De dativi finalis qui dicitur usu Taciteo commentariolum [microform]

31쪽

15 Noaec alicui es 8 e. abet hoc dictum ante acitum Sallustius. Apud illum duobus est locis: An. ΙΙΙ13 4 quod neque convictum no ae in re eqS., ef S. V. absolutioni. u. IV 36 12 Neque tamen id Serenonoaeo fuit, quem odium publicum tutiorem faciebat. Exitio alio ui esse inde a lauti temporibus usitatum. acitus praebet: . I 1, 3 quod varia orte loetum reipublico aut atrox, pals principibus prosperumne ea itio fuit. An III 8 6 deterrima quinque inrepune ac multa honesta aettio fuere. D. III 55, 10 Postquam coedibus invitum erat et magnitudo famo eae itio erat, ceteri ad apientiora convertere. n. XI 24, 17 Quid aliud eae itio Laoedoemoniis et Atheniensibus fuit, quamquam armis pollerent, ni8 quod victos pro alienigenis areebant A D. XVI 14, 12 Neque nescium habebat ....

eamque cau8am multi exitio 38 e.

Ante acitum non invenimus hoc dictum, Eaeo idio alio ui esse, quod est H. I 80 2 Parvo interim initio, unde nihil timebatur, orta seditio prope urbi eae cidio fuit. Τum annotamus a veit non usurpari verba haud pauca consimilium significationum, quae apud alios scriptores inveniuntur, ut esse alicui auxilio adiumento, Subsidio, saluti fructui, utilitati malo damno, calamitati, fraudi labori, detrimento', Sim. B. Esse alicui miraculo, ludibrio derisui irrisui do spectui deridiculo fastidio, taedio, invidiae, odio. Omnia haec verba, excepto vocabul despectui sunt Tacito cum prioribus scriptoribu communia. Miraculo alicui esse est apud Livium aliosqus. Duo sunt loci acitet: n. IV 66 8 P. Dolabellam socium delationis aetitisse miraculo erat, quia eqS. D. XV 42, 2 Ceterum Nero . . . . oestruaeitque domum, in qua haud perinde gemmo et aurum miraculo e 88ent, S.

Ludibrio alie ui esse dicunt Cicer Sallustius Livium alii. Est Agr. vit. 10 Me sicut in familia reeem

32쪽

itiaiyirnu qui8que servorum etiam conservia ludi bio est,

oi eqs. Η Ι 49 15 ambitiosius id precibus petierat, ne amputaretur caput ludibrio futurum m. III 81 4 Id plerisque ludibrio, pluribus taedio. Derisui alio ui esse habent haedrus si quidem Tacitus gr. 39 4 Inerat onscientia deria ui fuisse nuper falsum e Germania triumphum, Sq. Irrisui alicui esse est apud Caesarem linium facitum. Η Ι Ipsa etas Galba inrisui ac fastidio erat adsueti iuventae Neroni et . . . . comparantibus. n. XIV 39 8 Sed hostibus inrisui fuit, apud

Deridiculo alicui esse est apud Plautum, Mil. 20d. itfelii Tacitus dieit n. II 57, 9 At Q. Haterius

cum . . . . cenmi88et, deridiculo fuit aeneae eqs.

Fastidio alicui esse. Hoc dicto usi sunt Valeriua Max Seneca het alii Apud Tacitum si una cum iuri sui conlisexum Η Ι 7 17 Ipsa etas albo inrisuiae fastidio erat adsueti eqS. Poedio alicui ea se . Est apud Senecam Rhet. Tacito vi,ci ludibrio subiungitur H ΙΙΙ 81, 5 Id plerisque ludibrio, γluribus in dio. Invidi/ρ alicui esse hument Cicero Livius alii. st Η. II 5 4 Loetum foedissimo cuique apud bono invidim fuit, peto eqS.

