Antonii Zeni patriciI Veneti In concionem Periclis & Lepidi ex libro primo historiarum Thucydidis et Sallustii, commentarius

91쪽

fragiis simi, fIrin ejusdem tribus sera quiseque rei studet, ex quibus perfecti nihil fieri

solet, etenim ali, quammaximes asci quem piam uolunt, ah autem quam nime regi suas labefactaro. cum longo interuallo conueniant breui quidem momento res commmnes consultant, maiorem uero partem res domesticas agitannatque unusiusquesua ignauia haudquaquam nociturum putat, aliis autem cura esse, ut pro se i o pro liciam,

que adeo ut eodem tuam omnium consilio clam res blica tota intereat. qu9d uero cam. put ea, pecumam opia prohibebuntur . quando aegre eas parantes cunctabuntur, M

oesti tempora non stabiliasium .

VERO,&c. moniam quamps rima potest capita, unde argumenta hauriat, parare sibi orator debet, possibile autem Ari stoteles suasoribus aptissimum esse docet, ideo Pericles cum ab honesto , de necessario satis fidi mis rationibus bellum in Peloponnesios suasisset, nunc ar possibili, facilique ipses ad ident ad tortatur . quod ut assequatur , incredibile

dictu

92쪽

dictu est , quanto studio& diligentia ea , quae

ad Lacedaemonios, dc Athenietis , praesensque bellum pertinent, consideret . Primum a tem Lacedaemoniorum dissicultates percenset . deinde quaecunque pro illis facere uidebantur , ea parui momenti, ac minime sermidabilia esse demonstrati. ultimo loco Athenie sumres longe seperiores fore pluribus. docausisis auguratur. . Dissicultates autem, quae dePGloponnesiis afferuntur , huiusmodi sunt. quod operarii homines sunt. quod neque priuatim, neque publice pecubias' habent. quod diutur' norum, atquq maritimorum bellorum imperiti sunt .i add multae gentes , neque eodem consim lio utentes sint. ex quibus hoc in bello plurima illis incommoda, periculaque necessario euentura esse ipinspicit. Verum taec oratione adeo implicita, atque inuoluta exponuntur,ut quinquis rationes re sint distin , uerbis tamen, ut praecipit Cicero saciendum , confuse esse. uLdeaptur. Ad suadendum autem quippiam maximam habet vim, si id facile fieri posse dic, mus , 'nam si fieri non posset, ne suasioni quidem locus eset ι qua de re dic Cicero in Partitionibus. Suaseri, aut dis Mori illa in primis ui-

. ia

93쪽

IN PER I c. CONC. aut necessit, aut non necesse . cum autem quaeritur quivisseri posiit, uiamdum es etiam, quam facile posit , nam qua per sciliasunt, perinis bisenda sunt, au si framn possint. Aristoteles quoque libro primo Rhea

thoricorum,ubi agit de bonorum gcneribus in ter ea, quae pneeligenda sunt ponit etiam ea quae fieri possunt. Haec uero bifariam, tumquae situm qua fatilolant , futilia uero, quae sine molestia, aut brevi tempore , quia difficile d finitur , avit molima, thviluine temporis. Sed de hoc eodem ille pluribus suo loco libro secundo. Cicero autem ilcaussis efficientibus uidendum esse, quid facile sit, si illae modo suppetant; praecipit an Partitio nibus4 ubi etiam rotam huius loci tractationem sic tradit. Quo tora genere quibuscum, ετ contra quos,

quo tempore, aut quo loco, aut quisus facultatibus armo rum , 'cum ociorum, earumie rerum i quae Ad quoquarem efficiendam pertinent , ροί urati, requirendum est. neque suum ea, quae nobis j petunt, sita et iam illa , qua aduersantur, uideηda. ου si ex contentione procliuiora erunt nostra, non solum effici posse, quae suademus , erupersuadrndum, sed curandum etiam, ut illa facilia, pro cliuia , iucunda uideamur. liniae omnia eodem δε re modo a pericle 'obseruata in praesenti tractatione uidebimus. Nunc autem dum dissicubrates Lacedaemoniorum hostium demonstrat, 1' nihil

94쪽

'nihil aliud agit, qua naquὀd facile Atheniens.

