장음표시 사용
31쪽
tis vid. B. de Uias in sylva S Seni eri. P.L. r. p. I I. pag. 3 r. p. 39 I. de deliriis, mania, imbecillitate corporis, lethargo, haemorrhagiis, haemoptysi, inflammationibus doloribus imprimis capitis,palpitatione cordis, anxietatibus circa praecordia, inquietudine, animi deliquio, Visiis imbecillitate S obseurita te &c. Νephriticis prae aliis noxam quoque affert si dorsum sepius igni aut fornaci obvertatur nimis cesidae. Natura enim nimii caloris haec est, quod
parte eterogeneas cUm corpore minas non tam separet, quam intimius saepius eas combinet atque conjungat. Dicto fidem facit experimentum illud chymicum. v. g. fal tartari sulphure mixtum si tractetur igne, sulphur non totum avolat in auras sed firmiter implicitiam manet cum particulis tartari al-katinis, quod color rubicundus, sapor stetidus & Tr. siilphuris quam spirivin. potest extrahere, luculenter evincunt. Rursus si igne fundas sulphur
vulgare cum argento, stanno, plumbo, sulphur, Vehementissimo etiam igne non poteris iterum separare,quin potiUS intimius remixtum maneat,&metalla ista friabilia reddat. Amplius dicendum est, calorem ambientem nimium motum sanguinis & humorum praeter naturam maxime intestinum concitare, spiritus exsolvere, acrimoniam salino sulphuream L e. malignitatem, venenum procreare, intendere, augere, in actum deducere ,quo enim attritio salium sortior eo & majorem subtilitatem, penetrantiam & acredinem acquirunt. Tempore aestivo in febrili intensia sanguinis commotione in febribus pnesertim tertianis, ardentibus hecticis, excrementa aeria salina & sulphurea puteter modum abundant ' in corpore generantur multiplicanturque. Experientia testis ac vindex est, purpurarum, Variolarum, morbillorumque pustulas ac maculas promtius sumere incrementum, quo magis calefimi aegri . Regimen igitur moderate calidum sit,& aequalem semper' servet calorem,qui omnium accuratissime beneficio thermometrorum haberi potest . AEger quoque ad ignem ne nimis appropinquet aut diu sedeat juxta ipsum, maxime sumpto cibo ct vultu opposito, imprimis si luculentus in camino est accensus, multo minus frequenter eum adspiciat, hebetat enim visum, & causatur vertiginem quod prae aliis, qui ex oculis illorumque hebetudine &c. laborant, teneant sedulo: oeulis enim haec tria maxime ossiciunt,ignis, sol atque ventus. Refertur Reges Persarum ad Regnum di Regimen perventos fratres suos omnes ut ad illud inhabiles fiant, visu privare ferro candente ante oculos diu posito. Quare dorso ad ignem converso cubent aut sedeant ejusmodi aegri; Vel convenit potius aliquid, umbraculum quoddam igni & oculis interponere. Quinimo hoc in genere tenendum est longe consultius illos agere, qui in hypocaustis ex sornacibua calafactis non cubant & dormiunt, sed cubiculum per aper- D tam
32쪽
tam januam, per quam λd proximum hypocaustum calefactum itur, temperant, nam secundum ipsius Hippocratis sententiam . epid. t. I s. somnus in cubiculo non calefact ο, modo corpus bene sit tectum, potius laudatur profanis pariter atque aegrotis. Denique non plane supervacaneum erit monere, ne conclave sit noviter calefactum, quoniam tussim, phthisin inde ortas esse medicae observationes loquuntur, ac ut fumus sornacis atque carbonum
