Aaron del conte I.C. de iure legitimarum successionum nouissimo commentarius

91쪽

iorem alicui subiicere interpretationi desperam tes , saltem ipsum Iustinianum ab inhumani . iusque naturale proterentis nota defendere sat gunt, scilicet quod statutum id fuerit . ut homines metu poenarum ipsis filiis inflictarum per. territi ab hisce criminibus abstinerentur: quod , ut verum fateamur , ipse annuere non praeterit imperator in nouel. LXXIV. ' Pui semel ex odibilibus nobis , propterea prebibitis nuptiis

procedunt, neque naturales vocari , neque Partis

c anda eis Ulla elementia ess, sed sex sentis umeriam hoc patrum , υt a ἡ cant, quia nec quid. quam peccatricis concupiscentiae eorum habebunt

Dii . At Iustinianum hoc non absoluere vel in. de patet, quod tantum abest , ut, hac poenaeomminata, ab hisce flagitiis amoueantur homines, ut potius praecipiti lapsu in ea irrumis pendi iacilior detur occasio . Qui enim h mines possunt a damnatis concubitibus auerati, onere sublato alimenta praestandi filiis inde susceptis Z Praeterea quid isthue rei est, parentum scelera , quibus' tantum poena etiset infligenda, in eorum filios criminis omnino

expertes vindicare ρ . Peccata suos tenere aucto

res, nec ulterius progredi metum poenae), reperiatur delictum , summo quidem iure imperatores Arcadius et Honorius rescripserunt in L. 22. C. de poenis . Ergo iure merito cari nes ab iure ciuili desciuerunt, statueruntque filiis etiam ex damnato mitu editis alimonia deberi, ev.f. extri de ea qui duxit in matrim. quod

92쪽

Iuris canonici, naturalisque decretum , ubique seri vius probauit. XXIX. Ceterum Iustiniani constitutio utriuiaque parentis conscientiam requirit, adeo ut , si fuerit ex coeuntibus unus sacti compos , filii ab eius tantum luccessione arceantur. Nec por .ro intercst. quoad adulterium, utrum coierint ligatus, & ligata, an solutus & ligata: aeque enim adulterium est , quum adulterium alι enarmat, Hamilias ci rru tio lit, & cum nupta committatur, L. 6. I. D. ad L. Iul. iis adulter. Num aurem ill haec tonititutio ad illos quoque producenda , qt. i matrimonium contra legum praecepta bona fide inierint, nullius impedimenti Cor. scientiae compotes, quaeritur . Meo quidemii d cio , sedulo matureque perpensis iuris R naani principiis, filii inde quaesiti ab intestata parentum heredita e qua legitimi arcendi vide tur , potiusque tamquam spurii ad sollam posse matris successionem vocari . Sane, sine ulla diis stinctione sta uitur, ut inter eos, qui contra legum praecepta coierint, nuptiae nullo modo . subsistere intelligantur , filiique ex talibus co iunctionibus suscepti patriae potestati non tu sint, sed his, qui vulgo concipiuntur, adlimi-

lentur, penuIt. IV. de nuptiis, lex rata em rantes grauiori poena eaeeusari, leuius puniri; ficque vetitas nuntias contrahentes grauioribus non esse poenis afficiendos, sed leuioribus tam tum, qualis est nullitas nuptiarum, dotis, fi milium , cit. penuit. Canones in hac etiam i

taussa ab iuris ciuilis principiis desciuerunt ,

93쪽

statueruntque , ut filii in vetitis nuptiis bona fide initis qua siti, utilitate publica l uadente , pro legitimis habeantur , ac proinde cum illis

ad successionem vocentur , cap. penult. vlt.

