장음표시 사용
21쪽
honost facta id quasi sibi proposuerant vel id spectabant, ut ea exitium insequeretur Ac quum dicitur gr. 31
10 A siout in familia recentissimus quisque servorum etiam conservis ludibrio est, si et quae Sequuntur, num putabimus Tacitum dictum voluisse recentissimum servum id sibi
propositum habere vel id sequi, ut a conservis irrideatur γΗis allatis locis satis demonstrasse mihi videor in hoc dativo nequaquam inesse significationem consilii vel finis pr0positi. Iam vero sunt qui dicant hune dativum esse pro praedicato. Horum in numero praecipue nominandus est Robyyὶ, qui etiani nomen praedicativi huic dativo indidit. Quam sententiam ut demonstret, oeos haud paucos assert in
quibus ea vocabula, quae in hoc dativi usu persaepe inveniuntur, cum Verbo substantivo coniuncta non in dativo,
sed in nominativo casu vel in accusativo sunt posita. Ad quos locos perfacit alii addi possunt 3. Ac videntursan hi loci, in quibus pro dativo ca8u, quem XSpeetRVerimus, est nominativus vel accusativus , ad eos in quibus est dativus, quam prOXime accedere ut prope Putandum sit nudam prorsus inter utrumque usum intercedere significationis differentiam. Sed si accuratius hos locos inspicimus, haud scio an differentia quaedam insit.
Primum eo loco seiungamus oportet, in quibus ad substantivum adiungitur adiectivum quod non est magnus maior tantus sim ., quum alia adiectiva cum hoc dativo non
coniungi satis constet. Seiungimus igitur locos, quales sunt lv. 4 52 4 recens documentum, Liv. XXI 19. 103 Latin Gramma II reface p. XXVH. Ceterum aliqua ex stricthoc contenduntina a se, Reifig's Vortesunge liber latein SprachWissens hast, Leipg. 839, p. 70 ann. 546 Schuli g, Latein Sprachlehre, Vierte uag. aderbor 1857, 46 Anm. Nielander, Der factitive Dativus in te Ciceronianischen christen p. 3, dicit uno datiVum id agere, ut significationes quorundam Verborum, quae ips non sufficiant, iuste expleat, quam Oti ausam nomen praedicativi proponit,
sed in hanc rem non accuratius inquirit. Sequitur eum ilhner, Ausf. Grammati de Latein Sprach II 1, p. 252,4 II, 3. f. uhner, Ausf. at Gram. II p. 255 D77 Anm. l.
22쪽
insigne documentum, Liv. IV 37, 9 indicium primum, Liv. VII 35, una salus, ac Agr. 35 6 ingens decuδ' , An. ΙΙΙ 8, 16 modioum enumentum. Tum si in alios locos diligentius inquirimus, non eadem prorsu videtur senteutia esse, ubi scriptus est Ominativus vel accusativus utque in illis locis qui dativum praebent. riusquam autem de hac re disseramus, inquirendum est nobis, quae in his dativis, de quibus agimus, inesse putanda sit vis atque significatio. Regrediamur ad locum supra commemoratum Cic. des in I 7, 25. In illo loco verba mihi sunt voluptati et ea quae praecedunt quid tibi .... voluptatis adfert prorsus idem significare concedendum est, quum artissime inter se respondeant et hoc dictum gravioris dicendi generis fuisse vid0atur illiud cotidiani sermonis i. um afferimus Cic. de r. I 49, 20 si is, qui . . . . civibus aluti Mistimarer fui8se, sodali meo auaeilium ferre noi potuissem, ubi verba illa aurilium ferre idem valere nobis putandum est atque auxilio esse. Ex hac ratione alios quoque locos aliasque locutiones interpretamur. Haec res mihi est delectationi solacio nihil aliud est quam 'haec res mihi delectationem solacium affert vel, ut ita dicam 'efficit'. 'Hoc si est honori idem est atque hoc honorem ei affert, honore eum afficit' 'ubsollationi est idem quod efficit absolutionem, efficit ut aliquis absolvatur', 'utilitati est idem quod utilitatem affert', 'multa honesta exitio fuero idem quod exitium attulerunt, effecerunt, ad exitium duxerunt', 'esse miraculo' ' idem quod mirationem daeero', 'esso ludibrio
3 Legiones pro allo tetere, instens rictorrae decu citra Romanum sanguinem bellauti bellandi ritg, eter . et vinitium, si pellerentur. Hunc locum ita intellegimus stetere magno decori Victoriae auet 'segerara'hbellanti i. e. Agricolae et auxilio pugnantibus vel subsidio auxiliis peditum equitibusque . In appositionis loco utrumque membrum est positum, et auditur participium quoddam, ut est ουσαν Durior est huius loci explicatio, si retinemus lectionem cod. bellandi. Cf. Niolander, De Factit. Dativus in de Ciceron Schr. P. .' Mira ulum in hoc dicto non est res mirabilis, factum mirabile, sed pro abstracto, quod dicitur, accipiendum.