avertantur qui suffocationem parere possunt, juxta Hildanum C. q. obfIL fol. et a & Amat. Lusit. Cent. 7. curat 33. Si de frigido & seco aere inconclavi temperando. hic quoque quoddam legere velis, consilium Foresti vid. Obf. Lib. 4. obf. d. p. III. legas, qui in cura febrium hecticarum jubet ut calidae aquae parietibus adspergantur. S. XI. Pro alterando ac corrigendo aere ceujus alteratio arte instituta plurimum certe potest, tum ad Vitam protrahendam, tum ad morborum causas evincendas porro fiunt odoramenta, irrorando cubiculum suaveο-
lentis, aquis destillatis, lintea intincta quae apud Italos hodie adhue praesertim frequentissimi usus sunto eircumtegendo & expandendo, fomaeemealefactam eonspergendo, illinendo pariter unguentis suaveolentibus. Apud nos hodie usitatiores sunt sussilias, vapores fumique excitati ex succino, benetoe,thure baccJunip.sol lavendulae& similib9,qui& alias ex variis in variis quoque morbis commendantur,ab ipso Hippocrate jam dudum commendati
Odorum enim sicuti in morbis procreandis adversorum abustis, ita gratorum usus in medicina non paucus est, ubi praecipue excitandum, refocillandum, incidendum, aperiendum, resolvendum, expellendum, siste um, roborandum : ut enim morbos imo ipsam mortem stabito possunt excitare ita S sua hilo opitulari de vitam uno saepe momento reducere:Adeoque dedidis sumos vendere licet .Hi enim non tantum ad superficiem corporis, verum & intimius per nares, aures, fauces, uterum, anum recipiuntur. Cui ignotum esse potiest in lipethymiis languentes evanescentesque spiritus animales fragrantium odore revocari instaurarique: Aer enim ejusmodi infectus per omnia piraeula in corpus recipitur ad humores atque ipses spiritus animales transit &e. uuibus morborum gravissimorum etiam de desperatorum malorum praesentanea tapius fanatio Sinfirmorumxefocillatio dc restauratio per scitur : via enim de ad spiritus atque humores iis perquam est expedita, confΚ Ρiso L. I. de M. C. C. p. 4 I. ct Helmontius Fr. Imag. serm. imp. m. sem. 6. I 6. & spiritus ipsi ut corpora cognata atque assinia refocillantur sacillime. Sed horum usus ab usu hodie sere recessit. De iis Hippocratis haec censura est: odorea implent, oblectant, Placant ε. Uid. aph. Iss.
33쪽
Seόξ. r. hocque monitum, Oportere medicum odorum speciem scire, commutare Sc qualibus uti opus sit in quacunque occasione judicare. Memorandum inter exempla hujus rei, quod multi morbi a multis medicis suffumigiis soli, curentur,ut sunt catarrhi quidam, quos frigidos vocares & salsi, acido, aeres, tumores, fluxus varii generis, dolores, epilepsia, capitis gravedo de dolores, aliique capitis affectus frigidi dicti de soporosi, angina pituitosa, in-sarictus quandoque pulmonum, asthma dc orthopnoea, empyemata. Sic ct Langius in Misceli. curios . sussituum evaporationes, tam inspirando naribus, quam hiantiore excipiendo eas, summe proficuas in tabidis expertus est atque phthisicos desperatos sumtum ignis ex auri pigmento exempli gr. rite praeparato Sc. solis curatos assert Heurnius method. ad prax. cap. de
iussitu. Non adducam jam pluribus, quod ad hoc trahi potest, furnariae exemplum apud Matth. de Gradibus qui per hune inspiratum siceum furniatrem XXVIII per annos phthisicam quandam supervixisse testatur.His inter alia utile praesertim est si in camino ce bites bituminosi sit hurei Torfi comburuntur. His Batavi acceptum reserunt quod a phthisi fere sint immunes. Alii de aliis idem reserunt, ut de suffocatione hvpochondriaca D. Semneri. Lib. F. institi P. 3. S. 3. e. 3I. Velier. Lib. I. antid. general cap. solanstruis mulierum S lochiis suppressis S nimis fluentibus.Hippod. Sen. V.
