장음표시 사용
41쪽
nientur ibi; praeprimis in morbis contagiosiS Omnium maxime vero in dysenteriis aliisque similibus excretionibus notatis Foetore enim & e vita copiosioribus suis nocivis morbidis, quae pernicissime per totum conclave se diffundunt, hae petiimae sordes S corpora vicina assiciunt contagio. Mundities vero & non parum spiritus recreat & insectioni resistit. Praeterea in uariolis es morbillis nil magis nocet, quam foetor ejusmodi. Nam foetor haud raro tantus est in aegrorum hypocaustis, ut vix libere spiritum du- eant , hinc senties ibi varios vapores adversos non solum illos, qui ex ipsis aegrotis exhalant, sed S qui aliunde subinde accedunt. Praesertim tum dc saepius videbis magna oborta nausea, detentos in lectis diu impuris scrophο- cum instar involutabulis coeni hinc inde moventes sese, olfacies, qUos ulcera putrida spirant, quos foeces exeretae excitant, Ostendes illos, quos cura n glecta, exsiccatio linteorum silaore perfilsorum, coctio, praeparatio, remediorum alimentorum que & senilium causantur, quae plurima naiasmati morboso transvehendo causam, occasionem ac vehiculum praebent. Seorsim hie mentionem faeiam observationis, quam D. Faschius Jenensis affert, vid. ejus Disput. de morbo hungarido p. 17. quod nempe cibus in conclavisebre maligna laborantis & demortui cibus praeparatus & assumtus mi asmate morbido impraegnatus quendam eodem morbo mox affecerit. Intempestiva tamen quandoque conclavium repurgatio & abluitio nocumento esse potest: Notabilem de hac re observationem Tulpius adducit lib. q. cap. quod scilicet in variolis ex conclavium pavimentis aqua gelida improvide a mulierculis detersis insignes convulsiones, terribiles morbi commitialis insultus cum algido extremorum frigore aliaque graVissima symptomata eracitata fuerint. In similibus igitur simi lis quoque cautela est observanda. Insuper pulvis studiose vitetur, qui non parum quoque nocet, imprimis Vero in oculorum 'respirationis vitiis. Foctores vero expellantur adversi atque nocivi ejusmodi, accensione subinde ligni juniperini, sagini &e. sussimigiis variis jam praeparatis, gratum odorem spirantibus & spiritus instauram tibus, quae sub forma trochis eorum, massarum, candelarumque &c. Venduntur. Ρrostant quoque varii liquores & balsami in ejusmodi usum compositi. Omnes vapores graveolentes narcotici studiose vitentur, quales etiam ex fornace non raro alibive proveniunt. Insuper hoc speciatim adhuc animadverti potest: in conclavi aegrotantium escae non sicile aut rarius praeparentur neque prandium es coena ab aliis ibi habeantur, ne aegri ex odore ciborum ' serculorum taedium nauseamque adipiscantur S appetitum jam
languidum perdant penitus, quod ordinario accidit iis, qui dapes tractant, E a unde
42쪽
unde coqui,structores,ct qui distribuunt cibos, minori temper appetitu feruntur : Quanquam & hoc non negandum sit, aegris, quibus appetitus languet, quandoque dum prandentes & avide cibos ingerentes adspiciant, salivam appetitum que moveri & excitari. Non modo ipsum conclave mundum semper servandum, sed munda etiam sint omnia, vae vident,quaeque tangunt quibusque utuntur etegrotantes; nimirum munda ct candida sint lvasa, quae ipsis offeruntUr, omnia mantilia, mappae &c. Ceterum omnis tumultus & strepitus sediUm hypocaustorumque, Januarum pulsationes, soni acuti &e. sedulo avertantur, qui praesertim in magnis doloribus, prae omnibus vero aliis, capitis, ac ubi tympani membrana in aure spasmodice ac nimis tenditur, quod &in assectibus hypochondri si, flatulentis, in febribus, inflammationibus quibusdam &c. familiare est, ac plane intolerabile malum ,&ubi somnus exopta-xur, vitandi sunt. Prae