장음표시 사용
91쪽
Elicte. Abjectos itaque, ct qui contemqtum mereantur. eos diceret Gale nus, nonnullos qui ut panem salieni lucrentur turpeque lueellum comparent sibi de benevolentium indigno aucupio a vulgo captent aegrotantium es muliercularum & servitutis nomen quod tamen professore ἰ cultore artis
hujus liberalis di nobilissimae plane indignum,indecens ae ignobile est) ac boni
medici mereantur, atque uti a plebejis praedicentur,intempestive humiles se
praebent eousq degenerant,ut etiam munere famulitio fungantur & servilem' operam praestent citra neeessitatem,non sine tamen notabili illorum artisque dedecore V. gr. apud aegrotum per totam nochum vigilent, vomiturientibus e vente sectionem admittentibus vas teneant, ad sedile aegros ducant atque alia ejusmodi servitia lectuariorum, servorum, coquorum, UngUentariorum,mu'liercularum famusantium praestent. In hanc rem quoque M locutus est i lienempe Galenus in s. epid, com. 3. texti I 3. Quam proportionem A chitectiis habet erga aedificatores, murarios, lignariosque sabros & alios, quibus impe- rat, artifices, eandem & Medicus erga suos ministros cuti enim imperare convenit Imperantibus,neutiquam ministerio uti,daArellitem est non ligna ascia asciare, non configere trabes, clavis trabalibus, non muros struere, non erustare calce trullae ope, non vestire tectorio. Et rursus, Medici ad aegro- 'tantes introitus quoscunque, ipsis gratos faciant Slqidem nonnulli aegro 'tantes a saepius visentibus assici se molestia opinantur, alii contra crebrose infvisi valde laetantur. Quidam autem Medici sunt, qui eo usque insaniunt, ut etiam in dormientium conclave strepentes pedibus, aut vociferantes introi- tum faciant, ob quae expergefacti aegroti & illis irascuntur, valde se laesos
esse conqueruntur. . Haec igitur omnia providere solertem medicum decet, ut neque omni tempore accedat, neque cum multo strepitu ct elata voce, 'aut incessu aut aspectu, aut si quo prorsus hujusmodi indecoro Sermo fines inter praecipua sunt & isti cum aegrotantibus a medicis rem aut non recte 'habiti: Quidam enim l ermones summe fatui sunt &cr. 6. XXIV. Sed ad finem properat haec differtatio; quare de aliis vel sorte' minus hic necessariis, vel minus exploratis aliis, cuique libuerit cogitare &opinari permittimus, cum & de plurimorum certitudine nunquam suerim sollicitus v. g quando pro iis, qui de visu imminuto conqueruntur, herbam ct flores calcatrippae empore balsamico eirca festum nimirum StiJbhannis col. lectos in hypoeausto sertis formatis assigunt,ut inspiciant ea atque oculi exinde consortentur,aut quando in morbo pediculari virgam coryli cum pinguedine ursi vel erinacei inungunt, ct in angulum cubiculi ponunt, de quo Vid
92쪽
me possum adduci ut temere credam,p vra licet haec copios a&vehementia fatis
esiluvia desespargant, ut & illud de quo tamen testatur S. Pauli, egregius sane Vir fideque dignus vid. ladrip. Bolan. p. m. 82, de malis, cunde &pyra&mala jumenta aegre portare posse Plinius dixit lib. a 3. c.7. ea & cydonia mala si essent in cubiculo posita parturientium, muliebria non dilatari&partum retardavi & impediru& quaestitit alia. g. XXXV. Romani olim inter alia superstitiosa in lectis auguria ceperunt,ut ex Plauto colligere est inCur.Ail. I. S. I. & sulcra lectorum inMeraeurii imaginem efficta habuerunt, quae ct ideo Hermines vocarunt, ad conciliandum somnum, cum Mercurium somni praesidem putarent, unde S in conviviis ultimum poculum Mercurii poculum nominabant, vid. Stuc Ant. Cont. p. 628. NieOL de Stat. Mercur. p. 27. Almelov. amoen. Theolog. Philolog. p.2o8 Priusquam enim adlectum se reciperent, Mercurio libabant,vid. Ρetrus MOl. noe. p. I ID Saubert. de sacris e. 3. p. 8. Dolendum