23쪽
dorisui idem quod ludibrium, risum movere concitare 'esse argumento idem quod argumentum asserre'. Hoc modo si locutiones illa interpretamur, Omnia sere en fluere videntur, atque probatur dativum casum in hoc usu significare id quod efficitur ea re, quae est subiectum, quod dicitur, enuntiationis. tque si supersunt dicendi genera, quae huic interpretandi rationi videantur repugnare, veri simile videtur ad vetustissimarum locutionum similitudinem alia
ac nova esse formata. Ita cordi alicui esse sino dubio ad vari tatem orationis assequendam ortum est e dicto vulgato esse alicui curse. Restant locutiones quaedam, ut amictui, oibatui alioui esse sim. de quibus infra nobis dicendum est. Iam revertamus ad eam rem, de qua nobis erat
disserendum Quaeritur, num quid intersit inter eo locos, qui hunc, de quo agimus dativum praebent, et eos in quibus pro illo dativo est nominativus vel accusativusi. Ex locis a Robyo allatis afferamus Cic. Verr. cf. I 4 11 ubi legitur euius legatio ea itium fuit Asia totius et Pamphylioe. Quibus verbis Cicero non id dixisse nobis videtur legationem eius viri, de quo loquitur, sis toti attulisse exitium, sed - quod multo gravius vehementiusque dicitur, fuisse exitium suet. 'utgora' i. e. in legatione eius exitium Asiae totius et amphyliae esse positum vel constitisse. Simili ratione alii huius modi loci accipiendi videntur. Cic. do Fin III 8 50 ouitis mors tibi emolumentum futura sit idem est atque si dicimus eius mori tibi emolumentum contentum iri. Atque etiam si loco illos Ciceroniano inter se simillimos quibus allatis
by sententiam suam firmatam censet, consideramus, dico Tusc. Disp. I 14, 31 Maaeimum vero argumentum est naturam ipsam de immortalitate animorum tacitam iudicare, quod omnibus curo sunt et marimo quidem, quo po8t mortem futura sint et Sen. 21. 78 magnoque esse argument Ohomines scire pleraque ante quam nati int, quod iam pueri . . . . ita celeriter re innumerabile adripiant eqs., haud scio
an tiam hic intersit aliquid, quum in illo loco dicitur
maximum argumentum ea re contineri, quod omnibus curae
24쪽
sint quae futura sint, et tu hoc eam rem, quod pueri ita celeriter discant afferre praebere magnum argumentum 3.
Quamquam facile concedo non magnam esse inter utrum
que dicendi genus differentiam. Sed id perfacile quivis sibi persuaserit huic elocutionis disserentiae suam
eme RuSam Suamque rationem. In omni exculta lingua locutiones exstant, quae Pecie quidem sunt consimiles eodemque videntur redire, sed reapse inter se diaerepant et ad rationem varietate colorum distinguendam plurimum valent. Τum animadvertendum est Oisum, ne X eius X-plicandi ratione sententia nulla exsistat vel Sensu prorsus eVertatur, perSaepe addere V em, qua significatur causa vel tale quid, ut absolutioni, erimini 'ground for acquittat, charge', voluptati a fourco os leasure', curoe a su jectoo care'. Mirandum videtur et ex quo quasi fonte haec vocabula taurienda sint et quanam e causa factum
sit, ut in his dicendi generibus pro eo casu, qui praedicati vice ubique fungitur dico nominativo vel accusativo), alius, oui aliud et suum est munus, adhibeatur. Satis apparet hunc dativunt, etsi non pro praedicato accipiendus sit, id agere, ut verba, quae ipsa ad Sententiam efferendam non sufficiant, iuste expleat. Sed eadem est ratio genetivi et ablativi qualis itis, neque tamen hos casus in isto usu pro praedicatis habemus. Iam Si quaerimus, quam vim significationemque id dativi genus, de quo dicimus habere videatur hoc X Oefficitur quod iam disseruimus. Ostendimus enim hoc dativo significari, quid aliqua re afferat efficiat, quam ob causum ad verum quam proxime accedere videmur, si dicimus hunc dativi usum demonstrare essectum quendam vel aliquid, quod ea res, cuius menti fit, alicui efficit i.
