Marci Velseri Rerum Boicarum libri quinque. Historiam a gentis origine, ad Carolum M. complexi

121쪽

conuenit

rest gentis, teneri querebantur,postea se esse cogniturum ostendit. Victo itaque ad Zelam Pharnace,

Cie Phil x. e remissi sui domum auxiliis, minorem Armeniam menti beta Alex. Deiotaro ablatam, AriobarZani dedit, Trocmorum

liod ii,T . Tetrarchiam iam aliquot ab illo annis possessam, Pergameno iure cognationis adiudica-i uisse quam aru uir sed Regium tamen nomen tum ipsi reliquit,

utveram sit,cer- tum filio.

tecum c '' Cuius iacturae detrimentum, exitiabilis piope' modum quae sequuta est calamitas oblitterauit.Nepos Deiotari Castor, auum' insidiarum crimine, quas Caesari parasse diceret, in capitis periculum armcessivit: Cum Pharnacis bello Caesar in castellum L licetum venisset,& domum Deiotari hospitis Regis diuertisset, locum fuissequendam, in quo fuerintea composita quibus ipsum Deiotarus munerare constituisset, huc illum e balneo priusquam accumberet, ducere voluisse, ibi enim fuisse armatos qui eum interficerent, in eo ipso loco collocatos: Caesarem sua qua semper usus fortuna,& tunc, & repetitis postea insidijs, seruatum esse. Additae criminationes aliae, & q uo aduersarius praecipue visus considere, Regius medicus Phidippus index. Deiotarus contra, mistis Romam legatis, defendente Cicerone, oratione quae omnium manibus teritur, absolutus quidem est, sed Caesaris tamen odium & offensionem meritus, quoad hic vixit nunquam lenire potuit. Interfecto, cum legati, si Ciceroni omnia credi-

122쪽

LIRER IECv Nnvse tos credimus, vendente Antonio, decretum emissent, quo Caesar quae Deiotaro vivus abstulerat mortuus

redderet, ipse nihil eo exspectato, sua sponte, simul

atque Caesaris interitum audiuit, & suo Marte, res suas recuperauit. Tum generum Castorem, que Phia straboli,i loromatum ab amore Romanorum cognominatu,

literaque litteraria ingenij monumenta posteris re-iquisse Suidas prodidit, quod illo auctore accusatio ii. Castor. instituta, regio more ultus, nam regni arctior quam sanguinis plerumque necessitudo, una cum uxore, filia sita, interfecit: in liberos & alias crudelis, quorum cum plures haberet, & solum Deiotarum in Plutdestoicor. spem successionis aleret, reliquos filios necare sustinuit, ne uni regnum aut dubium, aut imminutum relinqueret, Gorbeium, quod genero castellum sedes, diruit, maximam etiam pagi partem vastauit. x iTAM3. Brogitarum alterum Deiotari generum, Matris D orum Pessinunti aliquando P. Clodij concessiones cerdotem, Cicero nominat, de Suo nobis praeterea cic de arasipie nihil constat. Pessinuntem vero ad Tolisto-Boios pertinuisse supra ostensum. Resumentibus ciuilia armapruto &Casso, Deiotarus ab utroque sollicitatus, cum huic negasset Dio lib. , illi in memoriam suscepti apud Caesarem patrocinii assensiis, eadem se qua prius fortuna Romanis te AHN, ANT rum rebus miscuit, Amynta scriba auxiliorum duee Dio lib. i. me misso, qui statim a Philippensi pugna ad Antonium transit; perfidiae praemium amplas post aliquot an e ... i i O nos

123쪽

strabo lib. Immo ego strabo, tam Rufi .

