장음표시 사용
241쪽
quae omnes referendae sint: euique si ulli , praeci rem debeatur , quicquid demum id fuerit , quod
ovum foecundum recidit: pullique generationem ab eadem primum inchoari. Ideoque, ut diximus) si tim a tallime incubatione , cicatricula primo mmnium dilatatur , augetur. & colliquamentum constituit; in quo protinus sanguis emicat, veme sparinguntur , caloris nativi essems, formantisque opificis opera elucescunt e quantoque altius venarum illarum ramusculi diffunduntur, tanto quoque latius vitalis facultatis indieia propagantur . animaeque V gelativae praesentia dignoscitur. Enimvero esse somnis, emcientis sui clarum indicium est. Verbo dicam: ex cieatrienta sin qua primum ea- Ioris nativi vestigium cernitur in tota generatio: ex corde. totus pullus; εο ex vasis umbilicalibus , membranae omnes laetum involventes quas secundi naanominamus in dependent. Ideoque concludimus, Foetus partes invicem subordinatas esse , vitamque
De ordine partium in generatione ex
O Onstituto jam, quaenam pars prima habenda sit , sanguis scilicet, cum receptaculis suis, corde, v nis, & arteriis 1 sequitur, de reliquis corporis partiabus, quo ordine quaeque generetur,jam dicamus. Faricius scujus vestigia, in generatione pulli, s qui instituimus ) jam priusquam partium ordinem aggreditur, actiones, quae in ovo cons iuntur , de
quarum opera partes proveniunt, recenset: earu demque tacultates ordine commemorat: quasi, ex
illis , de partium quoque generationis ordine clarius constet. Tres, inquit, primum actiones sunt, qua in. t. φυο avi supp.M. apparent. Prima est. pulli generalia; secunda, ejusdem accretio a te uia, nntritio nuηcupatur, Pinai. αgeneratio, propria est ovi alitia i secunda, Disiti od by Cooste
242쪽
o tertia, ideliser accretis o nutritiMm ore expana extras ovum succedunt i tamen in ovo inchoantur, erquoque perficiuntur. sua actiones, sicuti a tribustiatMibus dimanant , generatrice, rice, Onuo torsa - Acem tria vera factis consequMntur. Ex gen ratione enim omnes pulli partes resultant i ex accreti ne. O nutritisne, Maeram ct ninritum pulli erepus. Da pinigeneratione prius agenter. scire licet, ope generaι riacis facultatis . pulli partei. qua prius non erani pr daret, atque ita ovum in pulli corpus mi rare. Sumtem quavis para in alterum commigrat,ssiam propria essentia comminationemώbire necassarium si salisqain eademsubstantia nereti in simiaque ea Mem, in aptamer convenientem natura sua Huram,situm, er magnit dinem conformari est necesse: hisqne dambu/ absolvitur procreatio substantia, commisatione. O confirmatione.
Immulatrix igitur, e formatrixfaciat , barumfunctionum caὐa erunt. Una, unamquamque corporis pamram, qualem cernimus, ex eis chalalai oduxitu altera,
figuram isti, compagemque, sit m propriis usibus
idoneum contulit. Prima, qua immutaὐrix , sive ait ratrix avellatur faculta. , tota naturalis est, er sine ulla cognatione agit, O calido, frigida, humida. Osiuatisumpto, totam per totam ebaiala substantiam alterat, o alteranda in pulli partes imminat; hoc est , in ea
nem. Usa, cartilaginem, ligamenta,venis,arteria .nervor, caterasque in animali, aut pullo partes omnes δε- Iarer, c simplices convertit i easque ex proprio. ingenitaque calore, O spiritu gasii semen ex ovo, c. i. e. chria- alterando, er commutando generat, Creat, producitque a pruriam substantiam , substantiaque troprietatem cuique impertiens. Altera. qua formatrax dicitur. quaqua tiares partes dissimilares edicit suscit. Orn rum ex apta figura, iusta magnitudine, idoneo sisu, erconi uin numero conferens jam proposita longe nobilior est, ct summa sapientia radita, non naturaliter, sed cum elemone, er cognitione, atque intellectu agit.Vid tur squidem formatrix facultata exactam habere cuniarionem, O providentia inam futura actionis , taem ιμμι cujusque partis di organi. Atqaea hac de prima aes Milona, qua est pulli generatio; ad quam celebrandam, ergasiismen agens. ODemsdam, O cistauta, tanquam
243쪽