Odio alio ut A se a tanto et Cicerone haud raro, ab aliis scriptoribus nonnumquam Surpiitur. Legi in usAn. XV 21 10 Quoedam immo virtutes odio unt, e- veritas obstinata, invictus advergum gratiam animu8.Τaeitu primus videtur dixisse De spe et ui alicui esse, quod est H. IV 57, 7 . . . . obtestante Vocula non adeo turbatam civilibus armis rem Romanam, ut reveris etiam Lingonibu Aque despectui sit. Quae apud alios scriptores invenimus verba his, quae supra attuli significationum habita ratione consimilia quum alia sunt tum haec: 'esse alicui contemptui risui, ridiculo'.

33쪽

communia Sunt.

Spectaculo alie ui eas apud Ciceronem Livium alios legitur Tacitus dicit n. ΙΙΙ 9, 11 Hinc ortum interprinfectum et centurionem iurgium ne diutius aeternis 8pectaculo esset, arbitrium rei obsidibus legatisque, qui eos ducebant, permi88um. Ostentui alio ui esse. Hoc dicto usus est allustius. An XV 4 10 . . . . membris in eum pallorem albentibus, ut ostentui esset multum vitalis spiritus egestum. Documento alie ira esse. Habent Caesar Livius

alii. . II 6, 24 Et posse ab exercitu prineipem feria ibi ipse Vitellius oeumento eqs. De loco D. XV, 27 i infra. F. Esse victui, potui, vestitui. Est quidem ut hae locutiones apud superiores scriptores Omnino non videantur inveniri, sed conferre licet esse alicui alimento Sen. , cibatui Varr.), cibo Lucr. 3, amictui Varr. Cicii circumiectui sVarr. i. Uie tui esse G. 46, 12 victui herba, vestitui peiales, cubile humus. Potui esse G. 23, 1 Potui humor ei hordeo aut frumento eqR. Vestitui esse est in loco supra allato G. 46 120eati tui pelle8. Iam annotatiunculas nonnulla Subiungamus. Primum observandum est ad hos dativos effectus nusquam a Tacito apponi adiectivum, ut munu8 a. imus tantus Sim. quae quidem adiectiva apud alios scriptores cum hoc dativo saepissime connectuntur. Haud raro deest dativus personae. Sec Satis apparet illud e sententiae nexu lacillime simul audiri, sive

certi hominis fit sentio ut A n. IV 57. 10 pudori fuisse se ei Τiberio, AD XL 17, 5 rubori se ei filio), Η Ι

34쪽

1879, 14 usui se iis, sive de quolibet est dictum, ut iaraeulo n. IV 66 I, XV 42, 2 exitio An. III 8, 6.

Cognitum est perraro cum hoc dativo coniungi genitivum ex dativo illo pendentem Vel praepositionem cum nomine insequente in istis locis actuis neque genetivum usquam dativo subiunctum neque praepositionem additam invenimuS. Iam pridem alii animadverterunt a Voces, quae in hoc dativi usu reperiuntur, Omnes vel omnes sere esse nomina abstracta, quae Vocantur. Namque, ut verbum afferam, Ox cordi propriam vim in hoc usu repudiavit. De vocibus vestitui victui potui, quae quidem ab hac lege recedere videntur, pauca infra dicemus. Τum constat omnes has voces esse singulari numeri, qua in re acitus veterem usum servavit. Sunt quidem in fine mutilato, ut vulgo putatur, libri undecimi Annalium voces honesta quidem sed eae tιi deterrima orerentur stristitiis multis Ion X 38, 13, sed ex his valde obscuris verbis aliquid contra usum omnium scriptorum latinorum ipsiusque aciti dicendi genus statuere audacius

Minoris momenti est neque tamen silentio praetereundum, quod nonnullis locis pro subiecto, quod dicitur, tum est accusativus cum infinitivo coniunctus, An IV 66 8 miraculo erat, tum enuntiati secundaria, quae inducitur coniunctione illa quod AD. XIV 55 16 mihi rubor est, quod.Ρostremo nobis dicendum est de vocibus vestitui ietui potui. Hos dativos cum ita, qui manifeste effectum quendam demonstrant, eam ob causam coniungere non dubitavimus, quod eodem modo atque illi cum verbo substantivo connectuntur. Contra ea non dicitur 'dono esse' 'muneri esso', nedum domicilio esse' - doti esse poAterioris videtur esse aetatis. Ea autem ratione cateris O- cibus sunt dissimiles quod se voces non abstracta Omina Videntur esse, sed conereta. At fortasse in hoc usu quodam modo medium inter utrumque tenent.

