장음표시 사용
91쪽
nem addidit . ostendit enim ei Dominus liFum, quod cum misisset in aquas, in dul
cedinem uersiae sunt. cap XV. Quod autem ait f tum primum impotentis Fopuli eontis'
est nam prima expostulatio eorum , & in Moysen inu ctio suit, cum mare progressui siuo obiectum viderunt. non cum aque ad potum imopia laborarunt. Porro im
esses,non ingressusJ legendum. Aliud vero incommodum,quo Hebraei Moysi maledixerunt, suit fames, cui consuluit Deus cothurniciabus , & manna immissis. Ceterum apud Sulpiciu duo
vitia sunt,unum librarioru , alterum amfloris. librarioruputo, pro arborum, Ja b9rι-bus reponendum esse,Sulpiacij illud,quod significarc videtur , apud Elim populum fame conflictatum suille, cutamen id factum sit, postquam inde discessum eli. sic
enim scriptum est cap. XVI. Profecti,sunt de Elim. O venit omnis =- Muri filiorumhrael in Simquod est
inter Elim, cis Sinai. -- m-auit o musco Catio ILliorum Vrael contra M'sen. ann est ergo vlere , O cendens euthumis cooperuis c sera. mane quosse rei ιacuis inque in Moysen serebature cum edoctus a Deo, lignuaquis intulit, cuius haec vis fuit, ut dulcem sapore fluentis redderet. Exin promotum agmen,apud Elim,duodecim fontibus aquarum S septuaginta arborum paramarum repertis consedit. Rursum populus famem c5querens, Moysen increpadibat, Aegypti seruitium cum saturitate ventris desideras. tum grex coturnicum superne missus, castra oppleuit. Postero autem die animaduertui, qui extra castra pro
cesserant, paruis quibusdasiliquis oppletum selu:qu
riandri seminis, glaciali albedine erat, et crebro hibernis mensibus superductis
admonetur , panem hunc eis munere miniam Dei:vnsi
quemq; in id paratis vasculis, tantum usurpare debere , quantum in diem unum
92쪽
pro numero singulis satis inciscuitu eas,-- .esset: sexto tamen die, quia labbato colligi non liceret, O quasipsti lusum in milituduplum praesumerent. Ve- dinem mme super teream.
rum populus,ut semper pa ςμ' Mistbusit, Ur ιrum dicto audiens more hu signi'ai, quid est hoc emani ingenis , non refrena- ignorabor enim , quid esset .vit cupiditatem, ex recondi Mysii. Hie en
consulens. Sed reposita, foe- autem cap. x I. Erat Mantore diro in vermes esserue semen 'coriandri eoAria
sabbatum relemata, integra O saeiebat ex eo tintulas sapo Permanerent. Hoc Hebraei ris, quasi oleari. Quid autε Per X L. annos cibo sunt usi: manna illud, pricuius sapor melli proximus, dixit, me est panis uemvo nomen Manna traditur. In bis Gdis Deus ad Me endum,
testimonium autem diuini deinde Christus, cum in cetis muneris, reseruasse Moyses
gomor plenum In vase au- ωοbis iratitur . Vnde illud reo dicitur. apud s. Ioannem v I. Patres
in deserto, sicut scriptum .se ,
Nanem de oesi dedit eis manducare. Amen dico vobis . Pon Myses dedit vobispanem de caesi, sedpater metu dat vobis panem de caelo vin m. panis enim ver- s, qui de caelo descendit,odas vitam mundo. diserumg ergo ad eum. Domine da semper nobis panem hunc, dixis eis
Iesia, Ego sum panis vitae. qui venio ad morim Ouiniet, qui credis in me,nonsitiet in aeremum . De his 'pe S.Augustinus,& ceteri. Verba verδ,quibus Moyses populum monuit, spanem hunc eis mimere missum Dei, v-mquemque in id pararis vasculis tantis usum pare debeo, quantum in diem unumno numero singulis fatis essen sexu ramen die quia fabbato cisii non Meret, plum tro merem, Iliac
93쪽