sertim tempore nocturno,quo omnes seni ex longinquo etiam magis percipiuntur, auditu, paucioribus ejusmodi oceupato. Phrenitici omnium citius & facilius a levissimo etiam strepit rritantur, unde Shoe inter signa hujus affectus censetur; silentium vero omni eum cura procu-Tandum. Quanquam haec verissima sint, concedendum tamen interdum Rhie,ut in cibo S potu confitetudini est, quando gaudent quidam magis uno certo loco quam alio, ut mihiTiguri, Helv. commoranti opificemfebre continua laborantem videre contigit, qui in sua opificina ct inter laborum strepitus melius se habebat, meliusque quiescebat, nam separato in consavi manere nullatenus potuit, ab illoque abhorrebat, atque eo delatus delirio atque summa inquietudine tentabatur, ut& alios videbis multos, qui in mola bene dormiunt, qui a pulsu campanarum M. Vix exc1tantur. Consuetudinis haec ratio in aliis
uoque hucusque recensitis ae in sequentibus reeensendis potest haberi. Exemplo sint adhuc binae, quae mihi jam suppetunt historiae, alteraa R. Solenandro in Conf med. Κὶ T. Ob. I ε. C. XV. allata, quam lubet integram transeribere. Accidit ut rusticus quidam febrieitans acutissime perductus ad Hospitale, nullis remediis a D. Gisberto curari potuerit. Tandem ex morituro quetesivit, ecquid peteret,quae suisset villus ratio antea Z dicebat: se plane
ab isto cibo & potu & syrupis &id genus similibus & lecto, qui nimis esset mol-
Iis, abhorrere, quod non dormisset intra rv. annos in iei ξο, atque usiis fuisset pis, caseo bubulo, & similibus durae coctionis, sub divoque in stramine vesti tus dormivisset. Tandem D. Gisbertus una nocte permisit, ut in stra me dormiret, deinde ut asseretur cepa, fal, cum aqua frigida, consensi, ct D. Gisbertus, arbi trans illum tandem eo citius moriturum , cum ille postridie Syi, praeter Onuuurn opinionem igne. Videndum igitur Medico diligenter,
43쪽
ut consuetudinis habeat rationem in omni morbo. Ostendit D. Gisbertus hoc exemplum multis bonis viris advocatis, dignum quod observetur. Alteram Caipar Ho ianus recenset Lib. s. I. M. Cap. q6. g. 2 de equisone febricitante, qui ex suo stabulo in conclavo mundum delatus aegerrime se habuit ; in stabulum vero iterum missus brevi convaluit. Sic visi alibi iunt piscatores, qui nonnisi in cymba ad mare, opiliones, qui in ovili in tenui lecto aut stramine saltem convalescere p otuerunt. 6. XVI. Ob aeris debitam temperiem & aequalem conservandam es malas ejus qualitates aVertendas arcendasoue in peste praecipue morbis aliis contagiosis grassantibus & aere labe quadam insecto, conclave bene clauium atque munitum servetur, non modo fenestras, sed & minimas rimas bene occludendo, occlusasque servando, praesertim tempore nocturno aere insalubri, nebuloso, frigidiori vel adverso vento, maxime in morbis frigidis &humidis, hydrope, catarrhis umoribus cedematosis, capitis laesionibus, vulneribus,contusionibus, doloribus, ophthalmiis, deliriis, phrenitide, variolis, morbillis,purpura, febribus lymphaticis malignis , ct in genere omnibus iis, in quibus transpirationes ' evacuationes sensibiles & insensibiles per sudores & diaphο-xesin copiosis ' continuae sunt instituendae, in quibus aeris assatus mirum nocet. Atque adeo Galenus aegrotos non modo in liberum aerem, verum etiam ad januas senestras, quoniam ventus maxime omnia spiraeuia eaque ex gua potest transire, saepenumero deducere vetat. Imo hoc habetur, Ventum per rimam aut angustiorem locum spirantem deterius assicere. Hinc Cartaginenses, ut se contra ventorum; imbrium & maris halituum injuriam magis se muniren aedificiorum parietes pice obducebant. In hypocaustis vero ejusmodilocisque conclusis,quando