장음표시 사용
331쪽
miliano Λrehlduee Auitriae, dum curium intenderem , evorato is iussit mihi, .utauoniam ipse deligi Poloniae Rex cuperet, causam ipsius in eo Ririno agerem. despondi, nostrae quidem Societatis homines ejus Augustae Familiae debere plurimum: sed ad me, qui Sacerdos, ct aliis negociis pro ratione Instituti nostri.
essem addictus, rem tantam non spectare. Pt inde duo ipse praestaret. Λlterum ut totam rem Deo rite commendaret . Alterum , si quos e suis in Poloniam ad id procurandum mitteret , neminem deligeret haereticum, quo Senatus maxima pars, ae pene tota Catholica offendi posset. De me liquid peteretur, nihil esse me responsurum, quod ejus celii tudini posset obesse. Nosce enim, quo animo semper Catholicam Religionem propugnasset, reliqua esse testatisma. Ubi discess,, Craeoviamque, & Uarsaviam propere sum praei rgressus , non tamen evasi. quin Brunsbergam in Prussia Miquot praestantium Nobilium ad me litterae pervenirent, quibus quaerebant, quid sentirem sive de Principe Suetiae., sive de Μosco , sive de Transylvaniae Principe, ad quos aliis de rebus antea fueram missus. Respondi omnibus, nihiI ad me ista pertinere. Λe Deus testis
Interea Germanis suspieio mota, me tum Moseo, ut hoe benefieio sehismati- eum Imperium ad Catholicam Ecclesiam allicerem, tum Suetiae Priveipi, apud quem diu fueram, tum Principi Transylvaniae, in gratiam Batoreorum. Riani
Poloniae coronam curare . . Cum ergo percrebrescerent rumores, nostri autem Patres, qui Plagae erant, identidem de iisdem me urgerent, ut me cum Caesare, ae Principibus Λustria-
eis purgarem, id feci. Quare, quod postea sere divinitus dispulsa ealumniarum
nube contigit, ex adiuncto litterarum exemplo cognosces.
Serentis. Priocipi Maximiliano Λtini duci Austriae D. in Christo Clementissimo
,, Cum primum in Poloniam veni, relicto prope Craeoriam Illustrissimo fir- ,, ehiepiscopo Neapolitano, contendi magnis itineribus hue recta , dc seut ali- ,, eubi in Italia, ct Germania fecerwm, Paternum Summi Pontificis Breve, quod is erit his litteris adjunctum, promulgarem his quatuor seminariis, quae in hae,, una Prussiae civitate Bruns rgκ Collegium nostrae Societatis administrat. Hoe,, dum euro, asseruntur ad me P agenses Nuncii, rumores apud Serenitatem veri stram spargi, operam dare me, & Epistolas adeo meas cireumferri, quibusia Llenissimus Princeps Metiae coronam hujus Regni consequatur. Qui rumoresse licet innocenti animo molestiam nullam asperserunt, dolui tamen, & eorum se vieem, qui ista comminiscerentur, & astum Satanae eo usque progredi , ut qui- ., bus Societas nostra omnia obsequia, & servitia cupit, ac debet, ab eadem pro is Misei quae falsissima sunt adversus serenitatem vestram, sive item adverse sus Serenissimum Λrehi dueem Hernestum suadere Potuerit. Neque enim litri teras illi huiusmodi unquam ostendere poterunt a niti ipsimet aliquas confinxe- is runt, nec nobilem ego ullum, ne ipsam quidem Serenissimam Reginam pro- ,, pere Varsavia pertransens saltitavi, ut me in via negocia, nee a summo Pon- ,, t e cuiquam injuncta , nee ad vocationis meae institutum spectantia immis,, sterem. Quae si etiam pertinerent, fateor ita me ab hoc negotio abhorrere , ,, ut etiam riua mihi eius procuratio demandaretur , quaererem omnes vias,
., quibus illud deelinarem. imum quod Deo ipsi, per quem Reges regnant , is tantum negocium relinquendum credo tum quod qui alia ratione humana seis se putarunt aliquid effecturos, vix unquam selicem ad Dei ipsius gloriam, quae is una in his rebus spectanda est, eκitum sortiti sunt; tum quod, si de Sereni Dis simo Ptineipe Metiae loquamur, dubitem, si e Paterno Regno diseesserit.:, fote, ut quod hoc elapso decennio summis conatibus, & seminariorum, atque
itinerum sumptibus laboratum est in Catholica Religione restituenda, id prorsus
332쪽
PER ITALIAM. PARS IL OPUS C. VIII. ass