aph. 28. M. A. Sinapius in Paradox. med. p. 8o. videatur de curatione strumosorum per fumum exceptum. Praeter Autorum variorum testimonia experientia quotidiana de multis adhuc aliis idem testatur, ut de prolapsis ani & uteri haemorrhoidibus, tenesmo,iue Venerea, Uleeribus aurium, narium. oris, uteri &e. Sic Joh. Lerius in historianavigat. in Brasil. amerie. capite et . p. ao I. admirandas peti in Variis morbis Virtutes odoretenus applicati
miris laudibus extollit. Νotatu in hanc rem dignissima sunt, si vera sunt, quaeque de Abderita Philosopho Democrito ex Diogene Laertio tradunt
eum annum nonum supra centesimum agentem vitam triduo ex solo pNnis ealidi, vel secundum Joh. Alexandr. & Oribasium mellis odore conservasse: Squod Plinius lib. . Hist. N. refert Astomorum gentem ex solo viavere odore. Similem historiam Ph. Melanchion, recitavit, moechum fame enecandum per multorum dierum spatium carcere nidore carnis assatae, quae quotidie ad poenam augendam osterebatur, Vivum fuisse servatum. Equidem reor aeris influxum & qualitates ejusdem ad spirituum animalium generationem conferre plurimum adeoque etiam odores sortes atque fragrantes spiritus vigorem spirituum animalium totiusque corp.ris vario modo varia
as que per riar augstre ac instaurae, licet de nutotiva oorum vi quam historia D a modo
34쪽
modo recensitae indicare videntur, quaedam eaque haud exigua dissicultas mihi se objiciat. Non vacat autem jam dissicilem eam censuram adducere, an ejusmodi Odoramentorum essuvia volatilia & Lbtiliora per naresct fauces una cum aeris quadam portione pro spirituum animalium elaboratione immediate in cerebrum ingrediantur atque materialiter ad spiritus formandos concurrant, aut an vellicando saltem de stimulando agant, quam priorem sententiam cum ipso Hippocrate Galenus, Vesalius, LaurentiUS, Columbus, arolius, Bauhinus, Fraeasiatus ex anatomica scientia probant, pol eriorem vero H. N. Hyghmorus variis argumentis asserit, cons . cui volupe est V erutam ii Histor. natur. V arias pro variis summentorum formulas reperies susscientes apud Delier. in exercit med. pran cap. a. Ρro iis qui eatarrhis laborant, cubitum ituris , culcitras odoratis de fragrantibUs aromatibus sedulo apud nos etiam mulierculae solent si istre Hae ante somnUmleibalorum ejusmodi suffumigationes veteribus praecipuo solemnes erant non vane creuentibus per eas commodam requiem comparari, diuturnas curas ac molestias eas impedietates relaxari, phantasiam placari, insomnia mo-Iestia impediri dcc. Huc spectat quando in variis moxbis, variis conspergere
ad consternere cubiculum practici suadent,v.gr. pro hoemorrhagite obnoxiiS, phreniticis, maniacis vid P. Sorbait M. p. 3 . item in cardialgia Sc. aceto aqua rosiacea, ct foliis vitis nympheae, myrti, quercus rosarum fol. salicis praesertim S vitis quae per conclave conspersa, salacitatem extinguere creditur, quare & arbores castae hae dicuntur, unde ejus folia quondam a s eminis in urbe Atheniensi ad custodiendam castitatem cubiculis insternebantur in Thesmophoriis, quae Cereri sacra erant, ut perhibet quidem Dioscorides Ibi D. I. cap. 3 s. p. 7O. sed an eVentus etiam opinioni semper respondeat nemini Iepraedem praesitit nec quoque potuit. Ego equidem nemini facile 1vasor essem ut hanc sponsionem iniret. Piso L. C. C in lethargo per conclave, thym. puleg. in stupore Theodos. in Ep. Med. p. 3 3 I. majoran. side. &eOrt. citri 1pargere, in melancholia hypochondriaca I. Manardus Ep 4. I. x per cubiculum res odoratas sterni ct si ispendi suadent. Praestet alii aerem 1 viter olentem in palpirati e cordis, commendant. Parantur & alias commode candelae medicinales & fumales ex resin. bals. sulphuris, variis additis earbonibus salieis, glutine ichtyocolla mucilag. tragacant. Fiae lenem, 1ed continuum emittunt stimum & Odorem longe lateque spargunt atque
