장음표시 사용
22쪽
t Unt, Uam a BD Param possint nec non vicinarum civitatum laistoriana, intolem et conditionem, et hiellorum ah aliis geStorum Cau Sas, rationes et exitus. Similiter eundem oportet Scire quis Sit aliciijus regionis custodiendae situs; Ῥao et quales adsint milites praesidiarii qua ratione cuStodiri re io possit citis et cujus generis Sit annonae copia; qui teri se proventus; quae possint importari aut eXPortari; quae sint una aliis civitatibus pacta his de retius et conventiones. Ad deliberationem de legit, iis denique intelligere una necesse est, quot Sint renam Publicarum genera, quae sint cuique utilia aut exitiosa, propria aut contrarIa;
et qui ius legi ius alii populi tantur. Cap. V. Omnis suasio et dissuasio propositan halbet
felicualent, quae est sive honti rerUD SUCCOSSLIS CUD VIrtute conjunctus, Sive remini ad vitam neceSSamarunt abundantia, Sive suavissiuia vita extra nane Pericillum PoSita, sive firmius status possessionuin et CorporUna una Cum
PoteState uni paratuli et conservandi. Partes igitur felicitatis sunt olbilitas vel publica, vel Privata, amicoriana copia, ibonoruin amicitia, liberi virtute praediti, coinimoda Senecthis; praeterea bona valetudo, corpori pulchra thulo,rolbur, magnitudo, vires ad pulblica certamina aptae, honor, Pa Ospera fortuna, i intentia, fortitudo, tena perantia, justitia, alia. Haec onantu spectare dehient deli hierantes, ut
si tuae futura vel defutura sint lao vel illo consilio inito. Cui suadens vel Issuadens Utilitatevi sectethir Cap. VI), delitteretur aliten non de ne, sed de iis, qua in singulis retius agendis utilia sunt, et ad finem diu cunt,
pergit hinc Aristoteles, id, quod Sirnplicuer bo=rit in toletitile est, diligentiu perSequi, recen Set lue tant quae Diona dicuntur omniuna consenSU, lana illi ita non Sine Controversia lao nonaen inal osit una St. Jani Vero saepe accidit Cap. VII), iit, Una dilo in titili uni alterum sit illisus altero, utrum sit utilius, dulbitet in , oportet etiana iratoreni doctrinan de Heliori et inliora nae Imoria tenere quare ali
Aristotele propositione I XVI la hic spectantes allatae stilat. MaXimuni vem ad perSuadendi facultatena et ac genus
orationum deliti erativum achumentuin est Cap. VIII), si
23쪽
orator nanes rerum Phahiticarum somna antimo cona prehensas
halbeat, et tritisque instituta, te es et moreS, et quid cui citio ea mina utile sit, di Stingliere possit.
Disseruit post haec Aristoteles Cap. IX de virtute tvitio, de honesto et GPi, utpote quae Imateriae in Serviunt
illis, qui laudandi vel Ruperandi causa dicunt. Desiniit
Sin uias virilites, et vitia sis contraria, Sicut etiana, quid Sint Honestum et Turpe tam per e, hiana in singillis rei itis Pera enclis. Qui ius XPOSiti S, oratori praecipit, as- Sunaenda ei esse, quae vicina Sint alicujtis virtuti alit vitio, tanquam una iis sint ad ena; IUB quemque Con Se illantur, Sen)per in aetiorem parten esse detorquenda, si laudare velit; videndum esse, apud quos laudet; aena orandum esse, si quis Γ na majori hius, et decore iam arto, aut Siquis naelius rem gesserit, quam ipsi Con Venire videbatur, nec non si quis idem saepitis e erit. EX temporii, tu quo- clue et rerum nioinentis multa ad laudandum vel vituperan-dmia duci possunt. Coimparatio una aliis est instituenda. Onanino aut en generi orationum ostentativo επιδεικτικῶ)mnpliscatio maXime accommodata St. Sequitur nunc, ut explicetur, citrici in genere Oration unu judiciali, in accusando et clofendendo, oratori facienduin sit.