is sis eoncidat. Praeterea quod nescio quam constanti pectore is , cui defer tur Corona hujus Regni, recusaturus sit jusjurandum, quod ei proponetur si ,, voluerit esse Rex de conscederatione illa, quam aliquot ante annos a Luρ theranis, Anabaptistis, Calvinianis, Arianis, Pieardis, Samosatenis, demi ,, ni iis inter se initam timet Serentissimo Henrieo Galliarum Regi obtruseruntis juramento: cui impietati eum is noluisset assentiri, Grenissimuni deinde Steis phanum piae memoriae variis artibus adigere conati sunt, ut assensum praebeis rei. Ego vero ut auctor sim alleui, ut si isti perieulo exponat, de meque a ,, Deo tandem ratio poscatur temeritatis meae, equidem Serenissime Princeps, ,, neque pro sexcentis Mundis sui Christiana uiti Religiosi libertate loquar λ,, attentarem. Accedunt & alia, quae his litteris non sunt mmmittenda, status. ,, que hujus Polonicae Reipublicae braesens, cui utinam ne plures reges deeer. nantur , dum contraria horum studia eo usque invaluere, ut hoe maκime sum pertimescendum. Quamvis, ut Deus opt. Μax. solet sistera suae Μiserieodiri diae plusquam nostra respieere peeeata, fortasse omnem sedabit tempestatem, is dc eum deliget, in cujus pectore altiora pietatis semina videat. Quae ruit eau ,, is, cur V. Serenitati sua Clementia de hoc negotio mecum agenti proponeri rem, ut hane promotionem putaret eo facilius processuram, si se totum Di M vinae bonitati conerederet, ae quod Fuidae fecisse se mihi dixit c eum propte-M rea Saeramentis se communi isset J id ipsum neere pergeret. Plus enim cer M tissime Deus hae ratione effiei et, in quo thesauri sunt sapientias multiformis, , , quae item prudentes huius mundi comprehendit in eorum astutia, quam qui ,, buseumque aliis rationibus, nempe meuniae, dignitatum, ae aliarum rerum ,, pollieitatione. His enim si Regni Coronam hane Rehit consecutus, non stabitis aediuietum, quod eadueis fundamentis nitatur. At si desiderio sincerissimo me catorum exterminandorum, justitiaeque colendae, & unius Catholicae Religionis is propagandae verissimo studio sive Serenissimus Arehi dux Ernestus, sive v. Seis renitas ferentur, potens est i eus, ut tot Reverendi mimos Episeopos, ae ple- , , rosque alios Regni hujus Proceres Catholicissimos permoveat, ut alterutrum ,, illorum sibi constituant ea put. Iamuero ut adhue diquidius noscat , eundem is etiam, superstite Serenissimo Rege, suisse meum sensum . mitto V. Sereni. , , tali libellum, in quo de iis ipsis negociis, ae de eonfoederatione , de qua diis xi, responsio mea est seripta data aei Regi, cum sententiam a me quandam, , quaesivisset: & is libellus antequam ille mereretur, in lucem editus cer emisis rem meae sineeritatis fidem faciet. Confido autem , si Serenissimus Λret . ux,, Ernestus, vel Serenitas xestra eam saltem partem perlegerit, quam charta in- is terposita signavi, fore, ut aeutius harum omnium recum veritatem conspi. , , ciat, quae suo tempore sutura est administrandis Pro. inelis non ineommoda. Caeterum Serenissime Princeps, per eum candorem, quem semper in ejus pe- , ctore & societas nostra, A ipse eren i. obtestor , ne cujusquam hominis ,, dicto faeile adversus nos moveaturis uitae autem .praesens v. Serenitati testa- , , tus sum , in iis persto constans; quae vero diei a nobis possunt, ae debent, D ea nunquam siluimus, neque siletamus. Λeitestis aest mihi Deus, vel cum adis hue in vivis ageret 'Stephanus .Rex, me libere, quaeeumque in restituenda Ca- , tholica Religione fiebant in Austria . summa cura in hoc, & aliis Regnis spar. ,, sisse , ut idem stimulus eum Regem ageret ad idem promovendum tum in ,, Polonia, at Lituania, tum in Transylvania. Neque puto eadem adeone iliaci- , , dos meliorum erga vestras serenitates animos minimi suisse momenti . Λeis praeter alia, quae vel ex Μos via, vel aliunde ad saeram celaream majesta- tem missus retuli, Deus item est mihi testis , Stephano Regi me semper, , suasisse, nullum ut in terris ex illimaret firmius Illustrissimis Batoreis praesi- , , dium se posse relinquere, quam si sineerissima rerum eam positione saeram c ae. ,, sat eam Majestatem demereretur , que patroeinium illorum suseiperet .
333쪽
Hoc animo, ut sui, se ero, dum vivam , nihil humanae remun rasi δες.
