Dionysii Sandelli Patavini De Danielis Concinae vita et scriptis Commentarius ..

281쪽

et 8 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. ponere , ibique consistere non semel compulsi sint ζQuare Apostolicum ministerium in illustrioribus Italiae Civitatibus omnium favore , & frequentia obiit. Romae septies in Basilicis augustioribus concionatus est , semperque omnium ordinum plausus,& admirationem meruit. Pari favore Florentiae, Boononiae , Ferrariae, Mediolani, Brixiae, Mantuae, Uenetiis, Patavii, Pisauri, Neapoli, aliisque in Urbibus dixit. Tanta tamen fama minime elatus, ru diorem quoque plebem subsidio egentiorem non despexit, sed ad hanc quoque instruendam erudiendamque catechesi curas omnes, cogitationesque convertit. A quo ossicio summae pietatis, quod demissum tamen ab indoctis,& gloriosis hominibus appellatur, nunquam avocari potuit ab iis, qui amplissimum suggestum ultro ipsi exhibuerant, dum

modo eidem ossicio nuntium remitteret. ImO ardore caritatis excitatus in rudium hominum gra tiam postremis vitae suae annis Catechismum composuit, qui apud suos adhuc delitescit. Tanto porro aestu fervebat cum plerosque Christianos a recta salutis via longe abscedentes conspiceret , ut aliquando maximo ex offensis Deo illatis dolore as

sectus dicere consueverit: se quidem, se sibi ipsi ti-

euisset , etiam si in stultitiae notam incursurus esset, proditurum in vias, ct palam declamando illos a petam

torum veterno , atque a praecipiti via reυocaturum.

Ut vero male factis admodum tristabatur , ita ge silebat effusissime, cum aliquot virorum, ac praeci pue Ecclesiialticorum audiret praeclaras, atque insi- signes virtutes praedicari. Tum enim prae laetitia effusus in lacrymas Deo agebat gratias quam maxi

282쪽

P. DANIEL. CONC. 249mas, quod senescente jam mundo tales tantosque

viros excitaret. Id cum pluries accidit, tum pra

cipue cum Cardinalis .Quirini , in extrema inopia rerum, ac vestium propter insignem in pauperes caritatem defuncti, mortem audivisset. Quam porro habuit in proximos caritatem, eandem ad sibi insenses, atque adversarios acerrimos extendit. Dissicillimam hanc , atque summam Christianae persectionis disciplinam erga PP. Societatis habuisse Concinam ignari rerum paradoxon putabunt , nosque insanire dicent, qui eum ceu Societatis Iesu amicum, minimeque ipsi insensum exprimere, ac repraesentare

audeamus. Fateor me talem tantumque non esse

scriptorem , qui possim notam hanc a Concina evellere , quam praeter fas, & jus PP. Societatis plerique ipsi inusserunt. Si quid tamen mihi dicere liceat, ut profecto licet, aio injuste omnino tanquam deterrimum Societatis hostem Concinam traduci. Sane P P. Societatis millies eum acerbitatis, livoris,& odii in Societatem reum palam vocitarunt , at nec semel adjudicata crimina probare potuerunt; ne tum quidem cum sui cautam tanto apparatu apud Pontificem egerunt. Ergo unicum Concinae crimen fuerit, quod plerosque de morali Philosophia scriptores Societatis exagitaverit. Hoc vero utrum injuriae loco habendum sit , an potius summae laudi ducendum, facile quivis agnoscere potest , nec est opus, ut quaestionem ipse exsolvam , quam plures auctores mirabiliter pertractaverunt. Plurimos quidem ex Societate scriptores reprehendit ipse , & castigavit : at hoc eo modo praesti-rit, ut consutatio Calaistarum nequaquam ossiceret