praecipue hyemali tempore intus accenditur ignis, aer exterior majori per rimas irruit nisu, ac impetu ventumque plus minus in conclavi producit. Nam ignis ibi accensus celerrimo & Vehementissimo intestino suo motu aetheris. aerem anteriorem in conclavi Pro pellit,expandit,rarefacit,ut levius spatium minusve resistens essiciatur,in quod a tergo aer intrans compressior graviorque motum ejusmodi concitat. Amplius dicendum est, senestras jaΠuas que firmissime clausas obicibusque obditis servandas esse, ubi somnambuli & imprimis inaniaci & melaneholici detinentur, ne accepto damno demum januam claudant. Medium hoe imprimis atque remedium so mnambulis est, quando surgentes cubiculo egredi nequeunt, sed repertis ubique omnibus obtuetis sorte evigilantes & consternati, lectum repetunt, ibique permanent, quo pacto simu piritus animales aliter determinantur, pristina repetentes vestigia, illorum, simul mutantum cogitatio-E 3 nes
44쪽
nes. Aitamen hoc non semper & ubique stricti sitimae obi ervantiar summique rigoris, sed potius interdum spiracula in parte praesertim hypocausti superiori
uni concedenda, ut perspiratio fiat, quod in multis necessarium est, v. grtiei te Gesnerus suadet in Epist. p. so. ut locus, in quo eger petite laborans decumbit, foramen habeat appertumsuperius, quod alternis vicibas aperiri possit de claudi,ut halitus noxii exeant,praesertim si sudat validius&copiosius.lmino non raro, atque saepissime suadendum venit fenestrae hae vel ill e & januae aperianis tur, si nimirum aer talubris sit, ut purior liberiorque aer & ex optimis caesi plagis ingrediatur atque sic aer ventiletur, & aer aere expurgetur, unde Rhases in quovis fere morbo bene di saepius perflatas cameras voluit. Hoc fiat
praesertim a sole jam aliquot horis orto, quo aer purgatus S salubrior est, sed
videndum etiam u temperatus aer admittatur, neque frigidior justo aut ealidior,aut humidior Sc. Si vero id fieri non potest, quid agendumst vid Galen. 'Lib. 9. methodo medendi C. a , ct Avicenn. 2. I. DOct. a. sum. Dc. 678. Rer enim paueus & diutius eonclusus maxime calidus, qualis semper ille tu aegrotantunn conclavibus est) nisi bene moveatur, celeriter vitium contrahit, eoque magis cum fuligines ex aegro & adstantibus Sc. exhalantes crassiorem &4mpuriorem reddant. Hunc enim se describit Solenander sec. i . aeonsit med. o.Nee ille aer laudandus est,qui hypocaustis est Germanicis,maxime iis qui ,,a plurimis frequentantur, Vel in quibus compotationes celebrantur concivi us, nee perflatus, eontinetur. Is enim praeterquam, quod caput egregie on
Mat, etiam dissolvit humores, ct colliquat in capite & pulmonibus idemque Anativo spiritui est valde noeivus. Hinc qui diutius in conclavi conelusio ejusmodi miasmatibus morbidis referto permanent, scorbutum contrahunt, profluvium eapillorum,Vultum pallidum & squalidum&e. Hinc etiam tapiuuvidemus,quod in magnis concionibus, in loeis,sedibus,conclavibus minus laxis multi hominum imbecilliores ex coetu ubi deficiunt, exire liberiorem que aerem spatiumque laxius quaerere cogantur,ubi etiam mox resecillationem imveniunt. Hine & aer in convallibus depressis ut insalubris culpatur. In hune finem etiam ideo venti medicati pilarum seoliarum beneficio institui possunt & solent in magnum aegrotantium emolumentum, ad excitandos, consortandos ac re cillandos eosdem, de quibus adeatur Celeberr. D. D. V lentini in Armamentario Νaturae system. p. m. I 2I. Persatus v ro aer & liberior emendat, instaurat humores, movet & promovet spiritus& animum recreat, &c. Exempla periculosae sic aeris liberioris subtra ctionis in illustr. D. G. Montecuculi ConJuge Vid. in Eph. G. x C. D. I r.