pervadunt aerem, emendant S corrigiaΠt. Monendum tamen est, ut eman-tUr Odoramenta cuilibet grata, individuorum cum hic mira observetur diserepantia miraque idio*nci se cum quibusdam nauseam quaedam excitent,
35쪽
29 aliis alia suffocationis & animi deliquii aliorumque incommodorum periculum inserant: sic de noxio rosarum odore qui hystericis alias mulieribus ordinario est invisses Mnnertus T. I. Lib. 3. Seil. 6. cap. 3. O. Tachenius in Hippoc. chym. legendi sunt Levi Lemnius De Arabibus dicit eos ob ni iniam rosarum fragrantiam, qua Arabia redolet adeo assiet ut male olentia pro optimis balsamis quaerant sita Scaliger exercit i s 3. Seth Io. Cardinalis rosarum odore demortui meminit, qualia exempla plures hinc inde notarunt Pierius Hiemgryph. Lib.VIII. in scarabui. &α Nec subiicendum fumum densiorem nimis ex optimis, lieet spiritibus animalibus obesse. Quare consultum est si ita res serat ut fumum in conclavi excitatum prius sinant diffundi antequam in illud recipiant.. Illum Bonetius Merc. corrip. p. 73. reite in omnibus morbis a fumosis vaporibus excitatis v. gr. ab Opiatis incaute assumtis, carbonibus stetentibus, cerevisia & vino despumantibus metallorum vaporibus crocii similiumque vaporosorumque essuviis &e. it. & praecipue quidem in morbis pectoris & vitiis respirationia variolis morbillisque catarrhis calidis sic dictis oculorum morbis, pleuritide peri- pneVmonia ,. haemorrhagiis, internis, alvifluxionibus biliosis, arthritide &c. damnatur quoniam ejusmodi irritatione sua simul irritant. Nec commoda
talia sunt gravidis, senibus macilentis morbis debilitatis S extenuatis in suppressione mensium a calida sic dicta causa, ubi frigida potius prosent. In genere corporibus biliosis, calidis, ejusmodi suium ia odorata potius nocent. Addo illa minus quoque locum ire hystericis, & quibus caput infirmanum est & debile, quibusve dolet quosque apoplexia praestolatur & affectus
seporosi invenire. Odor praesertim hoc nomine caryophyllorum & florum narcissi, vid. Langit epistAib. o. p. 69o. &leucoji lut: vid. Greg. Nymani lib. de apoplex. soL 3o . suspectus habetur. Ejusmodi enim vaporosa Va Dorositate sita elastica distendunt nimis tenuissima cerebri vaseula. De aliis alii referunt V. gr. Ehreus Hagend. ore Cent. III. hist. 84. juxta alios obiervatores lethalem effectum ex seminis hyoscyami sumtu pro dentium doloribus sistendis notavit. Hystericis praesertim potius graveolentia & minus
grata consertini pennae, cornua Sc. accensa, ideo, quoniam irritant i& excitant sortiter & respirationem augent, quo verosimile est morbi causam eaecutio. Pariter non instituenda sunt temere aere sicciori calidiori calida nimirum ejusmodi sussemigia.. Tunc secundum quorundam consilium frigida sie dicta potius igni injiciantur vid. Th. BarthoL Cist. me L p. 2 2 P. Ut malorum & pyrorum mali S coronei putamina, rosis, viol, tanta linumhenum di similia. Rursus apud multos recepta opinio invaluit: vid. Verul.