De legisima parentum successone . I. 'Uoniam in successionibus ab intestato

deserendis hominum voluntates conis, ' licere Iustiniano placuit; hinc is adsuecessionem liberorum sine suis descendentibus praedelanctorum parentes ) , siue adscendentes vocat, nouia. CXVIII. cap. 2. Sane quum nobis post liberos' sint parentes carissimi , communis hominum voluntas eo sertur, ut, sine prole ex hac vita decessuri , velint , bona sua omnia ad parentes abeant superstites.' quod exigit quoque gratus animus , ut a quibus vitam rebus

omniis Parentum adpellationem ruentis Latinitatis seriis plores ad omnes sanguine iunctos produxere r euius rei exempla plura congessit Casaubonus not. ad Catiistolin. Traheli. Pollion. ex Capitolino, Lampridici,ae Trebellio Pollione desumpta . Sed iurisinsulti hae voce semper adscendentes intellexerunt e .qua signifieatione usurpatur ab Iustiniano in nox ua CXVIII. cap. 2. , ubi Graeca dictio γονιυσι occurrit, quae proprie adsce adeatibus conuenit .

94쪽

omnibus praestantiorem, alimenta ab ineunabuistis , educationemque homini bene comparando pernecessariam acceperimus, eis hereditatem, liberis nostris deficientibus, relinquamus: atque pietatis, miserationisque ratio ob maximum ex liberorum obitu moerorem, qua vehementer parentes assiciuntur , hoc quale quale solatium e poscit. Diuine Papinianus L. I s. D. de in . tessam. Etsi parentibus non debeatur stiorum

hereditas propter votwn parentum , o naturalem erga filios caritatem; turbato tamen ordine moria

talitatis , nou minus ρarentibus, quam liberis ρie relinqui debet . Tristis haec parentum suecessio passim audit, ludiuosa boreditas , ac trisse Itierum, 2. Insti3. de senatuscons Ter li., L. υlt. C. Ae ins tutioniti. , L. Vt. C. eomm. de successe Lous , quum parentes ordine mortalitatis in uer. se contra commune votum succedant ; quoniamia eorum semper votis est, ut liberi sibi superustites exstent . Penelope apud. Ouidium ep. I.

Heroid. ι

diue fatis,

Ille meos oculos comprimat, ille tuos. Et auctor declamationum declamat. VI. h

ste moerentis patris ob filii mortem 'uerim nias affert : Illi es situs noster , culi 3 Des ipsas smauimus , quem apud omnia templa , et surdos votis Deos supersitem precaιi sumus , a quo sepelἰνοῦ optauimus . Hinc Plinius pane ν. cap. XXXVIII. o Abunde, inquit, misera νes es , p

re filio solus heres .

95쪽

II. Iam antiquitus parcintes ad bo.ia deis iunctorum liberorum, qui in sacris essent paternis constituti , iure quidem patriae potestatis, non vero successionis, vocabantur; nec emancipatis succedebant , nisi foret emancipatio conistracta fiducia peracta . Nam inde usque a primis Romae temporibus, si liberi in patria potestate constituti obiissent, parentes bona eorum omnia iure patriae potestatis , siue peculii, oc- cu'bant οῦ ac ita nec parentes habuerunt proprie successores , nec alios : quippe olim filii familias, siue mares siue seminae, quidquid adquirebant, indistincte patri adquiresiant suo . quum ex antiquo Romuli instituto essent in dominio patris uitritario. teste Halicarnasseo antiquit. Romanar. lib. VIII. Et quamuis postea peculium castrense & quasi castrense sibi adquiri filii flamilias datum sit; tampn, si intestati obiissent, & ea peculia parentes adhuc iure occupationis retinere pergebant: quod luculenter ex Vlpiano in L. 2. ρ. D. de castrensi peculis constat o. At constitutione tandem imperato

' Errat dubio procul Hieronymus Treuiterus diaputat. de Decelsi. ab ilites . , qui tenet , parentes bona filiorumfamilias Oeeupassa omnia , exceptis castrensibus , & quasi , ad quae iure sueeessionis ipsos parentes, statim ac ea filiis adquiri datum est , venisse . Nam id primo falsum arguitur ex cit. L. I. er 9 ; nec porro, quia filiis peculium ea strense & quali adquiri datum eli, deque iis supremum elogium con