quod & inter Christianos adhuc ejusmodi illis plane indigna, superstitiosa non modo, sed O damnata plane in veniantur, quae ab ignara plebe maxime &vetulis circa conclavia aegrorum S grabatos sti illis assigienda, imponenda substernendaque imaginibus & characteribus signanda sussilibus & odoribus sumiganda, tam ut morbi curentur, quam daemon, ne stryx, ne nyx noceant, innumero laumeaeo ab hac gente ingenti, utplurimum quaedam non tam malo proposito, quam ignorantiae ducta caligine, facile tamen vincibilis circumferuntur. Haec &similia in hunc usque diem adhuc nobis a pr is eis
illis temporibus relicta sunt in quibus quidam Medici&Physici recta rati
ne & fidis experimentis medicamentorum Vires explorare neglexerunt &magicas artes, eas nimirum, quae circa viles nugas, pr.estigia, incantationes
erant oecupatae, Medicinee junxerunt, ex quo infelici connubio superstitio disseillime ad hunc usque diem tollenda, ct quae hominum animos firmissime tenet, irrepsit, & multa remedia superstitiosa, inepta S ridicula histrionum rudibus, levibus & credulis obtulit. Nec intacti ejusmodi sirperstitione fuerunt, qui ultra plebeja ingenia sapiunt ves potius sapere volunt, qui tales curas probant S approbant, quorum agmen ducunt Theophrastus, Fluddius, Fernelius, Gaffarellus Joh. Lud. de la Cerda, Joh. Branus, Camisius Lusitanus, Galeatius Martius, Henr. Cornet. Agrippa. Tales enim curse, ut ego quidem opinor, saepius impietatem, tapissime superstitionem
involvunt, cum nondum videre liceat, qua ratione imaginibus, character ibus, eeremoniis, verbis, S morbis eorumque causis intercedere proportionem, attactum& operationem Bossit. Effectus, quos ut certissimos allegant, non
iis, sed antata dis itibus 'grotantium, nee non tempori, loco aliisque
93쪽
circumstantiis accidentalibus adscribendi potius sunt; Alb absit ut illa illo'rumque exempla amplius subjiciamus, ne lonania Orestis narremus, eoque
magis cum optandum foret, ut plane deleri posset memoria, vel usus saltem omnium illicitorum ejusmodi. Nam prohibuit Deus hujusmodi magicas superstitiones, characteres & consultationes Seta Levit. cap. Deuteron. c. i 8. Legitur ejusmodi exemplum Dei justissimi gravis irae Ochosiam adversus quod misisset consilitum beel ebub idolinia accaron num ex morbo suo convalaseere posset, ct quod ideo mortuus sit. Pion hane r in D. Augustini meditatio est in Ps 34. inquiens: se Multi in morbis constitutiisquaerunt auxilium a daemonibus, per arreptilios daemones consulunt, sertia ,,legos quaerunt A c. Quid hoc aliud quam in visibiles holles nostros adire, qui se animam nostram expugnant, ct nobis persuadent, non esse nobis in Deo salu- tenny ,, Aeculandi tamen ii similem in modum penitus non sunt, qui ejusmodi, quae vero res sunt indifferentes, quaedam interdum admittunt, non ut aliquid operentur per se, sed ut iisdem aegros bono dolo fallant, ut avidius reeipiatur medicina ct animusPatieratis erigatur, excitetur, firmetur, ut confidat, speret, gaudeat liberalius, quod maximum in medicina est momentum, quoniam maxima est phanta & animae potentia in spiritus S corpora, ut perite explicat Rogexius Baco de secretis operibus artis &natum. Ad pessimos circa hanc materiam mores vi consuetudines pertinet,quando momentibus aut morti vieinis subito & violenter pulvinar subtrahunt, ut citius moriantur, siciliorque mor quam ἐυθα-Hm vocant, qui alias legitimo usu in medicina alicujus momenti est, procuretur, iis reclinato capite respiratione impedita & inducta. Sic enim ulteriori in cerebro sanguinis stasi impeditoque resiuxu ad cor motus ejus languidus jam, tollitur penitus: quae sane actio physica moribundus enim sustucatus angitur magis atque eo