36쪽
H. N. Cent. X. p. 'So. Μ0rborum contagiosorum, tempore odores ex floribus nimium aliaveolentibus v. gr. liliorum albor: in conclavibus servatis saepius nocentissimos esse. Annecto paucis adhuc ejusmodi odores suaveolentos, tamen intensos epilepsiam ProVocare vid.Theodosius l.c.p. 3 maniacis obesse, cum annotatum sit, illos aromatum exhalationibus efferatiores
reddi. Confer. Ridlin. Lin. Med. p. 23. An. a. Taceo de particularibus in gis v. g. quando fumum ligni sambuci herniosis valde obesse perhibent vid. Ioli. Anglici PP.L. II .p ρ 3 6 SQ. Circa horum suffituum administrationein
adhuc etiam hoc notetur primum eos equidem ordinario fere gravius fem xi homines, mox autem facilius quare ne nimium curent aut metuant prima
forte pulmonum detersione satia. g. XII. In specie indicandum est ternpestatibus ealiginosis, nebulosis, limanidis, pluviosis, aere foetoribus forte inquinato & maxime sub insecta, pestia
sera S contagios a constitutione aerem ut plurimum corrigendum esse frequentioribus Squotidianis suffumigiis, cum thure, mastiche ladano styrae heimoe, succino s. salviae, lavendulae, menthae, lib. angelicae absinthii,sulphure nitro, pulvere pyrio , bacta jun . ct Iimilibus vel etiam acetum sim plex aut rutaceum &c. spiritus acidi sulphuris, vitrioli Sc. lateribus igniatis superfundantur. His institutis si commoditas sic ferat, senestrae rursus aperiri possunt ut discutiantur, ob quam rationem S de die commodius fiunt. Pavimenta aliquoties & quotidie conspergantur acetis prophylacticis, infusis
querad. angui imperat. allio, lib. scord. rvt. major orig. lavend. cubeb. ct similibus. Hunc in usum egregia aeolipyla est, quae in conclavi posita liquo-xibus fragantibus Salexipharmacis repleta ignique pro vento artificiali es- sciendo admota. Juxta haec fiat luculenta ignis flamma ex lignis resinosis v. gr. juniperi,pin.abiet. fag. quercus, fraxini aliisque,adeoque tunc caminus merito fornaci praesertur. Quae omnium potentissimo remedio Hippocrates Athenas peste liberavit quem alii bono effectu subsequuto alibi sunt sequuti ut etiam plura exempla referunt Oribasius sympos lib. 6. cap. 24. Astius lib. s. de remed. c. 94. Plinius lib. 36. nat. hist. cap. ult. Plutaretius Suidas cte. Cavendum tamen ne viridia ligna, quae concremata copiosum madorem exsudant & magis adhuc putrida ligna in ignem conjiciantur ouod
pessimum merito habetur. Vid. Boneti Polyalth ΡL . : Mul hem
ex igne succenso ex putridis lignis in balneo animi deliquio correptam esse re censet Galenus a. aph. eom. I. Hanc noram sic sorde inductam corriste baccae lauri solia rorismarini, flores lavenduta succinum similiaque loeni siue
censo injecta vel odoramenta in ligno aloes, ladano, styraee, sand elia,
37쪽
beriZoe, caryopnyllis, nuce moschata &c. Atque ejusmodi eligantur, quae non fumum, sed eopiosam flammam reddunt. Egregia certe lenis virtus in multis, ut ipse resplendet. Nec est obscura ratio: ignis enim motu rapidis limo subtilillimae materiae stimulo quodam potentissimo in corpore humano motum vividum instituit, quo humores solvuntur, dimoventur, attenuatatur corpora, obVia mutantur &e. quod ex multis chymicis operationibus
edocetur, quae Varia Varie concreta mutant alterantque. Hocque suo celerrimo motu simul aerem ventilat ae purgat omnes vapores noxios exturbando, ..& partes balsamicas oleosas, salinas volatiles, spiritussas, acidas &e lignis