45쪽
Vero aer aere non possit phirgari inclusus conclavi, per ignem lucules tum camino accensilio vel ' etiam per Esuffumigia commodissime corrigatur.
Primarii morbi, qui hoc ipsum expetunt, sunt cardia ia, animi deliquium SIipothymia, adeo ut aeris liberioris assiatus ab illa protinus liberet, at Ue astuma pradertina, catalisus suffocativus & vitia respirationis alia, polypus cordis, pica, scorbutus inveteratus, morbi maligni, putridi quidam, xid. Vallelius Meth. med P. II 41. nephritis, vid. Νie. Piso L. III. p. i 48. febris ardens p. 4 I. . atrophia seu phthisis nervosa a. p.m .itata spirituum S a tono nervorum perverso proveniens,S phthisis ipla pulmonalis S ulcera inveterata, hetaea, Frambesarius Can. & Cons M. LIV. p. a 9. Riverius Pr. Lib.
I p. c. 3. p. 3O3. cal UlUS SOlenand. Cans Med. S. 2. p. 2oo. gonorrhoea, , assectus capitis cum cruenta spuitione N. Piso de MCC. p. II'. Ventriculi imbecillitates, vid. id. l. c. p. 42 o. arthritis l. c. S. q. pag. 62 . affectus
hypochondriaci, melancholici id l. c. Sia i s. p. I et . stupor di paralysis l. cp. Is 6. de fere quivis longi morbi. Superaddo his denique variolarum morbi larumque principium, sub quo melius cum aegrotis agitur, si liberior, tempe
ratior tamen aer concedatur iis. Agnoseunt hoc omnes prudentes medici, ut Π erunt jam pridem. ex Scriptoribus ingenuus atque cordatus Fores us6. ObL 4. post hunc I.D. Horsibus obf. anat. s. &novissime Sydentiam obsiem circa morb. acut& de:variolis confluentibus. Hae de re insuper Hioppocr. lib. epid. H. text. 9. sie loquitur : se Cui attemperatio. moliri opor- , tet, aperiri cubiculum, ut pateat vento introitus vi exitus. . Et eodem,, loco textu 2I De consuetudine monet, idem , inquiens: Si quis,, sub divo consueverit decumbere, laedetur in valde concluso loco. ,, Partucientibus Rod. a Castro de morb. mulier. L. I I. p. 32 . aere imprimi
calido existente svadet, ut aer saepe disseturae senestrae aperiant m exempli que variis probat, hocque instituto in maximo partus labore feliciter pe-- perisse, quemadmodum S sui ineidenter hoc saltem moneam in Hmpo opinatur recens natis valde obelse, si in concluso aere diu maneant, sed expedire, ut mox liberiori aeri adsuescant. Re convalescentibus deinde acceptum iest salubreque ex eonuluso in liberiorem paulo aerem venire, citius illi enim vires pristinas colli gim t; cavendum tamen ne subito haec mutatio fiat, pra sertim si aer frigidior aut alio modo inconveniens suerit, cum per calorem hypocausti assuetum magis frigoris impatientes sint, illeque per rarefactum corporis habitum suilius prosundius que penetret, rarefactos humoses in-
spint, motum que turbet, diaphoresin impediat vel recidivam pariat &e. Incommoda quoquφ, quae sorte quandoque ex hac mutatione, quam multi
46쪽