35쪽

19 Roby affert verba Varronis L. L. g 132 amictui dietum, quod ambiectum est, id est circumiectum, et confert dicta anglica a rap', a throW-around', 'a ut on', quibus dictis anglicis haec suetica optime videntur respondere nugotat hasta mkrin sig', 'nago ait salta a sig'. Quod si ita est, verba illa latina fortasse ita accipienda sunt,

ut putemus esse amictui, vestitui idem esse quod esse pro amictu, vestitu' 'esse quo quis se amiciat'. Neque tamen

ita dativi usus in his locutionibus int0llegitur. Atqui

VOee amictus circumiectu cibatus proprie sine dubio abstracta nomina sunt et actionem significant, quam Ob causam putandum est illa amictui circumiectui, cibatui e8se a principio idem esse quod amictum, circumiectum, cibatum afferre, efficere, praebere'. De ceteris huius classis

Vocibus, quae sunt vestitui indutui gerere ae. vietui potui cibo alimento, aut aliqua ex parte idem iudicandum est aut ad priorum dictorum similitudinem haec dicta orta esse censeamus oportet. Qua in interpretandi ratione siquid veri inest, apparet has locutiones ad alias, de quibus hic diximus, quam proxime accedere Ob eamque cauSam

cum iis artissimo vinculo esse coniungendRS.

2. Is dativo affectus, qui vel cum intransitivis verbis coniunctus est si in appositionis loco positus.

Venimus ad eos locos enarrandos, ubi hic, de quo agimus, dativus eum verbis quibusdam intransitivis coniunctus est vel in appositionis loco videtur esse positus. Hos loco auuotavimUS. G. 33, 7 Super eaeaginta milia non armis telisque Romanis, ed, quod magniscentiva est, oblectationi eulisque ceciderunt. Satis apparet verba illa obieetationioeulisque per figuram ἔν δια δυοῖν accipienda esse, L

36쪽

20 oeciderunt oblectationi oculorum idem videtur esse quod 'cadentes oblectationi fuerunt'. Dativus obleotationi in hoc usu alias inveniri non videtur. An IV 1, 1 4 uius rei Romanae,' pari eae itio viguit ceciditque, quae verba ortasse idem sunt atque et vigens vivus et cadens mortuus exitio erat'. Sed de hoc loco dubitandum est. Minus tamen genitivus cuius offendit quam adiectivum pari. Otto ad h. l. dicit aditum poetarum more hie datiVum eaeitio pro eo, quod est in eoeitium vel ad eritium, Scripsisse. Nonne pro ablativo modi accipienda suti verba pari aettio Conseratur iv. XXI35 saltus haud sine clade, maiore tamen iumento 'm quam

hominum pernicie, uperatuS.

Au XII 14 18 Atque ille non propinquum .... increpan auribus decisi vivere iubet, ostentui clementice 8uo et in nos dehonestamento, quod ita intellegimus 'vivum esse Ostentui eqs. Dimadvertendum est hic accedere et genitivum et praepositionem. Dehonestamento ost actieum. Αn XV 29, 16 At nunc versos casus iturum Tiridaten ostentui gentibu8, quanto minus quam captivum Verba iturum ostentui gentibus idem Videntur esse quod 'euntem fore ostentui gentibus'. Η. II 14, 2 ι totorem eaeercitum attinuisset Obscurum noctis, obtentui fugientibus Herseus ita explicat

'quod obtentui fugientibus erat'. ob dicit dativos hic

esse in loco appositionis. Quorum utrumque quodam modo

accipi potest, sed illud sententiani tantum reddit, hoc rationem interpretandi non assert. Haud scio an intellegendum sit participium, quod est D.