concrematis ei ingerit. Verbo ignis corrigit aeris quietem, gravitatem & intemperiem. . Notior res est , quam quae peculiarem commemorationem commereatur, lue pestilentiali grassante tormenta bellica pulvere pyrio oppleta lapius explodere, quo remediossolo TornacensesLev. Lemnio memo rante civitatem suam a peste immUnem pi aestiterunt, atque ignes luculentos instrue re, non solum in conclavibus, aedificiis,sed & hinc inde in plateis e re es-
se; Namque hoc in genere verissimum est, si vitio aeris morbi grassantur, id non nisi vento aut igne posse corrigi. Autor est Mars. Ficinus epid. antid. cap. 24. accensis facibus carbonibusque bene succensis S manibus assidue gestatis ab illis, qui peste correptos invisunt, eosdem tutos reddi: Caeterum, Sin aliis luculentus ignis iii cubiculo laudatur. Suadet Nic. Ρiso L. I. de M. C. de C. p. 77. in convulsione ex repletione quam vocat, in conclavi coΠ-tinuum servare ignem; imo ignem ab utraque lecti parte succendere. Egregiam hanc ignis virtutem praeter haec & offendimus in ustionibus Veterum ut Hippocr. L. de int. assest Plin. aeginetia Al. Trall. L. 8. Alpinus de Med. Egypt aliique habent.Multus inprimis in hoc argumento est.M.A.Severinus in Pyrotech: Chirurg.In cauteriis actualibus nostro adhuc seculo usis perspectis quibus de moxam Chinensium similem fungis olim Graecorum, vid. Cornarius, adeo decantatam accenseo, eujus eximium usum igni plurima ex parte si non soli adscribendum esse tantum non reputo. Ob argu-- menti similitudinem addo, quod Valvassor in Deseri Carn : p. Is 6. semetipsum vidisse traditi: nempe in monasterio quodam Carniola globulo crystablino servato collectis radiis solaribus maniaci in fronte aduruntur, Unde mox profundo somno immerguntur, a quo dein expergefacti, pristinae sanitati r stituuntur, E con verso sere Itali farragine ignita utuntur ad depellendum seporem, de quo cons. R. Lentibus in miseeli. P. III. p. aro. Dies vix si ficeret, admirandis ignis virtutibus sere infinitis recensendis; hoc tantum
primario j in indicabo igni accens' S liberiori vir tutem esse agere in venena
38쪽
illaque edomare, elicere, eliminare ex corpore per combustionem juxta atque eminus, Cons. Illustr. Boyle Exper. Phys. Sic vulnera ex venenatis animalibus illata si candenti veneni expertia fiunt, ct quaelibet
venena cum uruntur & in cinerem rediguntur, venena esse desinunt.
g. XIII. Eundem in finem inereetanus, Eollinus, Ranchinus &c. pro contagio sic. avertendo suadent in conclavi calci vivae frigidam astundere, imo alii ad avertendas aeris injurias ct contagium parietes, muros de novo calce tectoria obducunt, & omnia undique spiracula januarum, fenestr xum Sc. yel eadem vel bitumine, cera &c. Obturant. Prospiciant simul
tamen debite, ne ex altera parte sorte noxam contrahant, cum non minus: --
tum sit, calcem maxime & gypsum hac ratione exhalationibus causticis per inspirationem haustis non pulmonibus stium, sed & sanguini & lymphae imo spiritibus animalibus adversis illos que turbantibus, condensantibus viasque per quas fluunt stringentibus, haut simplicem saltem tabem sed S phthisineonsumentem affricare. Sorbait hinc opinatur vid. Med. Pracf. T. I. cap. 43. p. 323. Ub hane calcis copiam aere sicco atque ventoso phthisin in Au stria esse frequentiorem. Experimur item haec essiuvia fortem sternutati nem, Vertiginem, oculorum ruborem, passionem hystericam paralysin carum, apoplexiam, capitis dolorem, febres acutas, lentas, hecticas, phrenesin, peripneumoniam, praecordiorum angustias infarctusve pectoris, praefocationes saucium, sitim, langvorem virium, scorbutum, catarrhos, rheum tismos, imo saepius mortem repentinam inferre ut praeter Obvias observationes exinde periisse Iovianum Imp. R. Vid. A. Marcell. L. 25. Valeri Mac&Baeo. de Uerulam. Sylv. Sylo. uJ.Catullum Vid. v. Paterculus L. I. e. 38. Hermocratem ex Hippocr. 