Ἰωάννης ὁ Βέκκος ... ὁ Λατινόφρων

31쪽

σχίσμα παρεισφθαρθὸν οὐχι εξ ευλογων αιτίων καὶ λόγων εκκλησιαστι- ῶν, ἀλλ' ἐκ σατανικῆς μόνον επηρείας, ἐκ πεισμονῆς, εξ ἐχθρας, και

ψευδῶς ἐφευρημένων λόγων.

Καὶ ὁ μὲν αὐro κράτωρ Μιχαὴλ ὁπως ἀνακόψν δεινούς πολέμους ὰαι τον φοβερὸν ἐκ τῆς Δύσεωs κίνδυνον ἀποτρέψy, ἐπεζήτει τῆν ενωσιν των ἐκκλησιῶν ἄς πολιτικὴν εἰρήνην, ἐξεπροσώπει ἄρα τὴν πολι ικὴν ἀποψιν τῆς ενώσεως, ὁ δὸ Βεκκos ἐπὶ θεολογικῆς βάσεωε ἐξετάζων τὸ ζήτημα τοP χωρισμοῖ καὶ θεολογικῶς ὁποστηρίζων ως προελθόντα te λέ. ρεων καὶ οὐχι ἐξ ἐννοιῶν, ἐπεδίωκε τὴν ενωσιν, καb ἀντεπροσμευε ἀραρὴν θεολογικὴν ἄποψιν αυτῆς

'o Νικηφόρος Βλεμμύδης lὶ διδάξατ τὴν δι υιοῖ ἐκπόρευσινῶς ορθὴν και επὶ τῆ ορθῆ ταύτη εννοίφ συνιστῶν τὴν εἰρήνην At δυνατὴν έποιήσατο ἔν βῆμα προς τὰ πρόσω. 'Aλλ' ὁ Βεκκος και πέραν τῆς διδασκαλίας τοῖ Βλεμμώδου προχωρήσας τὴν nisi, ἐπὶ τῆ βάσει τῆς πατερικῆς διδασκαλίας συστήσας - ἐναλλασομένην διὰ τῆς ἐκ, καὶ επομένως παραδεξάμενος τὴν γνώμην τῶν Ἱταλῶν As ευσεβῆ καὶ ὐγιὰ μόνον κατ'

ηχον Οὐχι δὲ και επὶ εννοὴ παραλλάττουσαν, αντὶ νὰ προαγάγη τὴν ενωσιν καὶ βοηθήσp Οὐrω καὶ τον αὐτοκράτορα εις τὸ ἐνωτικὸν αυτοῖσχέδιον, ἐδυσχέρανε 2ὶ ταυτην διὰ τῆς ε ξογκώσεως τῆς αντιπάλου μερίδος, προς δεν προσετέθη καὶ ἡ μερὶς τῶν εἰρηνευόντων, Κατὰ τους χρόνους τούroυς εν τῆ ελληνικῆ εκκλησία τρεις διοκρίνοντο μερίδες δε φατρίαι, As προς τὸ ζήτημα τῆς ενώσεως. Τὴν μεν πρώrην απετέλουν οἱ σχιζόμενοι, οἴεινες αντίπωλωι τοῦ δόγματι τῶ βασιλικῶ. ῆθελον τὴν ει σιν επὶ τῆ παραδοχὴ υπὸ τῆς ρωμαῖκῆς εκκλησίας τῆς πίστεως, ὁτι τὸ πνεῖμα μόνον ἐκ τοῖ πατρὸς εκπορεύεται, τὴν δευτλραν τὴν κατ' ἄντικρυς γῆ πρώτη ἱσταμένην ἀπετέλoiν οἱ ψιλοι- via. σεως. ἐπὶ τῆ παραδοχὴ τῆς λατινικῆς γνώμης Ae υγιαινούσης καὶ μηδόλως σφαλλομενης, καὶ τὴν τρίρην τὴν μεσαίαν μερίδα απετέλουν οἱ παρὰ τε Παχυμέρει 2ιν avg6ovτεε καλούμενοι 3ὶ. H μεσαία σύ in καὶ μεγάλη φατρία, υπὸ τὴν αρχηγίαν τοῖMηrροπολίτου 'Rφέσου, αἰ hvgustu, οὐχι ὁμως επὶ τῆ βάσει τῶν γραφῶν, αλλὰ μόνον επὶ πολιτικῶν λόγων κινουμένη, καὶ εις μείζονα αγαθὰ