dissiciliori morte moritur) aeque ac moraliter mala ab homicidioque non multum abhorrens merito censetur. Huic nec multum absimilis est hie
pessimus mos, de quo Wilh. Piso Hiae Ν. S med. Brasil Lib. L de Brasiliemsibu, scribit: aegrotos remediis frustra adhibitis nihil ultra tentant,nec ta- men relinquunt, sed unanimi consentia tanquam de ejus salute desperantes Velavis ligneis serociter interimunt, gratificantes tamen illis S illi sibi, quod mascule interire ipsis contingae, omnibus que miseriis eripiantur. Hoc enim filaetabundi in ipso mortis articulo quasi de vuthanasia gloriantur 6. XXXVI. Tandem egressis qui aegrotabant vel qui reconvalescunt ' Ω-ni, sanis, vel mortuis exportatis, conclavia lecti, vestes imprimis pellicear, eul- eitrae, linteamenta, stramina reliquaque supellex rite iterum purgentur i,
ando aqua vel aceto, sumigando V. gr. vitriolo, sulphure, myrrh. ct similibus
94쪽
bus aceto. solutis & candenti lateri conspersis calce viva, frigida extini ta&c. in ipsis conclaVibus ignes accendendo luculentos, quo essieacissimo auxilio morbi . semina penitus extinguuntur. Et magis eo corriges, si ea concrementur, atque adeo in nonnullis Italiae locis integras domos cum tota supellectili Magistratus jussu combustas fuisse accepimus. Quare pessima consuetudine ordes ablutae, detrita vestimenta & similia, quibus usi sunt morbis maxime contagiosis laborantes, in publicas vias projiciuntur. Imprimis in hunc usum alias laudantur V. gr. juniperi lignum & bacere herb. corismarin. ligna abietum i ct similia resinotis & balsamica, cornua igni injecta: dcc. Aperiantur. Omnes fenestrze, janiis apertaeque per aliquod tempus serventur, ut e Via hucusque ex corporibus aegrotantium egressa de sorte hine inde hserentia Vel circumvolitantia foras pellantur: Sut minus sentiantur cadaveraque eo citius infrigescant; non vero ut archeus
sie dictus iterum eo citius faciliusque ad aerem tanquam ad matrem suam perveniat unde spectra deinceps deducuntur vel ut ignarum vulgus somniat, anima per aerem Viam suam facilius inveniat ad Coelum. Imo ere aerit, si conclavis parieteS pro re nata abraderentur, nova calce inducerentur,me aliis dein noxam quoque inserant. Quod in peste, dysenteria, lue venerea, scabie, phthisi de morbis reliquis contagiosis. De hac phthisi nempe speciatim cons. Mas artas Prax. L. II. c. 7. Aristoti problem. X. seth. 7. hoc sedulo observandum est, unde etiam L. River. Prax.: med. Lib. I. e. 7. mOnet, quod cubicula consanguineorum phthisicorum etiam ingredi non tutum sit, firmatque exemplis in obis cent. I. obf. 3 3. de 99.cent. 4. obf9 2. Sie Schenckius in observ.Lib. a. obs I 32. refert de Medico sputum phthisietoliaeiente δ facto exinde phthisico. Tanto hoc magis necessarium, quanto certius est, contagium ad trabes, parietes, mensas, ta lata, sediles, linteamuna, vestes, imo esculenta potulenta, sicque per universum cubiculum tran- Me inibique diu non ad menses tantum multos, sed etiam annos, haerere atque delitescere, quod jam olim de Iudaeorum lepra notum fuit,eam in inuris, parietibusque diu haesisse. Quare S in hanc rem maxime memorabile est, Deum hanc aeris, hominum, conclavium, aedificiorum, vestium, tistarum a lepra, sturionibus seminis, aliisque repurgationem ab omni contagio, putredine, puerperio,ead Verum immunditie ct contactu serio praeeepille ut Levit. XI. V. 24. XIlI V. 3 qq. Ja. seq. 37. seq. cap. XIV. V. 2.
q. 43. te. Cap. XXL v. I. II. C. XXII. v. q. seq. legere licet.