3. epid. aegr. 2. Scipionem JEmilianum ex Eutropio Alberi. Mareh. Brand. Casimiri Filium Sc. ex histori is accepiamus. Simili modo effluvia fugienda ex vernice aut pigmentis variis recenter obducta. Hoc eo magis sedulo prospiciendum aest, cum nee minus notum sit, conclavia pigmentia aeque Oleaginosis foetentibus de novo ae calce obducta per plures menses im0 annos hunc retinere ac spargere foetorem si sorte diu clausa maneant & aer humidus subsit &e. cons de hoc R, maletinius de morb. artis cap. 24. hine saluti quondam lex ea Romanorum fuit multis ut ex Ρlinio constat L. 36. H. Ν. cap. 23. qua cautum erat, ne imita tres annos noviter exstructa aedificia inhabitarent. S. XIV. Ut sumi eandelarum sebacearum maxime sumos atque foetentes mirum in modum aerem in conclavibus conclusis alterant & 1anitati nocent praecipue si nullum caminum vel supra senestras spiracula habent:
39쪽
ita illi ex iis non bene extinctis magis adhuc nocebunt. Etenim ut exemplia declarant recentetraetti Mi imothymiam, syncopem, asphyriam, susideationem et e passionem hystericam, nauseam,vomendi conatus imo mortem repentinam ipsam causari poliunt essluviis suis Atidis, quae naturam veneni obtinent salino sulphureis i& aleoginosis quae prae reliquis sui locandi vim habent, ct quae tangendo narium nervos spasmos producunt. P. Ammannus in me- dic. Critica p. 367. recenset foeminam Lipsiensem in consessione cerearum in conclavi undiq; clauso occupatam prop ter fuliginum attrastionem in catarrhum suis dativum incidisse. imprimis gravidis adversissirna haec sint, dantur enim mulieres adeo tenerae constitutionis,ut vel candelae non bene extinctae nidore abortum patiantur,viditque earum multasLibautius; nec aliis ejusmodi exempla ignota fiant. Aristoteles jam annotavi t Lib. VIII. histor. animal c. 24. inter caeteros Glores gravidis praecipue obesse extinctae lucernae sumum. Plinius Ν. H. Lib. VII. c. 7. idem refert& ei occasionem fragilitati humanae reminiscentiam belle sic loquitur vel de ea potius conqueritur :hMiseret profecto atque pudet pestimantem, quam frivola sit animalium,, superbissimi origo, quam plerumque causa abortus fiat odore lucernarum e istinctu. ., Hi pessimi furni eo magis aegrotantibus pernicios , atque maxime apoplexia, paralysi, veterno tremore & similibus morbis correptis, ct capite infirmo, respiratione dissicili praeditis, epilepticis,hystericis, catarrho suffocativo asthmati &aliis pulmonum & cerebri morbis obnoxiis. Singulariter praeter recensita oculis etiam adversantur & vasus hebetudinem inserunt. Hine etiam eo minus aecendendae candelae sorte ex molliori impura pinguedine paratae, vel sevo ex animalibus minus fanis, Vel ex iis, qui morbo interierunt, hae enim graveolentiam, & nidorem spirant hominibus nocivam, de qua re
cons Solenander Consit p. 462. & p. q92. Candelae quoque graviorem& aeriorem spirant odorem ex sevo bovillo & suillo quam ex vervecino: Lampades pariter ex oleo imprimis nucum & rancido paratae pessimae sunt. quarum fumus seque cephalalgias, Vertigines, stupores, affectus soporosos,&similia mala modo nominata infert, quod exemplo Ramaaetanus in Trin demorb. artis cap. XV. declarat. Quare ut obiter quod mihi in mentem venit scribenti adscribere liceat in proprietatem commodam obtinere templum illud incarniola Valvassor in Gl. Carn. T. II. p. 737. dieit si res ita se habet, quod nullam candelam ex sevo& oleo, sed ex cera tantum accensam patiatur. Omnis enim ex pinguedine aliqua graVe0lentia pessima est.
