Isagoge philosophica. Authore Petro Fonseca Lusitano D. Theologo Societatis IESV. Olyssipone apud Antonium Aluarez, 1591

11쪽

depromamus omnia,aut excomnunsoribus 'magisq; receptis totius scholae sententiis deis sumamus;cuiusmodi sunt pleraq; eoria, quae in Isagoge Porphyrii continentur. Quae ve- ro ille,straui alioqui Patrum censura damna--tus,q u a si propria in eo libello attulit,ea notas vera sint, & usurpata, neq; inutilia , aut suo peruacanea(qualia sunt seis quae in posteriori parte eius libelli continetur tanqua ab iniusto posis: a se stare in nostru , sunt l

12쪽

dicuntur apud Philosophos uniuersalia cu adiectione aliquas ut uniuersales causae, signa uniuersalia, uniuersalia proniaciata,& quae aliis modis sic unitate habent,ve tamen ad plura per tineant. Verum uniuersale simpliciter, & absolute, ac minime singulare d solum esse definit r,quod cum sit unum quid, aptum est natura sua ut sit in pluribus ; veluti animal in singulis animalibus, & homo in singulis hominibus. Describitur etiam ex proprietate quadam, unum quippiam natura aptu videriuribus praedicetur, seu vere dicatur. Niquiares est,aut non est, oratio vera, aut falladicitur. Sie animal praedicatur de Alexadro.& Bucephalo,quia in illis esse cernitur: S homo similiter de Socrate, Platone, & Alcibi de,quod in eis suum esse habeat. Non est autem necesse ut id quod uniuer-

sile est, sit unum quippia re ipsa in iis de qui-

ia a bus

13쪽

hus praedicatur,ut cum via dicitur de ea,quae hine & illinc proficiscetibus acliuis simul reipsa,& decliuis est; sed nomine & ratione siue conceptu. Quam multa enim re ipsa sunt ea plura,in quibus uniuersale existit, tam multa ct illud te ipsa sit necesse est; quo pacto dic imus, animal in Alexandro,& Bucephalo esse duas res quasda,& hominem in Socrate, Pla- eone & Alcibiade tres;sum tamen no solum momen , sed etiam ratio animalis in Alexandro P Bucephalo una, & eadem sit; eodemq;modo nome,& ratio hominis in doctate,Platone,& Alcibiade. Nec vero dictum est a Philosophis, quicquid est uniuersale, esse actu in pluribus, sed aptum, ut sit in pluribus; quia etsi actu in uno singulari sit tantum, aut etiam in nullo; si tamen aptitudinem habeatiavi sit in pluribus, siue simul ut Orator,aut Propheta; siue succe : sive,ut Monarcha, aut Summus Potifexivniuersale utiq; censeri debet. Dicitur porro vnmersate aptum, non per potentiam externam sed natura sua; quia sic quid in rerum natura esset, quod per aliena potentiam in pluribus existere no posset, cui tamen spectata rei natura nihil repugnareerin pluribus reperiri ; satis hac ex parte ipsa

14쪽

CAT UT PRIMUM.

eius natura de conditio foret, ut uniuersale diceretur. Quanquam duo haec, quae nonnulli Ethnici Philosophi,& alii quidam ex nostris in Mundo, & substantiis separatis vera simul esse putauerut,pugnare inter se existimamus. Cceterum non esse satis si res aliqua quo tris modo possit esse in pluribus, ut eorum habitudine dicatur uniuersalis, veluti per realo compositionem,aut inhaerentiam ; ex post riori definitione colligitur. Est enim anima in homine, & equo tanquam realis forma in pluribus compositis; & albedo in cygno, di marmore, ut reale accidens in pluribus su te ctis inhaesionis: nec tamen aut haec uniue salis est comparatione cygni& marinoris; aut illa respectu hominis,&equi,cum de illis vere dici nequeant: quod idem in alias plerisq; rebus facile est obseruare. Sed nece sieest, ut in illis esse possit per veram identitatem, eamq; talem,ut plura illa,in quibus est, illud esse affirmentur. Quanquam neq; id satis est, nisi sit veluti eorum forma : erit autem, si illis dederit esse aliquod . aut ad essentiam eorum pertinens, aut illis quasi subiectis adiunctu, appositum-tre. Qua de causa nec corpus dicitur uniue

sale comparatione albi, di nigri;neq; album.

15쪽

aut nigrum respectu dulcis, & mollis; cum quibus in butyro album coniungitur, di ni grum in ea fit. Deniq; pluriumnomine, intellighda surreuon quae uis plura uised talia, ut in eis unum illud sit multiplicatum . & suo ipsius nomine plura dici possit,ut homo in Socrate &Platone plures homines , & animal in ho mine, di equo plura animalia . Siquid enim commune ita sit in pluribus, & de pluribus incat ut . ut tamen in eis multiplicatum non sit, nec nomine suo plura in illis appellari possest , id iam non uniuersale dicend ti e italea singulare, quo pacto se habet Deus Optimus Maximus diuinarum personarum cou

paratione. 'm

16쪽

ra fini uniuersalium genera. t : : lDici auterni potest ratio una & eadem si id quidem fusissime intelligatur) modis quais liuor . Aut enim est una & eadem quodam o- do, nepe sola attributione ad unum aliquid.t aut proportione plurium inter se, simpliciter auxim plures ac diuersae, ut rationes aegii: alia enim dic utut sana aut aegra, quia sattritate, aut aegritudine affecta sunt; alia quia haee efficiunt aut consei uast ; alia quia indi cant:& quemadmodum corpus ad huiusmodi externas affectiones se habct, sic quodam in modo animus ad inteliores, ac suas. Aut est quidem eadem simpliciter in is si quibus conis uenit, siue aque ab illis participata , sid non una simpliciter, hoc est, in se ipsa iacuiusmoadi sunt rationes domus,nauis,mundi,exercitius,&aliarum huius nodi rerum s quia cisi eodem modo conueniunt iis de quibus dicuntur;nulla tamen earum est una in se, siue

quae unam aliquam naturam declaret: sed res multae certo quodam modo, ait ordine coagmentatae, ac dispositae, ex quibus nari qeta aliqua una non resultat. Aut vero conti ages habet,quod sit una simpliciter, atq: in se sed non eadem simplicitcr in iis, de quibus dicitur; cuiusmodi i mio colorati coparatiori

