장음표시 사용
31쪽
quam a peste. eadem est ratio aliorum acutorum qui sine se bre senti esse enim hos acutos, non nego, cum sint breuesvipericulosi ut poplexia cathoclius, larus hi enim etiam morbi rari sunt, atqui constat, etsi apoplexi a sortis curari non possit, vix ullum esse acutum morbum a quo pauciores moriatur. Itaque merito maiori laude dioni sunt medici, qui in limrum morborum curatione ali; praestant medicis,quam qui in alijs morbis. Accedit, quod haec maxime ab id otis,fe imperitis medicis, ignorantur. Idiotae igitui iii fuit non valde agnoscunt, eos qui in his differunt ab aliis lianimque magis cur tionum laudatores existunt,4 vituperatores loc est, quivis laudat, vituperatque,quam lubet curationem nequaquam dignoscens bonaria halam dicit deande signum qiioddam huius partis medicinae idia oranti sitiri sint vulgares vi pose 'ad quam non satis estem sese sed quam studio consequi opor tet . nam quanto res sim rari Hres, tantominus ad eas est titis Empyria, ac tanto magis ratiotinatione indigent. magis eri opus est studio ad consequendam sparsorum curationes,quam popularium. Signum vero est hoc:quod qui medici non sunt, ,oluique se medicos fingere, in his morbis maxime id faciut, in hisque minime a vulgaribus deprehenduntur, idq; faciut
facile,quia facile est noniana discere qtrae consueuerunt proferri a medicis, apud ca aegrotantes si enim nominet quis pii
sanae cremorem, aut tota mitissanam:aut vinum,tale aut tale, violigophorum,aut generosum aut mulsam aut Oxymei,ce
te vulgaribus haec eadem videntur dicere', ' meliores deteriores' edici:eademqtie facere,ac proinde vidcntur eis omnes eodem modo curare. Verum non inquit ita habet, sed in his valde multum dis limi alij ab aliis,nam etsi faciant eade,
utantur eisdem tempe it rue tamen ,aut intempestiue facere,
aut uti,multum interest, id acutis quam in longis, lato plus, quanto discrimen est in ius;&occata rapidior: Min sparsis quam popularibus, quanto maiora studio ad eos opus est,m ampyi i minus suffcit. Iginit nam huc tendunt haec omnia
dignissima sunt quae scribantur; haec quae pertinent ad victum&reliquam curationem morborum acutorum sparsorum,qui
sunt cum labre continua. Nam identur inquit mihi diguis
32쪽
sma esse quae scribantur, quaeciaque ignorantur maxime a me dicis,cum tamen oportuna sint ut sciantur , id est talia sint ut ea sciri multum reserat,d quaecunque magnas utilitates afferunt,aut magnas lassiones Facit deinde propositionem eorum quae hoc opere sunt disputanda. Sunt vero quaedam dii bitationes,quaru decisio pendet, ex optima victus instituendi ratione. Q lae igitur inquit maxime ignorant, haec sunt, Cur in acutis morbis quidam medici tota vitam terunt , ptissanas dates non colatas,& existimat se recte curare:quida aut omnino faciunt ut hordeum nullum bibat aegrotus, magna enim lesionem putant esse,sed colantes per linteum,tribuunt:quidam au tem ipserum, neq; sane pilisanam crassam tribuunt, neque cremorem:&altiusquedum septimam attingat egrotus,ali 1aute, S: ad finem usque,donec tiroibus iudicatus sit. Hurusmodi inquit quaestiones ne proponere quidem medici consueuerunt,
sertasse autem,neque si proponantur,comperiantii earum dissolutiones: na pendent ex exaeti notitia rationis victus in morbis acutis quam illi non erant assequuti . hanc ob causam,dicit callinaniam habere artem apud populares,adeo ut quibusdam videatur, ne esse quidem omnino medicinam,.sed figmentum aliquod aut illussionem esse: iij vero dicant, eam non artem, sed diuinandi,aut augurum eorum qui ex auibus, aut haruspicum,qui ex animalium extis,divinant,arti simileuiaec sane verba audimus nuc quoque frequenter, medicos nihil habere certisse illudere,aut diuinado quidam facere, quia in omnibus, praecipue vero in acutissimis morbis,adeo videntur disti e pa- re,ut vix ulla de re eodem modo videatur sentite, sesqui alius Vituperat,alius commendet. Verum haec dicteria popularium sint, viris sapientibus indigna: non enim adeo dissentiunt medici periti Tametsi enim non ea dim fieri iubeant, si tamen in eundem scopum intueantur, nullatenus discrepare censen di sunt. Quod autem vere dissemiant,&it dicitur secundum diametrum dissideant,non artis, sed artificum culpa est, quod de morbi essentia, aut causa, aut loco assecto, non eand: nam beant sententiam,aut etiam si de his sentiant eadem Me ratione curandi, a diuersis autoribus, diuersas imbuerint opiniones.