Id discriminis etiam in ellyeliniorum materia ponunt, ct ex ginypti filis du-ειθ juncorum Medullam pro lampade construenda potiu', quam ex canna-E . ba
40쪽
bis vel lini filis, & pura, elota, candida potius quam crassa, impura. 1 Oraida VO-Iunt.Conser. Solenand. Lu.S. V. p. 6 χ .Omnium optimo vero initituto Omnis eandelarum & lampadum sumus per tubam foras educendus exit. Alii quoque fumi seque noetvi ac illi modo nominati sedulo avertantur in cubiculis aegrotantiuna ad quos varia sabinde adstantium S ministrantium quaedam negotia occasionem suppeditant. v gr. ex accensione candelae. Blphureae in cubiculo maxime oritur humus qui acidus, narcoticus & sustheans est, ex quo inibi cubantibus laesio haud exigua coni alii potest. Multo magis adhuc
nocebit fumusaerasius oetidus carbonum maxime lignorum ardentium,quae non raro pro variis scopis in nelavia aegrotantium ingeruntur, qui sum
maxime si pinguis quaedam materia, ut saepissime fit, qiuando Iuper illos escae praeparantur de calefiunt, incidit, vi sua lumodativa ac narcotica pulmones proxime ae dein ipsiun cerebrum illicque vasa laedit praestimaturali distensione, aeri Spurior is & tenuioris aecessiim impediendo, elaterem S systolen arteriarumlubtilissimarum in meningibus cerebri infringendo tollendoque sicque sanguinis stagnationem S congestionem, tandemque corruptionemessiciendo. Monstrant has noxas symptomata ex observationibus ejusmodi eollesia, vertigo, cephalalgia, aphomia movendi impotentia nimi deliquium, mentis alienatio atque sensuum motuumque omnium oppressio ct torpor, profundus sopor. Tristis hujus eventus exempla coJlegerunt Amatus Lusitanus Cent. VIII. curat. 3 3. Forestus Obs IV.Lib. IX. Marcel. Donatus Hissi memorab. p. io . Solenander in Consi Sein v. p. 46r. Welschius in Sylloge curat. dc observ. observ. sas. p. I73. Lossius in observata. Lib. I. Obs 26. Ramnet in de morb. artis. suppl. Lancisius de subitis mori. Lib. LCap. IV obs II. p. I 3 Q L histoire det Academie des sciences Ao. III o. p. τ27. ubi simul legitur in cadaveribus hominum hoc sumo lethisero enecatorum cerebrum notabiliter affectinia inventum atque meningum vasi nimium sanguine distenta uasarcta ac inflammata visa fuisse. Praesecati sic servantur si. modo extemplo ex hypocausto fumido & concluse in aerem liberum transserantur, S artus praesertim plantae pedum sortiter pannis aspexissidenturaut etiam vena in brachio secetur. S. XV. Juxta haec, jubente Hippocrate, ut circa aegros omnia munda esse debeant, quemadmodum priusquam aeger ingrediatur purgandum est conclave, ita ct illud quoque purum &mundum semper servetur, sordes foetoresque imprimis cum eubicula aegrotantium ordinario certo modo foetorem
'argant,diligenter sepius que & quotidie ejiciantur, abstergantur, abluantUr lungeque ab aedibus projiciantur, quisqualis vel quod tutius adhuc conere