De ratione studii puerilis, deque uita iuuentutis instituenda, ac moribus studijsque corrigendis, opuscula diuersorum autorum perquam erudita, ..

401쪽

sol illud commune, ut adolescentes viment, lenones peterent, blandiatur meretrix, obiurget senex, Arat serus iactet be talarius id genuε alia. Uerum pecursisse quoddam, quod suo arbitratu alius alijs affingit poeta.Velut in Andria duos inducit mes,longe diuerso ingenio.smonem uehemente,ac submorobum,haud stultum tumen,nec improba. contra, chremetem ci uilemdcfemper placita,ubo sibi praefentem,omnia, quantum potest,pacatem:at ita tamen lenem,ut minime stupidini. Duos item adolesceres disimili natura, Pamphilum cordatum pro ratione etatis,er confiusta bindumsta acriorem,ut Simonis Alium posis agno'scere.E' diuersio charinam puerilem,inept-,consi- .siis inopem. Rursum seruos duos diuersis moributi

Aura vastum, et confisi subundantem, aserandi pertinacismum autor .E' regione Birrum milius consilii, tantum perpetuu delerationis autorem boro. Ad eundem modum in Adelphis, Mitionem etiam in obiurgando mitem, ac vivum. De m etiam in blandiendo amarulentum. Rufum Aschinum propter urbanae uitae consuetudine, er Mitionis fiduciam nihil non audentemsed ita ut probum ingenia deprehendas,officiosium instat rem dum iri puellam. C diuerso cresiphontem ubrusticum ac timidum,propter

earum rerum insolentium.Brum callidum,er duris

c illibilin nosmintaniac domulantem adeo, ut

402쪽

sola ebrietas detexerit illius fucos . Dromon Ilupse dum,ais hebetem. Sed istia per equi no huius est instituti,in praesentia satis est viam indicasse. In Aeglogis admoneat esse aurei sicculi, ac priscae istius ui maginem. Proinde,quicquid istic est=ententium milia is, aut comparationiι, a uita pastorali umi ut clivibunt simplices, cantionibus, sententi si ac prouerbiu delectantur uperstitione et augurijs cupiantur. Ad eun dem modis,quid propria bubeat carmen Heroicum, quid historia,quid dialogus,quid apologus,quid SMIra, quid Odi, quid reliqua scriptigenera, curabit ad

monere.Tum quae misimularim autorim infligulis argumentis dotes, aut etiam vitia, non grauabiti hid;cure. Quo iam tum afluescant adolestates, ei quod

est in omni re praecipuum iudicis dis in hac parte

praeceptorem,praeter artem, Cp ingenium, adiuvabitetia libellas Ciceronis de claris oratoribus, et Q uua litani,Senecae,at 3 Antonij campani de scriptoribus censurae: nes non ueteres interpretes, praecipue Donatus hac in re peculiariter occupatM. Huc pertineter confisi ratis,ueluti quare M.Tu ius in defensione Milonis finxerit fest timcre. Et quare Virgilius tanto' pere laudibus uiat Turnum hostem Aeneae, et quare Edicatus medicus apud Lucianum non Iedit nouer eam, sed magis laudat, Cr in patrem acrior est, quam

m nossercam. Sed id quos in immensum putet. At M'

403쪽

dicabit aliquis haec nimium babere negotij, equidem

praeceptorem eruditum, longos usu exercitatu uolo

esse. Is si continget, haec etiam facile percipient pueri. Od si qua initio erunt duriora,progressu er alpuetudinemollescent. Optima certe sunt, nisi Azor, eroptimis couenit statim Myscere,quanquam haec non ubiq; omnia sunt incultanda, ne tediogruuentur imgenia distentiam ed ut inciderint insigniora.Nes uero minorem adhibeat cura praeceptor in exigendo quae commistrit, quam in praelegendo. Est omnino labor hic doceti grauidimus sed distentibws utili fimus.Nec ordinem exiguidumtaxat, sed quicquidscituriginum si erit creditum, id assuesicant bona cum fide reddere. uero deterreat ab hac re difficultas, quaevel menstruo temporis hyacio uincitur. Mihinuquam placuit, ut omnia dictatuscribant adolescentes t enim hocpacto, ut memoriae cultus negligatur, ni siqui pauca quaedam notulis uelint excipere, ias tantiler donecnsiu confirmata memoria, scripti non desiderent adminiculum.Postremo tame urbitror esse momenti inconimoda docendi ratione, si modo diligens Cr eruditu

contigerit praeceptor, ut non dubitarim meo recipere periculo, me minore negotio, ac paucioribus annis adolescentes ad utriusq; linguae med crem etiam eloquentium perductum, modo dentur ingenti no omni

404쪽

iam uim balbutiem , uel infantium potius prouebum suos His igitur rudimetis puer in prima tabulus schola, deinde bonis milvi ad altiores disciplinas co rasse Ger quocunsse uerterit, Dile declarasit, quantopere restrat ab optimis austucati fuisse. Haecia in prae tu micharsime par Rri quaelibi destudij ratione scriberem,easi placent,utere: in minus e dulitatem certe nostram pro tuo candore boni consules. Tu modo perge ita ut iustituisti, in bonas uteruis bere, ac Galliam tuam alioqui florentis ambonesumis etiam studi s illustra. Vale.