- Brunsbergae. Idibus Aprilis. Λnno is 87. abbatιs vinulae , qui Serem mi Arebi cis Ernesi erat Mettimus. ad Antonium Possedinum Suietatis IES sola. Cum primum P. U. litteras accepi, quibus exemplum erat ad uariorem quas Serenissimo Λrehi duci Maximiliano seripserat, egi qurde me LV. cupiebat. Λe meus Serenissimus Prineeps Ernelius, Astqurm si e 'dem litterarum exemplum relegi, mirifice laetatus est, ae de v. P. Optim: seni Hoe yolui ad P. U. solatium eidem iterum seribere , quandoquidem dubito
tint. Μodo seribendi finem faciens, meaque ipsi ossicia offerens, et uinue ma
- insola ad Antonium Possedinum Societatis IESU.,, Proeuldubio, Pater Reverende, singulari Dei miseratione, pioru metue hominum precibus factum est, ut D. Vi heu serus Procancellarius noster. ant quam ex hoe seculo migraret, tandem errores suos agnoscens, di ad cor rediens omnique demuto fastu, veniam ab iis, quos offendit hactenus, petiverit id 'que non modo in confessione, sed etiam coram aliis stantibus. 'o Λt eum Paternitas Vestra inter absentes numeretvir, nee ipsi amplius saeuitas seribendi suppeteret, rogavit me summopere, ut P. V. suo nomine seriis berem, eamque propter Deum s nam his utebatur verbis J obseerarem. & obtestarer, ut quaecunque adversus ipsam ct verbo, di facto admisisset, Palemnitas V. et benigne condonaret, smul ac pro salute animae suae Decimprecaretur. Quod quidem ossicit ego tanto libentius inmereeepi, quanto maiorem eius contritionem, di humilitatem cernerem, nee non es de beni nitI' R. X. minus distitarem. Decessit is, postquam jam confessus Uiaticum Sanctissimi poris Domini nostri sumpsisset, oleoque extremae Unctionis adversus hostem munitus esset, a 3. die Aprilis, hora septima meridiana, cuius anima requiescat in sancta paee. Amen. Porro de libris P. V. mihi aliquoties maius, Ingentes P. U. ago gratias, optoque ex animo , ut benignus Deus v. quam diutissime Eeclesiae suae conservet incolumem c euius preces magnopere flagito . Datae as. Λprilis. 3ID. P. V. addictissimus
E. S. D. Curtius noster propter Legationem abest modo inter paveos dies reversurus; qui mea qsidem 1ententia ipsi successurus est. Ego aceepi in mandatis a Delancto, ut adve aientem pro condonatione pariter rogarem. Ouod iubens facio.
De Innocentio Nono Pont. Maximo.
Eram Patavit, ubi quadriennium substiti texendae mea Bibliotheeae selectae .
suam ante triginta annos eram exorsus, eum Sixto Quinto Urbanus, hute Gregorius
334쪽
PER ITALIAM. PARS IL OPUSC. VIII. 3ox
corim XIV. Pontinees Maximi sueeessere, de quorum Ponti fieatibus nihil mihi dicendum. Vix enim uterque paulo pius decem mensibus es munere periuncti eκ hae vita migrarunt, neque ab iis ad aliqua adhibitus sui . Λt sub ejusdem Gregorii mortem Romam vocatus incidi in id tempus , quo mox Innoeentius Nonus tenuntiatus est Ponti sex. In quo licet duos ipsas menses vixerit, non est
Primum, quod in eo viro Iurisprudentia, rerum usus, & aere dudietum sum rat: quam ob rem Λpostolicae sedi fidam pluribus in rebus operam praestiterat. Deinde quod eum eos, qui Nicolai Maceniavelli astum , dc artes sectabantur,
ferre non poterat, plura eollegerat, quibus pestem illam oppugnare deereverat trieademias vero, in quibus Haeretici mixtim cum Catholieis vivere permittebantur, ossieinas tandem evadere impietatis solidissimo scripto, quod entat apud me, vitis Principibus tradiderat. Adeo ex eodem ore es dari amarum, de duleo non posse sciebat. Denique ingens desiderium, ut Romae primum, dei neeps ali bi Disciplina Eeelesiasti ea, quoad ejus fieri possit, instaureretur, moresque coinponerentur. Mihi igitur accersito per Caesarem Baronium, qui nondum S. RE. erat Cardinalis, .ullit, ut quae scripseram adversus Maeehia vellum . dc alios quosdam, ea statim latine, atque Italice in lucem ederem. Mox congregatione quinque cardinalium , dc trium Consultorum iniit tuta, mandavit, ut aecurate quae. cumque in Urbem irrepissent emendanda, haec expenderentur, 3c ad ipsum relata, quaeumque posset ratione, in pristinum statum redigerentur . Cardinales fuere aetate, scientiaque probati Palaeotius, Mediceus, qui Florentiae Archiepiscopus , Valerius, qui Veronae Episcopus, Cusianus, Borromaeus Borromaei Seni tis Patruelis. Consultores, Claudius Aquaviva Praepositus Generalis Soeietatis nostrae, Sylvius Λntonianus. qui postea Cardinalis, dc Ego. Tum praeter illa , quae incurrebant in oeulos, quaesiitum de Confessiriis Romanis, qui plus aetatis in eo munere impendissent, quive Theologi essent insigniores, ut quaeeumque quadraginta annorum spatio ex relatu paenitentium observasse potuerant, ita per capita colligerent, ut neque poenitentium aliquis indicaretur, ec tamen ipsae res. quae egerent praesente remedio, noscerentur. Mibi di harum colligendarum , dc quae agerentur in Congregatione, ut scriberem , quae subinde Ponti fiet Marios lenderentur, mandatum est. Tum igitur Plura mihi innotuerunt, quae quamvis ob breve illius Pontifieatus spatium in rem conferri omnia non potuere ,