95쪽
96쪽
SMitissim msabilitumque ac rationi admodum consentaneum
iEud Phy eorum axioma est ne motu nihil fieri. Adeo cer-
te amplissimus motus nobilissimae idius corporum natura lium Uectionis usus atquε univer alis smus, ut mediante atque operante isto universa omnino omnium rerum, qua in hoc Vniverso reperiuntur, existentia spectabilis pulchmtudo atque ornatus Uervatio es destructio stroducantur, id es, omnes omnium corporum sive simplicium sive compositorum, Diventium pariter ac non viventium animalium, vegetabilium, miseratium actiones, operationes, passiones, mutationes, generationes, nutritiones, augmentationes, absumtiones fi conssumtiones, divisiones hcompositiones , multiplicationes , corruptiones cs c. motu 'erficiuntur. . Euo se Liato si edito infinitus torpor res octvat omnes o in borrendis aternis tenebris atque nihilo nefluitae Manent. Motum igitur 9uique leges qui ignorat, universam rerum naturam ignorat: Et licet sensibilis non aeque stmper deprehendatur mosus in rerum mutationibus atque compositionibω s revera tamen ubique in Physica specia-Boris experimentali docetur. Hinc ob um motus adeo infinitum non dubitaverunt nonnulli eundem pro principio omnium corporum naturalium agnoscere. in faciti negotio re sntur horum
opinio, si quis solummodo perpendat . motum ipsium cs per se niόil aliud esse . quam modum re accidens corporis, quod per se substantiam procreare minime stotens est. Si vero es merum accidons Smodus,'raesupponit per consequens motur aliud principium movens. Sicque motru es tantum medium , per quod corpora generantur.
uantum etiam stasis atque intempestiva quies rebus naturalibus nociva. tantum motio illis proficua. Unde belle Ovidius ait
97쪽
9 ICernis, ut ignavum corrumpant otia corpus rtit viritim capiant, ni moveantur, aquae, Omnium itaque in nostra etiam medicina, nolitissima arte institutus plusque minsuve interdum auctus humanum corpus exercens,intersex res n. v. non insimum ilia obtinet locum: quippe eximium es nunquam satis laudandum atque adeo nec arium usium non solummodo ad visam inchoandam cs continuandam , ac senitatem conster
vandam, sed eae amissam restituendam praestat s imo sine quo me
dicamenta fere omnia nonquam essecium optatum edunt. Impr mis excitatus paulo longius atque productus opem siuam confert, quando situ oe quiete peccantia promovenda atque eliminanis, torpida exritanda, in xus concilian w,partesque ad Utam admittendum apta reddenda sunt. Quae eximia emotamenta optime es imo Aobilissimum motionis ac exercitatiouis genus operatur, cum
jus ideo, uti in communi vita Mecsanicis artibus S physica, ch miahe. ita es medicina en amplissimus usius a b maque utit ias. Hinc es a Veteribus semper magno in stretio habita, crebroque Uu adhibita es. Ab Anglis praesertim, uti apud eos cognoυi, fodie in usum fere quotidianum adhuc trahitur, quibus cs maxime
probatur. Idcirco non injucundum neque abs re fore duxi, materiam hanc utilis mam hac occasione pertractare, illamque paulo diligentius commendare. DEUS vero T. O. M. dirigat Boc meum insiturum, ut in multorum cedat commodum. S. I. Ste omnia in primo Dissertationis hujus limine more consueto in
Vocis etymon inquirendum est. A fricare dicitur frictio vel fribeatio: alias a quibusdam nomine scalpturae insignitur, veteribus Graeco idiomate , interdum etiam, qu*nquam rariu , τοι ν ις,
98쪽
