C. Cornelii Taciti Opera: cum indice rerum, ad optimorum liborum fidem ...

511쪽

datum iusvi Fubii Valentis pugnae signum et militem in armis invenit. Dum Iegiones de ordine agminis

nortiuntur, equites Prorupere: et mirum dictu, a

paucioribus Othonianis quo minus in vallum inpingerentur, Italicae legionis virtute deterriti sunt eastrictis inucronibus, redire pulsos et pugnam resumere coegit. Disposita Vitellianarum legionum acies ain trepidatione etenim, quamquam vicino hoste, adspectus armorum densis arbustis prohibebatur: apud Othonianos, pavidi Duees, miles Ducibus infensus, mixta Vehicula et lixae, et, praeruptis utrimque fossis, via quieto quoque agmini angusta Circumsistere alii signa sua, quaerere alii inoertus undique

elamor adcurrentium, vocitantium et, ut cuique audacia vel formido, in primam postremamve aciem inrorumpebant, vel revehebantur. XLII. Adtonitas subito terror mentes rilaum gaudium in languorem Vertit Tepertis, qui descivi ea Vitelli exerritum ementirentaeir. Is rumor, Me

ploratoribus Vitellii dispersus, an in ipsa Othonia

parte, seu dolo, seu forte surrexerit, Parum comPeditum. Omisso pugna ardore Othoniani uitro iam lavere et hostili murmure excepti, plerisque -- Tum ignaris, quae caussa salutandi, metum proditi nis fecere tum incubuit hostium acies, integris oris dinibus, robore et numero praestantior Othoniani, quamquam dispersi, pauciores, fessa, proelium tamen acriter sumpsere et Per Iocos, arboribus ac vineis inpeditos, non una pugnae facies cominus eminu que catervis et cuneis concurrebant in aggere vana pontato gradu, corporibus et umbonibus niti, mi opilorum iactu gladiis et securibus galeas loricamuBPerrumh re noscentes inter se ceteris consPicui, is eventum totius belli certabant.

XLIII. Forte inter Padum viamque patenti --PO, duae Iegiones congreaaae sunt; Pro Vitellio un

512쪽

etvi sima, cui cognomen Rapaei, vetere Moria iu- signis e parte Othonis, prima Adiutrix, non ante in aciem deducta, in ferox et novi docoris avida Primani, stratis unaetvicesimanorum principiis, aquilam abstulere. quo dolore accensa legio, et inpulit rursus primanos, interfecto Orphidio Benigno Legato, et plurima signa vexillaque ex hostibus rapuit. parte alia, propulsa quintanorum inpetu tertiadecima legio circumventi plurium adcursu quartadecimani. Et, Ducibus Othonis iam pridem profugia, Caecina ac Valens subsidiis suos firmabant. Accessit recens au-acilium, Varus Alphenus cum Batavis, fusa gladiato-Tum manu, quam navibus transvectam, oppositae cohortos in ipso flumine trucidaverant ita rictores Iatus hostium invecti. XLIV. Et, media acie perrupta, fugere passim Othoniani, Bedriacum petentes Inmensum id spatium obstructae strage corporum. Viae quo P Meaedis fuit neque enim, irilibus beΙlis, apti in praedam vertuntur. Suetonius Paullinus et Licinius Proculus diversis itineribus, castra vitavere. Vedium Aquilam, tertiaedecimae legionis Legatum, irae militum inconsultus pavor obtulit multo adhue die M-lum ingressus, clamore seditiosorum et fugacium circumstrepitur non probris, non manibus abstinent: desertorem proditoremque increpant nullo proprio crimine eius, sed more vulga suum quisque flagitiumani obiectantes. Titianum et celsum nox iuvit, di positis iam excubiis, compremisque militibus, quos Annius Gallu precibus, consilio, auctoritate flexerat, ne luper cladem Mersae pugnae suismet ipsi eaedibus saevirent sive is bella enisaee, sem resumere armamassent, unisum sietis in eo ensu levamentum. Ceteris fractus animus. Praetorianus miles, non vi tute se, aed proditione istum, fremebat. Ne rite