rit, ua n-ritisne expletiinimi faenitatessinu.anr ctrix, memrix, coxae ctrix, ct expiatrix; Mnim e panis, araturinas, st tandem nutrimentum Uymitari Hane autem astonum distabutionem, nee r Etam , nee utilem , neque huie loco accommodam
censeo. Non rectam quidem; quia actiones illae quas videtur specie. ac tempore distinctis voluisse, nempe, ut panes primo fiant similares, ab alteratrice s evitate, eosa formentur de organizentur a formatrice ; deinde augeantur ab au cc in generatione pulli , nus am comparent : paries enim omnes simul generantur , distinguuntur , & augentur. Nam licet aliter fiat, in eorum animalium gener tione , quae per metan 6 sin constituuntur; ubi ex materia prius existente, satisque anω, ω pra*--εa , Partes omnes per transformationem disceraunis tur, α delineantur sveluti, eum ex mea fit papilio: ex ne dato, bombyx: in generatione tamen per mgenesin. m longe aliter se habet; neque idemne . quod in nutritione; quae diversarum paritum, se societate invicem opitulantium , diversis assionibus peragitur e ubi nempe, alimentum prius attrahitur, fle retinetur; postea concoquituri mox distribuitur: tandemque agglutinatur. Nec simia laris constitvisis fit 4 facultate immutarrice, citra omneni providentiam sui Fabrietas emiuiti orgamea autem, a formatrice, quae cognitione & providentia utatur. .ippe generatio , ia accretio, non fiunt
absque nutritione; nec nutritio, aut augmrentatio, fine generatione. Nutrire enim, est substituere in
Iocum deperditi, quantum Se quale amissum est:
nimirum carnem, aut nervum, in locum illius in
Dis, aut nervi, qui perierit. Quid autem id aliud est,
quam carnem aut nervum facere Similiter, acer tis non contingit sine generatione : corpora enim
Omnia naturalia. accinntibus noviter iis partibus, augentur; ἡ quibus antea constabant: idque fit st-cundum omnes dimensiones t adeoque simul aecrescunt, distinguuntur una, & osanizantur. At vero generare pullum, nil aliud est, quam singulas ejus partes, membra, atque organa labricare: . quae Disitigod by S
244쪽
De redine partium in ovo . 2I sym licet ordine produciintur, alti que aliis torgana sciti milius principalia, magis inneipalibus) postgenita sint; cum ipsa ramen organa distinguuntur , non eo oesine generatio illorum proeedit , ut partes similares primum fiant , atque organicie postea ex iisdem componantur; sive, ut partes componentes prius exstent , quam compositum ex iis ercuruatur. Quanquam enim pulli caput, & reliqua ejus corporatura similaris primum constitutionis cum sint mucum, sive gluten quoddam molle reserunt , unde postea singulae ordine partes ellarmantur et eadem tamen opera , atque ab eodem opifice, fiunt simul ,α augentur ; α, prout ereverit illud glutini simile, partes pariter distinguuntur. Simul nemve gen rantur , immutantur, & formantur; similares una existunt. & dissimilares: de ex parvo similari , fit organum magnum. Non alio sane modo, atque o dine , quam ex culmo, spica, aristae , Be granula oriuntur , dc distinmuntur : quamve arbores, dum gemmulas protrudunt, ex iisdem flores , hondes , fructus , ae tandem semina explicant , de producunt. Id nos docuit diligens ovi observallo, ex rebus In eo conspicuis. Siquidem ex operibus, actiones sive operationes ipsie dignoscuntur; ex operationibus , facultates; & ex his, opifex sive generans nobis inis notescunt. Quare in generatione pulli, actiones sive facultates generantis, quas Fabricisu memorata nempe, immutatrix , Se formatrix non differunt
specie, aut secundum prius de posterius; seu tue aras . loqui solet) ipse esse, & ratione solum; non ut,
post ortum, nutritivae facultatis actionibus contingit, attramoni nimirum, coctioni, distributioni, de appositioni quae variis locis, & temporibus munia sua exequuntur. Alias enim genetratrix ipsa diversia quoque instrumentis uti, ad varias suas operationes
obeundas, cogeretur. Quare perperam Fabrietin asserit, ImmutatHeem facultatem, virtutibus elementorum, calido nempe,
frigido, humido, &ssicco stanquam instrumentis, operari: formatricem vero sine his,ae diviniore quodam modo agere ; quasi scit. cogitatione, eseato
245쪽
ri 6 De ordine partium in Ovo.