s. II Intelligitur vero sub Fric ionis nomine actio sive motio plus minus sortior, quae operatione manuum, digitis selummodo, vel linteaminibus calidis, vel panno similique paulo asperiori instrumento, adjectisque oleosis, aqueis, falsis, aliisque liquoribus S decoctis, Vel sine illis, extrinsecus in cute sursum deorsumque trahendo S terendo perficitur, ad humores sanguinem spiritus animales excitandos, alliciendos, fluxiliores reddendos, ad fibrarum
sensibilitatem conciliandam, poros aperiendos, laxandos, transpirationem insensibilem praesertim promovendam, ut noxii S superflui humores evacuentur, aliaque commoda tam ad sanitatem consserVandam, quam amissam restia
6. III. In hac data descriptione frictio primo dicitur motis plus minusve sortior, interdum enim superficiaria saltem, quae ad titillationem quandam Meedit, susscit, & iecessiva cutis pressio, u lurimum autem modulatione, inductione unguium vel manuum sursum & deorsum in corporis peripheriacie rasione, tractione, linteis calidis interdum pannisque asperioribus ex pilis conseilis, pectine, scopulis & excutiis se tactis &ὰ peragitur, interdum ad moderandam eam, vel ad majorem efficaciam obtinendam ct penetrationem pro vario scopo adhibentur salia, sal commune, saliva, fermentum pistorium,
simina contusa, aut manducata V. gr. sinapi, semeia, amygdalae amarae
saeculi impleti herbis, floribus, seminibus Sc. Vel oleis S aquis destillatiq, δα
eonis, aceto, succi s herbarum expressis, v. gr. ex urticis &c. alio que liquore appropriato manus, chirothecae, linteamina imbuuntur, &per tractiones ite ratas in cutis supersicie krsum & deorsim trahuntur, in sanis pariter morboa is que subjectis, tam ad preservationem quam eu rationem. Di versis quidemo omnibus propemodum temporibias institui possunt, omnium tamen optio me sortiores S multae tempore matutino & jejuno stomacho adhibentur. Pro rei erigentia etiam lapius S in die ter & quater repeti possunt Atque con sultius super fluiditatibus excretis v gri a sanguinis venae sectione aut searisbaeatione inplethoricis in usum ducuntur. Sic Solenander in Cons L mei
Sect. II. p. r6 I. tutiores eas exoneratis Prius alvo, Vesicaque urinaria censet
quod de sortioribus sine dubio, nee sic ita male etiam intelligit. Draesertim si friit ones supra caput faciendae. Hoc commodum jam olim Graeci obser uabant, qui frictionesin Gymnasiis non nisi inlotio coctionis signis apparon tibus alVoque a saecibus liberato instituebant. Ramovius de conservanda valetud. p. o. quibusdam summopere sub noctem ad focum taxulis diebuρ peractam contusisse dicit. Anni tempora, Vernale, aUtumnale ac praesertim hyemese, frictionibus instituendia magis convenientia sunt. Me omnibus
99쪽
vero reliquis vernali tempore diligentissime libera perspiratio per corpori habitum sit procuranda. Conveniunt quoque frithiones omni saetatis, tem- heramenti,iexus & conditionis hominibus, si modum respicias. v. gr. In in
sentibus, pueris, decrepitis molles sint duriores, sortiores, auitioresque in sceminis utpote humidioribus, Viris, in quibus languidior quoque transpiratio est, & quae ab impedita ea delerius S acerbius assiguntur, in iis, qui alias exercitationibus & motionibus corporis destituuntur, qui vitam sedentariam si diis&profundis meditationibusoccupatam agunt,apprime utiles erunt Senes speetatim non spernendum sanitatis prisidium exinde expectare possint,qUO- niam in iis secretiones & excretioneS Omnes,prassertim transpiratio, anguent. .