nos in Galatia, Pamphylia atque Lycaonia ditioncsi . Ax uises

nactus. Extincto enim Deiotaro, anno ante Christum natum trigerimo octavo, CASTOR quidain, subium an is quem nepotem ex filia paullo an te diximus, successit, credo quod Deiotarus filius prior obhsset; Castore quadriennio post AMvNTAs xx excepit, Antonij beneficio, cui pessimam Actiaco bello gratiam retulit, non exspectato proelio ad Carasarem versus. At nono principatus anno, Antipatro Derbaeo per insidias caeso, multisq; castellis captis, dum in Homonadelasses expeditionem parat, Cilicum insidijs uxoris dolo & ipse inrerceptus, fidei locties flagitiose proditae poenas luit. Cuius momte Galatia inprouinciae denique formam ab Augu-

sto Caesare redacta, primus Lollius Propraetor datus coicst,anno centesimo sexagesimo quarto posteaquam Cn. Manlius Uulso Romana eo primum arma intulit, cum Galli centum cri citer antea annos in Asiam transisscnt; quae propemodum Galatici,atque adco Tolis o-Boici in ea terrarum parte ina peris summa. Facio non inuitus, si quae patrijs Boiorum annalibus, ob ignoratas superiorum scriptorum error rerum temporumq; rationes, inconcinne&obscura, atque eo incredibiliter sunt posita, ad germanam veri speciem intcrpretatione reuocare licet, ea vero

Mesri Ande. memorant, siue Iulijsiue Augusti siue Tiberij aetate,

Rampon. Tra vi consentiunt, Armenia, cuius prouinciae nomen

124쪽

sca Boiorum historia, siue pulsos, siue sponte profectos, nam & ca fama variat, via progressos illa qua primus Boici nominis conditor, in has oras venisse, ubi gentem Duces rexerint. Hic ego, quod sociorupopulorum auxilia in Romanis castris versari solita, Tolis o-Boij reliqui lii plane Galatae, maiestate Pop. Rom. comiter conseruata fuerint sech, & in Toli- r o-Boiorum potestate Armeni minores, descendo,

ut bellorum aliquo, quae Augustus & Tiberius in Raetia Vindelicia s & Norico atque omni .lyrico . complura gessere, Tolis o-Boios Principes, addu- .ctis popularibus Galatis, mixtinas Armenis, militare potuisse, mihi patiar persuaderi. Neque disiun-

chior Armenia quam Parthia, neque Romano nomini haec illa amicior, Ornospadem tamen Parthu me. Annal

bello Delmatico Tiberium iuvisse scimus, Pann nico, frequenti resto equite eum usum Velleius scripsit,quod ad auxilia foederatorum Regum i mirum pertinet. Et inferioribus temporibus, Raetorum cohortem Analibae in Armenia stativa habuisse, in Notitia annotatum, ut idem de Armenis in Raetia credere, eo etiam manus absurdum sit. Aut his ergo caussis occasionibusq; Boamundus & Ingramus impulsi, iter ex Armenia huc tenuere, aut mihi quidem potiores praeterea nullae suppetunt. Nominum in rigo ex patrio sermone est, Boamundo ad Bogodia- toti quodammodo formam compositio. Memini a-

125쪽

vor. Aureliano, pud Vopiscum legere, Aurelianum longo post hane aetatem temporum tractu, inter auxilia habuisse cuHartomundum, Halde stem, Hildemundum dc Cariouiscum, tum Armenos sagittarios sexcentos quae mihi certa & praesens visa imago, eorum quae de Boamundo suspicionibus vestigamus & coniecturiS. Armis interhaec Borum, Tauriscorum in Norico ac colae, cum Dacis contendere,quamquam longe di siti, & medio inter utrosque nuente Danubio et sed sit odeBMe- superi leelli memoria vetustate excidit. Sub Augusti aetatem, Boiorum regnum ad C R I T A s I R v M, extrasinus. storiam scriber* Dacorum ad Boerebistam Getam recidit.Bcerebista

aduem regios animo complexus spiritus, populum, quem saecessorem ex- bellorum incommodis atque dsmcultatibus assii--si si acceperat, breui temporis spatio, prudentibus consili)s,&perpetuis militaris disciplinae exerciths, adeo erexit, ut finitimis plerisque gentibus imperio subiunistis, iam Romanis timendus, rerum suarum curam inhceret. Gnarus quantas religionis opinio Iomandes pro ad continendos animos vires haberet, Ceneum sibi

istam, pro CC praestigiatorem hominem adiunxit, qui per Aegy- ' - ptum vagatus, atque arcana sacra edoctus, secretiora cum Dijs alloquia agitare creditus, parum aberat quin Zamolxidis exemplo,pro Deo coleretur; hunc sibi eorum quae aggredi pararet auctorem famulans, tam certam suis addiderat fiduciam, ut praesenti numinum ductu omnium sibi rerum laetos felices,t .