dere, inde sequitur , ut successures sibi legitimos ha

96쪽

rum Leonis 3c Anthemii in L. 4. C. de boniso quae liberis filii familias coeperunt in quaedam iii bona parentes habere successores , quamuis posto liberos demum & fratres. Siquidem praefati Augusti in eis. L. 4. flatuunt si) , ut bonorum, quae P matrimonii caulla quaesiuisset filius filiaue familias, y usu sfructus patri daretur, proprietate penes ipsum - ipsam ue manente ; II), ut iis sine testamento: deiunctis, in iisdem bonis primo liberi, dein-ο de fratres, tandemque parentes succederent: quod iuris de maternis, maternique generis bonis statutum quoque fuisse coniicitur, ut in serius tuo loco; dicemus. Quod autem imperatores Iustiniano antia quiores de lueris nuptialibus , bonisque materis

huerint .' quippe vivere dieebantur , quoad peeuliailthaec, prout patresfamilias , sed prout filii familias

decedere a

lam uero in hae re veteres Hebraei eum Romanis conuenisse videntur . Apud eos enim omnia filiorum- familias bona patrem occupasse coniici poteli , qu niam Hebraei patria in liberos potestate uti R mani , pollebant. Vide Grotium de iure belli'pae. lib. II. cap. I. Indicia sane non obscura reperiuntuT de hae patria potestate in sacris veterum Hebraeorum libris. Unde eolligi pronum est , omnia mortuorum filiorum bona penes familiam , & patrem , qui lamiliae caput erat, manἀi se . Ex quo facile reddideris rationem , cur nihil inueniatur de parentum. succeiasone in Hebraeorum legibus cautum , nimirum quia filiorum bona ex patriae potestatis principio patri debebantur omnia.

97쪽

nis , Ac materni generis lanxerunt , id ipse Ii

stinianus . in L. f. C. eod. ad bona omnia a ventitia porrexite qua de re sermo redibit inferius .

III. Quod si liberi emancipati obiissent,

parentes eis uno tantum casu succedebant . quamvis non tamquam parentes, sed potius tamquam patroni suis libertis, nimirum si contracta fdueia facta emancipatio esset . Nam ut quis tui iuris fieri posset, tres mancipationes, siue im ginariae venditiones , totidemque manumissiones singulis mancipationibus adiectae adhibebantur , quae variis sermulis, ac sollemnitatibus coram eo magistratu , penes quem erat actio legis., erant expediendao . In postrema mancipatione naturalis pater fiduciae contractum adiiciebat, ut pater emptor filium tertia vice non manu mitteret , sed statim sibi remanciparet : quo fiduciae contractu inito pater emptor , dictus proinde fiduciarius, in ea erat caussa, ut illum teneretur remancipare patri naturali , qui tandem eumdem manumittebat. Vide Sehultingium ad Ga i insilut on. lib. Llit. 6., & Hei necclumant qu tat. Romanari lib. I. tit. I 2. Et quoniam Romano iure manumissor iura patronatus opima satis in manumissum retinebat, inter isthaec allatem iura intestata etiam successio recensebatur 'hinc naturalis pater emancipati filii lacee sitisnem adipiscebatur veluti patronus. Quod si in emamcipatione additus non esset fiduciae contractus ,

nullo pacto iure ciuili pater ad filii successi

98쪽

gnati, hisque deficientibus, gentiles succedebant;

pater autem neque adgnatus emancipato filio est, neque gentilis et ac proinde a patre emptore, qui filium manu miserat , quique ei tamquam patronus succedebat , excludebatur . Id autem quum nimis durum , & ab omni pietate alienum videretur, placuit, ad filii tametsi sine fiducia contracta manumissi successionem patrem naturalem vocari: quod iure honorario effectum est capite unde decem personae , quo praetor, si in emancipatione fiduciae contratius foret omissus, patri fiduciario, cui ius successionis eo casu competebat, decem personas praeserre ratus est, puta patrem matrem , auum auiam , tam Paternos, quam maternos, filium filiam , nepotem neptem tam ex filio, quam ex filia, tratrem ac sororem , tam consanguineos , quam uterinos. Vlpianus apud p.rriator. IS. M uicari Romanar. ι t. XVI. ς. , I. In it. dedisnon possessonu . At beneficium hoc praetorium nullius vlus euasit postquam Iustinianus in tavit. C. de emancipat onib. I beris. sollemnitatibus, ae formulis illis emancipationis sublatis, statuit, ut in emancipatione semper intelligeretur fiduciae contractum intercessisse, hoc est , ut pater adhuc ad legitimam filii hereditatem vocaretur, .c cetera patroni iura , perinde ac si contracta fiduciae inito eum emancipasset , consequere tur, Ult. Insit. de legit. a nator. Decos. IV. Hae olim ratione liberi parentes sibi successores habuerunt. Sed nouo plane intestatae successionis iundamento ab imperatore Iullinia-