32쪽

θεολογικὸν σφάλμα τos Βεκκου συνίσταται πρωτον μεν, orι τὴν γνώI των ρωμαίων περὶ τῆς εκ τοῖ υἱου ἐκπορεύσεως τοῖ ἀγίου πραμα q

κνυε At στηριζομενην μι των φωνῶν και ρήσεων των μεγάλων πατερων χωρὶς νως καινὰ παράλληλίση avras τὰς δῆθεν ἄνακριβεῖς καί πω erεροδόξως ηχούσας ἐκφράσειs των ιδίων, τὰς προερχομενας ἐξ ελλειψεως ἀκριβεστάτων πων, o υς ὁ μετὰ ταυτα χρόνος καθώρισε ἐν τῆ θεολογικη γλώσση, προς ετερας ἀλληλενδoroυς καὶ ἀλληλοπλόκους ρήσεις, ἐξ ον ἡ Ορθόδοξος αύrῶν γνώμη ἀναδυεται καὶ ἐκλάμπει αἱρουμ -

το υπο νων Λατίνων εν του συμβόλου τῆς Nικαιας καὶ Κωνσταντινουπο

33쪽

ται ἐγκεκλεισμένη μετὰ πλήρους σαφηνειας ἐν is Διαθήκη αυros η συνέταξεν, οὐχὶ ώς ἄλλοι τινές, ο&ν ὁ Μιχ. ὁ Ψελλός, ὁ μοράτια καὶ Σωτηριχος προς ἄρνησιν τῆς γνώμης αυτῶν και διδασκαλια 4ὶ,

αυros ηπιμένει εις την ἐσχηματισμένην αὐτοῖ γνώμην, καίτοι αυrη ἐχα. μακτηρισθη ῶς ἔγκλημα. δι' ὁπερ και τοῖ πατριαρχικοῖ θρόνου καθν-

ρέθη καὶ εἰς φυλακὴν ἐβλήθη. N γνώμη ουrη εῖναι δε ἀκόλουθοι lin

οβσεβήματα.

34쪽

Υrro των ἄκολούθων σκέψεων κινούμενος, ὁτι σῶφρόν ἐστι τὰ 'ἐρι Θεοῖ μη κινῆσαι και ὁτι κάλλιον ἐν σιωπ3 τιμαν τον Θεὸν δε λόγοις σννιστὰν και δεικνῶναι, ἔδει να μη παρασαλεύση τα ὁπὁ συνόδων και

ξον φρόνημα τοὐ Βλεμ δου επιμαρτυρεῖ αι, εἶναι τα δύο συγγράμματα, τὸ μεν ἔν προς τον αρχιεπίσκοπον Bγυλγαρίας Ἱάκωβον καὶ τὰ ἐτερον προς τον βασιλέα Κωνσταντινουπόλεως Θεδδωρον τον Λάσκαριν-

ὁ λογογραφῶν κρυφίως, ῶς ὁ Γρηγορῆς περὶ τούro υ ἱστορεῖ, οὐχὶ βεβαίωs φοβούμενοs τὴν δημοσιότητα ῶς λίαν ὀρθῶς παρατηρεῖ ὁ ΗΘisen

- - σ

36쪽

, Mi

ὁστις Ουδόλωs λυμαίνειται την ευ σέβειαν εἰς διαφοραν Ομως πιστεως τα

καὶ συγχρόνους αυrῶ, ἀλλα καὶ πρὸς ὀψιγόνους καὶ μέλλοντας, οπ- ἄρη πῆσαν ὐποψίαν ἀθετμε- των ὀρθοδόξων ηθών καὶ δογματα, ποιούμενος ἔκκλησιν εἰς τὸ εὐθύ συνειδὸs καὶ τὴν ἀρρεπῆ αυrων

