Bibliotheca Apostolica Vaticana a Sixto 5. pont. max. in splendidiorem, commodioremq. locum translata, et a fratre Angelo Roccha a Camerino, ... commentario variarum artium, ac scientiarum materijs curiosis, ac difficillimis, scituq. dignis refertiss

51쪽

BIBLIOTHECA super quem lapidem ossa Sanctopam Apostolorum Petri, &D. Basil. Pauli ab eodem Siluestro diuisa , , & librata fuerun . Im- . e mo , ut ait Onuphrius in libro de septem praecipuis Vrbis Romae Basilicis, hanc Basilicam parua Ecclesiae'sorma primus aedifieauitsub ipsa Mati Petri Apostoli morte Anactetus

presbyter S. R. E. ab eodem Petro ordinatus, dc tertius ab eo

postea Pontifex Romanus creatus Hinc Ecclesia sare in De-3's' ' 'μ' creto appellatur prima , dZ ceteriiseni caput,idest, Apostolica, ut eX ponitur abi Hugone: quia prima, t dicti est, sub nomine sancti Petri Apostoloru Principis fuit aedifieata: ob qua rationem, necnon ob alias iam assignatas, Coronatio Pontificim lasolet ante sancti Petri Ecclesia:qu ,vt,occasione sese offerete, parumper digrediamur, moxq. eo undedigressi sumus reuertamur,ad Sacellu usque sancti Petri primariu ,in quo SS. Apostolorum Petri es Pauli osse requaestunt,protedebaxur. 4ed Iulius II. veteris Ecclesiae parte posteriori disiecta, Bramantis eximiae industriae Architecti opera novae'Basilicae toto Terrarum Orbe celeberrim,dii die An . Huius deinde fabricam a Leone X G&Clemente tyiI I. nonnihil, Ut narrat Guphrius , intermassam . Paulus I I lia ex Michaelis

Angeli narotae Architectura ι auxit. Haec autem a ceteris

Pontificibus ita continuata est, ut testudinibus aliquot factis,& Sacello Gregoriano mira structura consecto, amplissimae &mirificae Basilicae formam ob oculos ponat, praesertim vero S IXΤo V . sedente, qui Absidam,seti Tholum, quem vul- go Cupulam vocant, centum millibus aureoru, singulo quoque anno4nsumendis per operarios homines ad octingentOS, , breuissimo temporis spatio perficiendum curat. Quae res etsi ardua est, ac pene olim ab omnibus desperata , . animi

tamen SI XT I V. magnitudo tanta est, tam q. rerum Οm

δή m D nium admirabilis apparatus,vi sum idi liletia Fabi) Blonds . . t Patriarchae Hierosolimitani, cui cura omnis est demandata necnon Iacobi a Porta Architecti opera,non solii ad finem deducatur,sed etiam totius Ecclesiae fabrica suis omnibus numeris, Deo adiuuante,ab luenda iudicetur. Quod ut eueniat, boni omnes diuinam benignitatem suppliciter deprecantur .

De hoc Tholo Franciscus Bencius,& alij ex Collegio Societatis Iesu,necnon Iosephus Castalio iurisconsultus Latino stri.

52쪽

J. V. A T a C A N mi a spserunt versu, reiq. magnitudinem mira facilitati atque seliscitate explicarun . li i mitHaec pauca de opere tam excellenti dicere mihi visum est nunc autem ad propositam Coronationem redeamus. Inscriptionis igitur Auctor huius generis Coronationem tam insignem,tamq. sublimem,qua nulla maior in Terris inueniri potest, secum animo reputans,hunc in modum ait .

INSCRIPTIO EMBLEMATIS.

Hic tria Siste tuo capit Diademata dantur. Sed quartum in Caelis te Diadema manet.