99쪽

no iacio, prorsus immutata res est , aliamqrre iaciem induit . Siquidem is in nouel. CXVIII. ad intestatam liberorum successionem proximiori S gradus parentes vocavit , ita ut ulteriotes omnino excluderentur. Et quemadmodum ad liberos parentum hereditatem sine ullo discrimine sue suos siue emancipatos deuolui iussit idem imperator; sic etiam parentibus liberorum sue. cessionem praecoci fato praemortuorum deserrivoluit, tam si ipsi parentes sui iuris essent, sue m potestate, quam si liberi in eorum, Vel in parentum gradu remotiorum potestate consti. tuti inuenirentur, vel emancipati . Itidem scutliberos nulla ratione sexus habita parentibus succedere iussit; ita etiam ad eorum successionem parentes Vocauit, siue mares essent , siue seminae. Ergo primo loco ad legitimam liber rum succestionem pater ac mater ex aequo

vocantur hodie . Iure XII. tabularum mater nullo serme modo ad filiorum successionem vocata est. Lex namque decemviralis vel eos , qui ex defuncti familia essent, vel adgnatos, vel gentiles vocavit; mater autem neque ex familia erat.

neque adgnata ; nisi foret matrimonium per in manum conuentionem initum : quo casu filiis iure adgnationis adligabatur. Polida quoniam iaab naturali aequitate pietateque alienum visum est , praetor more suo naturali ratione motus matrem & filios ad mutuam successionem ad misit tamquam cognatos edicto umis cognati , quum sint mater Sc filii inter se naturaliter cognati, L. 2. D. vade cogitati. Deinde Claudius

100쪽

imperatar matri in solatium liberorum amisso manteistitimam eorum detulit hereditatem , r. In Iit, de senatuscons. TertFIL ') . Successit postea senatusconsultum Tertyllianum , sub diui Hatriani tempore conditum , teste Triboniano a. Init t. eod. , ita dictum a Tertyllo , siue Tertulla consule . Et quamuis in fastis sub Hadriano nullus Tertyllus consul occurrat: potuitis tamen esse consul suffectus, quum suffecta. rum consulum mentio in fastis raro contionetur. Confer Hei nec cium amiquit. Romanar. lib. IILrit. 3. 3. Cautum hoc senatusconsulto, vi si mater ingenua trium , libertina quatuor liber

rum ius haberet, ad bona filii ab intellato mortui ' admitteretur , licet in parentis esset potestate, modo eo casu hereditatem iussu suo adiis ret, cit. 2. Inssit. Quoniam vero ampli lsimus ordo matrem ad legitimam filiorum successio-

Cui acius not. posteriorib. ad i. r. d. δε- erat cons. Ter IL, ianus a Colla, aliique opinantur, hoe Claudii benefletum personale fuisse , non omni-hus matribus generaliter indultum, eam ob rationem, quia si qenerat s constitutio fulsset , paullo poti opus non fuisset senatusconsulto Tertylliano . Sententia isthaee, ut nullo idoneo argumeato sieta, prorsus est plodenda. Nam reponi poterit , Claudianam constitutionem statim exoletam senatusconsulto Ter tylliano fuisse relli tutam : vel potius , ex ea constitutione citra ullam adstrictionem matri Iegm nam filio. rum si iecessionem fuisse delatam , ac postea ob arca na pol: tices, ut ciuitas hominum copia abundaret , id ad eum casum senatusconsulto Tertulliano coaa

gustatum, si mater liberorum ius habu:sset.