ut periculosissimam .ptati e nimis metuunt ab tegris pro re nata averti Spraedaveri possunt, ct aura sorte frigidior si ingerens corrigi &c. corpus sussieienter vel stragulis vel vellibus cooperiendo munienὀoque focuin ac-eendendo &e. Sub constitutione praesertim aeris epidemia, pestilentiali &e. aperiantur senestrίe, aquilonem Δ boream admittentes, claudantur vero duae meridiem spectant. Atque quondam soliti fuerunt suavi & amoena molliq; aura reficere aegrotos ac in locis calidisnoctu lectos stib duo ad auram captandam constituebant V. Dietericus in antiq. bibl. p. 28o. Hic simul de expolitione ad solem & seorsim quidem quaedam dici pol ssunt: Subit enim recordatio veteribus multis in morbis chronicis, contumacibus, frigidis sie dictis praecipue cachexia oedem rosis, tumoribus duris, epilepsia Sc. insolationem, quam Graeci Muῶσιν appellant, maximo in usu fuisse, qual a rotos solis servori torrido exposuerunt. Cujus rei exempla prae aliis exponunt, inter quos ne jam alios nominem graVissimus Scriptor Coelius Aurelia nus, qui eam de morb. chronte. Lib. I. cap. s. p. m. 334. de mania, Lab. III.
de ischiadico malo cap. XL p. s y7. de carne superflua adducit atque ad curandus eos affectus commendat. Subi amstn S iterum cogitatio, ardorem solis mutiis haud leve nocumentum afferre, quod stapra jam paucis est indicatum; plures enim invenies, qui solis radios nequaquam possimi perferre, ex quorum numero Augustus filii Imp. Rom. de quo Suetonius refert, eum solemne quidem hyemali tempore splendentem sine noxa potuisse ferre, quare necesse fuisse ut semper pileo caput tectum servasset. A capite igitur imprimis sedulo arceant ardentes solis radios a plethoricis maxime in harmorrhatias ct capitis debilitates & ammas, apoplexiam &c. pronis ut ' a mania-IMne mihi siqn displicet Erancisci Vallesii Lib. de S. philos L m.
334. commendatio, cui Obi r altem hac occasione hoc commemorem)ad morbos biblicos reserenda, qua opinatur Marimm uthitae de quo legitur Jud. 8. cap. apoplexia mortuum fuisse, quam ex solis ardore tempore messis rure contraxisset sibi. Adhibeatur ea in solatio) porro etiam praecipue in senectutis quae ipsa est morbus infirmitatibus, unde Horatius lib. I. cap. 2o- V. 2 4. senile corpus solibus aptum dixit. In hune finem beatio eaminas exstruebant in summis aedibus, atque ita adhuc comparabant tenis parietibus que, ut repercussis sit is radiis ardorem postent quoque augere. Fiebat quoque ea vel nixinei ne, Vel sine ea. Hujus remedii generis non amplius apud nos usitati sommoda dc incommoda Mercurialis Lib. 6. cap.
a. recenset. 9uid Z quod ideo Domicilia Shypocausta ipsa interdum mu- tanda
47쪽
tanda sint, impr. in morbis acutis, Sc. ad quod Fidelis l. e. p. 85. sedulo hortatur, cum se. unius cubiculi aer ex assidua habitatione aegri plurimum vitiatus emendari facile non possit &e. Assirmat hoc Fr. Vallesius Meth Med. p. 3I r. illud non esse dissicile, faciendumque esse Lepe, etiamsi quis acute febricitet, si alia domus longe commodior sit. Specialissimum adhuc occurrit, quod mihi huc trahere liceat, nempe fulmine tactos, non in eodem conclavi relinquendos esse, cum dubium non sit, quin vapores ejusmodi noxii sulphurei plures adhue aerem contaminaverint S tam sui mine loca sulphur redoleant, ob hunc ipsum odorem sulphureum canes aves abstinere videntur a cadaveribus animalium fulmine tactorum V. Ρlu tarchus simp. l. q. q. a. Vossius de origine Sprop.ido l. s.c.6. Immo optimum eonsilium esset, sin ex ipsa domo edUcerentur aut exportarentur.