CV M summus Pontifex, ut breuitati consulam, coron tur,capiti eius Tiara, quam,Regnum Mundi appellant, imponitur,tribus constas Coronis,tres potestates, hoc est, Imperatoriam , Regiam ,& Sacerdotalem,plenariam scilicet de uniuersalem totius Orbis Auctoritatem repraesentantibus . Per Tiaram ipsam, quam Regnum Mundi passim appellant, Imperatoria ac temporalis Potestas: per Mitram ran. vero . Pontificia & spiritualis Auctoritas significantur :quoniam Auctoritas Pontificia prior ac dignior, necnon amplior atque diffusior est Imperiali potestate, quia Sacerdotium in populo Dei restium praecessit , sicut Aaron primus Pontifex Saulem primum Regem , & Noe ipsum Nem- Mas. 'roth praecessisse leguntur, hinc summus PontifeX in signum O.. Pontificiae Auctoritatis semper& ubique Mitra uti solet: Re- risis ALgno autem, Imperatoria scilicet Corona, non semper & ubi que, sed certis diebus & locis, intraq. Ecclesiam intereundum ' 'ac redeundum , non autem in diuinis officijs celebrandis, nec in sacris faciecidis. Sed quoniam qui hoc in mundo legitime certauerit,coronam sibi in Caeso parat, Auctor inscri- a. Timo. Ptionis ait, quartam Coronam S IXTO V. repositam esse in Caesis: & hanc stabilem & perpetuam esse necesse est. Id quod etiam figura quadrata ex sui natura praesesert.Quadru enim, quacunque vertatur stare cernitur: cuius instar iustuS cum ce- Ais, ciderit non collidetur, quia Dominus supponit manum suam Ps i. Manet igitur Sax Tubi, idest quartum Diadema expectat S Ix'

53쪽

S 1 TY v M in Caelo, tamquam iustum: & Vere manet, quia stabile est: & amitti non potest, quia sibi aeternitatem sertitur.

a tergo introitus Bibliotheca ad ianam anaret Emblema. I I.

D E EPISCOPATUS LATERANENSIS possessione adipiscenda siue capienda. OC Emblemate, susceptio Episcopatus Lateranesis reprςsentatur, hoc est,cu S 1 X T V s V. Pontificia Qllenitate, ac pompa, Regibus Iaponesibus eu comitantibus,Basilica Lateraneti sem,ut moris est, aniqua suam peculiarem, & primaria Ecclesiam agnouit,ac suscepit. Quo loco cernitur Potifex asturconi, uem chinea vulgo appellant,insidens,praeeuntibus longo or, ine ta intimis quam extimis Cubicularijs,alijsq. nobilissimis Viris, necnon Vrbis primatibus equitatibus ut interim Celeres Equites,ac pedestres, & hastatos Helvetios silentio inuoluam subsequentibus vero S. R. E. Cardinalibus Illustriss. Patria chis,Archiepiscopis Episcopis,ceterisq. Praesulibus. Idq. miro conspicitur apparatu. Ecclesia haec primaria dicitur, propi Dist. νσ.e. rea quod Constantinus Imperator eam quarta sui bapti sinisi ' die intra Palatium Lateranen se a Laterano cive Romano di- '' ' ctum ,hi sexto Emblemate ad ruam Bibliotsecae sito fu-Tus explicabimus, Saluatori nostro construxit , summoq. Pontifici Siluestro primo, a quo baptismum suscepit, dono dedit. Haec item Basilica fuit prima Ecclesia publice constructa: & in hac Qta Ecclesia ligneum est Altare arcae adsimile,

ut memoria praeteritorum temporum conseruaretur, quibus, cum tyrannorum persecutionibus vexaretur Ecclesia, a sancto Petro usque ad sanctum Siluestrum , Pontificibus locus certus

ac definitus non fuit, sed in cryptis, siue in coemeterijs, aut inpiorum aedibus super illo Altari ligneo consecrare sblebant. Hinc idem sanctus Siluester honoris gratia sanciuit, ut in. - . quod est Altare maius, praeter Romanum Pontificem Missas nemo deinceps celebrare posset. Id quod ad hanc usque die; eMcutioni mandatur.Nam in dicto Altari non nisi sum.

54쪽

mo Pontifici, & Cardinalibus Episcopis per Pontificia dispem

sationem, & in horum defectu, Cardinalibus presbyteris rem sacra facere licet,sicut de Altari maiori sancti Petri, sanctς Mariae maioris,sancti Lauretii extra muros, & sancti Pauli decre- tu huiusmodi obseruatur. Sancitu etiam fuit, sicut in Decreto legitur, ut haec Basilica Lateranensis Saluatori nostro dica' naistitio ta, & Saluatoris nomine nuncupata, postremo autem sancti Ioannis dicta , principatum haberet non solum silpra Pa- - ' triarchales Ecclesias, Alexandrinam scilicet, Antiochenam , Hieselymitanam , & Constantinopolitanam , verum etiam supra omnes in uniuerso terrarum orbe Ecclesias Dei. Quare Aruar. v. Patriarchatus, Archiepiscopatus, Metropolis, & Episcopatus appellatur : summus autem Pontifex, summus Patriarcha, ecl. ac summus Archiepiscopus , summus Metropolitanus , summusq. Episcopus dici potest ac debet:sicut enim Ecclesia haec, ita & Papa tum nomina , tum effectum horum omnium optimo quidem iure sibi sortituo. Basilica autem sancti P tri, cuius fabricam, ut legitur in Decreto, ConstantinuS, dinra. q. r. natione facta, instituit, quamuis prima Beati Petri sedes diu ''catur, ut in Emblemate de Coronatione diximus, non tamen Archiepiscopatus, nec Metropolis, nec Episcopatus appellari potest, sed prima dicitur, idest, Apostolica , ut dictum est .