513쪽

le, rapta legionis aquila: ver se cum ipso inhonemiliatim quod trana vidum fuerit venire Moerieas Mones magnam exercitu partem Bedriata remanassae: Meerte nondum victos et, alita fere e Ronmatiae in eisperitur His ogitationibus truees aut pavidi, extrema desperatione d iram Remus, lunni in formidinem, utimulabantur. XLV. t Visulatius exercitus, ad quintum a Bedriae lapidem eonsedit, non ausin Ducibus eadenidi oppugnationem castrisrum. Simul vo unearia deditio perabatur. Sed expeditis, et tantum ad proetium gremis, munimentum fuere arma et actoria. Postera die, haud ambigua Othoniam exercitus voluntate, et, qui ferocior fuerant, ad poenitentiam incIinantibus, missa Iegatio nec apud Ducea vito u nos dubitatum, quo minus Pucem conoederont Legati paullisper retenti ea res haesitation- adtulit. ignari adhuc, in in trassene mox remissa imatione, patuit vallum. Tum victi victoresque in Iaerimas effusi, sortem civilium armorum isoa Iaetitia detestantes. Iisdem tentoriis alii fratrum, alii Mopinquorum, Mnera foVebant. Spes et praemia in ambiguo certa, funera et Iuctus nec quisquam adeo

mali expers, ut non aliquam mortem maereret. Requisitum Orphidii Legati corpus, honore solito er

matur: paucos necessarii ipsorum seseIivere ceterum vulgus super humum relictum.

XL d. Opperiebatur Otho nuntium Pugnae, n quaquam trepidus, et consilii certus maesta primum fama, dein profugi a proelio perditas res patefaciunt.

ΝΟ exspectavit militum ardor Vocem Imperatoris. bonum habere animum iubebant superesse adhuc O

que erat adulatio. Ire in aciem, excitare partium fortunam, furore quodam et instinctu flagrabant qui procul adstiterant, tendere manus, et prorimi preri.

514쪽

nare genua promptissimo lotio Firmo. Is rameorii Praefectus identidem orabat, ne issimum ex-arritum, ne spe me merire milites desereret maiorererim tolarari adseroa, quam relinqui forte et sere. riuos etiam eontra fortunam insistere spei timido et wnasos ad desperationem formidine properare quis inter voces, ut flexerat vultum aut induraverat Otho, clamor et gemitus. Nec Praetoriani tantum, pro- Prius Othonis miles, sed praemissi emoesia, eandem obstinationem adsentantia exerritus Iemones Aquil iam ingressas, nuntiabant m nemo dubitet, potuis- me renovari heuum atrox, lugubre incertum rictis et victoribus. XLVII. Ipse aversus a consiliis helli, une, inmit, aerimum, hanc virtutem vestram ultra perieulis obiisere, nimis grande vitae meae pretium puto. Quanto sis spei atenditia, si vivere Iaceret, aniso rarior mors erit. Experti invicem sumus, ego e For-

una nee tempus es utaveritis. Et ieilius es eram. Hrare felieisari, qua te non putes diu usurum. Civile hellum a Vitelli coepit, et, ut de Prineipatueretaremus armis, initium line frit ne plusquam semel eretemus, penes me exemptaem erit. Aine thonem pore ritu aestimet. Fruetur itemus fratre, eoniuge, ιε-beris mihi non ultione, neque solariis sus est. Alia diutius Imperium renuerine nemo tam fortiter reliqueris. An ego tantum Romanae pubis, tot egresios exercitus, at i rursus, et Reipublieae eripi patiar 'Ut hie meeum animus, tamquam perituri pro me fueritis sed eate superstites nec diu moremur, ego incolumitatem vestram, vos e stantiam meam. Iura

de extremis loqui, pari naviae est praeeipuum destinationis meae Meumentum habete, quod de nemine queror. nam ineusare ne ine homines eius est, qui vivere velit.