Ex hac ratione intellegimus, quod, ut do et advig, Latein. Spraehi. 249 ann. ab optimis scriptoribus sequente enuntiatione secundaria dicitur mainimum ea argument,im, non facile item eat argumentum, documentum.
25쪽
Venimus ad eas locutiones, in quibus inest verbum tranSitivum, ut dare dueere habere nertere. De his dicendi generibus iani ause i ingeniose animadvertit verba illa dare ducere sim nihil aliud esse nisi temperationem quandam verbi substantivi esse, qua re laudi ertere idem sit atque credere vel dicere laudi gae. Ita putamus in dicto Ciceroniano Summam laudem S. Roseio vitio et culpse dedisti eandem inesse sententiam atquo si dieitur 'dixisti Summam laudem S. Roscio vitio est culpae esse vel 'summam laudent id quod sumnia os laus S. Rosci attulisse vitium et culpam'. Dicit te ad Fam ΙΙ 16, 3
Eterim memini in hoo genere gloriari solitum esse familiarem no8trum Q. Hortensium, quod numqua1n bello civili interfuisset. Hoc nostra laus erit illustrior, quod illi tribuebatur ignavim de nobis id aistimari pos8 non arbitror. Quae Θrba ita interpretamur: putabant id, quod bello civili non interfuisset Hortensius, ei esse ignominiae vel putabant hoc ei efficere ignominiam . e. hoc efficere, Ut ex putentia civium ignavus esset, vel hoc efficere eum ignavum issso i. Hi annotandum est ad orba illa transitiva, quod Sciam, non inveniri accusativum pro dativo usurpatum nisi in dictis donum dare, ferre, mittere sim ., quae una dicendi formulis dono dare, accipere sim conserimus, Sed qua ratione hic utivus dono xplicandus sit, dubitari poteSt. Annotat Schullg' pro eo, quod est gloriam alicui crimini vertere, nonnumquam dici gloriam alicui in crimen
significationes Atque faciles intellegitum vertere in mu-
Eisig's Vortes. p. 70, ann. 546. Nielander, de factit. Dati in te Cicer Schr. p. 25, dicit hoc dativo ignavio significari causam, cur Hortensius bello civili non interfuisaei. Hanc interpretandi rationem ab ho dativi usu
prorsus abhorrere non est quo moneam.
26쪽
42, 1 Attonitas subito terrore mentes fatium gaudium in languor em vertit, Η. III 86, 7 inerat tamen implicitas aeliberalitas, quin, ni adsit modus, in eritium vertuntur, An. 51. 18 properarent culpam in decus vertere, An L 73, 11 non ideo deeretum patri suo coelum, ut in emiciem
Quoniam de significatione huius dativi disseruimus pauca dicemus de omine. Ex iis quae iam disputavimus, efficitur, ut nomen finalis dativi nequaquam adhibendum sit, quum hic dativus minimo indicet quendam finem vel quoddam consilium. Neque aptius Videtur Omen iraedicativi quum ad praedicatum supplendum quidem adhibeatur, sed non pro praedicativo accipi possit vel idem valeat atque nomen in nominativo vel accusativo pro praedicativo positum. Id quod ieliinde usurpat,
nomen laetitivi obscurius videtur neque significationem vel usum accuratius exprimit. Atqui satis apparet nomen ipsum ex ea quae huius dativi est, vi ac significatione SSe Sumendum. Quam ob causam, quum hoc dativo maxime effectus quidam significetur, aptissimum videtur eum dativum effectus appellare. Sequitur ut paucis indicemus ad quam rationem Omnes locos, in quibus hie dativus enectus inest, distributuri simus. Primum igitur agemus de iis, in quibus vellegitur vel simul auditur verbum substantivum. Nihil
enim curo verbum esse scriptum Sit an audiendum, quum
Tacitum illud vocabulum saepissime etiam in secundariis enuntiationibus omisisse satis constet. Deinde de locis quibusdam disseremus, in quibus aut pro Verbo Substantivo intransitivunt serbum est aut dativus effectus in appositionis loco positus videtur, qui quidem loci cum proximis artissime cohaerent. um ii loci asserendi sunt in quibus est verbum transitivum dare ducere habere vertere sim. Postr0mo de dativis aurilio prinoidio subsidio separatim dicemus, quae cum verbis eundi mittendi sim saepissime coniungi totissimum est Des dativis dono mu-
27쪽
11neri in altera parte dicenius, quum veri similius sit eos pro veris dativis finalibus, non pro dativis effectus, accipiendos SSe. Omnes hos dativos secundum varias earum significationes in certas classes distribuore placet. De Verba, quae artissime inter se cohaereant, seiungantur et quo facilius usum aetheum cognOSeumUS.