126쪽

exitus pollicerentur. Istro imo ue traie sto, Thraciam ad Macedoniam usque & Illyricum perpopulatus, Celticas ibi gentes Thracibus & Illyrijs permistas euastauit, Boiop deTauriscosita attriuit, ut agri eorum vacui atque deserti, vicinis Illyrici populis pascendis pecoribus fuerint contributi, quae Boiorum inde deserta & solitudo, non semel a nobis

commemorata. Neque ego quidquam huius praeterea apud veteres scriptores inuenio r. nuperos scio

quodam omnia licentius, & proinde sustus tradere, quorum fidem, quod poteram, non damno, quod

debeo non sequor, confidentiam Aci temeritatem impense miror.' i. Annum Daciae expeditionis Dio Diohb sq:mini signare visus, quo loco retulit, decreto Romae facto Iulo Antonio, Q Fabio Coss. de claudendis Iani portis, pace ubique terrarum parta, Dacorum motibus esse intercessum, qui Danubium frigoro

constrictum transgressi, praedas ex Romanis prouincijs egerint, satis enim credo, victores Romano solo non abstinuisse. Fuit verg is annus ab eo quo Bois ex Italia ad Tauriscos primum venere, centesimus prope octogesimus. In IAlia tum in Germania magna calamitas, ipsem gentis iugulum aggressa petij t. Documento, imperiorum vices atque conuersiones, prouiso & constanti supremae mentis consilio, haudquaquam incertis & fortuitis occasionibus circumagi di, quippe quod, ut ijdem fere casas unius genti; ditierias pro-

127쪽

Cae lib. 2.

pagines. semel atque sterui ii nam antea quoque, Boios uno tempore Italia pulsos & in Asia victos esse se obseruauimus, simul connihlcri affigerent, tem re profecto contigisse non existimandum.L I M AMRogo D vi Regis praecipua ferebatur in Germania auctoritas, qui cum iuuenis Romae beneficijs ab Augusto astectus vixisset, dominandi artes ita imbibit, ut in patriam reuersus maximo facinori, parando regno, animum priuatusadiccerit, aderant tantae rei conandae instrumenta, genus nobile, corpus p r ualens, animus ferox, ingenium rationis capax, sumpra quam Romani ab homine Germano exspecta- rent, adeo illi conceperant, transalpes corpora narisci, quae sonum ederont, & externum aspeci Um Pr serient, hominum intus mentem non haberent.

Maroboduus cum Marcomanos sibi subiecisset, quorum 'uq antiquissima memoria,apud Caesarem est, expeditione Ariovisti Gallica, tum Luios, Zummios, Butones an Gutones, Mugilones, Sibi nos, de ex Sueuis Semnones inunc vestigia gentium deperdita, nomina aegre superant) principatum inter eas

cons ituit, non tumultuarium neque fortuitum, ne que mobilem & ex voluntate parentium constan-

rem, sed certum & stabilem, suis nixum radicibus regiumq; fastigium animo complexus, sinitimis omnibus aut bello domitis, aut conditionibus sui iuri factis, ascitis corpori custodibus, ta ceteris paenet ad Romanae maiestatis effgiem conformatis, ROM

128쪽

manos vario ingenio, ipsis illorum artibuq ita pete bat . ut cum metui propiores haberer, bello tamen non lacesseret, at si iacesseretur, superesse sibi vim aqvoluntatem resilien si declararet, legati qummittebat, interdum ut supplicem commendabant, interdum ut pro pari loquebantur, gentibus hominibusq; desciscentibus tutum apud eum erat perfugium, exercitum septuaginta millium peditum, quatuor equitum fecerat, quem assiduis aduersus finitimos bellis exercendo, maiori quam quod habebat operi praeparare videbatur. Illud altissimae prudentiae hominis memoratur consilium, cum Romanos traiecto Rheno Germaniam ex illa potissimum pamee egressos, vie is Sicambris, Vspetis, Friis, Cau- Diositas . vellchis, Cheruscis, Cattis, ad visurgim dc Albim progredi, se se niox petendum, iam imminentibus victoribus imparem, nondum confirmatis viribus animaduerteret, ne obnoxius ageret, excita Marcomanorum gente sedibus suis patrijs, eam procul a Romanis auocauit, eo potentiora arma refugiens ubi sua faceret potentissima. Placuit campos Hercynia sylva incinctos veluti arcem legere, quod inde