283쪽

Societati, cujus illustriores viros, atque Theologos prolixis, verisque laudibus exornavit. Foedam Probabilitat tutelam, a plerisque Societati tributam, sinpius in libris suis ab eadem repulit. Tyrsi Gonae lesii conatus, piosque pro eadem macula a Societate abstergenda affectus plurimum illustravit; atquain Theologia Christiana adeo grande eidem panxit elogium, ut hoc solum argumentum luculentissimum Concinae in Societatem devotionis esse possit , adiisque ora obstruenda utique aptum quam maxime, qui illam cantilenam odii, & furoris ad nauseam recinere solent; nisi isti ita essent comparati, ut illico hostium habeant loco, qui cuncta placita, ac dogmata suorum amplecti dedignantur. His alii Gque suae existimationis in Societatam testimoniis mi ni me contentus Moralem Theologiam P. Gabrielis Antoine, Galli Theologi e Societate doctissiunt, antea sere ignotam Italis, & quorumdam calliditate occultatam, primus in lucem protulit, auctorque suit Balismis, Veneto Typographo, ut eandem ty pis vulgaret suis, timoremque animo ejiceret, ipsia nonnullis artificiosissime injectum. Ita cura ac studio Concinae editum primo in Italia opus est, quod Theologi peritiores, ipseque Benedictus XIV. summis laudibus celebrarunt. Illustratum deinde a P.

Philippo a Carboneano O. M. Theologo, non sine ingenti decore Societatis palmam sere praeripuit caeteris morum doctrinae scriptoribus, qui usque eo fuerant in manibus studiosorum. Vulgare etiam decreverat egregias elucubrationes PP. Comitoli, margi,&Goaxasini,sed multa, malo plane sato, avocarunt,& absterruerunt hominem a proposito quod

ex seis

284쪽

R DANIEL. CONC. exsequi optabat vehementissime. Hic autem milita nimis adesse eos velim, qui Concinam Societatis Iesu destructionem , ultimumque fatum in libris tuis esse meditatum non minus falso, quam inepte fabulantur. Talia enim, ac tanta praestitit in decorem Societatis, ut ab inimico animo prodire haudquaquam potuerint. Quod si malevolo, ae irato sui Gnt in eam corde, atque proposivo, potuisset quidem, pluribus sibi pulcherrimis oblatis occasionibus, sese vindicare, eamque pro servido, ac vehementi ingenio vocare in invidiam. At Concina curavit per petuo hanc opinionem ab animis multorum evellere, cum voce, tum scriptis. Hinc Cardinali cuiaedam, generis splendore notissimo, sed admodum aetate juveni, qui illum in frequentia hominum tanquam Societatis hostem traduxerat, ac reprehenderat, respondit: Gratulor Tibi, qui Dei jura aemul rus, cordis mei fereta perscrutari, ac penetrare conten das. Quare tantum abest, ut ego Concinam ceu Societatis inimicum habeam, ut potius ejusdem tanquam hostes putem Sanυitatem, Zacchariam , Babiam, Gagnam , aliosque , qui Probabilismum rejecctum a Matre sua, atque a filiis ejus sapientioribus acerrime oppugnatum ita desenderunt , quasi hujus ejusdem basis, ac solidum esset fundamentum . Quam quidem invidiam eidem Societati conflasse

acerbiores ejus adversarios notissima res est . Quo autem amore Societatem complexus est, eodem Rfilios ejus est prosecutus, & quidem ex ipsis eos , a quibus duriora erat passus. R Io: Baptistam μυ- rium, a quo immaniter laceratus fuerat, a) bene-

co Vid. Cap. XVII. Commenti

285쪽

asa COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT.

volentia singulari dilexit, nullumque lapidem non movit, unde conciliare sibi eundem posset; in ea lapissime verba prorumpenset Tandem de ratione , non de amicitia disputatio est. Amo ipsum, ae ob divo, ut Deus mihi restis est sa) . Pari amore alio P P. Societatis coluit. Habuit ex iis non paucos sibi amicitia devinctos, atque inter caeteros P P. Aexeavedum, Silvesrium, Laxαerium, atque AEgidium Giuli, qui insigni morum candore , & sacrarum litterarum praestantia floruit. Hominem hunc , quem Benedictus XIV. , & Purpurati Patres inlustriores summo habuerunt in pretio, Concina mire dilexit, eumque pro re nata cum defendit, tum sortissime sustinuit, ut ipse aliquando fassus est b). At Giu. Iius quidem diverso plane modo , atque acie ac plerique alii ejus socii, Concinae animum, ac labores spectabat. Homo enim sanctus, ac plane doctus optime noverat Concinae Zelum non a livore, aut odio, sed ab amore veritatis proficisci, quemad

modum sociis suis non semel dixisse certum est se . Nec dubitandum, quin alii quam plurimi ex eadem Societate idem cum P. Glutio sensissent palam , nisi