'bus bellum ostendit . ex contrariis enim com tradita colliguntur. si enim bellum Laceda in niis dissicile, certe Atheniensibus facile. nari si, ut ait' Aristoteles, Quia omnino es contrarium ei, quod inimici uolunt, avit quo utantur, commodum v, detur . profecto eκ incommoditatibus, difficultatibusque Lacedaemoniorum commoditates, Atheniensium colligentur. Est autem hoc apud Omnes fere oratores in more positum, ut in suasione belli difficultates hostium exponantur . 'nam' ut praecipit Aristoteles; aut bellu uadeηt, .sertet ut hostium uires lyectent, ut avi cum s perioribus

pax componatur, aut cum inserioribus bellumsi cipiatur.

Itaque Archidamus in ea concione , quae licet huic contraria sit, eadem tamen arte, qua & haec, pertractata est , ut Lacedaemonios a belloidete

reret, noli modo illos difficile, sed & Atheuieu-

ses facile illud honfecturos, ac sirperiore conditione suturos demonstrare conatur. Idemque

etiam praestat Nicias libro sexto harum historiarum, iiij dissuasicine belli contra Syracusanos. de&apud Liuium mirum est qua ni morate sapientissimi uiri Fabii Maximi oratio formata sit in prospiciendis malis, quae ex Scipionis in Afripam traiectione oriri potuissent . Nam in consultationi-

95쪽

IN PER I c. CONC.' suliationibus de suturis prospicere nedum ad argumentandum necessarium, sed etiam ad prudentiae opinionem comparandam accommoda tisiima ratio est.Est igitur Peticlis concio myr,tissima,quippe quae prouidelia praesesertaedassecta eade nihilominus app iret, fidutiae enim plena est hae tota in parte ; nam docet Aristot les, Η intimentes maximefert, si aut nullos, aut imbecillas esse aduersarios dicatur. autem,ut idem tradit, Hot a rerum salutarium, ut

aliae propesint , metuendarum uero, aut qM nulla sint, . thnste assint. Sunt autem haec omnia, quae adi sicilitatem belli suadendam hac in parte traduntur , quae sane & enthymematum ut, dc sentemtiarum numero,maxima, 8c plurima sunt, ex locis consequentium, atqueicaussisum esticies , liues sere deprompta, li, loci is v V E R O A P BELLUM, Ap

quae de facilitate dcinceps dieenda sunt. Id autem apud oratores saepissime fieri solet, ut non . solum in principio, sed etiam in medio proponatur : immo nero huiusm i in medio oratio-

96쪽

nis propositiones multo magis, quam in princi pio ad docilitatem, attentionemque faciendam prodesse arbitratus est Aristoteles, libro enim

tertio Rhetoricorum sic praecipit. . fitentos quidem facere omnium partium est commune, si opus si quia ubique magis , quam incipiendo auditores languestum, quocirca ri1culum ess id in principio collocare, cum mast

me omnes attente audiant. 8c Cicero in Oratore, lientum uero crebro tota a tione excitandis mentib*s

iudicum, non prima denunciatione efficere possemus. Est autem ad attentionem comparandam uerbum illud eun ire accommodatissimum , ideoque saepius ab oratoribus usurpatum.

ET ENIM PELOPONNE III OPERARII

sv NT. Prima haeccst Peloponnesiorum dissi, cultas, quod M ' ργοὶ essent, hoc est, qudd agros. artesque ceteras propriis manibus exercerent. Vtrunque autem uerum erat, maximeque de Lacedaemoniis. quarum rerum hae sortasse cauLia extiterunt, quod quidem artes exercerent,

quia cum ex legibus Lycurgi serreus nummus, isque maximi ponderis Lacedaemone tantum in usu esset, externorum hoc pacto commercium sublatum est. Omnia igitur ipsi sibi necessaria conficere coacti sunt. quare in plurimis etiam. ipsos artibus excellentes euasisse narrat pluta chus

97쪽

IN PgRI . CON c. thus in Lycurgo. quod autem agros colerent, caussa fuit inopia seruorum, ut censet is, qui scholia in has historias scripsit. cum praesertim, ut ait Aristoteles libro secundo Politicorum, plurimum agri haberent Spartani, adeo ut quemadmodum narrat etiam Thucydides in procmmio harum historiarum ex quinque totius Pel

ponnesii partibus duas ipsi possiderent.

