus ignis vivere non potest. Atque adeo perennemiolis cursum , aer perennis & tenuis essie facit. Quin & in mari quamdam esse spiritus communio-. Dein cuivis est manifestum. Neque enim natantia animantia sine spiritu vivere possent. .uonam autem alio pacto illum participarent, si non per aquam & eae aqua spiritum attraherent 8 Et lunae in eo sedes est , ac fundamentum , hicque teri Mehiculum, neque quidquam spiritu est vacuum. Atque haec quidem Causa, cur in caeteris Ber inn- tum possit, dicta est. Mortalibus autem hic tum
Vitae, tum morborum aegrotis causa est. Tanta que est omnibus corporibus spiritus necessitaS, Ut
omnibus aliis & cibis & potu abstinens homo,
449쪽
DE FLATIBUS. 437 duos tamen, tres vel plures dies vitam degere possit: si vero quis spiritus in corpus Vias inter- Ceperit, exiguo diei spatio enecet corpus, illud oportet O adeo necellarius est usus spiritus in corpore. Ad haec quoque quum omnes alias aptiones homines intermittunt, quod mutationibus innumeris Vita sit referta; ab hac tamen sola actione nunquam desistunt mortalia animantia, quin modo inspirent, modo exspirent. Ii od igitur omnibus
animantibus cum aere maxima intercedat Communio, dictum est. Huic quoque orationi subjiciendum, morbos unquam vix aliunde quam indo oriri poste, quum is spiritus P aut copiosior, aut parcior , aut etiam plenior, aut & morbidis inquinamentis infectus in corpus subierit. De totare igitur litaec mihi sufficere videntur.
Aerem omnitim morborum, febrium causam esse ;
Ilicem , communem V privatam e qMid utraque. Λ spirites eructati0nes , h0rr0res , V r00res. DEinceps autem ad opera ipsa oratione progrediis morbos omnes istius sobolem esse,& ab hoc oriundos demonstrabo. Ac primum a
febre maxime communi morbo exordium ducam; hic enim morbus omnium aliorum morborum,pra cipue Vero inflammationis, comes est. Quod indicant sequentia offendicula ; mOX enim cum inflammatione inguinum tumor & febris consequitur: febrium autem duo sunt genera ut id quoque hic attingamo unum quidem omnibu&commune, peltis appellatur ; alterum Veio . Ob
450쪽
pravam victUS rationem privatam pravo victu utentibus contingens. Hortam alitem utriUSque
aer auctor est. Communis igitur febris ideo talis est, quod eundem omnes spiritum attrahunt: &simili spiritu, corpori similiter permixto, si miles oriuntur febres. At sorte Objiciat quispiam, cur igitur non omnibus animantibus, sed alicui ipsorum generi ejusmodi morbi contingunt 3 Quod
dixerim corpus a corpore , natura a nntUrR, & limentum ab alimento differt. N eque enim Omnianimantium generi eadem sistat commoda aut incommoda , sed alia aliis conveniunt. Quum igitur aer inquinamentis hujusmodi, quae hominum naturae adversantur, plenus fuerit, tum homines aegrotant. Quum Vero alteri cuidam animantium generi per incommodus fuerit, tunc illud genus
morbo corripitur. Quinam igitur populares sint morbi, & quare, & quomodo, & quibus, &υnde oriantur, dictum. Febrem alatem, quae eae pravo Victu oritur, tibi deinceps exponam. Est autem hujusmodi prava Victus ratio ; primum quidem cum quis copiosiores cibus , aut liquidos, aut siccos corpori exhibeat , quam ipsum ferre possit, neque labore aliqUΟ ciborum copiam compensat ; deinde quum varios & dissimiles inter se
cibos assumit. Disiimilia enim seditionem movent,& alia citius, alia tardiu S concoquuntur. Ac cum multis cibis multum etiam spiritum ingeri necesse est. Nam cum omnibus his, qu9e eduntur aut bibuntur, spiritus aut copiosior, aut paucior in corpus subit. Atque id inde manifestum est, quod eructationes plerisque post assumptos cibos, potus accidunt; nimirum quum inclusus aer recurrat, ubi bullas, in quibus latet, perfregerit. Quando igitur corpus cibis expletum fuerit, II in spiritus quoque magiad copia accedit, diu'