CONCIO DE PUE

RO IESU, PRONVN cIATA

A PUERO IN SCHOLA

coletica, nuper instituta

v E R apud pueros verba β-cturus de ineffabili puero

IESU, non optarim mihi Tulliana illum eloquentiam, quae breui est inani uoluptate res desinis. Qua

405쪽

sapientia asapientia mundi abest autem immensio lateruallo tantum oportet christianam eloquentiam λmundanu Aferre eloquentia. Sed istud unc mecum ardentibus uotis impetretis velim ab optimi i a s v optim patre Deo,a qm ceu fonte bonorum omnium si

nia proficiscitur, quis solus foecu ndo isto sim spiritu

linus issentissim reddit disertis,uele lactentium ore laudem absoluta depromere solitus,ut quemadmodum omnis nostra uita non alium exprimere dcbet, quuminum,de quo dicturi simus i E s v Μ: itu er oratio nostra illum sapia illum restra ictum stiret,qui er uerbum est patris,eν uerba uitae I lim habet, cuiuUermo

riuu π escampenetrantior est quouisgladio ancipiti,ad intimos etiam cordis recesbus penetrans. Visime , de cuius uentre fumima promanant aquie uiuae, non gravet per organum vocis nostrae,uelutper ca-milem, in omnium uestram: animos inmere, ni tosvratiae messis irrigare*cco. Idita futurum confido, commilitones mei charismis pi' uotis purgatas, uere fitientes aures adiunctis. Eus videlicet aures, quas ueternus illoemo requirens in Evangelio , Qui habet inquit aures ad dudiendum,nudiat.Nos porro cur non audiumκε rem bra duum quidem illam calumen piam aggredi Praefertim ipso adiutore Deo, in

quo hoc plus potest mortalis infimitas, quominus sin nititagiritimam quo P Av v vs omniast posse' .: As gloriati n

406쪽

gloriatur. Iam uero cin tanto studio flagrent isti, qui mundanae, hocest, diabolicae militiae dedere nomina, ut μι quis duce laudibus uinant.Nobis quid prius

aut antiquius esse debet,quam ut praeceptorem,umdi cem, imperatorem nostrum I EsvM, ac eundem qui

dem omniusta tumen peculiariter nostrum,id est,pueroram principe, certatim pijs celebremuue preconi's Hunc in primis cognostere studeamus,cognitaem tuu idemus,laudatiam amemus,amatium exprimamu3,at pimit aer, imitantes eo stuamur, mentes immortali felicitate poti ariSed is tam libere tanquam immens sa rerum copia, unde quaeso iustissim aut ubisinem n stra reperiet oratio cu is,de quo loqui purumus, fons sit,uel ut verivi dicam oceanus bonora omniam. V rum ut ipse natura incoprehensius er infinitus , tamen sese uelut in arctium cohibuit, contraxit . Itidem Cnnostra oratio in explicadis eius laudibus, quae modium nes runt,modium tamen ipsa bificiat oportet. Equidem tria potismum esse uideo,quae uel discipulorum, Melmilitu animos olent adgrauiter agendiam iustodiri mare,eusiunt ducis admirato or Cr praemiu. Itas quo praeceptori nostro ac duci i sis v studijs alacrioribus pareamus, etiam singulatin haec isn eo pia curiositate confideremus. Primo loco quam fit fuscipiendus undis ac stupendin. Deinde quantopere diligen- oui obia talitas.re laenia puniingens rite Q. , k Διonis

407쪽

DE P UERO IESU CONCIO. 379

is sturim. Ac mos quidem est rhetora in hoc dicendi genere, illustriam principii adhibere exempla, nidelicet quo collatione cres at is, quem conantur lauibus attollere. Verum imperator noster usqueddeo siuperat omne celsiitudinis humanae Abtigiu,ut quicquid

quant uis egregiu adhibueris, tencbru admoueris, non lucem. cuim enim magines c natalium stlandor

non uideatur sesumus, si cum i B sv coponu.QM quidem, ineffabili, immo etiam incogitabili ratione Deus a Deo semper absis tempore nascitur, aeternos mos parenti per omnia aequalis Quanqua huius inel H una natiuitis nonne acile regum omnia claritatem obscurauerit Quippe qui pente rerum naetur autorepatre,alflanteliritu,pronubo Angelo, citra uirilem operum,uirgo de uirgine coelitus grauida, natus est homo in tempore:ta rursitum ita natus homo, ut nes Deus esse demeret, nes fordidum nostrari quicquam omnino contraheret.Iam uero quid eo fingi potest ampliu3, qui 2n usus per omnia illo tumen to

combibitus usti omnet mense s Quid illo ditius,quisium nrum illud est boni , a quo bona prom nant omnia,nec tamen ine diminui potest id illi strius eo, quillendor est paternae gloriae, quiq; 'lua

illuminat omnem hominem uenientem in bnnc munex diuras Quid ita potentius,cui pater omnipotens uni- '