haec fuerunt. Colligat vivisqui que ex eo , quantumsissest ad uescedum, gomorier singula capita, iuxta numerum animarum vestrara , quae habitant in tabernaculo, e tolletis. Id ita illifecerunt.die aut sexta collegerurit cibos duplices , ides duo gomor ter 'Pisis homines. que Moyses ait eis.Hoc est , quod locutus est Dominus, reqDies sabbathi sanctificata est Domino cras. quodcunque operandum est ,μ- 'eite, O quae coquendasvint, coquite,quidquid autem reliquum fuerit, reponite usque in mane. Cum autem dixit. Ex recondiris inposiserum quoque diem consulens. J expressit illa. Dixit Moyses ad eos . Nullus relinquat ex eo in mame. qui non audiuerunt eum, sed dimis run: quidam ex eis usque mori in fatere caepit vermibus O compr-rruit. & cum addidit. ΓHoc Hebraei per quadraginta annos cibo func . J expressit illa cap. xv I. Fil3 Israel eomederunt Man quadraginta anni donec venirent in terram habitabilem. hoc cibo alitissent , quousque venirenς fines terrae Chanaam. De sapore vero mannae sic
ibi. Gustuis, eius quasi ilae cum melle. Nomen autem imposituest ab eo, quod diximus. Man hu. Iam vero quod addidit. In
testimonium autem diuini muneris reseruasse Μο gomor plenum Hvase aureo dicitum J Sic ibidem.. Dixit Myses ad Aaron.Sume uas unum, mine ibi man, q-ritum potest capere gomor , edi repone coram Domino adseruandum in generationes ve1,as. gomor autem mensurae genus fuit, de quo non conuenit inter antiquos. Hoc est autem,quod dixit S. Paulus I x. ad Hebraeos , in arca foederis urnam auream fuisse habentem manna.' Inde progressiis populus.JNarrat aliud incommo rdum,nempe nouam aque penuriam. qua de re increpante Moysen populo M loco , quo inde venerat, Raphidinnominato, ex prscepto Dei Moyses virga percussit petram Horeb , & aquam esecussit. sic enim dixit Deus. En ego stilo ibi comam resupra 'tram Horeb , percuties, pe
lus, cum aquae paenuria tentaretur , aegre ab exitio di cis temperabat.Tum Molases, mandante Domino, a
pud locum,cui Oreb nom eest, virga petram percuties, larg8 aquae copiam fecit. Sed ubi Raphidin peruentum, Amalechidae populum incursionibus vastabant.
94쪽
Movses suis in presium edu rystice se explicuit S.Paulctis cum Iesum bellantibus
praesecisset, assumpto Aaro, ni m patres nostri omnes jubct ut spectator pugnae fistu- nube seuer- , O omoes moe
num gratia montem conice mari, O Omnes eandem escam dit . Sed cum dubio eventu stiritualem manducauerim:.es
acies concurrissent, Moysi precibus victor Iesus, itς. spirituali , eonsequenῖe eos
in noctem caecidit . perea. Petra autem erat Christus. Aliud inde incomm dum fuit bellum Amalecitarum. Verum Sulpicius perinde loquitur, quasi Μοyses prius aquam excusserit, quam Raph1dinattigerit. cum tamen dicat Exodus cap. xv I I . castrametatisviis in Raphidia, i non erat aqua ad bibendum populo. inde narrat, ut expia Horeb elicita aqua sit. cum aulcm adhuc in Raphidinmanerent, alecitae incursiones secerunt.sic enim ibidem. V nit Amalech pugnabat contra Issaei in Raphidisι. Pro su stabant, J mallem vexabant. In ijs autem verbis, quae sequunt ur, sules suis inpraelium eductis, cuian Iesium bellantibus Uresse assumpto Aaron, OvςJiectat pugnae si mriis , sed precandi Domin m gratia montem conscendit. J nemo adhuc vitium insigne notauit, nam pro reponendum est loquente scriptura. Moyses autem , O Areon, in Bur ascenderunt super verticem collis. it cum leuaret manus Moyses, vincebat Israel in autem pauia Iulum remisisset, 'preabat omalech. A Won, Burs entalant manus ex utraque parte. O factim est, ut manus eius non lassarentur,siue ad Occase,m Solis, fugauits Vrael Amalech. Est autem Iosite, quem & Iesim vocant, Naue filius , ex tribu Lertam , qui p0st Moyseii ducatum Hebraeorum excepit.