XLVIII Talia Ioeurus, ut cuique aetas aut digni

515쪽

ina, comiter adpellatos irent propere, neu remanendo iram vietoria averarent iurenes auctoritate, enes precibus movebat placidus ore, intrepidus vertita, intempeativas suorum lacrimas coercens Dari,

ves a seMeuis abeuntibus iubet libello viato a que studio erga se aut in Vitellium eontumeliis insignes, abolet pecunias distribuit, parce, nec ut Periturus. ox Salvium Cocceianum, fratris filium, Prima iuventa, trepidum est maerentem ultro noIntus est, Iaudando pistatem eius, castigandos massinenara Viterutim tam tamitia antis fora, ut pro tacommieola domo, ne Eane quidem ibi gratiam redderet , reri ae festinat exitu elamentiam vietoris. Non enim Misima desperatione, sed possente proelium exercitu remia e Reipublieae nou simum asum. Satia sibi nomisia satis posteris suis nobisitatis quaesierem. Oae Iulios, Claudios, Servios, a primum in familiam πο-uam Imperium intulisse proinde ereet animo evea- aere vitam, neu patruum sibi Othonem fuisse, aut

oblisiseeretur unquam, aut nimium meminisset. XLIX. Post quae dimotis omnibus, Paunum requievit atque illum supremas Iam curas animo V- utantem, repens tumultugavertit, nuntiata mnaternutione ac licentia militum namque abeuntibus exitium minitabantur atrocissima in Verginium vi, quem, ausa domo, obsidebant inerepitis seditionis auctoribus, regressus, Vacavit abeuntium adloquiis, donec omnes inviolati digrederentur. Vesperascente die, vitim haustu gelidae aquae sedavit eum adlatis pugionibus duobus, cum utrumque pertentasset, Hierum capiti subdidit et explorato, iam profectos amicos, .ctem quietam, utque adfirmatur, non insomnem egit Luce prima, 4n ferrum yectore incubuit ad gemitum morientis ingressi liberti aerivique et Plotius Firmus, Praetorii Praefectus, unum vulnus inVenere. Funus maturatum. ambitiosi id

516쪽

precibus petierat, ne amputaretur caput, rudiar δε- eurum. Tulere corpus Praetoriae conortes, cum uiu- clibus et lacrimis, vulnus manusque eius Tosculantes. Quidam militum, iuxta rogum interfecere ae non noxa, neque ob metum, sed aemulatione decoris et caritate rincipis ac postea promiscue Bedriaci, Placentiae aliisque in matria, celebratum id genua mortis Othoni sepularum exstructum est modicum

Et mansurum.

L. Hunc vitae finem habuit septimo et tricesimo taetatis anno Origo illi e municipio Ferentino. ter ConsuIaris avus Praetorius maternum genus inpar, nec tamen indecorum pueritia ac iuventa, qualem monstravimus duobus facinoribus, altero gitiosissimo, altero egregio, tantundem apud posteros meruit bonae famae, quantum malae. Vt conquirere fabulosa, et fictis oblectare legentium anumos, procul gravitate coepti operis crediderim ita vulgatis traditisque demere fidem non ausim. Die, quo Bedriaci certabatur, avem invisitata perie apud Aegium Lepidum elebri Deo eonsedisse, incri lamm morant, nec deinde metu hominum, aut eircumvolitantium alitum, territam pulsamoe, sinee th se ipse imter eret eum ablatam ex oculis et tempora re u- eantibus, initium snemque miraculi eum Othonia exitu competisse. LI. In funere eius, novata luctu ac doIore niuitum seditio nec erat, qui coerceret. Ad Verginium Versi, modo, ut reciperet Imperium, nunc, ut legatione apud Caecinam a Ualentem fungeretur, minitantes orabant. Verginius, per aversam domus partem fuditim degressus, inrumpentes frustratu es Earum, quae Brixelli egerant, cohortium preces Rubrius Gaulus tulit. Et venia statim inpetrata, concedentibus ad Victorem, per Flavium Sabinum, iis copiis, quibus praefuerat.