6. XVII. Aeris astelliones stini lumen S tenebrae ct cauta salubres & in
salubres, ita tamen ut aer lucidus in genere praeferatur tenebroso atque caliginoso, quare eorum temperatio secundum morbos quoque potius dirigatur. Quemadmodum enim luminis & umbrae hic & illic pictoribus neees saria consideratio, ita SMedicis est, adeo, ut lumen sine Umbra non fatis perspectum, aut ad minimum non adeo, perfectum sit. Nimirum subobseu rum & minus lucidum obstructis luminibus, sive a solis radiis sive eandelis illa sint, cubiculum convenit in morbis acutis, in iis enim sepius advertes lucem aversantes ct sponte lacrymantes aegros. malo sane signo ) ut in cholera vid. Fontanon Pract. Med. p. 236. N. Piso l. e. p. 262. haemoptysi, ut notat. Ant. ab Attomari Art. Med. p. 34 2 ct quaevis haemorrhagia, inflammationibus, doloribus, cephalalgia,praecipue si a causa calida se dicta ortum duacat suum ac maxime in cephalaea in syneope item hydrophobia, mania, phrenitide, in hac enim aegri ordinario lucem metuunt,efferatiores redduntur, novas imaginationes ex multis & Variis objectis oculis oblatis fingunt ae impri munt. Quandoquidem obserVare datum est phreneticos &manicos tenebris hedi magis hine eorum decubitum in loco obscuro Asclepiades improbat,quia inquiens, in luce mentis sive intelligentiae visa debilia atque parva emeiunatur; in obscuro autem e contrario vehementiora atque majora fiunt & operantur , mentis atque intelligentiae Visa silentibus sensibus.Tune in medioerict aequali semper luce serventur. Coel. Aurelianus lib. I. Morb. Chronte. cap. V. pro maniacis hoc suppeditat consilium, eorum Oculi ut adumbrentur, quo caeterum corpus luce tangatur. Adhaee N. Piso l. c. L. r. p. 36. addit phreneticos S similes, si vires valeant, lucidum aerem magis, sin minus tene
bricosum juvare. Periadi id se habet, cum hypochondriacis melaneholi-
48쪽
cis qui lucem fugiunt, tenebras vero mire amant, quale mirum exemplum in
viro quodam notavit Ros Lentilius Miseell. med. pra L P. II. p. 36 i. lib. s.& quo magis assiciuntur, eo gravius tenebris contristantur immodipis se. modicis vero melius se habent & manent, imo hi sui expertis constat , per nimium solis splendorem & aestum fieri & facile possisnt maniaei. Experientia docet vertiginosos aere lucido extra paroxysinum, in illo vero in tenebricoso melius te habere. Porro in lippitudine, dilatatione & diminutione pupillae& similibus oculorum affectibus atque in omni dolore oculorum inflammatorio lux est fugienda, &omnes colores qui ex intenti reflexione lucis oriuntur fibrillas nimium distendente, ut color flammeus, Ravus, rubicundus, quoniam semper dolor exinde exasperatur.Hine & in ryctalopia si ad
praecedens quoddam pau asper respicere velimus χ noc u melius vident, quam interdita, quia a luce pupilla magis contrahitur, adeo. ut pauciores Γ dii ad retinam possint transmitti. In hane rem notabilis casus est & insolitus
oeulorum assectus, qui legi potest in K. H. Waldselimidii diff. Epist. de rebus med is &philol. variis p. 2I. dc sequens est: ,xuerulus unius praeter sepropter anni, quoties desertur in conclave, radiis solaribus aut candeta iuisluminatum, toties insigniter intumescunt oculi, colore rubicundo sustunsiduntur, i ael in mar fluminis inl tar fluunt, salivaque prout in canibus rabidis, eri si let, in magna quantitate ex ore destillat. Eo tempore nihil videt, issed maximo clamore adstantes ad commiserationem invitat. Ouampri-simum vero iterum in conclave radiis destitutum desertur, oculit iactura heroci S