An XV 27 6 multa Romanis secunda, quoedam Parthi evenisae, documento adversus uperbiam. ob hunc locum eodem modo atque proximum eXplicat. Fortasse putandum est in verbo evenisse inesse Verbum substantivum

vel potius simul audiendum est participium verbi substantivi. Mitto variani lectionem . I 8, 5 nova iura Cappadocitie dedit), nova Africoe, ostentui magi quam man-

37쪽

aura Habet codex M. ostenta, quod latentata correxit

Quinque igitur vel fortasse se locos, qui hunc Sum praebent, apud acitu in invsenimus. Atque apud alios scriptores latinos universos paueissimos huius generis locos allatos vidimus. Sunt illi loci hi Lucr. 875 Me aliis proedin lucroque iacebant. Pseudo-Cic. r. antequam iret in exsil. 4, 10 Itaque quod putavi fore gaudium, id eaestitit exitio, in quo loco scribendo fluctuant editores. lolghabet id aestitit exitium Pilin Hist. Nat. XXVIIII 106 omnibus odio venire et ib. XIV gra evenit hoc et quibusdam

alii pessimi generis argumento, in quo proXimo loco sertasse pro dativo ablativum esse putandum est. Duo locos, in quibus sunt voces auxilio proesidio, infra afferemus.

3. Is dativo effectus coniuncto cum transitivis verbis

dare habere sumer Sim. In his locutionibus usurpandis nihil sere ab usu priorum Scriptorum recedere videtur Tacitus. Primum locos asserimus ad significationum diversitatem distributos. B. Monori ignominis laudi crimini alicui dare, habere. Honori habere Sall. 3. D. III 32 9 adverso senatu, qui .... paterna ei angustias et nobilitatem sine probro actam honori quam ignominio habendam ducebat. Ignominio habere esse iv.). Est in loco iam nuper allato, ubi voci quae est honori, subiungitur: n.

III 32 ignominio habendam. Laudi dare Cie. i. st varia potio D. 19 l laudi dabatum pro iso. quod habent malm riter alii, laudabat. Crimini dare Cic. iv. alii in An. 73 9 Rubrio

crimini dabatur violatum periurio numen Augusti. n.

V 18 12 Datum erat crimini, quod eqs. n. XIII10 9 oui favor in Britannicum crimini dabatur. n. XVL 23. 6 Sed erimini dabatur imieitia Plauti eqs.

38쪽

22 L. sui, obtentui oneri exitio habere, Sumere; praedae dares i. Usui habere. n. III 31, 32 quod haud perinde publice usui habitum quam eaeitio8um multi eqS. Proedo dare esse Varr. Cic. Sall. LiV. l. dare Liv.ὶ. D. I 57, 18 Ferebantur et spolia Variance cladis, plerisque eorum qui tum in deditionem veniebant praedoe

data.

Obtentui sumere Sall.). n. Ι 10, 2 pietatem

erga parentem et tempora rei publicori obtentui sumpta. Oneri habere. H. V 3 8 quia gratia oneri, ultio in quoestu habetur. Exitio habere. n. V 30 15 neque errorem eundem illi sine fraude, aliis eae itio habendum. E. Exe implo assumere, visui praeberi alicui, obsidio

Eae emplo assumere cesse Cic. iv. l. 3. n. Ι 8. 12 Neo quemquam exemplo a 83um O. Visui proeberi lictι inter hos locos referendum videtur. D. XI 21, 7 Vultu quoque interrito perman-8it, cum O8tra Maeta cu8todibus circumdatus visu populo proeberetur.

3 Obsidio dare videtur esse acit proprium. n. XI 10 19 Multi ad Gotarzen inclinabant, quidam ad Meherdaten prolem Phraatis, obsidio nobi datum. 3 Pignori eo ipi esse Plaut. Cic. Curi. l. . H. II 65 7 et redebatur adfectam eiu fidem parce iuvi8se domo agrisque pignori accepti 3. F. Indutui gerere. Indutui gerere. An XV 4. 10 tinetis citharoe legia

bu ObtemPeran8 . . . ne sudorem nisi ea quam indutui gerebat veste detergeret, eqs. indutui habere Apul. .