tradita tamen a me sui debebam) Clementi VIII. Ponti Max. fuerunt. Quae si tu legeres, quam sperarem te ipsum istis, qui nimium sapere velint, persuasurum, ut primum domui suae praeesse discerent, deinde si legitime voearentur
ad eoncilium, tum reverenter, non audacter, moderate non temere , ae sine
praejudicio aecederent. In quos certe quadrat illud, quod uni ex vestro ordine. te praesente, respondit Rex Henricus Quaerius sapienter. Tuam ipse domum, effamiliam, qui duas duxisti uxores, fulumque perire permisisti, regere non potusi. er ecce tibi sumis me, meamque regere qΛd rem ut redeam, in ita Collationibus experti sumis, multa quidem irrepsisse, quae digna squod ad mores attinet erant emendatione e sed et remedia impediri ab iis, qui potentiores, & Regum, atque aliorum gratia valentes ut plerosque etiam e suis familiaribus in Sacerdotia non sincero relatu , aut mi nore Divini cibisquii eura intruserant. eosdem in iisdem Saeerdotiis retinerimordicus eurarent: Pensiones item e Sacerdotiis exortas eum actura divini eultus,
ἐc pauperum sustentationis, sue sacrarum aedium instaurationis , idque specie Sraestitorum sibi in propriis Λulis ossiciorum, & alia id genus. Atqui ut quisque pronus est ad filios, a Tnes, amieos juvandos , dilabi , quae
severius in ossicio continenda sunt, nee carnem, neque sanguinem esse spectardum. Ut ergo veniebatur ad remedium, vidimus haud omnem culpam esse eonii aetendam in Pontifices Maximos. Et vero inde maximum obicem po ut, quod
335쪽
qiua in faera Tricientia a Syaado cuinent 4eereta, ii, qui plenis buecis Conestium
inelamaverant , iam non solum haud admitterent, sed spernerent, sed quod pu-cidii simum est, auderent damnatae memoriae leguleii carpere, ae tamquam peris ipsema projieere. Et nosti ex eo hominum genere prodiisse, quae in Μontems.sulano non ita multo antea sine adseripto auctoris nomine contra eandem Syno
dum fuere e vulgata. Nosti Vindicias, quae Turonius M , & alias id genusquisquilias. Nossi, qui eum Sacerdotiis diu fuerint usi, ut inde reditus eorraderent, denique una, dc altera uxore, siquidem eadem Sacerdotia familiaribus, aedomesti eis suis tamquam per manus tradiderunt, sibi tamen maiorem redituum partem adhuc subtrahunt. Q i quidem neque Romae sunt, & cum isthie internos vivant, neque ablata ab Ecclesia restituunt, dc vero dentem aeuunt ad Φersus mediecis ipu dc aegroti, ataue Phrenetiei: interea ubi magnopere deceret ibidem de huiusmodi abusibus altum esse silentium Ut finem faeiam de Innocentio loqui, animadversum est ab una ipsa Aposto lea sede in universum orbem mitti continenter, qui Principes ossicii sui admoneant, qui haereses arceant, qui gentes, & ethnicos ad fidem Christianam alli. eiant, qui adversus Turcas, de perfidos Christianas copias ingentibus sumpti ix. nee sne ipso sanguine su vent. Sed cum qui haeresibus arcendis, moeribus emendandis, ec gentibus convertendis adhibentur, hi eiusmodi esse diueant. quales Christus D minus suae fundandae Ecclesiae delegit operarios, nempe ut expediti. nee laeularibus ni goriis implieiti id muneris obeant, ex iis sollationibus intellectum est, summam ordinum Religiosorum curam habendam esse , tum ut laxata in 'iribusdam disciplina corrigeretur, tum ut quae laboribus piorum Vir
Et certe , Vir magne, non tam putidum, quam etiam rimum , de impium est, eernere Divinam sapientiam ab ipso Apostolorum tempore nunquam in propaganda religione Catholica, nisi sacerdotibus, α Μonachis, qui mundo valedixissent, usam fuisse, ac tantae sapientiae, dc luei oeulos elaudere, sibi ut sumant diWites hujus mundi, di congerendis opibus semper inhiantes, de aliorum
avaritia decernere, quique nunquam pedem e domibus extulerant , ut relictis
Iropriis rebus animas conquirerent, eosdem de iis, qui per saxa, per ignes adndias usque proeurrunt intrepidi, velle ferre judicium. .in si avaros Saeerdotes mordent i quoa 'ri esset improbandum, si id facerent, qua charitate Gregorius Magnus, de plerique alii Ponti Mes. dc ipse in Bernardus ad Eugenium scribens, feeeruntὶ apsi tamen de haeretieos fovent, de sehismata in veste Chri si ineansutili statuunt, ut quae Dei sunt hominibus tribuant, quae autem laniti minum, haec Deo P Ponantin
Innocentii Noni hrevem Ponti fierium meepit Clemeas octavus Pont. Μaximus, qui jam tertium, de deeimum annum in Cathiarii Petri sedet, eui multi anni, viresque integrae ad Dei gloriam. Quod vero Innocentius coneeperat , conceperat dc Clemens, atque hic eo altius, quod majoribus lae diutius muneribus . atque legationibus foris, domique functus, Et morbos noverat , de re media pratarogitaverat. Cumque negoeiumordinum Religiosorum, quos ossa, de medullas Christiani sint .vocavit, primarium esse intelligeret, in quod vigilantiam impenderet. in hoe in primis incubuit. Meltis enim ad se eotiandem ordinum Generalibus, emarem, ae solidam iis hortationem habuit, euius si exem-Plum volueris, mittam. Tum coenobia Romae is ipse invisit , mox visitatores per Italiam, & alias Provineias distribuit, qui collapsa restituerent , bene cur rentes animarent. Q ii autem ius in urbe dicerent, eos accersitos tanto aerius
336쪽
PER ITALIA M. PARS II. ΟΡUsC. VIII.