benaces foventur, tumor & rubor secedunt, patiensque paneratice inivit, bene ingerit, bene digerit, & bene egerit, Optimeque nutritur. ,, Inastectibus & doloribus capitis, apoplexia, imprimis si caput nudum serventibus solis radiis exponatui, ut &eardialgia atque passione cardiaca a Coelio Aurel. de morb. acutis cap. 37. adducta, in qua praecipue illud lumen quod a solis radiis procedit , praecavendum este monet. Anevrisinate item Cons. Roda Castro de morb. mul. p. 332. & in omnibus morbis qui refrigerio alias opus habent, Quos nulla putredo comitatur, Vid. Fidelis L. i. p. 61. ubi exagitatio & Gssutio spiritu vin & humorum tenuium nimis, in quibus cruditates subsunt primarum viarum, tr. in delirio febribus ardentibus vid. Hippocrat. rat. Vita in morb. aeutis P. 337. Vid. id. 4 aeui. 48. erraticis & quando a ias aegroti ad quietem & uomitum se componere debeant. id observandum est. Ρro euraehecticae loca lucida esse vitanda colli ere est ex Galeno x. Meth. c. Scio quosdam phthisicos pessime se habentes, quando in sol is:radiis errant, optime ver0 quando in umbra se cominent. Capite gra-
49쪽
viter vultierati vix ferunt lamen vel candelae splendorem, quod semper funestum habetur indicium, dc ab eo notabiliter laeduntur. Hoc equidem verissimum est, neque tamen dc hi in cubiculo nimis caliginoso semper sunt detinendi, si respiciamus S aeque ratum habeamus illud quod Bonetius Mer
curio compital. p. q6. S. 27. in medium affert ad inferiora, quae sequentur reserendum, qui inter alia rejicit, quod adeo multi capitis vulnere Florentiae moriantur, quod lumen penitus arcant debilitata sic ete orum natura. Pari modo se res cum puerperis habet, quae semper ut graviter vulnerati tractan dae sunt, quibus primis praecipue puerperii diebus aer lucidus nimis, valde nocet. Infelicem ex hoc eventum si legere velis, adeas Gerbeχium Intrieat. extricat. med. Ρ. II. cap. 2o. p. I99- Mulieres etiam optimo consilio serio praecipiunt, ne infantes recens nati in locum lucidum collocentur, cunaeque integumentis obtegantur, ne oculorum acies statim debilitetur ae lusei fiant,
aut candela ad caput ponatur, ne strabismum acquirant. Quod etiam de adultis dicendum est, qui diu in tenebricoso loco fuerint, Vel a somno longio ri evigilent, quorum Visus a repentina luce illabente laeditur, facto radiorum
impetu, exinde quod per diuturnas tenebras pupilla s praeter modum sit di latata ultraque tonum distracta, ex quo iridis fibrillae contrahi disseillime at
que retinae filamenta ex diutina motuum ex radiorum agitatione, suppressio ne invalida reddata non aeque facile hunc recipere ae propagare post int. Exemplum notatur de Dionysio Tyr: qui super carcerem eonstruxit domum Iono e splendidissimam, atque illos, qui quam diutissime earcere fuissent con clusi, ad eam ducebat ut occoecarentur. Quare lueis claritatem illustriorem' subitam praecavere debent, qui discusso somno evigilant, quod nocentissi mum in epilepsia habet Coelius Aurelianus de morb. Chron lib. I. cap. 4. Rursum annotatum est, infantes, si diu in obscuro loco detinentur, evadere sedatiores tristioresque dein per totam eorum vitam. Haec non addidissem, nisi interesset exempli. Ex physicis in hanc rem notum est, aerem laminosum calidiorem esse, caliginoso & lamen a lucis continuatione oriundum consistere in motu intestino velocissimo impetuose per lineam rectam, impulso aetheris utpote materiae maxime mobilis S tenuis, unde S in instanti ct
facile generatur& pernicissime ditandi turper undas sphaericas quod experi.