Et quamuis Vrbs Romana instar uniuersi orbis quattuor Patriarchales Ecclesias habeat, hoc est, sancti Ioannis Latera. - ni, sanctae Mariae maioris ad Praesepe , sancti Laurenti; extra r. Is muros,& sancti Pauli; Ecclesia tamen sancti Petri nec Patriar. lib.a c. M. chalis nec Episcopalis Ecclesia est,ut dicitur a nonnullis,qui ea Episcopo Portuensi subiectam esse, & ad eius Dioecesim pertinere dicunt. Praesens tamen in tempus haec Basilica sancti Petri Patriarchalis habetur & vocitatui . Hinc Quinque Patriarchales Ecclesiae in Urbe nominantur, Munt. Haec dicem da erant, ut sciretur,cur summus Pontifex iurisdictionem Episscopalem, non in Ecclesia sancti Petri suscipiat, sed in Basil, ca Lateranensi,quae Lateranesis a loco: Sancti Saluatoris a dedicatione:Constatiniana a conditore,Constatino magno:Fau stae, ab uxore Constantini vi optatus Mileuitanus ait: Aurea ab ornametis,& diuitijs: Sanctorum, Ioannis Baptistae,& Ioannis Euangelistae,ab eoru inuocatione nuncupata est, & ROm

55쪽

s BIBLIOTHECAnorum Pontificum usui aedificata V. Idus Novembris cIrciter annum Christi CCC. xvIII. & a sancto Siluestro consecrata. Auctor autem Inscriptionis de hac suscepta possessione sic ait:

INSCRIPTIO EMBLEMATIS.

Ad Tempta Antipodes Sixtum comitantur euntem, Iamq. nouus Pastor pascit ovile nouum.

HIC, Vt reor, per Alitipodas, Iapones tunc temporis Romae commorantes ut summo Pastori obedientia praestarent,sic dicti quasi contra nostros pedes non recta linea . sed trasuersali degentes,intelliguntur: Antipodes enim, sunt Populi aduersa nobis vestigia urgentes Ier ouile autern nouum veIeFaIluso ad illa mundi partem tamdiu nobis ignotam,&non multis ab hinc annis a Colubo inuenta: vel Inscriptionis Auctor Gente illam Iaponum intellexit, partem pro toto su mens,ac si dixisset,nouam Gentem ad fide Christi conuersam in Catholica Ecclesia tanqua ovile nouum pasci,& gubernaria Pastore novo, idest,nuper creato. Id quod no sine diuino consilio factum esse credendum est: sicut etiam de illa femina nobilissima,quae tanqua Regina Saba ad sapientiam Salomonis audiendam, iam inde ab Aphrico sinu ad SI X TvM V. Vna cum alijs eiusdem Regionis hominibns, superioribus mensibus Venit,dicendu est. Hoc enim nouum aliquod Regnum acqui rendum,& ad fidem venturum , vel tale aliud praesagire mihi videtur. Quod sua Deus benignitate faxit i. I

EMBLEMATA AD LAEVAM SIT A. I

MBLEMA, quod Bibliothecam ingredientiumloculis prrmo ad introitus laeuam sese offert, libe, rationem Italiae compictaitur: quς cum antea nefariorum perditorum q. homnium, praedo*Im scilicet atque exulum incursionibu esset exposi-:ta, multisq. calamitatibus premeretur, S rti T OGV .i sedenκ1. Lia te ab