Cui enim in hac,ut tu alijs etiana artibus,de quibusdam rebus
33쪽
practicis contraris sententis Quid igitur ob hac viro sapienti
faciendumΘcerte ars commendanda ac mari mi facienda clam vir sapiens non aborrebit ab ea eligendus tamen medicus, ritissimiis,& in optimis autoribus versatisiimus Coucludit tadem Hippocrates hoc prooemium pulcherrima commendatione speculationis de ratione victus,dicens, dico autem pulcherrimam else hanc speculationem. germanam plurimis in arte, maxime opportunis , id est de colunctam cum auxiliis plurimis δ' maxime scitu necessariis,quibus uti murta illa enim nihil proderunt, nisi interim recte victus instituatur. Etenim
inquit aegrotantibus ad salutem magnum quiddam potest,&sanis ad securitatem, hoc est ad sanitatem tuendam,& ijs oui exercentur, ad bonum habitum, in id quod quisque vellit: hoc est quisque sue aegrotus,siue sanus sit, habere poterit ex victu,quod velit: rotus enim,bono victu sanus euadit:sanus,si
solum vult sanitatem seruare,victu praecipue id faciet,si etiam velit se robustum redderem' ad labores comparare, ut athletae gladiatores, id quoque praestare Dicit recte institutu Non tamen eadem victus rationanda his omnibus est, neque eadepracepta instituendi victum aegrotis&senis,neque ijs qui ad mediocres vires se comparant,d athletis:nam neque idem scopus est, sed grotis vires mediocriter debilitatas conseruare,quatenus durare possint,donec morbus concoquaturisanis, non debilitatas seruareiathlat:s,roborare. Ergo aegrotis tenuis
sanis,mediocris:athletis, crasses debet esse victus: Ne tamen crassus pro robore morbos afferat,oportet pariter exerceri: ut primo dedieta dicitur, homo comedens non laborans non potest esse sanus. Sed haec alterius loci iam incipiunt esse, hic finem habet prooemium, quo multis rationibus indicatu est, tractationein de ratione victus in morbis acutis cum continua febre&sparsis. esse dissici limam pariter necessariam,
ac proinde scriptu digni istinam.hanc praesens opus cotinebit.
