장음표시 사용
31쪽
Clementi Alexandrino fragmentum fortasse de Republicα
Lacedaemoniorum depromptum debemus: idem una cum Galeno et Tertulliano notam illam sententiam de animae sede adlegat. Quomodo Athenaeus in Critiam animatus sit ex eo loco apparet ubi ὁ κρατιστος Κριτιας laudatur: neque per ironiam ita dicitur ut in dialogis saepenumero fit; nam in antecedentibus epitheta aliorum poetarum nominibus saepius adjunguntur, uti μογαλοψ ωνότατος Itνδαρος, ὁ χαρίεις 'Αριστο γάνης ὁ σοψ ος 'Aνακρεων. IIuic uni octo fragmenta debemus, ex carminibus scriptisque politicis petita: eliano autem omiti notioraefuisse videntur huc enim fragmenta in Variis Historiis servata pertinent. Denique hilostratus Critiae ingenium et genus scribondi in Vitis Sophistarum ' describit. Non adeo credulus Suin, ut Somniem, auctorem uuuinquemque qui Critiae mentionem fecerit idcirco ejus opera inspexisse. Ceterum ex tot testimoniis elucet viros permultos ab Herodis usque ad litiostrati aetatem et maxime sophistas illos quos Atticistas nuncupare solemus Critiae per assidue perlegiSSe. Unus Alexander ille Aphrodisiensis in hac re ab aequalibus dissensit. Etenim in Commentario ad Aristotelem docuit Critiam tyrannum nihil nisi πολιτεια εμμετρου OnSCri PSiSSe, ceteraque quae Critiae feruntur opera alteri cuidam Critiae adjudicavit quam opinionem Philoponus et Simplicius nobis tradiderunt.' Sed cum hanc distinctionem contra ceterorum
testium consensum comprobare non liceat, facere non OSSum
quin suspicer Alexandrum ratum philosophiae studium a tyranni ingeni prorsus alienum esse ideoque Critiae scripta sophistae
ignoto mera ex conjectura adScripSiSSe.
Diu post litiostrati aetatem Critiae opera in honore manserunt, neque ante initium medii aevi ex hominum memoria excidere. Sextus Empiricus versus quadraginta e Sisyphoservat, fabulam tamen Euripidi falso attribuit: Libanius iragmentum e Republica Lacedaemoniorum affert: Mallius Τheodorus Critiae sententiam de origine hexametri adlegat: ' Macrobius sententiam illan de animae sede respicit: Stobaeus praeter
32쪽
penta 1etrum unum iambos nonnullos incertis ex fabulis in Florilegium recepit: Philoponus summam disputationis de anima in Commentaria transtulit: scholiastes quoque in Euripidis Hippolytum pauca e Critia affert Ultima vestigia apud Eustathium et Maximum Planudum reperiuntur. Qua fortuna
Critiae scripta postea usa sint prorsus incertum St. Ex his testimoniis apparot Critiam quinque saltem Opera proSaoratione conscripsisse, quibus fortasse commentatio peculiaris de anima acceSSit.
Atque quo magis dolendum est quod hi libri usque ad fragmenta perexigua perierunt, eo diligentius reliquias perscrutari debemus, ne aliquid nos fugiat, quod vel ipsius Critiae ingenium vel litterarum Atticarum his horiam illustrare possit. Sed non ante scripta recte judicare poterimus quam pauca de ipsius scriptoris ingenio studiisque quibus eruditu est cognoverimus.
33쪽
CAΡ. II. 1. Jiidiciis satis certis conficitur Critiam circa annum 455 54
ante Christum natum in lucem editum esse. Originem a
Dropida illo Solonis familiari et cognato, duxit, qui sibi in
republica gerenda magnam pepererat famam. Rusdem filius Critias flavus adeo a patris virtute declinabat, ut Solo quamvis Dropidae familiam celebrare solitus mores hujus juvenis verSibus publici juris factis castigaret. Quibus nisus Cleophon totam gentem libidinis insimulavit neque sine juris specie,
traditur enim Critiam quendam ab Anacreonte amatum SSe.