1. is dativo affectus coniuncto cum verbo substantius.
Praeponimus indicem vocum locorumque. A. Esse in licui solacio, curae cordi pudori, rubori poenitentiae. Tacito cum superioribus scriptoribus Ommnia sunt haec dicta: Sola ei alicui esse. Hoc dictum a Cicerone Caesare Livio aliis usurpatum invenimus. Apud acitum
legimus 15. 1, Et quod quibusdam solacio est,
mihi auget um/tionem, q)ιia video etiam Graiis accidisse eqs. . V 3 8 Solacio fuit aereus .... patibulo ad- saeua eqS. Cur in alicui esse. Pervulgata haec sunt verba indea lauto et Terentio saepissime a Cicerone et Ovidio usurpata neque ab aliis repudiata Persaepe accedit adiectivum, quod est magnoe, maiori, tanto sim Tacitus haec exempla praebet. . , 3, 11 nec enim umquam atrocioribus populi Romani cladibus . . . . adprobatum est none δε curo deis ecuritatem no8tram, esse ultionern An. 173, 17 Ius iurandum perinde festimandum quam 3 Iovem fefellisset deorum iniurias dis curoe. n. VI, 22, Quippe sapienti88imo veterum . . . . diver8O reperia8, ac multis insitam opinionem non initia no8tri, non finem, non denique homines dis curoe eqs. n. XI 48, 3 paucis decus publicum curiae, plure tuta di88erunt. Cordi alio ui esse. Hoc dicendi genus proximo, si significationem respicimus simillimum i lauto erentio
28쪽
Cicerone Livio aliis adhibetur. Apud Tacitum id non invenimus nisi in istoriis. Η ΙΗ 53, 16 illis Moesim
pacem, ibi salutem securitatemque talio cordi fuisse. Η Ι 58 25 si vobis non fuit cordi me duo hinc ca8tra . . . . ervari eqs. Η Ι 81, 8 Id fortasse ordi
Pudori alicui esse Notissimum est oratianum illud Od. ΙΙ 'Ν sit ancillae tibi amor pudori'. Ceterum est o dictum apud Livium Valerium Maximum alios. In scriptis aciti invenimus: n. II 37 15 ames . . . . ati habebam, i tenue res mea non mihi pudori nec cuiquam oneri forent. - n. IV 57, 10 Erant qui crederent in senectute corporis quoque habitum pudori fu i a xe. Rubori alio ui esse ab Ovidi aliisque usurpatur. Apud Taeitum legimus An X 17 5 eo patrem
rubori, quod idem adversus Romanos volentibus Germani gumptam numquam omisisset. A XIV 55 16 unde etiam mihi rubori est, quod principuus caritate nondum omnes fortuna antecelli8.
Restat unum huius classis dictum, quod ante acitum, quod sciam, non invenitur et quidem apud eum in coniectura est positum. P enitenti in alicui es 8 e. Habet Halm D. V 4, 8 disserebatque brevibus momenti stra ιma verti; O88 quandoque domus Germanici .ritium cenitenti in esse eni. In edicis primo est germanicis titium paenitentiae senis. Mailvi coniseei p. q. Germanici stirpem resurgere darent spatium poenitentioe eni8. Aliae voces quae ignificationis respectu habito ad hane elassem reserendae sunt, ut esse alicui gaudio, laetitiae, delectationi voluptati, dolori, sollicitudini', sim ., quae quidem ab aliis scriptoribus haud raro adhibentur, apud acitum nusquam vidimus. B. Esse alicui absolutioni crimini, Obtre etationi. Pervulgatum est hoc dictum:
29쪽
13 Crimini alicui esse quod et apud Ciceronem Livium at legitur et quidem apud Tacitum AD II 50 11 dein
prooeimo enatus die illius quoque nomine oravit, ne cui verba in eam quoquo modo habita crimini forent.
