장음표시 사용
51쪽
so. IN PER I c. Co Ne de se ipsos quoqiue,qui ea de re assensi essent, a cusare commemorat. Cum igitur haec ita se habeant , prudentissime sener Periclem hac in parte agere dicendum est. Siquidem etiam nihil magis ad prudentem spectat, quam fortunae temeritatem cognoscere . itaque videmus his sententiis sapientum omnes orationes refertas esse. v
luti Fabius Maximus, qui in sapientiae laude, ut etiam in ceteris, Pericli similis suit, cum Scipionem a traiectione in Asticam diisuaderet, non solum, quam uaria esset sortuna , saepius admonet, sed etiam quaecunque aduersa evenire potuissent prospicit. Scipio etiam ad Annibalis petitionem pacis respondens, nihilominus de sortunae temeritate plurima dicit, eaque sibi nota, atque perspecta esse demonstrat. Verum haec oratio non solum in hac, sed in reliquis omnibus partibus, mirum est, quam grauibus exquisitisque sententiis abundet. sententiae uero prudentiam maxime praeseserunt, moratamque admodum efficiunt orationem, dummodo ab idonea persona pronuntientur, uelutii senibus,prudentibusque uiris, qualis erat, & habebatur limprimis Pericles. Est igitur etiam in hoc generis, habitusque oratoris , id quod Aristoteles ait moratam orationem reddere, ratio seruata. Pruden
52쪽
RE. Videlicet tanquam auctoi es eius consilii, prudensi enim, ut diximus, est, qui recte consulit, coosesimus autem de suturis. quam hi prudentes, tanquam qui iam a principio recte de hoc bello consilium dederint
des hanc eanidem expiessit sententiam his uersi
Cicero in Philippicis. Incertos exitus e bessi, mam temque commuinem. Virgilius iras imgrrus sedet . Am usitaretque uolutat
Demo lenes ad epistolam philippi. Magna en
ius in sertiora ad omnes res mortalium , velea potius omnia nemorat. Thucydides hoc eodem libro Athenienses admonentes Lacedaemonios facit ; ut in
bellbi, quam multa improuisaraccidant, priu quam id sescipiant prospiciant. Similiterque de Annibal ad Scipi dira fiesoquitin . 'Cum tuaι
stires, tum in ortinae, martemque belli communem, propone animos utrinque ferrum, corpora humana erunt,
53쪽
IN PER I c. CONC n quam minus, in belli,euentus respondent. inlin etiana inquit Sallustius in epistola ad Caesarem. Saepe praua maris, qu bona consilia spere eueniunt, quia plerasique res fortuna ex libidine siua agitat.
S A R E S D L IΤ II S v M v s. Probatio haec est sententiae superioris,probat autem eam ab auctorserate,atque a communi hominum consensu. cum
enim homines, quoties aliquid praeter ratione , consiliumque suum accidit, eius rei causam sortunae attribuant, illud ipsurn quod dictuna est, nempe consiliorum . rerumque euehtuStemere , casu, sortuitoque plerunque accidere, tentur. Est autem haec argumentatio i Signo ;de quo de in principio Rhetoricorum, & in fine Priorum Analyticoriam Aristoteles tradidit. Huiusmodi autem demonstrandi modus cuni apud oratores saepe in usu reperiatur, Aristoteli tamen in primis familiaris est, quorum inter
reliquos notissimi illi loci sunt a principio Ethicoruna Nicomachiorum .iItaque bonum id cs opinantur, quod omnia appetunt. & 2 principio Rhetoricorum. Itaque omnes homines viri quι quodammodo participes sunt. Quibus omnibus in locis anu
m aduertendum , illud itaque quod apud
54쪽
COMMENTAs Ivs. Graecos est δεο vel ιηιλ ρ aliquando,& lapius cochisionis, aliquando uero de probationis, idque a signo in ditium esse . nos autem conuertimus itaque eo quoid hanc particulam in eodem apud Latinos audiores, Ciceronemq; prae- sextam usu sere semper esse obseruauimus.