admonuit, quanto peritius, atque integrius in ea se palaestra semper exercuerat. Delectum Episeoporum, examine eoram summis viris habito , qualis raro antea fuerit, se habuit, ut certe doctissimos , atque probatissimos in eum ordinem eooptaverit. Φod is, cui sollieitudo est omnium Ecelesiarum, eum Regnis, Regibusque item ethnicis egerit, atque a at, longa egeret oratione. Quid pro no-itto Christianillimo Rege, Regnoque Galliarum optaverit, atque procuraverit , vos ipsi leues estis r secuta vero pax. & aueta dictio indicant. Quam vitam agat, quive Christianae Eeelesiae status, ae fidei Catholicae hoe Pontifiee quaenam lit propagatio, non dubito, quin tuo eum gaudio cognoveris , sed ες aliquid fortassis amplius intelliges ex ubete mea ad Indiae nostrum Visitatorem Epi- sola, quae huic Commentario in tui Patiam erit adjuncta t quam quidem anno Iubilaei postremi vocatus ab ipso Pontifice ad urbem serius , cum eodem
tempore a quatuor ventis, ut ita dieam, secundae res, atque laentium, dc haeret leorum conversiones ad Praepositum nostrum Generalem vervenissent.
At quoniam ab hoe iola Clemente octavo missus sum ad Nivernensem Ducem, dum a Reεe ad urbem mitteretur, eumque item sequenti anno mihi re deundum fuerit in Galliam, paueis dicam, quae taeenda non sunt. Romae eram, cum Innocentii mortem exeepit Clementis electio in summum Pontifieem. Μarchio autem Pisanus, Ec Cardinalia Gondius nomine Regis ad ipsum venire is tegerant. Tentata semper res, irrita semper fuit, nunquam eatenus benedicto Rege . Nivernius Dux denique missus, qui idem attentaret. Cum Italiae appropinquaret, accersito mihi Ponti sex Μaκ. jubet, ut ei quam primum oecurram eum mandatis ii si quae ad rem pertinebant . Ae, etsi qua potui demissione iterhoe detrectabam, obstrepentibus aemulis meietatis nostrae, qui capturi emni o
easionem dictitanai, nos rebus immiscerὲ politicis, perstitit tamen Ponti sex in eo, quod de me deliberaverat non sine duarum Congregationum sententia, quae Gallieis, & Comitatus venaxini rebus explieandis erant institutae squatuordineim ii numero e primariis Cardinalibus erant , ditans res hasee non humanas Politieas esse, sed Divinas, quae eum ad Religionem pertineant, ad Religiosos maxime Rectant. Μorem itaque gessi, & in Rhetia obviam factus Nivernio . datis Ponti fieis litteris, ipse Gallicarum rerum, a quibus viginti annos abs-ram, statum omnem mihi aperuit: quo eognito, ae per Ta llarium Ponti fiee admonito, nos in viam dedimus; Romam vero profecti, quid actumst, non in opus hie attexere. Id satis, quod studium Societatis nostrae Christianissimus Rex. atque Orbis Christianus agnovit: eum tamen in met quasi lactiletium eommissese m. plaustris calumniarum conjectis, ab iis, qui de Rege minus sperabant, siue sperari nolebant, perrupta denique fuerit 3laeies illa, quae deinceps evasit iubenedictionem, de qua & ego in Gallias remissus post annum ad colligendos nostros, qui a vestro Senatu Parisiis fuerant eiecti, se egi, ut pertonium t qui postea Ebroieensis Episeopus, nune autem Cardinatis Rex allegaret ad Urbem, qui optatam benedictionem ab optimo, dc rectissime sentiente Pontifire obtinuit. Dices, unde nam tibi ista mens, quam quidem & ex relatu Nivernii , qui eandem scripto eonsignatam rediens in Galliam typis emudi Oravit, aee imus. de Resi nostro si ni, atam dissileri non possumus Addes, eum tui ordinis alicui obiectum suerit, eum a foederatis stare, quaeve extra Gallia in eoilegia habe tis, ea ne perielitarentur, te debuissent avertere a nostra eausa defendenda :cur tamen ita eonstanter pro Rege, Regnoque nostro te gessisti Dieam ergo eo libentius. de veruis tibi, quo harum rerum maximam tuae historiae liquidi inserere poteris o
337쪽
ITER LIΤΤERARIUM De Henrico uuarto Rege Christianissimo:
Parisiis post initum Caroli Noni Regnum agitata a pluribus adversus nostros
in vestro Senatu causa, ab uno autem Uersorio egregie, ae Christiane defensa, etebat adhuc Regis manifestiore patrocinio. Λemuli enim, ac potissimum latentes haeretici omnem movebant lapidem, ut Lutetia primum, deinde ex universo Regno eiiceremur. Incubabant nimirum operi, quia si iuventus pergeret in nostris se holis edoceri, dissiciliorem fore videbant et Religionis Catholicae, ac suorum consiliosum eversionem. Cum vero ipse gras ante pestilentia Lugduni conesonarer, Rexque Carolus eo venimet, ubi tum mihi eum Uireto publiee fuit disputandum, jussus sum, ut Regem discedentem sequerer Avenionem. Qua in ei vitate Collegii nostri fundamenta cum iacerentur, haec mihi fuit cura coneredita. Λbiit Rex Bajonam versus, ut sororem Hispaniae Reginam viseret. Tum Roma mihi mandatum, ut Bajonam proficiscerer, ubi iussionem