νον, γνωρίζει αὐτοῖς καὶ βεβαιοῖ, ὁτι παν ὁ,τι παρ' αὐro υ διενοήθη ραψελαλήθ' και επράχθη και ἐγράφη, τοῖro σκοπεῖ την σύστασιν της eιρή

τῆς εν τῶ συμβόλω προσθῆκης καὶ εκ τοῖ υιγῖ οὐχὶ δύο ἀρχὰς καὶ δυοαιrια φρονοῖνιας, ἀλλα μίαν Ac καὶ οἱ γραικοί. ἄρα ἡ των ρωμαίων ἐκκλησία διδάσκουσα quov με v uehu ἐκ uod rixusetis etsi ni rivacinae καὶ ἐκ τod uolad 1) εν τοις ὁμοις τῆς εὐσεβείας ἀσαλεύrως και ἀπαρατρέπrως μεμενηκεν, ἀφ' οδ καὶ 4 διδασκαλία αὐrη εκ τῶν διδαγμάτων των σοφῶν και μεγάλων πατέρων καὶ διδασκάλων ἐξάγεται 2). 'Οθεν υπάρχει μόνον διαφορὰ εκφράσεων οὐχὶ δι' εννοιῶν. Διὸ τὰς εν λέξεσι διαφορὰς παρορῶντες. καὶ μὴ διὰ λεξείδια φιλονεικοὐντες, μὰ - λον δὸ νῆ ἐννο ig τῶν Οὐrω εὐσεβῶς ὁρμηνευόνrων τὰς λέξεις προσέχον- τὸς, τὴν ειρήνην μετ' αυτῶν νὰ φυλάσσωμεν, o πως περὶ τούio υ ὁ M. 'A-εανάσιος συμβουλεύει 3ὶ, διόrι μόνον τὸ ἀσεβεῖν εἶναι ἀπηγορευμένον, ὁσιον δὲ ro ευσεβές, καὶ ἄν τις ακόμη χρῆrαι λέξεσι ξενιζούσαις μέν, δι' αὐrῶν Ομως εὐσεβὲς φρόνημα προτιθέμενος νά φανερωσο, ῶς κοὶ o Γρηγόριος ὁ Θεολόγo q) καrακρίνει το εμικνολογεοσθαι πενὶ et ovέχου καὶ uis YDάμματα καὶ ὁ δ γμαακώrαrος Μάξιμος, ἰσχυρi εro ι

37쪽

ταυτοσημων των ρημάτων τούτων, δύο αιτια τοῖ πνεύματος αναφαίνονται.

Ἐκ τῆς εκκλησιαστικῆς ἱστορίας τοῖ ἐννάτου αἰῶνος εἶναι γνωστον, ὁrι ὁ Φώrιος ὁ πολυμαθέστερος καὶ ὁ πνευματικῶς σημαντικώτερος των Βυζανrινῶν, συνέλαβε ro σχέδιον τῆς απὸ τῆς Ρωμαῖκῆς εκκλησίας ανεξαρτησίας τῆς ανατολικῆς. Καὶ ε τερικὴν μὲν αφορμὴν προς φιλονεικίαν μετὰ τῆς Δύσεως εδωκαν τὰ του Φωτίου Aς παρ' αυroῖ τὸν Xριστιανισμὸν δεχθέντα, νεοφώτιστα τέκνα, οἱ βούλγαροι, προς Οἴς ἀπεστάλησαν παρὰ του Πάπα Nικολάου Ι ἱεραπόστολοι πρὐς διδασκαλίαν

i καὶ υπαγωγὴν αυrῶν υπὸ τὴν Δυτικὴν ἐκκλησίαν. G Φώτιος ἀναλαβὼν

ζ τον κατὰ τῆς Ρώρης αγῶνα, καθ' ὁν ήδη προηγουμένως διὰ τῆς μὴ υπὸ

38쪽

κατηγο-ηρίω κατὰ --867 κατὰ πάση τῆς Δύσεως θέτει, οὐ μόνον τὸν ἄνω μνησθέντα ἐξωτερικὸν λόγον, ἀλλα τὸν θεολογιῶν Ag βάσιν, δηλ. ἐν τῆ πρὸς τοὐς πατριάρχας τῆς ἀνατολῆς ἀπευθυνομένη ἐγκυκλίω αυ ros ἐπισro f. 'Κναύrῆ εν ἀρχθμὸν ἐνανrίον των συνηθειων της Δυrι. κῆς ἐκκλησίας παραπονουμενος, ἐν τελει ἐλέγχει αὐrὴν ἐπὶ τη ἐν ρειν τῆ υπὸ των συνόδων των οἰκουμενικῶν κοθορxζομέ P . κοθολικὴ . π '