Per idem tempus, Iethro Per idem tempus Iethue Moysi socer, cum filia Se- Moysi secer Narrae deii Phora, quae Moysi Πsep . thio deri ad se adeuntis proficiscente in Aegyptum rei .constituerit. Fallitur
95쪽
Io 2IG. Eo M. IN LIB. I. autem,qui sephoram , pr ficiscente in Aegyptii Moyse, domi remansisje scribit.
nam,ut scriptum est cap.Iv. Tulit Myses uxorem saam, et stibisnos , ct imposivit eosse per asinum , reuersusq, est in AE tum. Inde,ut scriptum est cap.xvIII. Iethro tulit Sephoram uxorem Moysi, quam remiserat, ct duos filios eius ,
1δn , alter Elimis . O venis eum iis ad Mostsen in desertis.
viro domi resederat, Iib risque eius, cognitis rebuS, quae per Moysen gereban
tur,ad eum venit.Huius consilio Moyses ordines populi distribuit, tribunos, centurionesq; & decuriones prς-ficiens, necessarium disciplinae ritum posteris tradidit: Iethro in patriam regressus.
exceptus autem hilariter a Moyse, & rebus eius gestis laetatualio mustum,atque hostias Deo obtulit.
Haec est autem prima reip. Hebraeorum descriptio. qua magistratus, & iudicia constituta sunt,Iethro Moysis secero praestriabente.res autem ita acta est . Cum adhuc Moyses ipse unus listes omnes cognouisset, atque omnia iudicia exercuisset, monitus est a socero, ne eum laborem ipse stibiret, sed lites leuiores iudicibus Hebraeis cognostendas permitteret,ipse sibi grauiora rese uaret, atque una curam rerum, quae ad Deum pertinent, ageret. cuius ille consilio paruit.Verba Iethro fuerunt haec. Em tu populo in iis quae ad Deumpertinent, ut reseras, quae dicuntur, ad ei sem sq, populo commonias , O ritum colendi , via per quam ingredi debeant, O opus , quod facere debeant . provide autem δε omni plebe viro apientes,strimentes Deum in quibus sit veritas, qui oderint superbiam, er constitue ex eis tribunos,o centuriones, quinquet narios, ct decanos, qui iudicentpo ιlum omni tempore. quidquid as iem maius fuerit, re ant ad te, O 'si mino a tantummodo iudicent. Qibus Mitis Moyses fecit omniis,quae ille monuerat. Et electis viristotentibus de ei ncto Israel constituis eos tribunos ,'centuriones , o quinquagenarios , O decanos , qui iudico plebem omni tempore. quidquid autem grauius erat, referrent adβ, ct ipsi minora tantummodo iudicarent. Addit autem Iosephus , eum diuisisse populum
96쪽
in multas partes,exempli gratialia mill in quingentos,in centu, in quinquasinta, triginta,viginti, & decem, atque praesectos eis praepositisse. quos vocant Chiliarchos, ecatontarchos,penteco tarchos, decatarchos. quasi dicas millenarioricentenarios, quinquagenarios, decanos. Latinus vero interpres, qui mille hominibus praefecti essent, tribunos, qui centum,centuriones vertit. Paucis vero post diebus instituit etiam consilium constans ex ptuaginta senioribus, iussis Dei. sic enim scriptum est Numer Tum cap. x I. Dixit Domi-s ad Moysen. Congrega mihi septis ginta viros de senioribus Vrael, quos tu nosti, quὸ enes populi sivit,ac magistrA. duces eos ad ostium tabernaculi foederis , facies, ibi retecum,ut desiendam, loquar tibi,ct auferam de spiritu tuo,stre dam eis,ac sub timem tecum onus populi,, non tu solusgraueris. Quod idem fuisse cum seniorum Concilio arbitramur.
LEGES DELExin ad Sinam .montem peruentum . ibi Moyses a Domino monetur, populus ut sanctificaretur, auditurus Dei voces: idque solicite curatum. Sed ubi Deus monti institit, validis tubarum clagoribus aer quatiebatur , cras que nubes crebris cufulminibus aduoluebantur. Sed Moyses & Aaro in motis cacumine Dominu pro- Pter, populus circa ima motis constitit. Ita lex lata,
ius si quis erit curiosiorison
Exin ad Sinam montem peruentum. J Inde admontem Sinai ventum,locu m xime ob res ibi a Deo gestas ad memoriam posteritatis insignem. Quod autem in quit Sulpicius, sinam momtem,sciendu est, in scriptura vocari,solitudinem, siue d sertum, & montem Sinai. sic
tio mense egressionis Is ael de
terra Aegypti in dra hac menserum insolitudinem Sinai.nam
uenientes usque in deserium Sinai casamentati sunt in eodem loco. at paulo post addita
Die tertia Ascendet Dominus co m omni plebe Dper momiem Sinan inde Num. cap.X.