56쪽

V A et 1

te, ab omni infestatione liberatur, ac magna quiete perfrubtur, exulibus ac praedonibus undequaque expulsis. Liberationis S mbolum

aes lOV ε s triplicem montem circumstantes injiciuntur, in cuius fastigio positus cernitur leo, qui ignita fulmina

aeΟrlum torquens, Lupos omnes pascenti pecori aduersantes terrore,ac metu concussos in fugam hinc inde conijcit. Ossibus Populi, Lupis praedones, Montibus qui sepra reliquam te ram sie extollunt Ecclesia, Leone S I x Τ v s PontifeX , Fulmine Auctoritas eius &potestas repraesentatur: & ad eiusdemontificis inlignia allusio esse potest, in quibus Montes Patriam significantes pinguntur, necnon& Leo, qui dominatum , & magnanimitatem , itemq. fortitudinem, vigilan tiam, & custodiam significat. Hinc in aedificiorum, praecipue

nes in moreisue aenei tamquam diuinorum custodes, vi esspassim cernere, statui solen . Leo enundu vigilat, oculos clausos, cum vero dormit res, se oy Sylia refertur: immo nonnuITputarunt, sed falso quide, Leonem siemper somni esse expertem, quippe qui magnos cunabeat oculos Dalpebrasq. perexiguas, oculos penitus obte- Sere non potest, hinc splendor ab eius pupilla emicans insomnem ipsum repraesentat . Huic autem Emblemati, liberationisq. 0mbolo, SIxTI V. cum Alcide collatio aptissime 'quadrat, si amborum insignia Leonem habentia, fortitudo, re q. gestae perpendantur. Idcirco Inscriptionis Auctor haec secum , ut opinor, cogitans , SIM TVM cum Alcide com Iert, & hunc in modum ait et

I NSCRIPT Io EMBLEMATIS.

lcides partem Italiae praedone redemit, Sed totam Smtus dic mihi, maior uter Z

AE C Inscriptio praeseseri, maiora SI X Tubi praestitisse,quam Herculem,ab Alcaeo, auo paterno, Alcidem, B auctore

57쪽

ro BIBLI THEU Aauctore Herodoto, dictum: Vel ab A λκὴ, quod est robur , . Hercules enim montem Aventinum, Caco Vulcani filio, prae iace. done infami, teste Virgilio, extremamq. Calabriae & Italiae oram latrone L*cinio, a quo Promontorium Lacinium vocitatum est,dumtaxat liberauit,ut apud eundem Virgilium videre licetu . Sed.S i x T v sQV. uniueram Italiam a praedonum , & exulum incursionibus liberauit, ac tranquillam reddidit , . Hanc liberationem Simon Cecchinus utriusque signat. Refer. distichis ingeniose factis feliciter prosequutus est.

De Obel O Vaticano snctissimae Cruci deiurato. R I o Ri Emblemati proximum est illud Obelisci Vaticani altitudinis palmorum II . ciatra basim, olim a Sesostridis Filio Nuncoreo, seu Phaerone in AEgypto excisi, deinde ab Im-- 2 ratio P .a peratore Caio Caligula in Urbem transuecti,i& in Vaticano locatis Augustoq. ac Tiberio Cinaribus dicati, nunc vero a SIXTO V . summa omnium admiratione in mediam Sancti Petri Aream, ante sacras AEdes transsati, ac diuino cultui addicti: cuius fastigio idem SI X T V s Crucem imponi iussit. Hinc Auctor Insci iptionis rem tantam perpem dens , operosum scilicet laborem, & Christianam eiusdem Pontificis pietatem a superstitionis. memoria ad verum & diaumum cultum, hominum animos auocantem, 'Distichon ex suo libro Epigrammatum in eundem obeliscum stiperioribus annis edito depromens inquit multum valere hanc Obelisci Translationem ad SIXTI V. memoriam sempiternam, atque hunc in modum ait i 2

Dum Rabit motus nullis obeliscus ab Euris,

Sime Iuumstabit nomen , honori. musia

BELISCUS, ut nonnihil de eo dicam, est lapis asperri- musta figuram metae cuiusdam sensim ad proceritatem

confuse

58쪽

consurgens excelsam, viq. radium imitetur paulatim gracilescens, specie quadrata in verticem productus angustum, manu heuigatus artificis. Huiusmodi molis inuentor,teste Plinio, Mytres iit, qui Heliopoli, Eoc est in Solis Vr cum regnaret, Jomnio iussus Soli ipsi, quem AEgypti colebant,obeliscum consecraui . De hoc autem Vaticano,et q. Translatione,ac dedicatione Petrus Galesinius Proton. Apostolicus eleganti scriptit oratione. Petrus item Angelius Bargarus de Obelisco eruditum edidit Commentarium .,Scripsit etiam de Obeliscis et fusiss1 me quidem Michael Mercatus vir in varijs di ipliniis ie- ne versatus. Multi denique alii de Obelisci Vaticani Tran- .ssatione, et versu et soluta oratione scripserunt, quos breuitati consulens praetermitto. Nunc reliquum est,Vt Inscriptiones,.q- dicto in Obelisco Vaticano incis, leguntur, in medium Proferantur .i Harum duae sunt vetustae, lavio est:

I DIVO CAESARI DIVI IULII F. AvGusTI F. CAESARI DIUIRUGUSTI P. AVGvSTO TIBERIO SACRUM. I T

Inscriptiones nouae sunt quinque, quarum unain obeliscidastigio hanc in verborum sermulam sculpta est :

Ceterae Inscriptiones in Obelisci Baisi exculptae cernun tur, ut infixi: I I.