C. ut ne alli.

17쪽

ne albi, & carbonis. Nam etsi naturam verdunam declarat, tamen albo conuenit essentiali habitudine , carboni autem accidentaria. Aut denique est & una simpliciter, di eadem simpliciter, seu (quod dici solet) omnino unata eadem;quia & est una in se,& eodem modo participatur ab ius, de quibus dicitur,quales sunt rationes hominis,& animalis. Ac ea quidem quae primo modo unius &eiusdem rationis sunt, etsi saepe ab Ari stote- Ie uniuersalia appellatur, & nonnunquam ab aequivocis excluduntur; vel uti cum ait,ens taunum esse maxime uniuersalia;& ens quidem multis modis dici, sed non aequivoce et nobis tamen hoc loco non sunt fu si us tractada; partim quia non proprie diculur uniuersalia, sed opinione quorundam, & imitatione proprie dictorum uniuersalium , partim quia verius in aequi uocis, quam in univocis numerantur, atq; in ipso libri Categoriarum initio ab Aristotele aequi uocorum nomine comprehendiitur,ut a Praedicamentorum tractatu excludatur. Quocirca satis est, si Dialectici hoc loco intelligat multa quoq; ex hoc genere uniuersalium sub scientiam cadere, aptaq; esse,ut de illis, & ex illis demonstrationes fiant: quod saepe docet Aristoteles. Quae autem secundo

18쪽

rhodo unius,& eiusde rationis su fit, ea, quia

non sunt unius alicuius verae naturae, nec per

se ( si res quidem diligentius expendatur in

praedicamentis locum habent; non proprie hie tractanda sunt: sed tamen, quia eorum rationes eo de modo comunicantur iis, de quibus dicuntur, qua si propria uniuersalia haberi debent; eisque dissimulatione quadam attribuenda sunt quae hic de generibus, speciebus,& caeteris uniuersalium formis dicenatur;praesertim cum in tanta syncere uniuersaalium ignoratione, haec ut vera genera, & species se pe a Philosophis in exemptu afferatur.&quasi talia tractetur. Quae vero tertio modo sunt unius,& eiusdem rationis, et si quatenus non eodem modo patticipantur, nequeqni uoce dicuntur, in is ac tractatione locum non habent, quemadmodum neq; in praedicamentis; simpliciter tamen,quia unius verae,&syncerae naturae sunt, ad utramque disputationem spectant, quod cum iis conferri posssint,quibus aeque communicantur, ut coloratum cum albo, & nigro. At quae quarto, extremoque modo sunt unius, &eiusdem rationis, ut omni ex parte vere. ac proprie uniuersalia censentur, eaque sola absolute ac simpli

19쪽

ita sola deinceps a nobis in varias formas cisti buenda,communiterq; ac diuisin tua eis nus tamen licebit,tractanda sunt. e Diuidi aute haec ipsa recte in quinque vulgatas species, ex vario es cndi modo in suis particularibus, hac ratiorne intelligeriir. At tenim pertinent ad eorum essentiam, aut minin e: si pertinent, aut de illis praedicantur in oti aestione quid est , aut in quaestione quale est: si in quae sitone quid est , aut totam eoi licommunem quidditatem continent, aut partem: si partem,sunt genera; si totam species. Quod si adessentiam eorum pertinent, nec tamen in quaestione quid est,sed in quaesti*ne quale e ii, de illis dicu tur sunt dissetentiae. Denique si ad eoru essentiam non pertinent.

di tamen necessario conueniunt, propria dicuntur; si contingenter, accidentia . sta non est cur plures, paucioresue species verorum,

proprieque diciorum uniuersalium poni de

beant.

Non sumitur autem ulla eoisi specinca Gistinctio ex eo, quod alia praediccntur de disterentibus solo numero,vthcmo; alia de disterentibus specie, ut animal; alia de disterentihus,aut diuersis genere, ut album,aut relath;

Quia cisi haec distinctio salis es ad iudicandu

ra alia e Ca

20쪽

non est tame satis ad uniuersalitatum , ut sic dicam,communitatiun ve naturas dilacrnendas, cum non sumatur ex vario essendi modo

in particularibus, te domaiori, minori particularium multitudine. Quae omnia ex propria singularum specieruiu explicatione aptatiora fient. reeii Toκxb - et, quasi de tota aliqua multitudine praedicabile; & particula te quod Toreae 'eicaeSoli dicitur, veluti per singuia, seu singulatim numeratum; in vicem referuntur, veto tum quoddam comune,& pars ei supposita. Est enim particulare, uniim quippia, quod

niuerseti alicui publici potet . hi Socrates hoiiiiiiii & homo animali. aut vigilanti Nam remidaio auctu ut aliquid sit uniuersute, ac