προσθήKη, δε δι' ἀφαιρέσεως λέξεων, ἀφ' Οἴ ἡ εὐσέβεια οὐχὶ εἰς λα

εἶναι γνωστόν, ὁτι Οι πατέρες εκ του συμβόλου τῆς Νικαίας, τινάς μεν λέξεις προσέθηκαν, ἄλλας δἐ αφήρεσαν, ωστε εὰν οι 'Irαλοὶ ἔνεκα τῆς προσθήκης καὶ ἐκ et Od ucon κρίνωνrαι επιτιμίων αξιοι, τότε και οἱ τὰ ἐπιτίμια ταῖτα ἀποφασίσαντεςντων αυrῶν επιτιμίων αξιοι κριθήσονται. Ωσrε και Οἱ Ἱrαλοὶ διὰ τῆς προσθήκης μη λυμαίνοντες την ευ σέβειαν δεν πρέπει νὰ κριθῶσιν αξιοι τοῖ σχίσματος, ἀφ' οὐ και οἱ πατέρες βεβαίως αφήρεσαν μόνον τὰς λυμαινούσας την ευσέβειαν φράσεις και λέαξεις. Καὶ εὰν οἱ Ρωμαῖοι διὰ τῆς υστερον ὁπ' αυτων παρεισαχθείσης προσθήκης και εκ τοῖ υιοῖ παρευαγγελισμὸν εἰσάγοντες, κατά τινα ρῆσιν τοῖ Ἀποστόλου Παύλου, κρίνωνται αναθέματος ἄξιοι, ὁθεν και αἱ σύνοδοι αἱ διδάξασαι δόγματα μη διδασκόμενα ὐπὸ τοῖἀποστόλου Παύλου ως π. χ. το δόγμα ΘεοτικDε, διὰ παρευαγγελισμὸν και αυrαι κατακρίνονται, Ἀλλα δἐν ῆro δυνατὸν οἱ μεγάλοι εκεῖνοι πα.

τέρες νὰ διδάξωσί τι, ὁπερ ἀσύμφωνον τῆ διδασκαλία τοὐ Σωτῆρος ην.

Κὰν λοιπbν ὁ Xριστὸς ἐδίδαξε, ὁτι τὸ πνεῖμα εκπορεύεται ἐκ μόνου τοὐπατρός, δεν ἐθεώρησαν οἱ πατέρες ως ἀθέτησιν τῆς διδασκαλίας αυroῖ, ὁτι τοῖro και ἐκτου υἱοῖ συγχρόνως εκπορεύεται. Καὶ ευκόλως τις ἐννοεῖ πόσον επιζήμιος εἶναι διὰ την καθόλου

πίστιν δε διὰ τῆς τοιαύτης γνώμης εἰσαγωμένη ἐλευθερία, τις πάντως

σημαίνει ανατροπὴν τῆς ορθῆς πίστεως καὶ ἄρσιν τοῖ σκοποῖ των συι δων' διὰ των ἐν αὐrαῖς δεδογματισμένων, τεθεισων των βασεων, εφ ὼν

39쪽

λωσιν αποπειρῶν σημαντικη εἶναι και η κατὰ το ε ros 1112 ἐπι βασιλεως Ἀλεξίου του Κομνηνου ἐπιχειρηθεῖσα. Us ανrιπρόσωπος τότε της Ρωμαῖκης εκκλησίας υπὸ του Πάπα Πασχάλη νου II ἀπεστάλη εἰς ro Bυ ζάντιον ὁ αρχιεπίσκοπος Mεδιολάνων Πεrρos ὁ Xρυσολανος και προς ταώπ' αὐrου λεχθέντα ἀπήντησε ὁ Φουρνῆς μετὰ ρητορικης δεινότητος καὶ φιλοσοφικης δεξιόνη ros στηριζόμενος κατὰ προτίμησιν επὶ της γνωμης καὶ διδασκαλίας Γρηγορίου του Ναζιανζηνοῖ. 'Aξιοπαρατηρητον δε εἶνα