a ab Aristotele confirmantur secundo Physicorum, etenim dicere, inquit, fortuna esse quid praetor rationem refledicitur. Nam si ratio est tantum in iis, quae semper eodem modo fiunt, aut plerunque, cum fortuna non sit nec in iis, quae semper, neque plerunque, sed in iis, quae raro, ergo putet fortunam non esse cum ratione, sed praeter rationem. Itemq; si fortuna est caussa ut philosephi dicunt per accidens , cuni caussae per laccidens sint indeterminatae, Ec caussae in determina, tae sint praeter rationem. ergo manifestum, sor-
unam esse praeter rationem . praeterirationem
autem ibidem dc παραλογον dicit Aristoteles, id quod graece per adverbium τηαλογος eXpressit Thucvdides, superius autem in colici e Atheniensium παραλογον του πολεμi dixit . cum 'auteruinquit Pericles, quod fortunam accusare soliti sumus, utpote caussam, intelligendum est. est
55쪽
Acedaemoni' igitur cum antea nobis insidiasfacere apparebant , tum uero nunc non minime e cum enim cautum sit, tu controuersiarum inter nos iudicia demus, atque accipiamus, teneamus autem utrique, qua
cunque tenemus; neque um iudiciapopularuist, neque nobis dantitas accipiunt.belli ue quam 'erbis crimina diluere malunt. iam vero imperantes, neque ampseus accisamo risunt, etenim a Potiria recede
56쪽
re Ment , s Aeonam liberam d ittere , o Megarensitum decretum tollere ; hi vero,
qui extremi huc venerunt, etiamGraecos de
nuntiant fluis legibus uti permittere. ''
Proposita sententia sua, criminationibusque depulsis , iam ad propositum probandum do. scendit . in quo reliqua omnis, ut in consultationibus ea, quam dixi, de caussa fieri plerunquς
solet, oratio consumitur. . Ad quam partem cuperuenerimus, quoniam fides, ut praecipit Arbstoteles, ad demonstrandum aptas esse: oportet, demonstrare autem opus est demonstratione ad id , de quo controuersia existit, afferenda, huius autem concionis controuersia omnis inhonestate, necessitate, facilitateque posita est, propterea res postulare uidetur, ut qua rationesin uiae probationes inuentae suerint, demonstremus. Primum igitur docet Aristoteles libro secundo Rhetoricorum animaduertendum esse or tori , de quo dicere, aut concludereme ciuili, siue quocunque ollursimo uelit; ut de eo teneat, quae illi insint, automia, aut certe nonnulla; quia ut tradidit Cicero in libris de Oratore, nemo potest de ea re, quam non no- uit non turpisiume dicere. Huiusmodi autem esse ea praecipit Aristoteles, quaecunque de ea re incu
57쪽
dere possunt, eiusque rei propria, proxiina, opportunissima sunt. itaque, de iis quidem, quibus persuadendum est, libro secundo, de iis usro, quae suadςre uolumus, 3c contra quos, libr6 primo de arte dicedi praecepta tradit.Et hic quidem primus,& praecipuus locus est, unde orator magnam sibi ad sententiam suam probandam
copiam parare solitus est. Altera uero ratio argumentorum inueniendorum est ea, quae oratoris
propria esse dicitur. ut subiecti generis proprio sibi proposito fine, quid nam ille sit, quot eius
partes, δέ qualibus propositionibus, rationibusqh& simpliciter,& comparate ostendatur, diligenter cognoscat.Et quoniam sepe non minus is, qui cauὐ proprius est, finis, quam ii, qui cc-teris generibus attributi sunt, ad institutum d monstrandum prosunt, saepeque etiam de possi- bili, necessarioq; disputatur, itemq; aliquid futurum,factumue esse demonstradum cst, praeterea uero magnitudinis ratio omnium est orationucommunis; ideo & horum etiam cognitio, a que de his propositiones plurimas collegisse in rum in modum utile erit. de quibus quidem omnibus locis, quos formas, propriosque oratoris locos uocat, abunde ab Aristotele in Rhotoricis traditum est, de propriis quidem unius
