장음표시 사용
21쪽
perci: omnitio se gessit: ita ut: cum per quadi
ginta annos, ut est apud Plutarchum, reip.prin- ceps extiterit, incorruptus omnino fuerit. itaq; cum a Samiis, regisq; ministris pecuniae sibi magna uis oblata esset, illas omnino repudiauit; re Iictumq; sibi patrimonium in tot administratio ilibus ne una quidcin drachma cumulavit; populo autem Atheniensi, cum mansuete eum, liberaliterq; tractarct,& regeret, non modo non a
sentabatur, sed libere etiam,apcrteq; sepiuS ac cusabat,acerbissimeq; , ut Thucydides libro si cundo,&Demosthenes tertia Olynthiaca prodiderunt,obiurgabat. Cum tot igitur, tamq; pl: claris uirtutibus in unum collatis princeps Peri , cles reip. Atheniensis & in dicendo,&in agendo procul dubio haberetur, nactus occasionem, aqua corum, quae ad rem propositam pertinent, expositionis initium sumemus, hanc concio nem habuit. lad Post bellum Persicum Xersis Lacedaemonii ἰpπt y lit, Athenienses,qui in eo ceterorum duces, priueipesq; extiterant, se inuicem statim aemulari, atque inter se dissidere, de contendere incoepirant: & per annos quinquaginta, etiamsi palam socii amiciq; esse uiderentur, quippe qui communia interim arma contra Asiae reges ferrent,
22쪽
clam tame inuidia odioq; mutuo uehemeter sagrabat,& quoquo modo alterius iiivice magni-xudinem, amplitudinenaq; in iuuere, & impodite, quoad poterant,conabantur. saepius autem inter eos se dera de isti,& renouata sunt 3, ueluti quae inter ipsos, & utriusque socios tricennalia ultimo loco facta suerant . quae tamen non sue. runt diuturna . nam Athenienses Corcyrieis,qui in foederibus nemini se sectos addiderant, cometra Corinthios Lacedaemoniorum seci os auxi Iam tulere ; itaque Corinthii Potida alas, Bot
tiaros, Chalcidensesq; Atheniensibus subiectos ad defectionem impulere,& cu his contra Athenienses pugnarunt l, a quibus proelio superati ad
Lacedaemonios statim cum ceteris fere omnibus
sociis confugerunt Athenienses, quo)d iniuste foedera rupissent, accusantes, &ad bellum contra illos suscipi ἡndum incitantes. Quare Lace daemonii cum Corinthiorum querelis permoti,
tum etiam, idq; in primis Atheniensium potentiae metu compulsi, quorum opes, dc auctoritas hoc interina spatio mirum in modum creverant, decreuerunt foedus esse uiolatum,& una cum reliquis sociis esse illis arma moueda; id quod decretu suit quartodecimo anno post foederis sati-ctioilem. Statim igitur mittunt legatos ad Athe
23쪽
, a IN PER I cc CONEniense, petentes, ut piaculum Mineruae diluat, eo consilio, ut Pericles, quem eo quod statum popularem seueret,&sibi semper aduersaretur, oderant, Athenis pelleretur Verat enim Clisthe. nis qui eo crimine primus obstrictus fuerat,progenies. quibus Athenienses , ut & ipsi Neptuni , atque Palladis pariter piaculum expiarent, responderunt. Secundo etiam per alios legatos petierunt Peloponnesii ab Atheniensibus, ut a Potidaeae obsessione recederent, dimitterent liberos Aeginetas,& ut Megarensium decretum roscinderent, quibus multo minus paruerunt. Postremo nisi liberos Graecos omnes dimitterent , bellum denutiarunt. a de re conuocata col 'cione apud Athenienses, cum multa, uariaq; ab aliis dicta essent,haec Pericles locutus est, in quibus populum ne Lacedaemonioru mandatis ob temperet,ipsisq; nullo pacto cedat, suadet,dc ad
bellum suscipiendum hortatur. Atque ex his quidem ea, quae ad rem, de qua Pericli diceduni est, pertinent,quaeque uniuersae huic orationi subii ciuntur, non dissicile erit uidere. siquidem, ut in unaquaque scientia subiectam rem eam esse iudicamus, quae in ea praecipue consideratur, de ad quam reliqua omnia reseruntur: ita etiam in orationibus singulis id,cuius caussa illae suscipiun,
24쪽
tur,lcad quod oratoris studium, eloquentiaeq; uis omnis dirigitur, ipsarum propositu esse existimamus. quare cum in presenti concione haec omnia ad bellum Atheniensibus contra Lacedaemonios suadendum dirigantur, ob quod etiam
tota haec oratio constituta est . quin hoc eiusde; subiectum,materies, propositusq; finis sit,nembni dubium uideri debet. cuius cognitio quoniatantum ad cetera omnia intelligenda pondus iprincipio habere solet, ut inde reliquae omnes cognitiones ortum trahere uideantur; de hoc mihi in praesenti, antequam explicationem a grederer, dicendum in primis, ac disputandum