39쪽

Primum animadvertendum est verba illa quae in omnibus sere his locutionibus insunt, dic dare habere sumere ia88umere, eam habere vim ut Significent idem quod 'putare vel dicere esse' honori, crimini cet. , cui rationi in hac re explicanda maximum momentum tribuendum est. Hoc enim necessitudinis vinculo cum iis, de quibus iam diximus, locutionibus an continentur. Sunt vero duo dicta, de quibus pauca verba facienda sunt. Illud visui populo proeberi dubitantes ascripsimus. Videlitur tamen verba praebere aliquem populo visui idem esse quod onficere ut quis sit p. '. Alterum dictum est istud indutui gerebat, quod fortasse hoc modo explicandum est 'quam vestem indutui ουσαν gerebat'. Atque omnes hos locos respicientes annotamus nusquam dativo adiungi adiectivum,

nuSquam nomen genitivi casus vel praepositionem, omnia nomina, quae in hoc dativi usu sint, abstracta, quae Oeantur, Sse. Omnia singulari numeri. acitus primus videtur in his locutionibus adhibuias verba umere, a88u

mere.

Sequitur ut de iis locutionibus disseramus ad quas signum interrogandi apposuimus. Illud dono dare huc non retuli tres ob causas, quod non dicitur 'don esse', quod verbum dare hic non eam habet vim, de qua supra diximus, quod nomen donum non pro abstracto haberi potest. Contra ea, si verba plerisque proedo data, obsidio nobis datum, pignori acceptis respicimus, observandum est et dici proedo esse pigneri esse et haec nomina, dic praedam t. q. lucrum, quaestum obsidium pignus, pro abstractis accipienda esse vel posse accipi et fortasse verbum dare

in his dictis idem esse quod concedere ut aliquid sit

praedae, obsidio', verbum accipi autem summa significati ni amnitate cum verbo dandi cohaererΘ.

In verbis foenori dare An. V 13, 6 potius ablativus locativus' inesse putandus est quam dativus, collatis locutionibus dare foenore Plaut.), ocipere pecuniam

fenore Cic. iv. , sim. Apparet in dicto An. V 19 3a ne dubium haberetur magnitudinem pecuniae malo verti83e,

40쪽

24 eqs. Verbum vertisse habere ignificationem mutandi et figuram vocis malo esse idem quod iii malum'. Tum manifestum est huc non resererendas esse locutiones, quales

sunt honori alicuius darem. Ι 77 9 An. ΙΙ 8, 3, ΙΙΙ72. 15, alibi, vel honori alicuius tribuere n. VI 50 13.

4. is dativis auxilio praesidio subsidio.

Seiunximus eos locos, in quibus sunt verba auxilio praesidi sub Sidio, quum ambigi possit, quonam modo hi dativi accipiendi sint. Nielander discrimeu facit inter dativum factitivum, dare laudi erimini, sim . et dativum praedicativum creceptui canere, mittere proe8idio, venire, proficisci ubsidio, habere quoestui al.). Omen prae- dieativi igitur ei dativi generi videtur imposuisse, quo vulgo putarit significari consilium liuis propositi assequendi, quod quidem nomen certe istis dativis minus aptum videtur, si quidem significatio consilii in iis inest. De aliis

locutionibus hic non disseremus. Dicemus autem de Ocibus aurilio proe8idio, ub8idio venire, mittere, Sim. Dubitari sane potest, qua via ac ratione intellegenda sint Verba illa uallio mittere, utrum putanda sint idem esse quod mittere copias ad auxilium vel eo consilio ut auxilia sint ut auxilientur' - tum uallio est dativus na-li - , an copias auxilio mitto idem sit quod copias mittens volo iubeo eas auxilio esse' - si ita est, uallio pro dativo effectus accipiendum est. Hoc praeserendum credo, quod etiam in vetustiore latinitato dieitur auxilio esae inde a lauti temporibus persaepe), proe8idi εδδe Varr. R. R., Cic. l. subsidio sae Cic. Caes. , unde illae

locutioue venire, mittere uallio sim videntur manavisSeet in lingua militari inveterasse. Auxilio esse eiuSdem eSt

lio et mittere uallio aden fere ratio intercedit atque inter eas laudi et dare laudi. Accedit, quod dativus finalis in Vetustiore itina lingua omnino non inveniri videtur nisi

Der factitivo Dativus in de Cicer Schr. . .