408쪽

cccius eo, quis lici nutu condidit uniuersa, ad cutis ius silescit marciuertintur rerum lectes ugiant morbi, concidi turmati, pelluntur daemones, seruiunt elamenta cinduntur petrae,reuiuist tmortui, resipisciant peccatores, denis nouantur esu

Quid augustius eo, que admirantur superi, tremunt instri,medius hic orbis suppis adorat, ad cuius conio mirationem si mi restes nihil aliud quam vermiculos essest confitenturio Bid eo fortius atque inuictiusquisolim mortem alijs ictam, sua morte uicit, assa- trinae tγrannidem coelesti uirtute dei latus est Quia triumphantius eo, qui perfractis ac loliatis inferis, tot pijs comitatus animabus, uictor coelos adjt, ibis sedet ad dexteram Dei patriss Quid illo sapientius, qui tam admirabili ratione cuncta condidit, ut uel inopicula tot, tantam siue sapientia reliquerit miraculas qssis tam stupensio rerum ordine, ais harmonia nectit,continet, administrat uniuersa,obiens omnia: nec tamen a sicino discedens,omnia mouens ine immotus, omnia concutiens ine tranquillus,postremo in quo id,

quod Itifimis est,uniuersam mortali sophorum sapientiam longo superat interuillo. cuius dctet nobis esse grauior autoritas, quam eius de quo pater ipse palam est testificatus: Hic est filius meus dilectus, iis

quo mihi coplacui ipsim audite.Qv id aequerelleren

d talis is cuias ocidis persti bunt omnius Quia perinde

409쪽

perinde formidandum atq; Aoqui solo nutu potest et

nissimultis pretium reddit antiquitas, quid illo duri quius,qui nec initium habet, nec sinem est habiturus. Sed Prius magis conuenerit, ut pueri puerum admisremr, quandoquidem hic quos filipenduε occurrit, usqueddeo,quod illius est uisimu ublimius est ijs, e

sint apud homi nes excelliis a. mantvs erat isse, quem in antulum vagientem, pannosum, iubiectum in prome, tamen coelitus canunt angeli, cdorant pullares,adorat Cr quae genui agnoscut bruta animantia, indicat stella, ueneruntur Magi, timet rex Herodes, trepidat omnis Hier obma, sanctus amplectitur sγ- meon, vaticinatur Anna, instem aluus eriguturpθ' . Ct humilembublimitatem,er sublimem humilitatem. Si noua miramur,quid simile unqllum aut mora ue dirum ut cogitatum simagna uspiamin, quid no istro iεsv modis omnibus amplius,quemm acreo . tura posti uel exprimere voce, uel cogitatione concypere.mius magnitudinem,qui uelit oratione compi cti,is multo stultius agat,quam fi conetur uafligi num Cceanu angusto exhaurire odibo. Adoranda est eluae imme has magis, quam explicanda, quam vel hoc ipsemagis mirari conuenit, quo nesinus assequimur.

410쪽

ignum est pronunciet, qui corrigia calciament rara eius soluat Agite igitur crisium mi, hoc tamenclyto puero I E s v praeceptore, hoc tum insigni duce sancta superbia gloriemur, huius siublimisi nobis ad pie audendis animos diariam hoc uno nobis ipsi placeamus, ut existimantes illius omnia nobis se comunia nos fios meliores arbitremur, quam qui siemeι tali addicti imperatori, mudo, uit Lucisordidit sutis seminis erutamus.

SEd admirantur Cr contremiscini etiam daemones, at amant soli pij. Quamobrem altera hu-Hε orationis pars, ut propius ad nos pertimet, ita es attentioribuε auribus accipienda. Videlicet quot nominibus t E s v s fit nobis amandus, uel redamundiis magis,lit qui nos Cr nondium conditos ante omne tentpus amarit inficiis quo iam tim erant omnisata nati

xa sua bonitate cum nihil essemusinos Anxin finxit dis rem non quodvis animal, sed hominem, ex finxit ad suam ipsim imaginem,hoc estf-mi boni capaces,ae sacrosui oris Mutu stiritis uitalem indidit. Ad bee caeteris animantibus imperio nostro parere iusit. retiam angelis tu nostri tutelam designatis,lduffimum hanc, ac pulcherrima mundi fabricam nostris adaxit usibus. In qua nos uelut in admirabili quodam theatro constituit, ut hi rebus creatis opiscissapienditum