Familia cum Anacreontis tum aliorum poetarum laudibus floruit, fasti contra usque ad Critiae tyranni aetatem de Dropidae gente silent. Unde colligere lice Critiae majores, mollibus Bacchi et Venoris gaudiis enervatos, a publicis honoribus aversos vitam luxu et voluptate consumpsisse. Quibus vitiis ips Critias non prorsus carebat ut ex illo Euthydemiamore apparet ' eundem tamen ambitio honesta ad Dropidae
laudes aemulandas accendisse videtur: quapropter Otium Spernatu usque a puer se Variis studiis exercebat, pueritiamque modo egreSSus cum sophistarum tum Socratis sermones frequentare coepit.
Qua e re quaestio perdifficilis orta est. Ea enim quae de Critiae cum Socrate consuetudine accepimus maxima ex parte a latone et Xenophonte manant, qui hane rem, quamVi Sutrique satis nota esse debuerit, ita in diversum trahunt, ut aut huic aut illi fides detrectanda esse videatur. Xenophon videlicet asseverat Critiam, quaestionum a Socrate agitatarum prorSUS incuriosum, sermonibus ejus hoc tantum consilio interfuisse, ut artem disputandi exerceret, copiamque dicendi et respondendi acquireret, qua oratori Athenis opus erat. lato contra non Diodo Critiae ingenium summis laudibus effert, sed eum
34쪽
sappenumero inter Socratis comites de rebus admoduIn reconditis haud indocto disserontem inducit. Quae cum ita sint, non desunt, qui suspicati Platonem, affinitate adductum, cognato nimis favisse Xenophontem tanquam testem sincerum et de digniorem sequi malunt. Attamen multa me prohibent ne latonem hujus fraudis insimulem Constat enim ejus dialogos, quamquam in singulis
multa more poetarum ficta continent, nusquam fundamento
quodam veritatis carere neque credibile videtur eum uni Critiae partes ab ingenio prorsus alienas mandasse. Deinde qui credat Platonem, qui aeque a Xenophon Socratis amator fuit, magistri memoriam tanta levitate projecisse ut, quasi Anyto Polycratique suffragatus, hominem nequissimum, omni philosophia studio destitutum in numeruin Socratis familiarium redegerit. Nota illa descriptio, a Proculo servata, Platonis testimonium confirmat, cui Aristotelis et ceterorum loci accedunt, ex quibus apparsit Critiam in libris scribendis philosophorum doctrinae non oblitum esse.εCeteroquin Xenophontis auctoritas eis quoque minuitur, quae nostris temporibus de Memorabilium origine cognovimus. Etenim hic liber calumniis provocatus quas Polycrates Socratis memoriae adhibuit, eandem fere materiam ac Polycratis oratio tractavit Xenophon igitur cum quasi intra fines ab adversario praescriptos versaretur, nihil de Critia commemorare debuit nisi ea quae aliquid ad Polycratis crini in refutanda praeberent.