a Rege ad Se natum vestrum de nostris rebus procurarem . Ea prima fuit oecasio noscendi Henrici, qui nunc regnat, ingenii, quin et agendi cum Hospitalio, de perini, ciendi haereticorum astus, de quibus postea, quando huc mea pervenit oratio. Bajonae igitur cum aliquando essem in cubiculo Regis tot aderat Regina cum Carolo Nono, Henrico & Margarita filiis, cumque hoc Henrico altero, quem Regem Navarrae vocabant aspiciens hune adolescentulum regia, dc perspicaci indole, nescio quo praesagio meo me interrogante animo, suis putas se erit ac respondenti aliis decessuris superstitem, ac denique Regem Galliae futurum. ccepi observare, ecqua esset in aetate illa tenera propensio ad Catholicam Religionem: sciebam vero sub cura eius esse matris, quae in calvinismo illum educabat. Perendie ejus diei Λnna Μemorantis Comestabilis uxor lectissima fudimiana mihi gratulabunda dixit: Mito Regem Navareae Henricum signa Catholieae R Iigioηis Mereere. Muid ita, inquam ' Accessit, ait, heri ad me , ac preces bararias Beatissimae Virginis , quas gero de ista eatenuia pendentes, evolvens, er explicans .iseideas riem in ea veνba PDImi, i r) qui ordinant testamentum super sacrificia, respondi, quod a doctis audieram, iis destinari futurum sacrificium Mise , ia
uo ex veteri, novoque Testamento steria Redemptoris panduntur. Tum adolescen
surus sis it uxor Comestabiis) admirans, er eidem sensui inhaeren/, Carbolicam Ecelestam optime agere, quae sacrificium Musae quotidie offerret, taedicavit. Post aliquot vero annos Pririsiis dum essem, nuptiaeque Henriei Regis Navarrae cum margarita Caroli Noni sorore pararentur, illa autem procurante Carolo Patruo Cardinali, ut a Ioanne Maldonato TheoIogo nostro insigni Catholica veritate imbueretur, id privatim ei semotis arbitris specimen Catholicae Religionis edidit, ut non tam didieisse, quam posse adversus haeretieos eam tueri ostenderet . Sed eum a factiosis ad eorum partes sustentandas abreptum iidem sibi praesecise sent, saetum est, ut quamquam eorum Μinistros audiret, non dubia tamen signa Catholieae Religionis ederer, sive eum iis suscepta Catholicorum parte diseceptans, sive in ora eorum, quorum praedicationes audiebat, & contemnebat, cerasorum ossa displosa per digitos proiiciens. Λtqui eum hic, Henrieo tertio e vivis sublato, Carnutum coepisset, putarent autem haeretiei milites, se se gratum Regi facturos, si Saeerdotem e n stris, qui tum in ea civitate concionabatur, sisterent eius majestati, quae de eo supplicium sumeret; Rex per benigne acceptum jussit tuto dimitti, praefatus eidem haee verba; Credite, me vobis Iesuiris aliquando ostensurum, quo studio er-σa τοι feris: proinde diligite me, is orate pro me. Cum
338쪽
PER ITALIA Μ. PARS II. OPUSC. VIII 3os
Cum vero jam deliberasset, fidem Catholica in aperte profiteri, quaereati, ubinam Ioannes Maldonatus emet λ ac rei pondentibus noliris, eum Romae ex hac vita migrassa, aegre id admodum tulit. Sed & dum, Parisiensi civitate obteota, plerique omnes adversarii agerent, ut ex ea ejiceremur, 'idistis, quantopere falsis calumniis obsurduit , donee Satanae aestu, & ex infelicis illius adolescentis facto capta occasione, cito iudicio in exilium acti nostri; ceteris tamen in universo Regno, quos reliqui omnes Sena tua fidissimos Regi, Regnoque semper suerant experti, concessit, ut libere, quae
Quin, dc eum videretur scerte haberetur ordini nostro insensus, sinebat Bitertis, & Lemovieis, ubi jam sunt duo Sbolastieorum millia, collegia Soeietatis
Commendata interim Magistratibus Catholi ea Religio, ejusque eolendae saeuitas in ipsis haeretieisssimis civitatibus tradita, anne interioris animi liquidiora pintuere esse argumenta
Seeuta est postea tamquam in nobilissimo Tribunali. eui vos alii non tam in stersuistis, quam praefuistis, concertatio Ebroieensis eum Plescio apud Fontem Ballaeum, ubi se Reκ Catholicissimum prodidit. Sed&denique, quod ne hostes quidem possunt inficiari, novissime in restituenda, di de sendenda nostra Mele
tale, qualem se exhibuerit, & nos gratillima memoria reeolimus, de omnis audiet posteritas, atque ipsi jam Reges alii admirantes dexterae Dei virtutem in Rege suspiciunt. Neque vero attigi, quod Ioanni Delphino i jam S. R. E. Cardinali tum venetae Reipublieae oratori dixit. Cum enim hie gratulatum Re gi missus esset in Galliam, quod no am Regni Coronam esset adeptus , postea vero idem orator Romanae legationi destinatus proficisei deberet ad urbem: Rex eum rogavit enixe, ut summo Pontifici testaretur, se quidem summopere ab ejus Sanctitate Benedictionem expetere, verumtamen nisi concelsisset, se nunquam de niturum, quin ei omnia tamquam Christi vicario redderet obsequia.