97쪽
ni miam trium dierum. Sc c.4. Dominus Dins mrier pepigit nobiscum se sinHoreb. Ex his autem patet, Sivii nomeesse statudinis, siue desertis in ea vero selitudine monte fuisse, nomine Horeb. qui mons dicitur Sinai,& mons Dei , & mons Horeb. quia sit solitudinis,quae Sinaid,
est .esse autem eunde montem, Unde apparuit Moysi Deus primum e rubo ardenti.de quo cap. III. Exodi. cumque duxisset gregem ad interiora deserti, venit ad momsem Dei Horeb. apparuitq; ei Dominus inflamma ignis , de medio rubi . atque eundem
esse, in quo Deus postlegem dedit Hebraeis. odii ita
est,iton recte dixit Sulpicius ad Omonum Sinam,' Mi enim Sinari potest elle casus genitivus,ut Sinai. nam ita significauit, montem Sinam dictum. Foedus' autem,quod pepigit in monte Horeb his
verbis conceptum fuit. cap. x I x. Exodi. Si auseritis voce meam edi custodieritis Etam metimeritis mihi in peculium de cunctis populis, mea enim est o iis terr O vos eritis mihi in regnum sacerdotale,
gens sincta. Cum autem his dictis mandasset Deus,ut populus sanctificaretur, descendit super montem, & leges duas praescripsit,unam ad religionem,alteram ad iudicia pertinentem. Ac primum quidem lex de religione hoc ordine data est Te
no mense cum venisset Moyses ad Sinai, atque ibi castrametavius esset, monitus a Deo conuocauit femores populi, O ex eiuspraescripto m nuit, vi sanctificarencse, , lauarent vesimenta Iba, O parati olens in diem tertiam. nam Deum eo die descensuriam ct coram o pupulo verba facturum super montem Sisini. Earres curatae sinit. Vbi te xia Ges Eruxit, eaeperunt audiri tantinua, ct miche fulgura, edi nutes densis iniae operire monoem, clo inq; buccinae vehementiusprasrepsere rin veti duo qui erat in . cmnq; eo set eos Moyses in κω
tem ipsum adeat, nos eam breuiter perstringimus . Non erunt, inquir, tibi Dei alieni praeterme: Non facies tibi idolum: Non si mes nomen Dei tui in v num: Sabbato nullum opus facies: Honorifica patrem tuum,& matrem tuam: Nooccides: Non moechaberis: Non furtum facies:Nofalsum testimonium dices aduersus proximum tuum:
Non concupisces quidquaproximi tui.
98쪽
in occurs2m Dei de loco castrariιm, steteriint ad radices montis. Tι us autem mons Sinai fumabat,eo quod desiendisset Dominis Deus super eum in igne, O ascenderet sismus ex eo quasi des mace , erasi ominis mons terribilis. Etsenitus biwcin patiuatim crescebat in maius , O prolixiuae tendebatur. Moyses loquebatur, O Deus respondebat ei. Lex vero tradita est his verbis. Ego sum Dominus Deus 3s , quie xi te de terra Aegypti de domo seruitutis. 2 3m habebis deos alienos coram me. Mn facies tibistit uile . a con assismes nomen Dei tui in vanum . Memento ut diemsabbathisandi ces. Honora patremmumbo matrem tuam. P on occides. Non moechaberis. Nonfurtum facies. Mn dices conn apro vimum tuum allium testimonium. Inconcupisces domum proximi tui. nec desiderabis uxorem eius, non siem sum, non anciliam non bovem, ion asinu nec omnia,quae Egiussint.
Haec decem praecepta legis eiusmodi sunt, ut tria prima ad Deu , septem alia ad proximum reserantur.