Atque re vera opprobria illa quibus Critiae et Alcibiadis memoria in Memorabilibus operitur, non ab ipso enophonte Sed magis a Polycrate Orta esse videntur. Nam e Libanii Apologia satis elucet rhetorem Critiae sit Alcibiadis vitiis Virtute eorum OppOSuisse, qui, nullius philosophi doctrina insecti, optime de patria meriti essent, Socratique discipulorum Scelera, tanquam maturos doctrinae fructus objecisse. Itaque
35쪽
adversari haec urgente Xenophon eo confugit ut negaret Critiam et Alcibiadem Socratis discipulos unquam fuisse qua in re causidici callidi munere iunctus, s dem projecit, quam testis sincerus habet. Idem propterea in suspicionem cadit quod semper de Critia et Alcibiade conjunctim disputas, scriptorumque, quae illius ingenium ab hujus aperte distinguunt, nusquam mentionem facit. Quae cum ita sint mihi persuasissimum est Platonem in omnibus quae ad Socratem et Critiam pertinent, testem Xenophonte multo locupletiorem esse. Quibus cognitis ejus testimonium paullo accuratius inspiciamus. raeter Myriam, qui omnium sere consensu latoni abjudicatur, quattuor exstant dialogi in quibus Critias nobis
occurrit-Charmides, Protagoras, imaeus, Critias. Non nescio Charmidam quoque impugnatam esse eis tamen assentior quibus placet hunc dialogum genuinum esse. Neque e Pimae neque e Criti colligere possumus quo tempore et qua ratione Critias Socratis disciplina usus sit, sed e Charmidae prooemio, ubi Socrates olidae modo reversus ab amicis excipitur, elueet
Ρlatoni in hoc dialogo conscribtindo sempus gliscentis belli
Peloponnesiaci obversatum esse Protagoras quoque eodem spectat, qui dialogus, quamvis versus nonnullos e herecratis
fabula, postea docta petito contineat, in universum idem fere tempus respicit a Charmides' artes autem quibus Critias in his dialogis fungitur, non adulescenti conveniunt, Sed magis viro jamdudum philosophorum disceptationibus interesse solito. Videlicet ηλικια et πιριελεια in Charmida laudantur, meminitque ipse Charmides, id temporis ριειράκιον, se puerum Critiae et Socrates colloquia audivisse. Simili modo Critias in Protastora sibi quasi sermonis arbitri munus arrogat, efficitque ut Socrates et rotagoras disputationem abruptam redintegrent. Unde perspicuum est latonem Critiae cum Socrate consuetudinem usque in decennium ante bellum Peloponnesiacum referre. Multum tamen abest ut Plato Critiam inter eos recenSeat, qui Socratis praeceptis semper sint obsequuti. Etenim in
36쪽
atque curn rodico illo conlponitur: idem in Protagora AlcibiadeIn reprehendit, quod Socrati nimis favea in Timaeo
aeque ae inlaeus et Hermocrates a Socrate Sejungitur. Nusquam, ut Verbo dicam, apud Platonem sententias vere Socraticas
profitρtur. Quae cum ita sint non sine ure negat Xenophon Critiam eadem ratione a Chaerophontem Socratis discipulum sitisse. Nec ambitio illa, a Xenophonte notata, quae Ostea tam dire exarsit, a Platone praeteritur nati ardori, quo placita sua in Charmida defendit summa honoris cupido subest.' Itaque apparet Critiam per primam juVentutis stationem in intima Socratis amiliaritato versatum, etsi nunquam in verba Diagistri juratum ejus disciplina summa diligentia usum esse: quo tempore nee magiSter ne discipulus tristem consuetudinis finem praevidit. Nam ipso enophonte teste vitia, quae Critiae famam inquinaverunt, Socratis auctoritate et exemplo refrenata tunc temporis latebant. Eis minime assentior quibus placet narrationem illam de Socrate a tyrannis prohibito, quominus cum adulescentibus colloqueretur, documentum peculiar Critiae pravitatis praebere. Nam etiamsi in rolini sententiam non descendimus, Duemmter Vix contradici potest, contendenti,
haec Omnia, quamvis a Xenophonte Seri narrata re vera cum
a tyrannis tum a Socrate maxima ex parte per ironiam dicta esse. Quod si Critia Socratem odisset, nullo modo fieri potuisset, ut hic per totum tyrannorum regimen incolumis Athenis moraretur neque opinor, mirum est, si tyranni audaces illos sermones de populi pastoribus non toleraverunt. Praeterea,
37쪽
colloquium inter Socratem et tyrannorum principe maxima ex parte non a Critia sed a Chariclo sustinetur, ita ut, si e re tam levi aliquid colligere liceat, non minore probabilitate dicere possimus, Critiam pudore quodam affectum, loquentis munus