necessarium esse existinaaui. Quin etiam, quoniam in prioribus resblutoriis , cap. de abulandantia propositionum docet Aristoteles ratio nes,atque argumenta ad propositum omne probandum, ex conclusionis terminis hauriri; & determiuis quoque propositae in hac concione coriclusionis dicendum, explicandurnq; a nobis uti
detur: nam 3c in Rhetoricis quoque idem si pius hoc oratoribus praecipit esse faciendu .Quare sequeretur, ut in ptaesenti de Atheniensibus, id quod conclusionis propositae το υποκει, νον est, stemq; de bello,atque Lacedaemoniis hostibus, quae τε loco sunt,quaecunque ipsi in-
25쪽
III. IN PE arc. CONLsunt exponeremus,& ea in primis, ex quibus Pe rises uidetur argumenta sumpsisse. Verum de hi ubi ad suasionis tractatione peruenerimuS, dicendi locus erit . Nunc, quoniam ad unam uanque rem percipiendam, distinguendam ipsius generis cognitio mirum in modum ualet, oratoris autem omnis subiecta materia ad tria senera deducta est, sub quibiis etiam, ueluti tribus rhctoricae formis,3c partibus singula i rhetoribus praecepta traduntum, ideo de nos,ad quodnam horum generum haec nostra oratio redigatur, aperiamus. neque/uero haec quaestio ma
gnam habet dissicultatem, si quis,quae dicta sint;
accurate meminerit: nam eum in belli suasone haec inii uersa oratio posta sit, id quod unum est ex iis quinque, de quibus maxime consilia dantur,generi ipsam deliberativo adscribendam estse,manifestum est. Sed quia haec nimi simpledeognitio,& admodum generalis consideratio uigetur, unde ab oratoribus alia distinctior, aria istiorq; adhuc ad inueniendum ratio excogitata est ; haec cuiusmodi in praesenti oratione adhibiata lacrit, a nobis exponendu est. Parata ab or vore materia de qua dicat, atque orationis genisve reperio, considerandum est sibito, quid si id, quogese reda sit ei omnis oratio,idest in quq
26쪽
COMMENTARIvs. 26 controuersia consistat, quo remoto non esset opus oratione: neque enim est satis caulis genus cognoscere, sed uidendum est, in quo uera setur quaestio, ad quam sint argumenta accommodanda; quod intelliget, si uiderit, quid sibi
conueniat cum aduersario,quid non conueniat:
in omni enim genere dicendi, ut est apud Aristotelem Rhetoricorum secundo,aut est, aut ponitur esse aduersarius , qui dissentiat. ac ex his quidem status subito, qui ea de caussa grauce dicitur, quod in hoc caussa consistat, ibique sit caussae congressus, colligitur . de his autem statibus etiamsi non adeo aperte Arist.ut Latini,
tradiderit, at eos tamen ipsum cognouisse, pluribus eius Rhetoricae locis confirmare possem, quos, ne uerbosior sim, in praesenti praetermi tam . Latini uero adeo inter se hac de re diue si praeceperunt, ut, quemadmodum consuit
Quintilianus, in hoc illi praecipue studium pQ'
suisse uideantur. itaque nec qui sit numerus, nec quae nomina, nec qui generales, qui uespes ciales sint status,inter eos conuenit . quibus nos
dummodo hos status non minus in sententiae dictione, quam in ceteris orationum generibus reperiri concesserint, dc oratori semper esse huiusmodi constitutionem ad argumentorum in
27쪽
as IN PE str C. CONC. uentionem necessariam, facile hoc tempore , dc absque ulla disputatione reliqua omnia condonabimus. Cicero certe tantum abest, ut hoc neget, ut quonam modo iidem in ipsis deliberationibus existant status, pluribus in Topicis e plicuerit . 3c in secundo de Oratore nihil non aut in ficti, suturi ue,aut in qualitatis, aut finitionis quaestionem cadere, Antonium aperte asfirmantem introduxerit. Sed de Ariss . libro tertio artis rhetoricae idem uidetur innuete his uerbis. In tan nibus aut euentura non esse conteniamur,