Ptissana igitur mihi videtur,omnibus condimentis si umentaceis recte praefer i in his morbis acutis: O laudo quidem eos,qui eam prasci unt:nam lento illius leuis, continuui iocun , lubricus, ct mediocriter humi-
34쪽
In morbis acutis Issitim extinguens, facile eluiter siquis hoe etia
indigeat,neqne ads ictionem habens , neque ibationem
malam,neque intume Est in aluo intimuit enim ira recti ne quantum intumescerepotuit. τιμανη - του σπαν- idesta pinsendo,significat
condimentum omne quod pinsendo sit hispanis dicitur pisto: verum quamquam nominis propriciate omnia ita condita significentur, tamen cum sne ullo addito diciatur, antonomatice significat hordeaceam: cum aliquam aliam pii sanam significare volunt,cum adiecto dicunt,ut πτισπ νιν αυρίνην, est piissimam ex tritico, aut θναροπτω id est pris sanam ex chondro, aut ς οπταπαν , idestitissanam ex lentibu . hic vero, intelligens hordeaceam simpliciter, e sine ullo adiecto dixit piissana igitur mihi videtur, omnibus conis dimentis frumentaceis recte praeferri in his morbis acutis. Et haec ipsa est causa qua antonomatice dicitur nomen hoc de hordeacea quia scilicet hordeacea omnibus piissanis pr sta tior est Videri possit,si liber hic instituitur de ratione victus in acutis,ac non potius de laudibus piissanae , ut alijs videtur, amethode incipere altissanae conamendatione, cum deberet incipereia praeceptis obseruandis in victus institutione , videtur enim perinde facere,ac siquis,tractationem de ratione e purgadi, incipiat a rhabarbari vita b. Sed io ordinis hic est: cuproposuisset dubitationem illam , cui quidam uterentur totaptistana,quidam cremore,alio neutro, ut huius decissione,tota victus instituendi ratio traderetur, incipit tractationem, incipiens quislioai respondere, quod non aliunde melius potuit incipere,quam iptissanae iacultatibus Galenus,pr ter ea qilae in commentari;s huius loci dixit,scripsit seorsim libellum deptissana , qui nihil aliud continet, quam enarrationem huius sententiolae,&alterius qui huic succedet.ptissanae liber quamquam alij aliter censent vere est Gale.nam eadem continet, quae hic commentari aescripsi ver,illum seorsum, ut liberiori sermone traderetirationem faciendi piissanam, scultates,& harum causas.quq ergo ibi recte dicuntur, inde accipiemus. Plistina quedam est,quae cruda vocatur,quidam qui co
35쪽
m. cruda est hordeum modo quodam pri paratum, repositum ad usus,quod nunc vulgari nomine vocatur far, hispanis sarro Gai i de alimentorum facultate, reprehendit eos, qui comminuentes in si ustula, in mortarijs quibusdam ligneis, parabant, parandam docet, selum maceratione, fricatione sorti,usque dum nudentur grana stipula, tuticulaquet sub stipula est Se siccationes, atque ita sine comminiuione reponendam:quia comminutione sicciorem fieri putat,quam ut conferre possit ad humectandum ac bene nutriendum corpora:nihilominus video, nunc ubique parari comminutione,fia, rique ut farinam crassiorem proinde consulerim, aut parari
ut Galenus vult,aut ex hac vulgari ,eligi us grandioribus coste frustuli excutique,antequam coquatur, puluerem: hunc enim,siccatum: repostum, valdesccantem esse,constat. ctaitissana partim paratur exsicca piissa, cocta in iure galinqaut lacte,aut alio quovis succo:partim ex hordeo. Atqui,decoesto hordeo parari potest totaitissana aut piissans cremoria que hiae, cum expressione, aut sine ea Eligi debet hordeu optimum,neque vetus admodum, neque recens: hoc enim excre mentitia humiditate abundat, illud est valde siccum inqua etiam sit optima,omnis salus nitrosis, aut aluminosis qualitatis', expers Macerct hordeuiis aut ter, in aqua calida,& frictione sorti ex corticetur: mox coquatur, cotyla hordei in aquae cotylis viginti,igne lento, donec grana Omnia, quanti in possunt,intumuerint, primu more dirrupta sint lis ipsa grana tota piissana est. Succus aute exprimi potest ex granis, aut, illis , fundo relictis,cura expressionem. haurita, hodie ad ijci tur sicarum,non inutiliter: nam suauius facit, extergendi i cuitatem auget, pectora facit gratius,& nihil detrahit, eoru quae in ea commendantur. Haec estitissanasmplox fieri etiam potest medicamentostior,incoctis in ea rebus quibusdam. Galeni tempore incoquebant, porrum Manethum, nunc multo plura incoquuntur, pro cuiusque intentione:nam Madianthu hylbpuin solemus incoquere,ad pectus parantes: radices diu reticas,cum obstructiones videntur esse coniuncis,cum ea