Germaniam a laeua& in fronte, Pannoniam ad dextram, a tergo haberet Noricos, & tamquam in omnes semper venturus, ab omnibus timeretur: nam Pannoniam traiecto Danubio etiam vexasse, Rufus indicar, qui Marcomanos tractu inter Dan ubium &Drauum pulsos prodidit Hercyniae hanc oram Bod

129쪽

Boij a Sigoveso inde tenuerant , annos plus minus sexcentos, eos Maroboduus tunc pepulit, pullis, praecipuam Marcomanis virium virtutisq; gloriam cum sede pe perit. Verum illud ad eam omnem memoriam, Boicamq; in primis historiam illustrandam, perincommode accidit, si qui antiquitus scriptores rerum

Germanicarum occasione, norum bellorum evenata studio enarranda sumpsere, eorum monumenta

dudum perijsse, reliquis, qui aut breuitate insignes,

vix hos indicio tantum iuuant, aut quorum indi' uersum tendens oratio, huc obiter, & aliud fere a gens, deflectit. Itaque, quod plerique sat e nec ne cessario, nec probabili caussa admisere, nos iudiciodi ratione iam nunc isto loco facturos opinor, ut. in eas delapsi angustias, coniecturis quadamtenus in dulgere, quam subsistere existimemus latius, ea ,dambitur opera, quando certae esse non possunt, nec e nim nomen, nec ipsius rei natura patitur, verosi mimies habeantur, & certis proximae. Atque ut ab ijs quae explorato primum constant, iterum exordiamur; Marcomani pepulere sane Boios, cuius rei fides, Taciti nixa testimonio, dubia esse non potest et excivit autem Marcomanos sedibus suis, inq; saltu osse Hercyniae loca duxit, Maroboduus, quod diser te admodum a Strabone & Velleio scrip tu me Maroboduo ergo duce Boij pulsi sunt. Iam Maroboduum, antequam regnaret, Romae cum Augusto vi-

130쪽

xisse, Strabone auctore diximus: superest, u rerum

temporumq; connexiones planissime peruerterint,

quibus visum prodere, Iulio in Gallijs agente, Boios

a Marcomanis eiect os, transs Danubium pulsol. cum Noreiam frustra oppugnassent . errore vago . tandem ad Helvetios, excidium Galliarum tunc meditantes, esse dclatos, cuius sententiae longe maximum vitium, non mediocrem reliquae historiae offundat caliginem, erroremj multiplicem post se trahat, necesse est. Nam ridenda ilia altera, non confutanda, Tarquinio Prisco Romae regnante,Boios a Marcomanis fugatos in Italiam abhsse. Nos Velleium sequuti, ostendimus, Maroboduum e peditionis consilium, metu Romanorum coepisse, qui traiecto Rheno, per mediam Germaniam vi- Ariciaarma circumferebant, Druse nimirum & Tiberio vicissim ducibus: sed Drusus post Lollianam Diolib. soauu Aui. Germaniam missus est,ca Domitio & Sci

eun is,m. pione Consulibus accidit, se ipso oc L. Quinctio Consulibus,maximis rebus gestis,fortissimis, gentibus debellatis, mortem 'bbi: Tiberius succelsordatus, proximo anno Rhenum transmisit, quem omnes Germaniae paries sic perdomuisse Velleius asse serit, ut in formam paene stipendiariae prouinciae redigeret, elogio quantumuis suppa verum, imperantis gratiainnato. Hoc itaque potissimum tempore,&postremis quidem duobus annis, quorum altero