ET NEQ UE PRIUATIM, NEQUE PUBLICE PECUNIAM HABENT. Secunda L

cedaemoniorum dissicultas, cui itidem Lycurgi

etiam leges caussam attulerunt, hic enim diuitias omnςser ciuitate sustulit . existimabat enim ille uir malorum omnium caussas ex hoc sonternauare. in primis autem inimicorum in se impetum allicere. Plutarchus in Lycurgo . Xen . phon de Republica Atheniensi. Quanuis autem Plato in Alcibiade primo apud Lacedaemon os auri, atque argenti copiam tantam esse, quanta ne uniuersa quidem reliqua Graecia possideret, eosque Graecorum omnium ditissimos

esse assirmet; id tamen de inferioribus temporibus intelligendum cst, siquidem, ut ait Plutarchus in Lycurgo Agide regnante pecuniae, diuitiarumque usus Lacedaemona influxit, qui Alcuibiadis tempore fuit, Pericle autem posterior, at

98쪽

C o MM ENYAαὶ ur. 7paullo tamen . Xenophon etiam , qui iisdem latonis temPoribus scripsit, aetate Lycu gileges immutarii, atque aurum desiderari coeptum esse prodidit, ' itaut cumprius pertim sterent, ne quid auri habere uiderentur, tunc autem quosdam se nouisse, qui quaestu gloria. tenuit. Verum& Archidamus ipse Lacedaem jorum rex in eadem quam sepe prbtulimis, e ditare, hane sulam thabecillitatem fitetur.

vitii . Aerinensis priuatis', diutius abutia, se uero nesu in commum balere , neque expria vitis Menter conferre , assirmat. atque haec una

praecipua ipsius ad bellum dissuadendum ratio

Duae simul his uerbis Lacedaemoniorum dissicul iure comprehens, sunt. - Caussa uero, cur di et na bella non geretent Iacedaemonii , cum ea est; qua subturi itur abipse Pericle netirpe mi ob quam misi leuibus, breuibusque hebliscum uicinis conyendere nonpqterant, tum eu ea, is colligitur ex Uutarcho in Lycui

gis. ii d ex huius legios ipsis uetabatur bis

exercitum contra eosdem ducere, id uehoea ratione , ne hostes ab ipsis experientia edocti, a I N eorum

99쪽

tuta Maritima uemdioin auibgebant Laiendae, monii partiin propter incommouitatem, quin niam longe in lariancolebam, paruso aer inqu*niam, doce Plutarcitui in libellii de Lacedaemoniorum d talegibus Lyd imi ιτμωhebatur, 'nei obii pa ct peregriinisi muri byhiniscerentur .i haec aut eadem coininemor i S

M,AC . A LEI DE s i &e Consideratii diligenter , prudenterque examinata natura,

stat reluzLa daemomoxum,atque ipsorumdi ficultatibus quatuor maximis Texpositis, exibarunc incommoda,atq; damina in bello tuta demonstratnea uero suntRudd nave*ς hssere oQn poterunt; quod*edestres copia in lius emittere nbn ualebunt; quod tribustorum collationes, atque pecuniarum impensa* mole steserent; quHMihesium producatur, leo: cito defui abunt s. atquchorum singula i tu D, ais pluribus eoruF, quae enuinam Bais uitiis

100쪽

Me is et si s s co p i As phi: TMI'E R u tPo s s v N T. Haec duo sunt Peloponnesis in bello incommoda eventura, quae Pericles ab iiDdem caussis educit; nam &longe domo abesse, . atque de suo impendere cogentur, illi uero haec is re, molesteque passuri sunt: at qui haec non praestiterint, illi neutrum illorum conficere poterunt . Peloponnesii igitur sine dubio in huiuLmodi ilicommoda incurrent. quin etiam & alia de caussa naues complere non poterunt,quia ab Atheniensibus classe ualidioribus mari arcebuntur. Haec autem omnia ex iis pendent dissicultatibus , quae iam propositae sunt; nempe quod, inopesque Peloponnesii sint.

prospicit Pericles in quantis pecuniaru angustiis Peloponesii suturi sint; nam de illas ipsi moleste,

inuitiq; contribuent; est enim hoc eorum hominum seneris, qui pauperes,atq; operarii sunt, consuetum, ut libentius uitam periculis bellicis committant, quam de suo aliquid uelint ima pendere; de praeterea huiusmodi uiolentis collationibus nihil boni peragi solitum est; nam bella publicae potius, quam priuatae pecuniae sustinet. Haec autem eadem &ab Archidarito quoq; - N a praedi