Be . ac providentia pensum suum absolveret. Rem enim si penitius introspexisset; vidisset, tam iam tricem, quam alteratricem facultatem, calido, frigido, humido , & sicco , stanquam instrumetuis uti: nec minus divini nummis, atque artificii, innutritione de immutatione deprehendisset, quam in ipsius formatricis operationibus. Quippe Natura omnes istas facultates in finem aliquem instituit ;& ubique cum providentia & intellectu operatur. Quicquid est in semine plantarum, quod ipsum FGecundum reddit, M plasticam vim in eo exercet; quodque in ovo peritissimi opificis vicem gerit; pulli partes producit, & fabricat; calefaciendo , re frigerando , humectando , siccando , concoquendo , condensando, indurando , emolliendo, colliquando, simul fingit, & auget; figura, situ constitutione, temPerie, numero, atque ordine distinguit; eadem istac providentia, electione , & intelligentia snon minus immutando, quam nutriendo, augendo, dc formando) omnia disponit, Sc exequitur. Facultates, inquam, coctrix, dc immutatrix; nutrix , &auctrix; quas Fabricius , calido, frigido , humido, dc sicco duntaxat, sine ulla cognitione agere voluit in non minore artificio, nec minus in destinatum finem operantur , quam formatrix facultas; quam ille futura actionis, ue e Musibet partu organi , cognitionem O proυidentiam habere asserit. Quemadmodum ars medica , pistoria, dc coquinaria quae calidis , frigidis, humidis & siccis , similibusque naturalibus instrumentis utuntur) non minus rationis usum postula iit; quam artes mechanicae, quae vel manibus laborant, ut fabrilis, statuaria,& figularis , vel instrumentis aliis artificialibus operantur. Quinetiam, ut in mundo majore , Iovis omnialiena is dicuntur; ita pariter in pulli corpusculo , singulisque ejus actionibus & operationivus, digitus Dei, sive Naturae numen elucescit. Quamobrem, si ex operationibus fas est de saeuitatibus judicium ferre ; vegetativa operationes potius videntur arte, electione , 8c providentia inititui; quam animae rationalis, menti de actiones : idque
etiam in homine perse iussimo; cujus stientiae at- quo
246쪽
feeundum Fabr. 2ITque intellectus lamma perfectio , in eo potissina uint juὀicio P consistit, ut noscat se ipsum.
Superior itaque, ut diximus , & divinior opifex quam est homo videtur hominem fabricare , de conservare : & nobilior artifex quam gallus Js ullum ex ovo producere. Nempe, agnoscimus
eum , creatorem summum atque omnipotentem , in cunctorum animalium fabrica ubique praesentem esse; & in operibus suis quasi digito monstrari : cujus , in procreatione pulli instrumenta sint, gallus & gallina. Conltat quippe, in generatione pulli ex ovo, omnia singulari providentia, sapientia divina, artificioque admirabili & incomprehensibili, exstructa ac efformata esse. Nec euiquam sane haec attributa conveniunt, nisi omnipotenti rerum principio; quocunque demum nomine id ipsum appellare liburrit : sive, mentem diisnam , ciam Aristotele : sive, cum Flatone, animam mundi aut, cum aliis, naturam naturantem; Vel, cum
Ethnicis , Saturnum , aut Iovem ; Vel potius ut nos decet creatorem , ac Parrem omnium quae in coelis & terris , a quo animalia, eorumque origines dependent; cmusque nutu, sive effato, fiune& generantur omnia. Porro sui monui in hane actionum sive facultatum animae distributionem squam generationis partium ordini praemisit) uti haud rectam,
ita neque utilem . aut negotio huic nostro convenientem arbitror. Neque enim ex amonum aut facultatum notitia ad operum earum cognitionem
devenimus : sed vice versa potius, ab operibus, ad facultatum scientiam ascendimus; opera enim notiora nobis sunt, quam facultates , unde proveniunt : & partes quas jam factas cernimus in ingeneratione facilius innotescunt , quam actiones , a quibus oriuntur. Nec eommode etiam , in particulari pulli ex ovo
generatione , ea pensitanda aut determinanda veniunt , quae universalem cunctorin animalium generationis observationem postulant. De hae re autem postea plusculum dicetur. Imerea vero, ut ad partium generationis ordi-K nem
247쪽
113 De ordine Partium in generatione