- a In occasione, ehe ii P. Faure Gesulta doυea egere a visitare si sussaretis Domenisano in s. Sabina , e cid penetrarσ δει P. Concina , aide aι D. Conee sita Faure : Padre, quando it vostro statello ag- gradisca dyessere da me liverito, io lo farti volontieri, avulsa emiquando sara arrivato te plangendo susiunse perchh sinat mente si disputa la rasione, e non di amicietia , io i' amo, e lo venero . Iddio mi vede ii euore . Μa iι Padre Gesulta venne sὶ , ma nom Ile paulo dissars talia porta , o parmi, ebe ne anebo sedesse, eda nisu conto volendo stendere te seale, non ha poturo iI P. Concina νiυerisis eci Sic plane amrmat Marchio Aloysius Capriata in Test:-monio de concinae moribus, atque virtutibus, quod scripsit Romae die xo. Aprilis A. Μ DCCLVI.

286쪽

R DANIEL. Couc. a 33 timore, metuque caeterorum exterriti Tonceptam animo de Concina opinionem prodere fuissent prolib

Eiusdem insignis animi constantia ac finitas.

inas hactenus memoravimus Concinae virtutes ea animi constantia, atque firmitas confirma- bat, ut illustrius exemplum optari quidem fortasse possit, inveniri vero non possit. Ad quoscumque. labores assiduus fuit, ad dura, atque aspera sortis, ad pericula quaecumque impavidus , ad atrociores denique injurias patiens mirum in modum. Peracerbum illud offen . genus,ipartis nimbrum in vulgus libellos teterrimos, atque omni iniquitate exundantes, adeo placide moderateque tulit, ut quod toleratu aliis vel gravissimum , vel supra hominum naturam creditur,&i judicatur , ipse ne sentire quidem visus sit. Quod si aliquando ingesta in se convicia, & ludibria reputaret apud se, non modo rerum atrocitate permovebatur , sed contra generosiori quodam animo accendebatur adὶmajora pro Christianae ethices caunia perferenda. Qua ratione in capita auctorum redibant maledicta, quae fortis, ac generosus ejus animus aspernabatur. Curi primum bellum adversus mollioris doctrina adsertores aggressus est , veluti in altum aestuosumque mare delatus, variis pulsari fluctibus caepit, Ventisque contrariis jactari quibus ad obitum usque ita fatigatus est, ut totus orbis ad constantiam lane ejus maximam obstupesceret, ac miraretur homi

287쪽

COMMENT. DEVIT. ET SCRIPT.nem animo non eadem inter tot procellas, sed meti. te ita firma consistere atque praesenti, ut nunquam

vel a statu naturae, vel a religiosi dignitate disices, serit. Ubi suit opus doram Romano Pontifice sui caussam contra opes , & gratiam divino auxilio , rerumque innixus aequitati sine ulla dubitatione, metuque constantissime defendit. Contraria quaeque , atquaialiorum judicio adeo ardua, ut feri posse nullo modo crederentur , adivit semper, atque in caeptis ita constanter perseveravit, ut eamdem semper cordis M oris. tranquillitatem praeseserret. Hinc non semel graves procellas, quas sustinuerat, comme morantibus dicere consueverat .' ignorasse se xxv. annorum Datio toto nimirum eo tempore , quo a nonnullis PP.. Societatis ob castioris ethices vindi.