Cap. X. Consideranda Sunt tria, Prim Una, Per Vae et quo impulsus sit aliquis ad inferen lana injuriam deinde, quotmodo ipse ast citis mei ita denique, Uali Sit, et quo-naodo se halbeat. Facere alicui irritimana est Ponte ali lueui
laedere adversiis te ena. Ibe alia est Propria, alia communi S illa, ex qua certa Clitae laui res Phahitica adn)inistratur, laaec, c Laae omnium gentit in Consensu nitit Ur. Sponte autem
laedit clim Chil ultae consulto, nec coactiis laedit. Consilii alia queri laedendi sponte adversus leo en duae a USae sunt, impi obitas et incontinentia. Accusant i itur videndum est,hitra et uousnaodi in adversam hina cadat defendenti alitena,
cluatenus non in una cadat. Quaecunque laomines a iant, ob unam ex his septena causis agant necesse est sertu naim, Vim, Datia rana, consilethul inena, rationent, rana, et cupisti ta-teria. Evenit autena, ut liabitu uin varietatena consimiles
animo'ina Imotus consequantur Ad thaec oratori u liciali
24쪽
respiciendum est. MaXinae vel o inpelluntii hormines ad alios injuria assciendos seu voluptate, et i molOStia. IU- Cimul uin clivo Voluptas efficiti ir est aut id, quod naturae Con Sentanetina St, aut chii assi levimus, aut luod violentum non est, vellit vacatio albori ina, aut luidquid cupinatis. His contraria sunt uioleSta.
Pron sunt ad aciendam injuriani Cap. XII , uphitant, rein et effici, et a se esse POSSe, Perante fore, Ut, cuna secerint, lateant, Sive ut re detecta, inal Iane abeant, Sive ut poena minor sit lucro, quod consecuturi sint. Liaeduntur autem potissi iuui divites, absenteS, Pt XiIDI,
quilius cito eripi aliquid potest, negligentes, incuriosi, Vulgo Conteniti, antici se inimici, amicis destituti, intipontiet inbecilles, laospites, quihi his ottiana non suppetit ad judiciu ui exspectandi tui, inburiosi, Petulante et ContinNeliosi, ii deni que, tibiis laesi gratiana sit amicis, aut quos alii eadem injuria assectili sint, nisi ipsi laedentes occuparint. In qui ius injuriae fiant, sunt praecipue illa, amsacile est occultare, suae proferre si, qui hius facta injuriaeSt, Udore prolaibentur, et cet. Justa et injusta dupliciter distingit unitur Cap. XIIIJ,
tuna ratione legit in titui ratione eorum, ad quo referuntur. Iae alia est i pria, quana si ii qui si lue ophilus Statuit Cons. stipi a cap. X), alia naturalis. Est en in iisti/ni quod lan natura et injustunt vo honianes quasi divino quodan instinctu vaticinantur, Hiamsi nulla de eo inter illos coinui rhnicatio arat pacti interce e3 u. Deinde, quae facisenda vel non facienda Sunt aut totam Conaim unitatem, aut aliquent ex Conana unitate attinent. Omnes itaque accusationes et defensiones Ut ad coninatane, Ut ad pravatum suendan res ei untur Ctin auten Saepe laedentes crinianis definitionen non a noScant, aut negent, saetiana Silum tale
osso, ut definitio ad illud suadret, de lais accurate providen- duim est. I improbitas enim et ii histitia a consilio laedontis, non ah, actione, pendent. Addidit his Aristoteles pi aeclara nonnulla de lex uin erit in Illa, et non ScriPtariana,AEX quibus actiones dii tu cantur, diScrina ine, de interpretatione leo una, ct suoniodo litigante agere oporteat uado in iis, ut
25쪽
imalint ii iura assecti ad arbitriina ire, citiam ac aiulicem. Majores in liuriae sunt, tum a Majore indu Stitia Manant Cap. XIV), cujusino di iritimaruna exenipla Pli ira ab Aristotele excitata sunt vellit, si injuriae renae litani nulltina adlathieri potest, alit si is, qui injurialia accepit, ipse grave de se supplicii in sitim sit, alit si iii Solius, Velim miles, Vel non multoruui Xenapio Scelus adimisit, c. Desinit hic tilbor Cap. XV eni inieratione et explicatione ration una fidei laeseridae, quae sine artificio noStID COIn Paratae priUS exstant. Si in ulm leges, feSfeS, pacta COHUerita, VcVStiones, Ius iurandi xii. Quod si oratori lex scripta adversetur, provocanduin illi est ad legeri communeni, ut aetatuitati mugi ConSentanean et videndium citio lite est, an lex alii legi, aut ipsa sit, contraria sit; hiod si e contrara lex scripta illi faveat, defendenda ea est et tuenda. Testes stini vel antiqui, vel recentes, et horiam alii, qui in Pericli-luim veniunt, alii, qui extra periculum sunt. Anti stut Ste SUnt . . Poetae, litorii 1 tuticia nota et testata sunt, oraculorLin interpretes, Pro 'e ix recentes sunt aut