Pat . di nem aceedamus, superest ait Fabrielu contem ' stimur, c perpendamin, quo Ordine, hoc est, qua prius, quave posterius partes'organa in ovo gignantur. In cujus indagina , duo ponenda fundamenta sunt : alterum, a corpore; alterum, a re incorporea desumptum: ut puta, a narura ,-ab anima. corporeum fundamen-rum appello inquit quod a natura corporis dependet , O fuit: se ab arte actu facile exemplum desumitur. Sicuti enim quodcκmrue adisium , prius fundamenta requirit, super qua universum adiscium ponatur, uis sentetur: inde parietes eriguntur,a quibus di pavimensa, O tecta sustineantur; tum vero supellex , ct catera
domus ornamenta iis appenduntur, ae flabiliuntur; ita profecto natura fabricam animalis molitur. Ossa enim, sanquam fundamenta, primum constituit, ut iis omnes Corporix partes adnascantur, appendantur, acstabiliantur. I a etiam alio nomine prius formantur consi. ruuntur. Nam eum Ossa ex mollissima O membranea
substantia , primam suam habeant originem, O paulo post durissima fiant; ideo multum temporis poni oportet
in generatione psiis, ut os durissimum inciatur ; ideoque prius glanitur. Hine Galenus non eukunrue artifcio animalis fabricam comparat, sed maxime navigio.
Inquit enim,sicuti navigii fundamentum O principium
carina est, ex qua eosta hine inde in circulum recurvara , ct instar eratis modice inter se difantes porriguntur , ut universa navigii fabrica ex carina , εαnquam ex congruo supposito principio , postea consummetur , sie in animalis fabrica, natura per spinam porrectam ,-cosim circundinas, gnasicarinam,'fabrica principium congruum eonstitutum , totam deinde cum Ianit, perficit molem. Verum, haec aliter longe se habere, experientia docet; qua constat, ossa potius ultimo tandem fieri. Quippe artuum ossa, calvaria, & dentes, non prius nascuntur, quam cerebrum, & musculi, aliaeque partes carnota : sed post nativitatem , tenellis , & perfectis alias foetibus , cartilagines dunta Xat , aut membranae sunt 1 quae postea , temporis tractu , in ossa evadunt: uti ex in antium calvaria apparet, Membryonum costis, ac juncturis.
Et licet verum sit, primum corporis rudi meu
248쪽
rum , instar carinae recurvae, cerni; mollis tamen, mucosa , &glutinosa subitantia est; nulloque modo ossis naturam , constitutionem , aut officium
refert. Quemadmodum 8c globuli iude pendulis capitis partibus destinati in nihil in se habent solidi,
sed sunt duntaxat vesiculae aqua limpida plenae , quae postea in cercbrum, cerebellum , & oculos estormantur ; laudemque calvariam induunt: postquam scit. rostrum , atque ungues , soliditatem ac duritiem acquisiverint. Quare supina, & iniqua est haec Fabricii contem platio; dum non pensitat, quid a natura in generatio. nis ordine factum sit: sed potius , quid, ad mentem ipsius, a natura fieri debuerit: allata ad eam rem. ab sedificio arte- saetia similitudine. Quasi vero natura. artem imitetur , & non potius ars naturam. Cujus rei memor, ipsemet postea ait : Satius fuerit dicere, artem ab ipsa natura didisisse , O ipsam fuisse imitaram i 'uoniam , uti dicit ubiqne Galenus, natura , antiquior, ct in operibus suu magir sapient, quom ar . , Et quanquam ossa, totius corporis fundamenta sunt, sine quibus nec stare, nec moveri ipsum pota sit : sussieit tamen, si simul cum iis partibus exsteps, ouae ipsis innituntur. Illis enim i quae stabiliendariant nondum existentibus , frustra parantur stabiis limina. Natura autem nihil agit temere; 'ec partes constituit, antequam earum usus ullus sit. Sed animalia omnia partes suas obtinent, simul ac earum actiones , & usus requiruntur. Ideoque primum hoc fundamentum, observationibus ipsius in ovo , & Galeni similitudii te innixum , plane
Videtur propius ad veritatem collimasse, ubi ait: Alterum Dudamentum partium priui posterius generandarum, sumitura natura, hoc est, ab anima; a qua animalis corpus regitur , ac gubernatur. Si enim duo
sunt gradus anima, vegetalis, S sensitivus: vegetali que est tempore, O natura prior, eum ipsis plantii sis
communis : omnino organa vegetali deservientia, prius generanda 'conformandaque sunt, quam qua sensitivaer motiva facultati accommodantur; praecipue autem principalia , ω qua rationem obtinens gubornantis.