aut eventura illa quidem, quae ille censet, uerum iusta non esse,aut non utilia,aut non tantopere. Qui nam igitur sunt ii status, qui in hac nostra caussa reperiunturi Quemadmodum orator ex statuum inuentione argumenta deinceps ad illos accommodat , sic inscriptarum orationum examinationestatus,qui nam in eis snt, ex argumentorum cognitione colliguntur. id quod nobis in praesemti eodem modo praestandum est. Argumenta igitur omnia, ut uidebimus, in hac oratione ad honestatem, necessitatem,sive utilitatem, &ad sacilitatem ostendendam tendunt. duos igitur habet haec oratio status,negotialem,& conieci uralem ', negotialem, quatenus honestatis, dc n
cessitatis ratio assumitur ; coniecturalem:quat
28쪽
COMMENTARIV.3. 27nus sicilitatis. Negotiatu es, ut censet Hermogenes, de refutura, ἐμμίσθου μῆ μίσθια an oporteat ahquid facere,vel non facere,dare, vel non da re ; uelusi, utrum sepelieno sint Barbari ad Marathonem interempti. hunc autem pro specie quadam rationalis ponit, qui de ipse ad qualitatem ab eodem reducitur: differt autem negotialis hic status a iuridiciali tempore solum, iuris enim utrique sunt . itaque non erit admodum diuersa Hermogenis sentetitia ab ea Ciceronis in Topicis, quietiynsi huiusmodi diuisionem non attulerit, in deliberationibus tamen, cum aliquid de utilitate, honestate,aequitateq; disseritur, deq; iis, quae
his sunt ςontrariae, status aut iuris, aut nominis docet incurrere. Coniecturalem auicin statum in sententiis dicendis tunc oriri, cum aut sutura, aut sicilia persuadentur, aut negantur ea, quae
aut om 'i' fieri non possunt, aut non sine summa dissip*li ate, dindo i Cicero in Topicis ibidem. Sed de his, quae ad rem subiectam pertinent, satis sero diximus. illud autem nostrae institutae scriptionii, &temporis uidetur esse, ut
ad auditores sermonem nostrum conferamus. Auditorem autem populum esse, concionis nomen declarat, concionis uero in Atheniensi republica tanta erat potestas, ut eius arbitrio uni D a uersae
29쪽
28I Nips Ric. CONC. uersae sere reipublica administratio permissa es se uideretur . huic enim de legum, 3c sacronita 1,&magistratuum, belli pariter, ac pacis, praemio
rum etiam,&honorum, necnon & aliquorum
iudiciorum ius filii . cui tamen de O uingentum- utrum,& Areopagitaru senatus praepositus erat, nimirum ut his duabus quasi anchoris ipsa nuctuans regeretur. quare ut etiam in aliis qua plurimis reip. institutionibus, sic &in hac similis Atheniensis resp. nostrae uidetur esse . siquidem illorum concio nostris comitiis, senatus Quingentum uirum senatui Rogatorum, atque Areopagitae Decemuiris comparari optim epossunt. quibus omnibus conliliis, ut etiam apud nos, sui singulis praesecti instituti erant. de horum autem republica pulcherrimus extat Xeno pholitis libellus, multa etiam reperiuntur apud
Aristotelem libro secundo Politicorum, atque Plutarchum in Solone: at diligentius, exquis tiusque Carolus Sigonius Roman aeque , a que Graecae antiquitatis Pater quatuor libriscius iura persecutus est. nostrae uero diuina ii stituta uir diuinus Gasipar Contarenus Cardinalis diuinitus aperuit ,& explicuit.' udduero ad Atheniensis reip. populi conditionem
spet tit, ipsum quidem ingenio, doctrina, tu du
30쪽
COMMENTARIvs.cio, atque eloquentia inter ceteros plurimum ualuisse, Ciceronis, antiquorumq; omnium scri pia loquuntur. ut autem & ad iram,& ad misericordiam procliuis,natura suspicax, comitate ridiculorum,dc iocorum delessitus suetit, ac laim dis propriae studiosus, nec tamen obiurgationem indignatus sit, de humanitate item eius, de clementia, plura sunt apud Plutarchum in Pra ceptis politicis, quorum etiam omnium, & plura exempla, testimoniaque asseruntur. ac de iis
dem singulis illum & in Demosthenis, dein Thucydidis, aliorumque graecorum oratorum concionibus aliquando accusari, aliquando uero laudari saepissime videmus. Respublica uero Atheniensis eo tempore, ut ex Thucydidis, Xenophontis, Plutarchique horum temporum monumentis perspicitur, populari statu regebatur.
aare cum oratio omnis ad auditorem res ratur, auditorum autem status, natura, ingeniumque, ut ubique Aristoteles, Plutarchus codem loco,& lapius Cicero praecipiunt, diligenter cognoscenda,atque inspicienda sint, ad quae
deinceps omnis nostra oratio accommodanda
est, iccirco haec breuiter, strictimq; attigisse ab huius nostri sermonis ossicio uisum est non ab . horrere. Nunc quoniam similitudine res faci