Quin & mihi in Galliam squod supra innui remisso, ut nostros colligerem,
qui ad certas sedes erant destinandi, Reκ ipse ad Biwgundiae Dueatus civitxtes capiendas profieiscens mandavit, ut se Lugduni expectarem, quo tempore ibidem Μemorantius Comestabilis, & Bellicuraeus, qui nune Regni Caneellarius, unuseque a seeretis Regis a Fraxinis mecum agerent: tumque ego, ad quem Bellieu-raeus ad Insulam Beatissimae virginis prope Lugdunum τenit, simul quatuor horarum eolloquio, plurima de statu Regni, Regisque animo cognovi, quae ab ipsci Rege sensim effiei videbam, unde in mea de illo lententia confit m abar. Nam tum quantiscumque machinis a vestro Senatu, sive potius a paucis quibusdam admotis , ut ex Turonico Callegio ejiceremur, nil tamen obtinuerunt, mihique Rex, quod antea per Nivernium significaverat, etiam per Cardinalis Gondii litteras testatus est, nunquam se obliturum ejus ossicii, quod fide integerrima erga
suam Maiestatem praestiteram. Quid quod dum haee seribo crin, ecce mihi pars Epistolae Regiae quarta hujus Λugusti mensis data ad virum Illustrissimum Philippum a Fraxinis oratorem suum, quae inter alia haee ipsa verba de nostris continet λ Dieu vrai scrutatear de nos ea νι, et plus secrates pensees feait a. , que je n,' este meu a fatori fer, ει reflabδεν les Peres Iesuries en mon Evaume . que posν advaneer D aloire . a quos d'autant qu'iIs se rendroni utiles, Us m' aurmenteront a. le des, o asse Don de Iea m leuae traictor. Dicam latine, ut aliquando etiam exteris, si fuerit opus , innotescant. Deus inquit Rex) verus serutator nostrorum cordium, ae nostrarum secretiorum eo gitationum seit, me non adductum ad Patres Iesu ita protegendos, atque resti tuendos in meo Regno, nisi ut Divina ejus gloria promoveretur: eui rei, quam
339쪽
se praebebunt utiles, tam mihi desiderium, de amorem ausebunt , bus illos beneficiis devinciam. quo major P
De Hospitalio haee pauea habeto . Bajonae ecepi eum illo, lx in Regio Consilio, quod tune erat ibi splendidit simum, ac privatim ispe agere. Eo enim, ut dixi, mimus eram, ut exponerem, ac tuerer Colleoli Pariliensis nostri causam. Et Eospitalium quidem reperi, qualem tu delineas, gravem, de acri judicio varum. Sed equidem, ut subinde sensa animi sui coepit mihi promere, agnovi non abesse a vero, quae passim in Regno , ne dieam item solis, de illo jactabantur . Guamobrem ex hie integriorem de illo Historiam tuam cupio. Et probe nosti, Divinam Historiam, quae norma est verarum seristionum, si quem vel Regem, vel insignem laudet virum, vitia tamen haud silentio praeteriret sic illud obvium de quibusdam: Verumtamen non abstulit excessa , ut & de Hospitalio direndum: Herumtamea a/n abstulit Mere . ciae in enim integrum catholicum dixeris, qui seiens ae volens filiam haeret leo locaverit λ qui uκorem haereticam perpetuo drmulceretὸ Qui domi nimio plusquam expediat, non solum aleret haereticos, sed foveret miserrimis praetextibus erubescens homines, Christum non erube steretὸ Sem autem Regni unitatem, & pacem serio procurare putaveris, qui uni eo Sacillano ad speetem domi retento, familiam haeretieam, & schismatteam diab ret universam y Qui sedem Apostolicam sole et illo elogio cohonestare, Poeam. dc Seropham appellans/ Qtii servos Dei, omnibus relictis egregie in Domini vinea laborantes, stommatis proscinderet Atqui, ut ex camino fumus, se ex iis, quos domi retinemus, prodit suam qmique vel conicientiam, vel animi elationem. Deus autem interim non irridetur, qui muttias talium Iudicabit, di jam illas Hospitalii judieavit.
De aliis quae Bumae contigerunt.