58쪽
cuiusq; generis libro primo, de comunioribus uero libro secundo.Sed quoniam ex propriis his propositionibus non ita semper ad quaecunq; demonstranda rationes nobis subito suppetere possint, estque praeterea hoc tardiingenii, ut censiit Antonius apud Ciceronem in secundo de Oratore , itemque parum experti oratoris rivulos hostemper consectari, propterea comm nissima alia adhuc quaedam inueniendi ratio est ab oratoribus excogitata, locique quidam, ac ueluti sontes, domiciliaque argumentorum omnium reperta sunt; quae quicunque recte tenu rit, usumque ipsorum diligenter perceperitinutila res erit ex tota oratoria facultate ei proposita, de qua non facile ex ipsis argumenta,rationesq;
depromere positi. & hi quidem ab Aristotele elementa, locique proprie nuncupantur, quo rum non solum in Topicis , uerum etiam in Rhetoricis disciplinam traditi atque his quidem or
torum omnis inueniendi ratio continetur. Haec autem a me, quomodo ad eorum, de quibus tu hac concione existit controuersia , demonstrationem adhibita fuerit, quantum efficere , dcςonsequi potero, diligenter etiam, ariti e etiam
explicabitur. LACEDAEMONII IOITUR,&c. In hae pri-
59쪽
18 IN PER I c. Co Ne ma suasonis parte Lacedasnohiorum actioni-,bus consideratis, indeque plurimis insidiis, in. 'iuriisque eorum repertis, ex has pi oposito sibi honestatis fine bellum ut honestum suscipiendu)esse aggreditur suadere u Ratio igitur uidetum huiusmodi. Lacedaemonii sunt insidiatores , Minimici, contra insidiatores, dc inimicos , honestum est bellum suscipere , honestum igitur' bellum, quod contra illos suscipietur . Lacedaeia molatos insidiatores esse pluribus uerbis ab ipsbdemonstratur, & declaratur , altera propositio, ut in enthymematibus oratores Dcere solent,
utpote nota auditori, qui eam per se ipse adiuέ-gat, praetermissa es h. est aulcm ueriusima, nam,
ut ostendit Cicero pro Milone, in insidias
incidimus,omms honesta ratis eu expeddenda alutis. ita
que & Archidamus rex apud Lacedaemonios; quibuscunque tenderentur linsidiae, omni ratione saluti consiliendum, ultioitemque parandam esse censebat inimicorum enim, atque insidi torum iniurias persequi& honestum,& laudabile est. nam ut Aristotelis in Rhetoricis testimonio confirmare possumus, quidem iusium es, iisum autem bonesium. itemque quoniam
60쪽
COMMENTAllivs s, qui magis insi diantur iniustiores esse iudicat. quare curassiustissimum si insidiari, iustissimum igitur atque
honestissimum erit insidiatoribus obuiam ire. Est autem haec ratio primo quidem ex Lacedaemoniorum persena accepta nam ut praeceptuni est apud auctorem Rhetoricorum ad Alexandrum,ei , qui de bello consilium daturus est, nihil est aliud fere, quod ad sententiam suam probandam magis prodesse positi, quam si inimicorum thiurias, insidiasque studiose, de diligem
ter exposuerit. Deinde uero & ab honestatis mne colligitur . Honestatis autem finis, quantiis propriectaudatoribus ab Aristotele, proponendus tribuatur, ta meit consultoribus cundem accommodatissimum esse vult. Cicero autem in secundo de Oraetore, Insuadendo Utabitas, quam dignitas, nemo es enim, praesertim in
dura ciuitate, quin trutet ex sendam maxime
quam sentetiam sequutus c, intilianus,si unum ex his duobus sequi oportered, potiorem honestatem utilitate in deliberationibus esse iudis cauit , quid autem sithbnestum, &quam mutitis propositioitibus id ostendatur ab Aristote .le cQpiose, atque diuinitus Rhetoricoriimi primo es: demonstratum. Sed quaeret fortasse qui H a piam,