viri illustres, et qui ali sua de re judicarunt, aut qui ipsi sei
ipsius veritatean et rationen amrimare possunt. Illi tantuni idonei sunt ad testandum, rena fuisse, aut non fuiSse utrum
aliquid sit justitui an in 'istunt, testari ne sueunt. Si quis
testes non habet, oratori ad uro unaenia provocandum est si qui adsint, dicenduria est contra adversariunt, illi opus fore testilius, si arguimentis muscsti rei veritas cognosci possit. Cuna testinaonia alia sint de aliquo ipso, alia doadversario, alia de re, alia de uioriti US, Patet, nunquana utili ius testina oniis aliquena destitutuna ore. Ceterunt testiunt conditio et rationes pondet an lae sunt. Quoad pacta ossici uin Si oratoris, ut a Vel Xaggeret, vel de-prinant vel siden iis conciliet, vel detraliat, id quod variis
modis effici potest . usustiones testinaonia quae lana Sunt, quibus cicirco si les tral)uitur, tu oci necessita Miae lana acl-juncta sit. Facile si perspicere, quotmodo aut Consirimen-
tui', aut clissolvantur. Hationis side facienda a jurc-jurando petita cliversa tractatio est, Si ciuis jusjurandiana desert aut accipit, aut cluseri, Sed non accipit, aut accipit,
26쪽
sed non defert, cujus tamen praecepta ipsa res tacite suppeditat. Lithi II cap. I. Qitoniam omnis oratio adciudiciunt
audientiunt dirigitur, videnduim est oratori, non tantunn, Ut oratio ad deni laciendam apta sit, sed etiana, ut ipse sit talis, qui fidena mereatur. In delitiei attonitius qui lenta tilius est, si dicens bene moratus videatur in judiciis autena, si audiens hoc vel illo modo assecthis sit. Praeter argili Denta, tria sunt, alibus fidena nobis concilielm his Prudentia, IrtUS, et benevolentia nani, quod hae dotes omnes, Ut una Vel altera, deficiant, oratores utentiri solent. Quibus prudentiae o virtutis existiniatio acquiratur, e doctrina de virtute constat. Benevolentia et aulicitia ah iis pendent, quibiis
aut voli1Ptas, Ut mole Stia con Sequens St, Ut hi ira, misericordia, metu, aliis, et hi sis, quae his adversantur. Uniuscis usque Utem oriun tractatio imparilia esse debet, elui, Una de is serna sit, quomodo honaines propensi sint ad iraria, et citissita S, quasque hi ait Sa 1raScisoleant.
Ira Cap. II est appetitio ulciscensi cuin aegritudine
conuuncta. Xoritur inde, si ioci opinanahar, aliun nos, vel noStroruna aliquena, negleXisse, una id uni sacere non Conveniret. Irascens oritur certo et chii tam definito irascitur, et aliqua de causa. Ouinena iraim Coimitatur voluptas quaedaui e spe futiat se Ultionis. e lectat Ienera Sunt tria, conte=itio, incoinnmodatio, et co=istranelia, ad quae nanes irae causae ah, Aristotele nisi iis declaratae facile revocari PoSsunt. IrnScente Selmper aegro Din4 Sunt, suoniaua
aliquid appetunt, quod illo nainus conseqtiantur, alii in)pediunt. Prout igitur assecto et periuribat aliquis antimo est, ita in eo opportunitas adest ad trana ex hac aut illa reconcipiendatia. Ira opposita est lenitas Cap. III). Delinitio igitur est sedatio et rostinctio 1 m. omnino ad leniendum Valent, Uaecunque adversantur iis, quibus ira excitatur. Oratori igit hir lenire volenti e sis locis argil-menta Sumenda Sunt, ciuit)US OS, Uos Placare Studet, mite esticiat, v. c. esse una, cui aliqui iraScatur, metuendiana, aut verendunt aut aliis in rei itis eum gratis cattini
27쪽
esse, sive gratificari OSSe aut invituna fecisse, aut de acto supra rnodiana dolere, &C. Ainare Cap. est velle, esse alicui ea, as bona actitreris, id siue Uus causa, non tua et ad ea pro Vn tibus Procuranda Propen Suin esse. Anricu est, cisti anant et Contra anaatur, qui ergo una ala dei bonis, dolet lite adversis alterius propter uin ipsiani Varias annom et aulicitiae causas et rationes Aristoteles deinceps X postiat. Quae anaicitiana efficiunt, sunt praecipite hienescia, si quis ea fecerit non rogatus, et si, uui fecisset, aliis non praedicaverit. Intimicitis Causae et rationes ais Contrariae Sunt. Efficiunt imaxime iniimicitias ira, incoinino latio, et miminatio. Intimicitia et odi una at ira distinguenda sunt.