affectione,quq petit piissanam. Sed hic de simplici agit Hippocrates,cuius in dictorum morborum victu, maximus usus est. hanc
36쪽
hanc dicit,omnibus frumentaceis eduliis recte praeserri,qubdletorem quenda habeat leuem,duplici ratione leuem, ut Gal. dicto libello explicat,& ad tactum, potetiam, hoc est quod si digitis tractetur sentitur leuis,& haustus aut ad motus cuicuque parti,affert lenitatem,& blandum sensum: no sane ut oleri quod tactu leue est,uerum quasdam partes exasperat,vt atymgem Moculos. Itaque lentor ptissanae utraque ratione leuis est,ia continuus,nulla partium nequalitate, aut statu dirruptus:
iocundus, hoc est omnis insuauis qualitatis expers:nam neque amaro, neque acerbo,neque mordente sapore participat: lubricus,quamobrem non haeret plus satis partibus,neque obstruit, v sanna mediocriter sumidus,ac proinde sitim extingues,&icile eluitur,liabet enim facultate extergendi, siquis etiam hac indigeat:neque adstrictionem habet,nil inquit Galen.loco citato quanta opus est, ne ventriculi exsoluat robur:neque turbationem naalam ventris facit, neque intumescit in ventre, ut alia frumenta cocta faciunt quia intumescens concoctione
quantum potuit, deposuit fiatum. Hinc sit, ut febribus acutis accomodati Limus victus sit: nam frigidus humidus, coctu facilis,nutriens tenuiter,plus aut mmus, ut crassiori aut te . nuiori piissana uti quis velit:praeterea facile descendit, deiicitur,obstructiones non auget, sed extergendo &emoliendo inuit ad thoracis affectiones est accomodatissima , nam blandes, iocundo lentore & extersione , iacilitat sputum Sed dices quo pacto potest haec habere piissana , cum hordeum frigidumis siccum sit Nam cathaplasmatis ex ho de farina utimur ad siccandum λ nosse oportet hordeo esse tres partes , stipulam, medullam , quae inter haec, est cuticulam . Stipula manifeste est sicca, extergens medulla exiguum ac nihil sere, cuticula tanto plus ahera, quanto altera minus . Q apniam ergo ex medulla fit pii sisana , minus siccitatis inde contrah)t quam aquae admistione posset amittere,si aqua pura tenuis, expers omnis qualitatis est,prodit ergo humida no multum,quia humiditatem aque temperat exigua illa siccitas hordei saliter atque in cataphlat
malis in quibus quia strinisus est,eivsqi non , sola medulla,
37쪽
sed ex toto hordeossiccandi vis pr ualet.Verum sitim extinguiemissam plus etiam quam solaaqua quia ob maiorem consisten-z Totam ex hordeo accipit diutius moratur in partibus, ac tardius calefit, nusque dissoluitur. Atqui quoniam lenteta diuque coquitur, optimam mistionem ea comparant ex qua modus ille substantiae aequalis blandus cum mediocri lentore nascitur. 1s haec ita habent,di tam multis nominibus piissana ommendatur,cur non ea utimur frequentius 'cur eius sustantopere aboleuito Hic se mire macerant neoterici nelcieu-
res ut se pinint, expurgare circa veterum notam sed non elioubdadeo laborent, non enim Hippocrates dicit platanam cibis omnibus meliorem esse, sed omnibus condimetatis fru- nientaceis merito praeferri. quiuis ergo medicus nunc quQPς tribuet piissanam hordeacea febricitantibus potius quam triticeam aut ex legumine aliquo , non tamen proinde det rius exhibetur ius a lini aut puli, in quo licet etiam pro febre
innuoquere lactucam borraginem aut cucurbitulam, aut, si vis aliqua diu retica decideretur radices, semina, aut cicera,
aut alia quaevis ea facultate praedita neque soluin hoc sed alia etiam dantur nihilo deterius, ut sorbilia ova, aut saxatiles msciculi non enim victus febricitantium una aliqua materia definitur, sed quod tenuis sit, & humidus , coctu facilis de boni succi Antiquissimi quia primis hominibus nondum
longe aberant, magis oleribus his enim escis in principio homines utebant trusa nibus nondum adeo asseuerant proinde medici quoque piissanis per acutos morbos magis quam carnibus utebantur. Iam
vero sunt homines adeo carniuori, ut indicatione consuetudinis,non immerito medici ad carnes tenues dimissis rumentiri deflexerint.