Cato hoc optime innuit sequentibus verbis : Resistendum senectuti est usqd
vitia diligentia compensanda sun pugnandum tanquam contra morbum,si contra senectutem habenda ratio valetudinis, utendum exercitationibus ino dicis tantum cibi&potionis adhibendum, ut reficiantur vires,nonopprina antur;Nec vero corpori solum subveniendum estsed Denti atque animo multo magis; nam haec quoque, nisi tanquam lumini oleum instilles, extinguunes tur senectute. Sic uti & imbecilles & valetu dinarii & ex in orbis convalescen- tes ideo iisdem opus habent. Neque ulli temperamento ad Tantur maci- nes,si iniis iterum sit modus,atque hoc observatum,sinimirum mitiores sint &non adeo frequentes, sic &choleiieOct sanguineo bene Quadrabunt. . Neces---sariae autem magis sunt phlegmatico, cutis obstructioni S serosorum humo- rum instinui valde obnoxio ae melancholico visciditate humorum, stupore rtentoreque spirituum animalium praedito. Qui ct frequenter cibis S poei- hus utuntur minus transpirabilibus viscidis, acidis, duris, carnibus, te minibus, lacticiniis, multis fructibus, horaeis, cerevisis crassioribus, oleosis, dulciu bus, frictiones frequentes adhibeant, quae limum vitium corrigunt. Inter ripsas frictiones gelidus & extreme calidus aer vitetur. In loco tamen calido potius instituantur, utpote a cujus atmosphaera humores fluxiles magis eva- dunt& praeparantur quasi. Secundum Veterum sententiam, qui circa sci niones debite peragendas admodum selliciti erant, de quorum methodo plu- ribus Oribasius agit Col lacto med. lib. VI. p. Corporis extrema, ut pri mum braehia S pedes, dein humeri S pectus, tertio coxendices & ubique se-. eundum musdulorum ductum fricentur atque inter fricandumanhelitus eo- .hibeatur, ut etiam spiritalia tendantur. Illae enim corporid partes, quae de bilius transbirant ut extremae, S Venter, facies, nucha sordius frequentiusque sunt meandor. Caeterum sint in principio blandae, dein magis violentae. JUc- tio haec terendo sursum deorsumque nervos, arteriaS, Venas, vasa lymphatica
100쪽
glandulas, partes musculosas commovendo humores, sanguinem S .spiritus majori in copia majorique vi allicit, dum fibrae nerveae per omnes partes excurrentes sollicitantur, eoque spiritus invitantur, ut tubulos inflent. Motis sie fibris tam nerveis, quam carneis, strictura illa non modo vasa ad constrictionem & per hanc ad jsanguinis progressivum motum expeditiorem animantur, sed & ipso hoc motu attritivo particulae expanduntur eaeque crassiorea, viscidae attenuantur, quo pacto & motus intestinus, qui .ab illo aliquatenus pendet, augetur, fluiditas ct spirituas centia promovetur, pori, viaeque excretoriae humiditate tirrorantur, ampliores fiunt &spatiosae, per quos humores aliquo modo stagnantes, situ peccantes, noxii, & hinc inde haerentes mucosi, gelatinosi praesertim & excrementa inter interstitia fibrarum & musculorum suscitata &rarefacta in motum deducuntur, & vel ad vasa iterum redueuntur, vel per insensibilem transpirationem educuntur ; laudabiles vero magis adducuntur. Et quia cum illis quoque pars alimentosa simul validius advehitur, & per relaxationem pororum via expeditior facta est, eo facilius assimilatur partibus, quae subinde magis magisque dein impingitur illicque firmatur motu illo subsequente, quod claro S quotidie obvio exemplo videmus in equis aliisque animalibus, quae saepius pectendo & strigilando pleniora, obesiora & nitidiora redduntur, imo delassata & debilitata reficiuntur. Equidem non omnes fidem Helmontio in eo adhibent lib. de septupl. digest. attinent. human. p. 28. asserenti, asinam lactantem instar equorum esse strigili mundandam, & ex lactis gustu dignosci posse, an asina pexa fuerit isto mane,
an non. Hinc pars fricata florido rubore rubet, & ad tumorem perducitur, atque Malorem pluS minus acutum sentit, a motu aucto sanguinis Sreliquorum humorum ram intestilao quam Cireulatorio. Calorem enim nihil aliud esse quam celerrimum motum particularum singularum in corporibus mixtis salino-sulphurearum ex Physicis patet, ' nihil in se frigia
dum vel calidum esse, sed per accidens per agitationem varie modifica tum id demum fieri. Quibus itaque invicem motis organa tactus blande Metuntur, S gratissimus sensus producitur, a quali motu omnia animalia, vegetabilia S mineralia suum calorem suamque vitam habent. Si diutius ad sortius frictio protrahitur, tandem vesiculis quasi cuticula attollitur. Singulare .est, quod in Bartholini Actis Hasiniensibus Vol. I. Obsso a. te itur, in quodam ex irictione vel leni continuos senaper ructus subsequutos esse.