Irascimur tantum sis, Jhiae ad nos pertinent; dimus Veroetiana, illae ad nos non Pertinent; irasciuiu Sena per singulis, odimus etiana totia in ali quod a ovain tun Genus ira ten4Pore sanari poteSt, oditura non item ira Diolestiani tantuna insem e tu let, Odium potitas Imalo afficere; racun aegritii ne conbuncta St, SI Una ea Vacat ira imiseri
cordiae capax est, odi una flecti nec Uit. Ut orator prohiet, intercessisse inter ahq uos Imicitiam vel o utina, ex his
Metus Cap. V est imolestia, mi Pertiari latio quae lana ex objecta specie inaniinentis imali, in tuo insit vis aut in
teriimendi, alit Imolestiae inserendar. Terribilia i itur sunt, quaecunque identur ima nana vina laalbere intemnaendi, aut ita nocendi, ut ima nu aliqua Imolestia Consequatur. Terribilia varia esse, et a varii causis Profici Sei Possunt. Fidiu ia nactu advel satur, et id, quod fiduciam gignit, ei, quod ora et Esscitur otiana a ducia variis Imodis. Recensuit At istoteles plures propositione tuna ad aetiana, una ad siduciana pertinentes, Unde oratori enthymenaata consi-cere licet.
aninai, Orta e malis aut praesenti ius, aut Praeteritis, aut futuris, cpim i nominiae notana in Urere videntur. I inpudentia est contenatio quae lana toruia naal ortina, o frui itas
anina adversus ea. Omnia mala alicui pudorem incutiunt,
28쪽
pane turpia videntur ipsi, et iis, quos curae lani et Talia
aUtena Sunt, Illaecunque a Vitio Proficiscuntur. Limmensiodo existiniatione sua laboret nisi propter existimantes, neceSSe St, Cillemque pudore Persi indi Propter eos, quorum rationen sit, habendani esse litat. Rationein vero h e- Intis oriam, a quibus colimur, aut citios colinatis ipsi, aut a quibus nos coli volumus, aut litorum pinionem non Contenanimus Phidorem excitant non a nodo, ad Per Se pudenda stant, sed eorum qiuoque signa. De inverecun tiae conti arii phidor rationibus magna orator enthymemathim copia iit Ura St.
Gratia Cap. VII est, qua halbens ali liud dicitur gratificari indigenti, non ut ali istia reserat, sed ut illi gratificetiir. agna autena gratia est, si ali stud aut valde egentibiis, aut si magna tribuerinatis, aut disti cilia, aut si soli, Ut mimi, aut maXinae oratori ergo gratiani alicui conciliare volenti argumenta ex iis petenda Sunt, quibus ostendat hir, fuisse alteriina 4olestia obnit una, vel indigentena, alteriin vero illi necessaria Suppeditasse. Constat etiana litiae, inde suimenda sint, quil iri renaΟVeri possit gratia, et esset, ut nulla deberi videatur.
Misericordia Cap. VIII ost aegritudo quaedam inde
orta, quod malum accidere videatur non aerenti, et quod idena nobis quoquo Seu nosti oriani alicii accidere posse actitroni ur. Hinc illi, itibus si in parentos, aut liberi, nut XorOS; Sene propter experientiana, imbecilles, natura tinaidi, ruditi, facilius ad imisericordiana commoVentUr. Coimmiserationen auteIN Xcitant omnia, CIUIDCUnque Π Ο-lestiarii ac doloren assentiat; quomina liti a deinceps Amstoteles enunieravit Misericordiae naaXlime adversatur in linnatio. Cap. IX. Uterque anaon oririn antimi Imotu Vim hominis est Ion1 Dromibus 1 sediti. Indignari esto referre, luod licis res prospere succedant praeter ipsius dignitatem. Omnino ad inci ignationen propen Si Stint, qui dignos esse se Xistina an sis, quilbias in lignos alios esse ducunt. Quod si i itur orator ostenderit, aliquem inicitiam
sorten non Inereri, Ut Contra ortuna sua incli nim esse,
29쪽
Cap. X est uiolestia quae lani ex eo contracta, quod alii sinities bene ac feliciter rem gerere videant tr. Non invidenatis autena, hi nobis aliqhiis eveniat, Sed eortina ipsor in causa, quibus invidemus. Similes autem alii olbis esse
POSSUnt enere, cognatione, aetate, inlatii, gloria, facultatibUS oti, stultu Pamina abest, quin eadein omnia in sint.