cias libellis injuriisque divexatus est quid mesan

cholia, animique tristitia foret. Et tamen tam atrociter, atque)contumeliose est habitus , ut tantae , tamque diuturnae cujusvis generis probrorum procellae eum non succubuisse incredibile plane videretur, nisi tum libri ab eo. editi , tum ii, qui cum eo vitam duxerunt, certam indubiamque facerent fidem . Augiae stabulum repurgandum ipse.aggrede rer, si cuncta maledictae, quae in ipsum conlata sunt, vellem in indicem cogere. Operae tamen pretium

fuerit ex infinitis, pauca seligere, quasi ad speciem tantae virtutis: a. . Si caussam porro ab hujusmo-

rniuriarum, convictorum, calumniarum &c. quibus nonnulli S. I. Scriptores Concinam dissipaverunt. P. Hercules mini, Iesu ra Mutinensis in lib. edito Lucae A. Μ DCCXL. atque inscripto : Difes delia Disserta, ne Teologico moriale cνιιι ari Diqitiam by Gooste

288쪽

di hominibus quaesiveris, quae ipsos ad tam acriter Concinae maledicendum impulerit, audies illico profecto;

Zisue, ed tina iniserente perti cia, vestita e coperta cum arte affatis

tano. Un Carrisiare, che rrano si eo orma eia lingvagis di Lutero. o di Melanione. Franco mi mentire , erit non si fa torto a credetis predicatore pre te Noniagne desis Semenne , o fia degli Ugonotti, fal- rio , insannatore, Agiardo, Jocrisa, calonnimore πη . . .

P. Franciseus Curti S. I. In Annotationibus ad Epist. I. Theologies ratem Danielis Concinae; de quibus cap. XIX. nostri hujusce

Commentarii. a P g. s. & seqq. μιtoram in Theologia ebs ba caeriata deutro bestialit λe caricariare. Pub das satira pia fredda piis irriυerente i yia indecentet Ragione, cia Orebbe allegata Bertoldino. Come sbesserata, anis

non isdere ὸ simila a quella micae aro da Dior ut videntes non videant, & audientes non intelligant. Oratione smanta di ragioni, o gonfia di si re, M M Mn non D eti di sapor diυοιο di quesalara: a Gratia sufficienti libera nos Domine . Io mi sentiret dida da maneta a chi υi πουi altri aetomenti, ebe di gbignate , Munate, morssimenti. sabbi. svori, e grandi placeN fanciuuesebi, e stram. λιιi masset. Laetina maiietioso . Non la raui alta fronte da Uem

289쪽

eabdito Ei zela adnuerato I Lingua deliratrice, ebe appone impunemem te carunnie Haceiate a servi , e ministi det Dio vero, con flampe , e

ianterne . Pub finges commedia piis pateta at quesa Celso, eb' ὸ amorevolaeteta , e ver ira , non pud esser ι' anima, a D scopo dei decanis Tato suo eteio . Responde stulto juxta stultitiam eius. Post haee &alia nefandissima in Concinam dicta, quae praetereo, ne longior sim, non dubitat asserere profligatae conicientiae scriptor: baci lamano, che γη Iemplici facetie Nypondasi a critiche tanto IDergo te. P. Iacobus Sanυitalis Soc. Iesu, in libello cui titulus: Parado se veri contrapyψι al ιibro intιrotaro: Esplicarione di quattro Paradoili, ec. In aquileia A. MDCCκLvu I. pag. F. & seqq. ti P. Concina e ust. mo di ardireeteta Drremiente, ebe si flenter.ὶ a trovare Ompio neue floris . Oliraggiatore delι' Ordine Benedittino , e de' primar, Teologi Mita Compagula dat P. Suareet sino aι P. μυa con rentinata di accuse maledisse, insentate a feno delia Compagnia . Che Dauia i Ionae/ Benedittini per infami violatori delia ρου na. Seritrere di libripta volte sampati genea la d ura tireneta de' superiori . Non υ' ha Comanira , che non abbia suos fictos as riferire des P. Coneina . Iι deito e vero , e si Iperimenta si saero Ordine de' PredieMori, eostretro a tollerare un suo ficto peratore P. Comina , is quale ha taeerata tafama desta massma parto de' suo. Confriadii. Pergio tratia i supe-

ranti

290쪽

ta sit, idque agaoverint nonnulli ε Societate viri se non videtur necessarium , ut ipse hac de re ulte-Κ k rio-

fessori, deali Ordini regοiari, ed anche desis supreme podestis , e di

Q Epist. XXIII. pag. 3I.