Quicunque igitur pti anis tuntur in his morbis, ne quidem diem permittant vasa ina iri, cita dicam, sed utendum citra intermissionem,nisi expediat aut obpbarmacum aut cidisserem me mittere.
38쪽
COmendauit hactenus piissanam prae aliis sumentaceia
eduli)s,incipit nunc docere optimam rationem ea ut
di imprimi Vituperans inordinatum intercessum victuna. Suspicari me cogit haec oratio ante Hippocratem fuisse eunt errorem,aut alium ei similem quem methodici postea suscit runt,alternate addendio subtrahendi cibum hoc enim nunc Hippocrates,vituperat pcipies,ut imissana victi his morbis, inaciitis scilicet cu febre continua , nulla accipitat intermissonem faciat:sed omnibus diebus accipiat, nisi sorte ob phar. macum aut clysterem oporteat lacere intermissionem, insLEuans causam ob quam intermitti non debet, dicit neque via quidem diem permittant vasa inaniri nimirum ob id non de-hetitissana intermitti , quod non expediat permittere inaniri vasa. Quibus in morbis expediens' sit uti missana tota quibus
Cremore, non opus est dicere modo meque enim potest ante milia alia quae pertinentia ad morborum constitutiones io stetudinem&peculiares naturas , dicenda procedente opere sunt neque id sane nunc docere Hippocrates tentat,sed quibus Ptissanis utendum est,siue totaitissana lue cremore solo,cauendum este,ne utendi intermissionem faciant.Neque tamen proinde intellige eum qui tota plisiana uti caeperit debere semper accipere piissanam,& eius tantundem accipiendum quotidie: nam ipsemet Hippocrates postea monebio detrahendum esse cibum morbo eunte in indicationem. Sed detrahendus est sen-sm,& retenta ea cibatione praeter id quod ob instantem morbi vigorem paulatim detrahatur non tamen quibusdam diebus dandum , ut veteres nulla arte faciebant, nam ita eveniet vasa
inaniri. Ob haec verba intelligit Galenus , Hippocratem excipere pharmaeum & clysterem atque cum his intelligi etiam
missionem sanguinis Meuacuationes alias , eo P euacuationibus utamur ubi corpora plena sunt, atque tunc temporis nullam periculum inanitionis vasorum sit. Itaque censet iuxta sententiam Hippocratis abstinendum esse aptissana quibus sanguinem mittere aut pharmaco uti oportet, aut alia evacuatione magna,iae repleantur plurimum vasa, alioqui plena. Verum meo iudicio fallitur, quandoquidem eadem ratione abstinen
39쪽
nes venarum,solent vero transigi in his quatuor, aut etiam no- nunquam septem dies, quibus si nullus cibus detur, non poterie aeger durare donec morbus coquatur. Quod sillis diebus ex guus admodum detur necessitatis causa, atque saetis euacu tionibus adiiciatur, certe cum perpauci morbi fiant nisi ex repletione, semper procedat victus ad crassiorem versus statum, contra ac procedente opere docebit Hippocra. 41ledicis omnibus receptum est. Sane quidam vel ob hunc solum locum ratendunt ita agendum esse,detrahendumque cibum primis dishus magis, quod redundantiae succorum tunc temporis sint, sequentibus vero cum iam inaniri periclitentur vasa, adijcie dum verum hi levicula quadam ratione fallum nam etsi cibi rapiuntur ad reficiendum sanguinem qui in uenis continetur, non tamen sanguis in venis iam repositus recentis cibi necessistatem tollit: alioqui athletae qui plurimo succo abundant nullo cibo indigerent , sed in inedia diu contineri possent:
scimus tamen eos indigere pluri cibo,&inediam minus pati posse. Nimirum indigent corpora ad retinedas vires succo utili ut partes solidi nutriantur,& recenti cibo potu,ut spiritus reficiantur alloqui animo viribusque omnibus linquuntur ii mines, etsi sint pleni succis. Non igirur quod euacuatione sit opus, non sit etiam opus, cibo, quin etiam sortasse aliquando erit opus crassiori,ut facultas possit sustinere morbum, tua, alionem mirum squia mittendus est sanguis, iubeas aegrotum nihil cibi accipere, facies prosecto ut linquatur animo,antequam vacuatum sit quatum expedit.quid est ergo quod Hippocrates significauit dicens, nisi expediato pharmacum aut clysteris usum intermitteres certe, non oporterest cibus qui congruat morbo dimittatur vel diem unam, nisi quid aliud intercurrat quod cogar intermittere.huiusmudi vero possuntesse multa Si enim qua hora prandendum erat aegroto superum nitrigor insperato, ob alterius accessionis initium, constat,i termittendum esse prandium: ita si cum quotidie ad meridiem cibum soleret aegrotus capere, una quadam die pharmacum
expurgans bibat, cibandus erit ea die non ut prioribus, sed ut ipsa expurgatio indicat. de ratione autem victus eorum qua expurgantur procedente opere dicentur multa, quorum illud
40쪽
est praecipuum purgatione in media cibos dandos non esse: ergo ob pharmacum merito cibus intermittetur: sed& no nunquam cum clystere est,tedum Nimirum cum cibus prior non descendit dispositio exigit ut clyta infundatur,& inte mittatur cibus. Itaque ob haec licet cibum,qui alijs diebus accipiatur dimitterere: alioqui intermitti non debet hoc vero
non de sola piissana, ed de quibusvis alijs cibis qui aegrotis recte concessi sint intelligi debet:noxae autem multae quae cibi intermissionem sequuntiat, ut si quis solitus prandere, non prandeat , aut cenare, non cenet , procedente opere dicentur, quae ad vasorum inanitionem sere reseruntur , non certe venarum Marteriarum solum, sed ventriculi intestinorum4 hepatis. Dic enim cibo recenti destituta, excrementa undiq; comm uent, trahunt unde mala innumera nascuntur.
Et conssetis bis in die cibum capere,bis dandum,consura ratis autem set 'es comedere, semel dandum irima die, po-
latim eut si fieri possit bis etiam bis dandum se quid
deatur adj ere. O Vanti faciat Hippocrates consuetudinis indicationem in victus institutione vel hinc disces , quod de ratione
initi tuendi eum dicere hicipiens , eius indicationis ante alias Omnes meminit, praeterquam quod maxima pars operis in dis putationem de consuetudine insumetur. Seruari itaque debet indicatio a conluetudine ante alias omne,,non tamen ea sola, sed ita ut locus detur etiam alijs indicationibus,alioqui eodem victi uti deberent aegroti& bene valentes, non debent autem sed fatis diuerso, non tamen adeo ut non seruetur semper ratio Consuetudinis. Nimirum ali)s aequalibus qui multis cibis vesci iconsueuerunt, minus tenuiter alendi sunt, qui paucis,tenuius Ita qui bis die cibu capere consueuerunt,bis etiam cibandi sunt
de qui ter, acqui quater etiam quater, nisi qua alia indicatio obstet. Et qui semel consueuerunt comedere semel etiam ci bum capiat prima die,verum si ob aliam tam videat ad ijciedu paulatim si fieri potest,his etiam bis dandum.Nimiruto suetudini est primu faciendum satis, si quae alia indicatio eam muta