mento Romeri evincitur. vid. Hugenii Traite de la lumiere, & ad immen sam propagatur distantiam, breVi Vero iterum evanescit, adeo ut ex ejus ob serv. l. e. sonum, lamen pluribus quam Ooo ooo. & fortassis pluribus adhue vieibus celeritate superet Quod si itaque res ita se habet, quod aer lumianosus, tenuior, rarefactus Inagis sit adeoque S calidus & corporum densita F a tem
50쪽
tem dissetvat,non potest non quin etiam non duntaxat aerem expurget, perspicuum & serenum reddaidat aerem expandit,ita& spiritus,qui maxime dele-ξ tantur luce & humores, excitet & quasi illustret, exagitet, expandat, dissolvat, ebullitionem sanguinis producat, ad extravertat es alacres reddat, corpora perspirabilia praestet ae calefaciat atque sicuti aerem ita etiam animum quoque pari modo perspicuitate sua perspicuum reddat. Sole exoriente omnia animantia alacria stimunt, gaudent, laetantur & ad omnes motus edendos&functiones plurimum valent. Hoc Fernelius indicat Meth. m. L. I I.
p. 7 o. ct Hippoc. jamdudum. a quo in hoc nec Asclepiades alienus est.
epid. Text. 32. dicens, , Ut lumine, calore, motu & Vigilia evocantur ab Minternis excrementa: ita tenebris, frigore, quiete & somno accurrunt ad MViscera gravantque partes. Et textu ' s. ut luce & calore succi evocantur ,,ct dissipantur, ita tenebris reconduntur & densescunt.,, Palam est lucem
splendidiorem, ut alia sensibilia excellentiora spiritus torpidiores suscitare- In hanc rem notabile est quod nemini ignotum esse potest, saepius a magno splendore solis maxime vellicari nares, stemutationem moveri, quod mirum sane dignumque quod ulterius exactius alibi consideretur. Atque adeo existimat Illustr. Baeo de Verulam. ex illa causa splendore lapides pretiosos pellucidos in spiritus animales operari eosque roborare & res ocillare. Noxa ab aere haminoso nimis sorte inducta corrigi vel inducenda praecaveri, vel averti proxime potest nitro in aqua soluto & sol. acetosae, vitis & similia in conelavi hie & illic dispergendo, & fumo excitato per aeetum carbonibus candentibus inasusim. Aer tenebricosus vero, quatenus crassiores frigidior motus illorum refrenat, sedat, coercet, concentrat & colligit &e. restimerat. Unde S apud Autores v. gr.Coel. Aurel. saepius adeo laUdatum &e. legimus, eos quando loca lucida in morbis commendant simul & semper mediocriter calida laudare & quando obscura praecipiunt mediocriter frigida simul ea esse velle: Hinc loca sacra, templa subobscura mens Ion me
evagetur ct sacro horrore assiciatur esse voluit veneranda Antiquitas. Ob hanc ipsam causam & volunt tenebricosa multi Eruditorum mustea. Euripides, Galeno referente, Lib i . cap. 2 o. quoties suas meditationes
institueret in obscurum S horridum adspectu antrum se recepit. De Maino Mediolanensi sui temporis JCTo celeberrimo idem refert ex Panei rolli Libro II. de claris Legum interpret. Bose Dictionario historieo critic. T. I .s l. so'. eum sole etiam meridiano Occlusis senestris accensa Iampade drcpiteliat eo obvelato lucubrasse, ne coeli claritate mens eva aretur.
Atque adeo Democritum Philos ne videndo a cogitationibus abstraheretur suis,