ECCE CRUX DOMINI F vGITE PARTES AD vERSAE VICIT LEO DE TRIBU IUDA.

59쪽

Emblema. III.

De annona Urbi, se Italiae subminisIrata. BERΤΑΤ Is hoc Emblema est . Romam enim SixΤvs V. initio sui Pontificat ,annonae caritate laborantem reperit: hinc idem S Ix Tusei prudentissime succurrit, & coempto frumento , & in Urbem asportato, effecit, ut in summa inopia, silmma esset copia . Nec eo contentus, Ut non sΟ- Ium Vrbi, verum etiam Italiae uniuersis magna ex parte suc- Curreret, ac tempus in postqrsim pro rideret, Paludes Pontinas Volscorum iuxta forum Appij haud longe a Tarracina, &ν K. . ab Urbe X S.I X., P suum millibus distantes , Olim a Corn lio Cethego Consule, atque sequentibus saeculis a Theodorico Gotnorum Rege iterum eXsiccatas, nunc idem Pontis ad res egregias oes S, & pias, resq. omnium opinione maximas ac pene desperatas producendas natus, tertio exsiccandas mandauit: ex quibus longit 'dine ad viginti, latitudia ne vero ad septem milliaria factus est Ager, ducentis millibus aureis in eam rem impensas: qtque hunc in modum ex Agro Pontino de perpetua annona non silum Vrbi, sed toti etiam Prouinciae, quin & Italiae sapienter prouisum est. Quam rem Blancus in Eucharistico ad SIx TvM V. describens ait :

Per te exsccantur va Oma Pagna lacusq. Iamq. 3erax ager ea, quae fuit ante prius ia

B E R T A Tis; symbolum est arbor, Pyrus, fructu on

stissima,ad cuius radioein circumsignt oues,Leone truneum ungulis complectente,& arborem concutiente. Hinc pyris cadentibus, oues pascutitur. Hoc Emblema yenustatem nabet, alludens ad gentilitia S I X T I V. stemmata,qtis Leone Pyrum tenente constant. Quare Auctor Inscriptionis, ut frua a menti

60쪽

ν V ΑΥ rc ANA. T ramenti amuentiam, S I x Τ I V. Pontificis Maximi prouidentia, et pietate, omni ex parte laudanda, Italiae, et Romae prinsertim subministratam decantet, hunc in modum inquit:

INSCRIPT IO EMBLEMATIS

emporibus Sisti redeunt Saturnia Regna rEt pleno cornu Copia fundit opes ,

NEMINEM latet, regnante Saturno, magnam frumemti in Latio fuisse ubertatem, agrosq. mirum in modum cXcultos, cum ipse Agriculturam inueniue dicatu . Quare Inscriptionis Auctor tamqua probatissimorum Poetaru omnium familiarissimus, mutuato sibi in priori versu Virgilij hemistichio, aurei saeculi felicitatem ab eodem Poeta inibi de- Cantatam , nunc etiam vigere aperte demonstrat, & versu abiero alludere sibi visium est, ni fallor, ad illud Horatij: Z .r.D.

Italia pono dissurit Copia cornu PQviI A visa ex verbis Poeta Cornucopiae Herculi datum innuere videtur . Copia autem apud Poetas pro Dea habita fuit, sicut etiam ab eodem Horatio expressius dictum est in C r Carmine seculari, ubi eam appellat beatam inquiensi fApparetq. beata pleno Copia eornu. Nos autem cum affatim omnia inesse significare volumus, Cornucopiae dicimus,& per cornu fructibus, & floribus, frumentiq. spicis plenum

abundantiam repraesentam ..

IIII Emblema.

De sancti Petri Statua in Columnae Traiana fusilio erecta. MBLE MA hoc, est de Columna Traiana Cochi de , quae nunc altitudine eXtat palmorum cem tum & septuaginta septem,habetu. intus centum& octuaginta Quinque gradus , quibus ad summum falligium alcenditur: senestellas vero s. quibus lumen excipit, egregijs Traiani praeliorum, & ab eo