517쪽

LII. osito ubique bello, Diagna pars Senatuuextremum discrimen adiit, profecta cum Othone ab urbe, dein utinae relicta illuc adverso de prastio adlatum sed milites, ut falsum rumorem adapernantes, quod infensum Othoni Senatum arbitrabantur, custodire sermones, Vultum habitumque trahero in deterius conviciis postremo ac probris caussam et initium caedis quaerebant: cum alius insuper metua Senatoribus instaret, ne praevalidis iam Vitellii partibus, cunctanter excepisse victoriam crederentur. ita trepidi et utrimque anxii coeunt nemo privatinxexpedito consiΙio, inter multos societate culpae metior. Onerabat paventium curas ordo utinensis, arma et pecuniam offerendo, adpellabatque Patres Conseriptos, intempestivo honore.

LIII. Notabile iurgium inde fuit, quo Licinius

Caecinamarcellum Eprium, ut ambigua disserentem, invasit. e ceteri sententias aperiebant: sed invasum memoria delationum, expositumque ad invidiam, Μarcelli nomen inritaverat Caecinam, ut novus d- huc, et in Senatum nuper adscitus, magnis inimicitiis

Saresceret. oderatione meliorum dirempti. Et rediere omnes Bononiam, rursus consiliaturi nimul, medio temporis, plures nuntii sperabantur Bononiae, divisis per itinera, qui recentissimum quemque pereunctarentur, interrogatus Othonis liburtus eatia-sam Egressus, habere se suprema eius mandata Te- spondit: ipsum viventem quidem reKetum, sed sola

posteritatis eura et abruptis vitae blandimentia. Hinc admiratio et plura interrogandi pudor atque omnium animi in Vitelitum inclinavere. LIV. Intererat consiliis frater eius, L. ViisIuus,

. aeque iam adulantibus offerebat, cum repente Coenus, libertus eronis, atroci mendacio universos Pereulit, adfirmans, a pervenera XIV. Iegionis, iunctis a Brixella viribus, Mao sietores, versam parti nom

518쪽

eunam. Caussa fingendi fuit, ut diplomata Othonis, quae negligebantur, laetiore munito revalescerent. Et Coenus quidem rapide in urbem Vectus Paucos post dies iussu Vitellii poenas luit. Senatorum peruculum auctum eredentibus Othonianis militibus vera esse, quae adferebantur. Iutendebat formidinem, quod publici consilii facie discessummulina, deseritaeque partes forent. Nec ultra in commune congressi sibi quisque consuluere donec missae a Fabio Valente epistolae demerent metum. Et mors Othb-nis, quo laudabilior, eo velocius audita. LV. t Romae nihil trepidationis Cereales Iudi ex more spgctabantur. Vt easisse vita Othonem, ei a Masio Sabino, Praefecto urbis, quod erat in urbe militum, aerament Vitellii adactum, certi auctores in theatrum adtuIerunt, Vitellis plausere Populus cum lauru ac noribus Galbae imagines circum templa tulit, congestis in modum tumuli coronis, iuxta I cum Curtii, quem locum Galba moriens sanguine in-De l. In Senatu cuncta, longis aliorum Principatibus composita, statim decernuntur. Additae erila Germanteo exercitus laudes gratesque et missa L-gatio, quae gaudio fungeretur. Recitatae Fabii Valentis epistorie ad Consules scriptus haud innioderate gratior Caecinae modestia fuit, quod non scripsisset. LVI inrum Italia gravius atque atroeius, quam bello, addictabatur dispersi per municipia et colonias Vitolliani, spoliare, rapere, vi et stupris POLIuero in omna fas nefasque avidi aut Venales, non sacro, non Profano abstinebant. Et fluere, qui inimi- eos suos, specie militum, interlicsrent. Ipsique milites, regionum gnari, refertos agros, dites dominos, in Praedam, aut, si repugnatum sisret, ad excidium destinabant obnoxiis Ducibus et prohibere non ausis. minus avaritiae in Caecina, plus ambitionis: VaIens.