ρησιν του Φουρνη ώς εσφαλμένην, Παρόμοιον τινὰ συλλογισμὸν του Φωrίου ἀνασκευάσας τὸ πριν Lanamer ῆ 44ὶ καὶ τοῖτον τοῖ Φουρνη ἀναιρῶν νυν ἰσχυρίζεrαι, ὁrι κοινὰ τοῖς τρισὶ προσώποις ὐπάρχουσι ἰδιώ

Διο και συμπεραίνει ὁ Βεκκος. - orι τὴ πνεῖμα λεγόμενον. πνεῖμαυιον, σημαινει, orι τὸ πνευμα τδ εἶναι καὶ την υπαρξιν αυτοῖ εκ τοῖ

πεπλασμενην καί παίγνια παιζόντων καὶ ἔχι σπουδαιολογήματα σπου-

40쪽

'Ο Μεθώνης ἐρειδόμενος ἐπὶ τη ρήσει τοῖ Διονυσιου του Aρειο-παγήτου διατείνεται ὁτι vo πνευμα οὐ δύναται καὶ ἐκ του υἱου εἶναι ἀδιατο μηδὸ βλαστον ἐκ βλαστου ου δύνασθαι n. Ἀναλήθη ἀποδείκνυσι τον συλλογισμον τουτον ὁ Βέκκος, διότι ἐὰν ὁ Διονύσιος τὰν υἱὸν καὶ τὸ πνεῖμα Aνόμασε βλαστούς. ηθελε δια

Οὐχι διηρημένως, ἀλλὰ ἁπλῶς μόνον παριστῶν τὴν ἔννοιαν του αιτιατ υ, ω καὶ Ανόμασε τον πατέρα πηγαίαν αἰτίαν. ούω δὲ δυναμεθα τον υιο Σκαὶ τὸ πνευμα νὰ καλέσωμεν διδύμους ποταμούς, θεοψυτους βλαστους t

πδν ὐπόψ ιδ,ri ὁ Γρηγόριος ὁ Νύσσης ἐμφαίνων τὰ αἰτιατα και προs αδληλα καὶ πρὸς τὸ αἶrιον, τὸν μὲν υἱὸν προσεχῶς ἐκ του ποωτον, to πνεῖμα διὰ του προσεχοῦς ἐκ του πρώτου καὶ λαλβάνων υn' οψει, oro ollδεὶς τῶν πατέρων εἴρηκε, τὸ πνευμα ἀμέσως εκ του πατρός, eκe νος κρο ανάγκην θὰ ειπη τὸ πνευμα καὶ ἐκ του υἱου καὶ την αιrίαν τω πα

αντιπάλοις, λέγει ὁ Βεκκος, την νίκην παρέχει, ἰσχυριζομενος uti rivanimae uti εἶvaee καὶ ἐκεὀ0av ἐκπονε δαηαι 2 διότι διὰ της mσαγωγῆς μαρrυριῶν Μ. Βασιλίου καὶ Γρηγορίου Θεολόγου καὶ

di ἐκπορευόμενον, ου ὁ Βέκκος ἀπέδειξεν, ὁρι δόκιμοι θεολόγοι γανοῖσιτὸ πνεῖμα Aς εκ τοῖ υιοῖ προῖόν. Τουτο ὁμως ἐπειδὴ καὶ ἀ-

σεδειξεν ἀποφεύγων τὰς πολλυλογίας, επικαλειται την προσοχὴν - γοατων καὶ αναγνωσrῶν αυrοῖ επὶ τῆς ἐθao κακίας, δι ἶς ὁ Θεο- ακτος συγκαλύπτει τῆν αλήθειαν Rν τέλει αντιθετως προς πάντας τοῖς πρωταιτίους τοῖ σχίσματος, 'λεμιους τῆς τῶν εκκλησιῶν καταλλαγῆς, οἶτινες, ἄσπερ τι πρω-