Sed et Bajonae, quae facere possunt ad Historiam tuam, hee sunt. HenrIeus Caroli Noni frater, tum Dux Andegavensis, in Cantabros ag Reginam sororem vel olendam proficiscens, me secum adduxit, cui item antequam Pyrenaeum trum tractum pertransiret, rite expiato Eueharistiam in itinere porrexeram, concionatus fueram. Eodem autem die, atque hora, quo Balonam omnes,
Regina Hispaniae eum nobilissimo Dueum, occumus ner adversam portam Tureleus Internuncius, quem C, sussuras vUcant,
:dveni Ioedum, ae C stianorum Rerum indignissimum spe
Id videt ieet Haereti ei, de sapientes Catones, num consuluerint, tu . In foro autem publice expositae mensae Calainiani Geneva tamquam ad nundinas, Inr libros erant. Quos per Mennium adversus me scripserat Petrus viretus , de Spi fama Lueensis, qui etsi pollea malis artibus Episeopatum Nivernen. Lem obtinuerat, hune tamen posthabuit Concubitis, quam inde secum Genevam adduxit, ubi & denique animam demisit ad Inferos. Praetarea Ae ouos Nieolaus Balbanus seri plerat, qui ex eadem Geneva emi sis. ut mihi Lugduni concionanti tamquam antagonista opponeretur, paulo post ad laeum Lemanum abjecta omni spe propere rediat ac denique Λnonymus
rili4ue & ipse Tolosae quot fuere apud bibliopolas Catholici scriptores, eos coemi ab Cardinali Armeniaeo, qui ibi tum vi ebat Arcu episcopus ίαό
340쪽
PER ITALIA M. PARS II. OPUSC. Vli I. 3o
Naain advehi operam dedi, qui etiam illico per Prineipum Aulas, perque Uieiniam illam sparsi sunt, dc quod mihi silentium imperaveram, ne scilicet obla. trantibus responderem, mutavi consilium rogatus, ut infirmis contulerem . Scripsi enim adversus eosdem haereticos, Responsum ad quatuor baereticos excusum Λου nione a Petro Rubeo. Quare & pollea tacuerunt. Ceterum pessime habuerat istos, primum quod ante captum ab haereticis Lugdunum, ibidem dum populo Evangelium interpretaretur, praesentem Calvini Institutionem interdum expendebam, quibus in loeis miser ille Apostata falsissime Patres citaverat , quos tamen aboleri interea curaverat: deinde quod brevissimum de Missae Sanctiss. Sa-eriseio Tractatum emiseram, quem non solum Galli, atque Itali, verum de Angli Catholiet se fuerant amplexi, ut eum Angliee redditum, re praelis datum in sua quoque Insula disseminaverint.
God item primus Catechismi Galliei usum e suggestu. Nobilium , de civium
filiis inuleem se se interrogantibus, ct respondentibus, Lugdunum inveneram , quo eum suae jugulum haereseos peti ani in advertissent , Catechismum Caluini ,
mutata Auctoris inscriptione, ae meo nomine editum, addito loco , ubi illum docebam, Per vi eos, ec plateas venalem circumferebant, et amantes Galliee Ie reehis ne de Confor , dc vero ipse concionabat in sede Dominicanorum , qua appellatur Nostre Dame de Confort. Sed 3c haee impostura in caput illorum recidit, quorum fraudes in dies liquidius noscebamur. Praeterea mortis, quam mihi cogitaverant, irrita comminatio, cum eivitata ab iisdem eapta, duobusque meis sociis ad Tribunalia haereticorum vocatis, Μinistri Calviniani armati ad me , qui apud Lugdunensem Protegem specie Catho lieum, re haereticum in custodia detinebar, venissent . primum enim quae si v runt, eur Sacrificium Minae ex suggestu defendi siem λ deinde iniuriis onerato edixerunt , ut sanguine tantum facinus eluerem, quo tempore convicti suae ipsorum perfidiae, dc inscitiae, sed non conversi abierunt. Interea civitatis Consul iis bus, qui tum erant duodeeim, procurantibus , ut post paucos dies a Proregeli. ber emaderem si si enim Lugduni me retinuerant, ut conetonarer transmigravi ad Itali Mercatoris domum, atque inde ad alterutri postridie ejus diei ad Rhodanum moenia alluentem diverti, donec navicula e Sabaudia deseendisset. quam praefectus Areis Montis luelli me nesciente procuraverat. Hic vero dum substiterem, Vasconet tus haereticorum Centurio noctu ad Μercatoris primi domum xeniens, ubi me non reperit, egit ut ad omnes urbis portas excubiae, quae me comprehenderent, evigilarent, sed demissus per civitatis moenia, dc in navicula exceptus, quamvis adverso flumine admodum rapido cymba propelleretur , rormentis autem e propugnaculis tam um non peteremur, quae contra nos exonerabant, evasimus h a teticorum manus in nomine lamnini . Paueis tamen
illis diebus, quibos in euilodia fueramus, nihil non impium eonspeximus: videt ieet fuere saera omnia loca disepta, fugatae Virgines, et Sacerdotes, ae Μο-nae hi omnes, combustae formulae, ee Arehiva, ne qua superes et memoria suae Regiarum, sive aliarum piarum fundationum; protina in Ararim S. Prenaei, de aliorum Μartyrum, ac D. Bonaventurae sexeepto Cranio, quod fuerat a viro religioso occultatum a; saerarum vellium inversus usus in mulierum hereticarum, ac militum usus; Calicum, quos optatus Mileuitanus portatores Christi vocat, abusus ad ebrietatem: Bibliothecarum antiquissimarum dilaceratio: ingentis arcae, & plenae theearum aurearum , dc argentearum, quae me vidente a canoni eis qui & eomites dicuntur D. Ioannis in concreditae depositum in manus Proregis, qui demum totam impie suffuratus saeram illam supellectilem poenas eum fratre dedit, eum uterque in proelio prope Parisios interfectus est a Catholicis. earumdem thecarum aliis ex Ecclesiis labjectis S. Reliquiis eor-τasio, quarum pretium erat multarum deeadum millium aureorum; Mereatorum domus expilatae; murorum dejectio, ut si quid esset abditum, reperirent 'abra -