Ceterum nunc quaerendum est quo consilio Critias operam tantam philosophiae studio dederit. Temperantiae laudes, quibus Opera ejus abundant, Satis Ostendunt, eum magistri indolem valde admiratum esse. Silentio tamen latonis senophontis judicium confirmatur, qui negat Critiam severo Socratis Imores, sibi imitandos umquam proposuisse. Quae in Charmida disputat sophistarum labe infecta sunt, neque perspexisse Videtur, quanto Socrates illis sapientiae professoribus praestiterit. Itaque concedendum est eum magis propter dialecticae novitatem quam virtutis discendae causa se Socrati applicuisse Xenophonti tamen non idcirco assentiri debemus contendenti,
Critiam inde ab initio nihil nisi publicos honores eloquentia
captandos sibi proposuisse Potius est statuendum Critiam hac re a Socraticis ceteris distinctum esse, quod ille operam, quam hi philosophiae uni dediderunt, inter multa et varia studia musicam, Oesim, rhetoricam, philologiam-divisit. Lalliori sententia Socrates odium in popularem reipublicae formam Critiae impertiit: quod ne negare nec affirmare ausim, cum Soeratis discipuli alii aliter de republica judicaverint. Nonnulli enim, ut Chaerephon, a popularium partibus Stetere. Quo modo finis Critiae et Socratis familiaritati factus sit, ne uno quidem verbo a Platone indicatur, neque satis inter se consistunt quae Xenophon de hac re tradit. Primum enim legimus Critiam continuo a Socratis societate ad rempublicam gerendam
transiisse. Itaque cum ad rempublicam non ante annum 415 accessisse Videatur, eo ducimur ut statuamus, Critiam usque ad
hoc tempus apud Socratem mansisse. Sed paullo infra traditur finem non longo intervallo a Critiae exilio disjunctum esse, ita ut terminus paucis annis prorogetur. Quibus illud parum congruit, quod Critiae mores, dum Socratis fuit discipulus, honesti fuerunt. Nam ex Dioclidis dolatione elucet Critiam amantae annum 41, participum Alcibiadis impietatis fuisse.
38쪽
Denique narratur Critiam, propter Euthydeini amorem a Socrate merito castigatum magistro inimicum factum esse. Quod cum antecedentibus nullo modo conjungi potest; quapropter Krolinius non sine uris specie statuit hane saltem arationeni interpolatam SSe. Id profecto perspicuum est nihil certi ex indiciis tam ambiguis concludi posse potius statuendum St, Critiam postquam auream illam juventutem, a Platone depictam, in intima Socratis familiaritate degit, novis studiis et negotiis paullatim irretitum, magistri sermones minore diligentia
frequentasse et tandem prorsus negleXiSSe.
I 2. Nunc ad quaestionem multo majoris momenti transire oportet, quo jure Cronius Statuerit, Critiam in Gorgia per Calliclis illius personam repraesentari. Hic enim, arbitratus Calliclem majores sustinere partes, quam quae Viro prorSuSignoto aptae Sint sibi persuasit nomen Calliclis fictum esse; idsm observavit Chaerephontem, ut in murmida ita in Gorgiα, Socratem comitari, unde conjecit Critiam quoque utriusque dialogi participem esse debere. Itaque cum Callicles eodem fere modo sermoni se immisceat, quo Critias in Charmida, sententiasque simili ardore et vehementia defendat, Cronius eo usque pervenit, ut putaret Calliclem non alium quam Critiam repraesentare. Quam ut stabiliat opinionem, indiciis non a Platone modo sed etiam a Xenophonte petitis, evincere studet, Calliclis indolem
cum Critiae congruere. Denique, cum ratio reddenda Sit, cur Plato ejusmodi artificio usus sit, respondet, eum non pietati Obsequutum esse, qua ui ipse in cognatum coluerit, sed magis Verecundiae cuidam eine seqvisse Sehie lichheit-quae philosophum vetuerit, memoriam Viri nuper mortui Vexare, personaeque,
ad vitia civilia castiganda inductae, ejusdem hominis nomen indere, cujus ingenium cum in Charmida, tum in ceteris dialogis non sitie laude depingitur. Quid haec verecundia sibi velit nescio. Nulla enim verecundia Polycrati et Xenophonti persuasit ut Critiae memoriae parcerent; neque apparet cur lato plus verecundiae attribuerit quam pietati. Ceteroquin propterea in limine haereo, quod ne unum quidem dialogum habemus, ubi constat latonem
ad ejusmodi fictionem confugisse. Exceptis enim eis, qui uti
39쪽
Eleata in Sophista et Politie Atheniensisque in Leptibus sine
nomine loquuntur, personae dialogorum semper nomina ferunto historia quae aperte petita sunt vel possunt petita esse: neque opinor, lato adeo SenSu carebat ut inter nomina vera
fictum subito interjiceret. Quod si hoc uno dialogo fecisset, vix fieri potuisset, ut res tam digna commemoratione Ommentatores Omnes fugeret. Denique nihil in Gorgia reperire potui, quod Calliclem a ceteris latonis personis ita distinguat.