Apud alios scriptores haec dicta nou invenimus. Absolutioni alio ui esse. Unum est huius vocabulieXemplum, ubi alii vocabulo subiungitur An. III 13, 5
quod neque convictum O.ro reo, i recentia purgaret, neque
defen8um absolutioni erat, si teneretur maioribus flagitiis. Obtrectationi esse alicui astit proprium videtur esse. gr. 1, 11 ne id Rutilio et Scauro citra fidem aut obtrectationi fuit. Annotamus verba, qualia sunt sesse alicui honori decori, dedecori infamiae, gloriae, laudi, culpae, vituperationi'. sim. apud alios scriptores saepius rariusve inveniri, apud acitum nuSquam. c. Esse alicui bono, usui, praesidio, ibi en tui,
impedimento, ineri, DOXae, ῬXitio. e X cidio. Tacito cum prioribus scriptoribus communia sunt haec dictu. Bono alicui esse, ex usu Ciceronis aliorumque Seriptorum perbene cognitum est D. 9 6 Licet hinc ip8a .... aure luce, Materne, respuant, cui bono est, i apud te Agamemnon aut Iason diserte loquitur.
Usui alio ui esse dictum est inde a lauti temporibus pervulgatum A lauto semel additur adiectivum, quod est bono', a Cicerone saepissime adiunguntur adiectiva, qualia sunt magno maximo, nullo sim Loci acite sunt hi: . I 79 14 Sed tum umido die et soluto gelu neque conti neque gladii, quos proelongo utraque manu regunt,uδui ivgantibus equis et catafractarum pondere. H. III 5, 1 Ceterum ut transmittere in Italiam bellum inpune et usui foret, scriptum eqs. . II 20 23 simul lixas
calonesque cum recentis8imis equitum Bedriacum mittit, copias ceteraque aut adlaturos Cetera usui . . cetera,
30쪽
14 quae usui essent. . IV 17, 1 Clara ea victoria in proe-8ens, in posterum usui. ΗΙV22 4 subversa longin paci opera , ne ho8tibua aut forent. ID. HI 54 33 quas osseusiones cum graves et plerumque iniqua pro re publica suscipiam, inane et inritas neque mihi aut o bis usui futuras iure deprecor. n. X 14, 15 Quoe.remplo Claudius tres iteras adiecit, quin usui imperitante eo, po8 Obliteratoe, viciuntur etiam nunc eqS. n.
XII 11 10 a tamen ferenda regum ingenia, neque 3 uterebras mutatione8. n. XV 15, 3 namque iis usui fuit. An XVI 19 15 Fregitque anulum, ne mor 8ui 38 et ad faetenda pericula. Proesidio alicui esse est apud Varronsem Ciceronem Caesarem Liviuu alios. Unum est exemplum aci-isum: gr. 22, 10 Ita intrepida ibi hiems, crebro eruptiones et sibi quisque pro sidio.
Obtentui alio ui esse a Sallustio et Valerio Maximo dicitur. Apud Tacitum est . I 49, 15 Sed ela
ritas natalium et metus temporum obtentui, ut quod segnitia erat, apientia vocaretur. De loco Η ΙΙ 14, 24 infra dicemuS. Impedimento alicui esse inde a lauto usitatum est. Unus est locus aciteus: An. XIV 15 4 Non nobilιta cuiquam, non inta aut acti honore impedimento, quo minus Grinci Latinive histrioni artem eaeercerent eqs.
Oneri alicui esse habent Caesar Livius alii Apud Τaeitum legimus . V 24 9 Uulem eum et aetorrem recipientibus oneri. n. 37, 5 i tenues res
mea nec mihi pudori nec cuiquam oneri forent.
Nipperde hic coniecit in u8v, quum illud gui non eam, quam
hic locus requirat, habeat significationem, quae est erant in usu usurpabantur'. Fortasse tamen, id quod animadvertit Draeger, acitus hic dicto iIlo novam vim imposuit. Atque forsitan solitum illud usu venire, in quo utrum figura usu pro dativo an pro ablativo accipienda sit ambigi potest, novae istius significationis imponendae causam quandam praebuerit.