249쪽
2 1 o De ordine Partium in geveratione,
Sunt alitem haec organa potiν imum duo , je r , θ' cor ejecur citi idem , tanquam sedes concupiscibitis, seu vegetalis, scii nutritoriae e cor autem , tanquam organum, quod suo calore , Ο vegetatem , o quamcunqtie aliam facultatem vegetat, perficit, ideoque cum segetali societatem , er nexum υalidum habet. Undes in supposito ου o, post tres dici videm ea parte , qua pnsivi gignitur , cor palpitare , ut Arist. quoiue testatur non mireris, sed diem, Or ad vegetatim pertinere , prο- Iterea primum geuerari. Nationi quoque conjentaneumesi , ct jecur similiter una cum corde gigni, sed latere, quia non palpitat, ut cor. Nam ipse Arist.jecur,e' cor pari ratione in animali corpore constitui, asseverat ; ita ut, si cor es, At ct jecur. Si igitur jecur Ocor primo generantur , consonum quoque s. ω catera or ana his duobus deservientia, cum his ita tergene-τari , ut ratione cordia , pulmones : er ratione iecoris, omnia fere membra, quae in infimo ventre consistunt. Haec vero longe aberrant ab ordine illo , quem in ovo conspicimus. Neque enim verum est , jectirrina cum corde gigni. Nec valet plasma, quod allinit: latere iecur, quia non palpitat. Nam dc oculi,& vena cava , & carina , ab initio cernuntur , licet non palpitent. Quidni igitur jecur quoque , & pulmones
si tunc temporis adsint, in citra palpitationem couspiciantur λ Quin etiam ipsemet , in figura quarti diei , punctum exiguum in medio depinxit ; cujus tamen palpitationem nullam indicavit; nec pro corinde quidem agnovit, sed corporis rudimentum esse credidit. Quamobrem ex conjectura solum, & praeco licepta opinione, de jecoris principatu loquutus est: quemadmodum dc alii lurovandus stili. & Parisanus ) qui cum forte in bina puncta incidissent, nee utrunque simul pulsare cernerent ; averum eorum Pro corde , alterum pro jecore habuerunt. vero j e cur pulset unquam l nam bina ista pulicta , veliculae pulsantes sunt; sibique invicem alternis conistractionibus respondent e veluti in historia indica
250쪽
tenta senerari: item carinam, hoc est, caput cum oculis,ae tota spi=ia, ct thorace conformari. Naria cor, venae, M arteriae, at squandiu ante carinam , perfecte distinguuntur: & carina , ante oculos oculique, rostrum, & latera, ante membra in imo ventre contenta : Ventriculus quoque, intestina, prius, quam jecur, aut pulmones discernuntur : aliaque simi liter in generatione , ordine eveniunt ; de quibus mox dicemus. Fallitur etiam, cum vegetalem animae partem ,& tempore, & natura, priorem sensitiva ac motiva statuit. Quod enim natura prius est, id fere in generalionis ordine posterius existit. Tempore quidem vegetativa- anima prior est : quippe sine illa, sensitiva anima esse non potest. Nequit enim actu existere, sine organis; cum sit altus corporis organici :sensitiva autem, & motiva organa. Vegetativae opera sunt : estque anima sensitiva antequam actu existit, tanquam trigonus in tetragono . Natu Ia veis
ro, quod principale & nobilissimum est , id primario intendit : ideoque vegetativa potentia, naturae ordine, posterior est; utpote sensitivae ac motivae facultatibus subserviens.
O Vae ad generationis ordinem spectare videntur ,
ex Arissor te nitidem haec serit ' cum contentus
De oraene partium in generatione , ex .
ex Aristotele quidem haec sunt : Cum conceptus Degem 'institutus est , facit simile tu, qua feruntur. Princia i pium enim primum semina quoque intra se continent i in quod potentia primo contentum , ubi secretum mox est, c Germen mittit, radicem, qua alimentum assumitur ; . ave rementum enim desideratur. Sic in conceptu quodammodo, cum partes corporisvmnes potentia in intrincipium maxime promptum habetur.
Principium horin ovo splantarum germini analogon) maculam, sive cicatriculam cum Fabricio no