519쪽

ob Iucra et quaestus 4nfamis, eoque alienae etiari culpae dissimulator. Iam pridem adtritis Italia νε-bus, tantum Peditum equitumque, Vis damnaque et iniuriae aegre tolerabantur. LVII. Interim Vitellius, victoriae suae nencius, ut ad integrum bellum, reliquas Germani ci exemiture vires traheba Pauci veterum militum in hibernis relicti, festinatis per GaIlias deIectibus, ut remanentium Iegionum nomina supplerentur. Cura ripactHordeonio Flacco permissa ipse e Britannico aetε- et octo nitIlia sibi adiunxit et paveorum dierum iter progressus, proopera apud Bedriacum ea, a morte Othonis oneidisse bellum, accepit. Vocata concione, Virtutem militum laudibua cumulat. Postulante exercitu, ut libertum suum, aiaticum,

Equestri dignitate donaret, inhonestam adulationem compescit. Dein mobilitate ingenii, quod palam

abnuerat, inter secreta convivii largitur honoram que Asiaticum anulis, foedum mancipium et malis artibua ambitiosum LVIII. Iisdem dictus, aee mas partibus ueramque Mauretaniam, inter feee Procuratore nino, nuntii venere Lueeius Albinus, a Nerone Mauret viae Caesariensi praepositus, addita per Galbam Tingitanae provinciae administratione, haud spernendis viribus agebat. XIX. cohortes, quinque alae, ingens Μaurorum numerus aderat, Per latrocinia et raptus apta bello manus Caesosiaba in Othonem pronus, nec Africa contentus, Hispaniae, angusto freto Dremptae, inminebat . Inde Cluvio Rufo metus: eed rimam legionem propinquareditori, ut transmissurus, iussit praemissi Centuriones, qui murorum animos Vitellio conciliarent nequa arduum fuit, magna per provIncias Germanici exercitus fama Spargebatur insuper, spreto procu Moria Oeabulo Albinum insigne Regis, e I ae nomen, vare.

520쪽

L X. Ita mutatis animis, sinsua Pollio alae Praefectus, fidissimis Albino, et Festus ac Scipio, cohortium raefecti, opprimuntur. Ipse Albinus, dum e Tingitana provincia Caesariensem aurei niam petit, adpulsu litori trucidatur uxor eius, cum se percussoribua obtulinset, ainiui interfecta est rnihil eorum, quae fierent, Vitellio anquirente brevi auditu quamvis lagna transibat, inpar curis gravioribus. Exercitum sinere terrestrPpergre iubet: ipse Arare numine devehitur, nullo Principali paratu, sed vetere egestate eonspicuus: donec Iunius Blaesus, Lugdunensis Galliae Rector, genere inlustri, largus animo et par opibus, circumdaret Ρrincipi ministeria, comitaretur liberaliter εο ipso ingratus, quamvis odium Vitellius vernilibus blanditiis, Iaret. raesto more Lugduni victricium victarumque partium Duces. Valentem et Caeetnam, pro concione Iaudatos, curuli suae circumposuit. ox universum exereitum Oeeurrere infanti si iubet: perlatumque et Paludamento pertum sinu retinens, Germanteum adpellavit, cinxitque unctis fortunae Principalis insignibus nimius honos inter secunda, rebus adversia in solatium cessit. . Tum interfecti centurionen promptissimi Othonianorum unde praeeipua in Vitellium alien lio per IlIyricos exercitus. Simul ceterae legiones contuetu, et adversus Germanicos milites invidia, bellum meditabantur. Suetonium Paullinum ac Licinium Proculum, tristi mora squalido tenuit, donec auditi, necessariis magis defensionibu quam honestis uterentur. Proditionem ultro inputabant: πα-

ιium longi ante proelium itineris, fatigationem Othonianorum, permixtum veHeulis agmen, e puraque

fortuita, fraudi suae adsignantes et Vitellius credidit de perfidia, et fidem absolvit. Salvius Titianua, Othonis frater, nullum discrimen adiit, pietate et