Hinc facile intelligitur, qui in axini ad invidiana proclives
sint. Si hi dices oratione ad invidiana excitati fuerint, patet, misericordis apud illos locinii non ore. Ab ipsi iis invidi senatura et rationibus argumenta peteri a sunt vel tusici vel oratori, quibus cani obtunc lat. Eintilatio Cap. XI est dolor quidana, quod iiiii lilius ibona hi sedain laonorifica
SUPPetant, quomini PS quoque capaces UliaUS. AEnau- lanati alios, non, ciuod ipsi ionis solantur, sed quod nos illis cai enatis; quare mimulatio laonestis viris con Vonit, ut invidia improlba est. Cini Diona, quae laonol Ona Pariunt, Mululanda sint, necesse est, Virtute cilaoque lute Pertinere, et quaec tinctile reiciunt et titilitatein asserunt. 'ontonat his et multilatio sibi adversantur. Expositis adlati iis, ciuilitis antimorum motiis aut XCitam, aut sedari possint, indicatisciti locis, inde aro innenta
petenda sint oratori ad sileni sit, de iis conciliandana,
Aristoteles uaria pro reditur ad explicandos imoreS, an inlo-riura motus, et aalbit his unicuiqtie aetati ac fortunae ecfi
piunt orationes Dioribtis sui congniente ; clitare oratori ad la os respiciendum est. Qui sint more Pauperis, in sortunati, ni potenti S e 1moribus Comini, iis soletinia Contraria gaudent, Perspicitum sit. Praeter ea, quae CLUUsque rationi generi PIMPl in Sunt,
utendum quoque est oratori Cap. XVIII pi opositionihilisc0λnnit nil ΤέS, Liibus siem posse, aut non poSse aliqui lostenditur. 'oliana unia sunt etiana nanitura oration Un ea, citiae cle imagnitudine traduntur; Lit Untit enina nanes, Suadentes aut dissit adentes, lari ante aut Vituper antes, accusantes aut defendentes, extentiatione Ot anaphsicatione.
30쪽
Est tamen o cona Daunibus amplificatio ad genus quidem ostentativuna maxime accoimmodata. Recensuit igitur
Aristoteles Cap. XIX varios locos de possibili, de sacto,
Communiunt faciendae fides instrumentori ni Cap. XX)genera duo sunt, aren plum et enthymenia a Dana sententia enthymematis pars est. Xenipluna silmile est inductioni, et inductio est principium. Sunt autem exemplorum duo
genera uniana, CUIn ea, quae rixa fuere, nam antUr alterum, una facta stipe lain Confinguntur', V. C. Parabolae et
fabulae. Faciliora inventu sunt exelia pia facta, sed utiliores ad deliberandunt sunt res Vere gestae, cum futura lenim aue similia sint praeteritis. Ita enthynaeuiatum copia non est, utendum est oratori exemplis ut deImonstrationibus; per haec enim fit fides otia vero enthymemata non desunt, utendunt est eXeniplis ut epilogis POS enthynaemata Sententia autem est enuntiatio Cap. XXI), non de relius singulis, sed univei se prolata, nec de retius quil iustitiet, sed de rebus agendis, et de iis, quae in agendo aut persequenda aut fugienda sunt. Quatuor sunt sententiarum genera Aut enim illae cum epilogo Iunt, aut Sine epilogo. Denaonstratione indigent, quaecunque παράδοξον enuntiant, aut controversitim. Aliae deImonstratione non indigent, sive quod praecognitae Sint, Sive quod, Sina illac proferuntur, intuentilbus perspicuae Sint. Eorum autem, quae cum epilogo enuntiant ut , aliae Uni Parte enthymematis, aliae vero enthyn ematicae clivideria, Sed non partes enthymematis, et hae sunt nanium prohiati SStimae, quia Statina elucet causa ejus, quod diciti ir. Constat etiam e his, ad qua res, et quales sententia adhibere oratorem oportet. Alecta tamen suntal, Aristotele alia praecepta nonnulla de Sententiariam Su. Multuita alumenti asserunt sententis in dicendo maxime propter vanitatena Citiandam audientium, qui gaudent, si quis universe loquens in eaSdeIn opiniones incureat, quas ipsi ex parte habent. Alia sententiarum Utilitas est, luod inoratas orationes faciant. Orata autem est oratio, quae
declarat, quid expetat dicens in vitae ratione. Enthymemata Cap. XXII non e longinquo repetenda, neque ex