Ρagus enim unde ortus est-Acharnae-adlegatur amici nominatim recensentur ut verbo dicam, omnia indicia habet, quibus civis Atheniensis, latonis aequalibus Satis notus, agnoscendus sit.
Minime in eo offendere debemus quod uno tantum libro Calliclis
mentio fit. Num nobis juvenum Omnium nomina nota Sunt, qui Gorgiam et Socratem umquam audiverunt Nonne fieri potest, ut permulti, cum in ceteris proeliis tum in clade Sicula interempti ex hominum memoria exciderintl Neque re vera, viro insigni opus est ad Calliclis partes sustinendas. Nam in eis, quae cum Socrate de virtute civili disputat, non unus tantum homo, sed magis totum genus moderatorum reipublicae Atheniensium castigatur: quapropter Calliclis ossicium homini mediocri
rectissime mandatur, quo mens lectoris ab ipso laudatore in viros quos laudat convertatur. Quae cum ita sint, nihil causae habemus cur suspicemur Calliclem fietam esse personam neque noVis argumentis opus est, ad Berghi conjecturam a Duemmiero
comprobatam refellendam, quae Chariclem sub Calliclis persona agnosci jubet. Attamen etiamsi Cronium hucusque sequi Volumus, multa
tamen nos deterrent, ne credamus Calliclem Critiam alterum fuisse. Etenim cum ex antecedentibus tum e loco, ubi Socrates fatum suum praedicit, apparet oryiae cardinem uantum ad Calliclem pertinet-in vitiis popularium castigandis Versari, ita ut Callicles Socratis accusatorum causam agat. Sed quomodo, quaeso, Plato has partes Critiae mandare potuerit, qui
democratiam funditus delevit, popularibusque, qui mortis Socratis auctores fuerunt, odiosissimus fuit. Deinde Callicles licet legem νομος a natura φυσις sejungat, tyrannicamque illani
40쪽
sententia In profiteatur validioros semper jus habere imperandisiis qui sunt imbecilliores' ea reipublicae sorma contentus, quae Periclis aetate obtinuit hujus vestigiis ingredi cupit. Qua in re discrepantia inter Critiam et Calliclem iterum patet. Illo enim in Sisyphi fragmento, a Sexto Empirico servato, delegis origine agit, confessusque homines olim sine lege vixisse, huic conditioni adeo non invidet, ut eum divinum Uucupet, qui leges et religionem ad hominum vitia coercenda invenerit. Denique quis credat, Critiam, qui Lacedaemoniis aperte favit, eorumque mores et instituta cum carminibus tum opusculo peculiari celebravit illud Calliclis των ab τα κατεα- γοτων ' de Lacedaemoniis usurpaturum fuisse.
Quos scrupulos ea non tollunt quae Cronius de Charmidae et Gorgiae similitudine adfert. Nam quod ad rationem attinet, qua in Charmid Critias in Gorgia Callicles sermonem suscipit, hoc non loquentibus sed Diagis ipsi latoni tribuendum est, qui Socratis adversarios ejusmodi vehementiae insimulare solet. Cujus rei exempliam manifestissimum in Republiea exstat, ubi illa vehementiae descriptio, quam Cronius in Charmida notat, ad verbum lare in Thrasymachi personam transfertur. Deinde si singula paullo accuratius inspicimus multa reperimus quae Critiam a Callicle aperte distinguunt Callicles enim, quamvis Socrati non inimicus, non inter ejus familiares quaerendus est Socraticam rationem philosophandi prorsus despicit, ejusque