His a Deo dictis, cum tubae circumstreperent, iam pades inardescerent, montem sumus obtegeret, populus prae timore inhorruit,
verba Dei non sustinens,poposcitque a Moyse, ut ipsi
tantum loqueretur Domianus,atque ita audita ad po pulum referret. Edicta autem Dei ad Moysen istius
modi sunt: Hebraeus puer pecunia emptus, sex annis serviet, post haec liber erit: sponte autem permanenti in seruitute, auris sorabitur. Qui hominem occiderit, capite
His a Deo dictis cum tubae circumstreperent.J Inde narra quo ordine lex iudiacialis sit lata. qua de re sic.
cap. xx. Cunctuspopulus au diebat voces invidebat iam-lades, O sonitum buccis morena , fumaritem. perterriti, ac pavore percus fieterans procul dicentes Mysi. Loquere tu nobis distaudiemus . non loquatur nobis Deus, ne funem riamur. Edicta vero iudicialia Dei ad Moysen neque
uniuersia,neque integra at sit Sulpi ius, monens, Ut Uii ea cognoscere cupiunt, sostes adeant,nempe Exodicaput XIX. xx. R XXI. Cet rum quae sequuntur a inacontinent promiscue adue
99쪽
s1 C. SI c. Co M. IN LIB. Ι. oralibus . iram de spiritu ibus infligendis post Christus lemator acturus est. Pertinet autem maxime ad caedem,furta,fornicatione , di falsum testimonium. Hebraeus puer pecunia em plus sex amnis seruis ροί haec Iiber erit, istome amemperemanenti inseruitute,auris forabiatur .J In lege scriptum est . Si emeris seruum Hebraeum, sex ara russeruiet tibi. in se iamo egredietur liber gratis .
ac liberos, no=ι rediar liber, offeret eum dominus D se , applicabitin ad ostium,erpostes , perforabit, aurem eiussului sterit essemus ins
Qi homine Oeeiderit,eapiare panao luet, qui imprudes,rire e deris. J QP sequutur,ia caedem pertinent . Ibi siescriptum est. Vulpercusseris
hominem volens occidere, morte moriatur. qui autem non es
infidimus, seu Deus sitam tradidis in manus eius, Uituam
sibi locum, in quem fugere de beat. Ex his manifestuest, Opud sulpicium deesse verbum, prudens, quod respondeat alteri, quod sequitur, impudens,& illud exprimat, quod est in scriptura, Folens peridere . Quare ego ita lo
pite paenas luet: Qui impria dens, ite exsul erit. Qui pa
conuitiumque eis dixerit , capitali supplicio afficitor. Si quis Hebraeum subreptuvendiderit, morti dabeur . Si quis struum propriu, seruamve percusserit,exq; eo
ictu obierit , reus iudicio siet. Si quis partum non dosormatum mulieri excussorit, neci dabitur. Si quis se
torserit, seruus vindicta liaberabitur. Taurus si hominem occiderit,lapidabitur. Si dominus sciens bestis vitium, non consuluerit, &ipse lapidabitur: aut pretio se redimat, in quantum accu sator poposcerit. Si seruum taurus occiderit, in triginta drachmis pecunia domino numerabitur. Si quis deseia
rit , pecusque in lacum ceciderit, pretium pecudis domino dabit. Si taurus est rius taurum occiderit, P
100쪽
SA C. HIs T. B. Suir . Icus venundabitur, pretiumque domini partientur, peremptum etiam diuident. Quod si dominus vitiu ta ri sciens , non consuluerit, taurum dabit. Si quis vit tum subripuerit, quinq; restituet. Si ouem subripuerit,quadrupli parna erit. Si viva penes abactorem pecora reperientur, dupla restituet. Nocturnum serem occidi licet,diurnum no licet. Si cuius pecora alterius sata depauerint, dominus pecoris euersa restituet. Si d
positum perierit , is penes quem depositum fuit, ius bit nihil se dolo egisse . Fur
inuentus duplum dabit. Commendatum pecus abestia interceptum, non restia tuetur. Si quis virginem n dum desponsatam corruperit,dotabit puellam, & ita eam uxorem accipiet. Si pater puellae nuptias recusauerit, dotem raptor dabit. Si
quis se pecudi miscuerit, morti dabitur. Sacrificans
nem occiderit , capite paeno luet, qui imprudens, rite exulerit. J rite autem exulem im
bet esse, qui in urbes exilio destinandas confugiat. de
quibus Nume. xxxv. Deut ronom. XI x. Iosiae xx. S para:e urbesfugitiuorum, de quibus locutus sum vobis permamum Mysi,ut co=figiat ad eas quicunque animamrercusserit nestius. ipatrem,matremvepulsarserit, eonvicium ei dixerit,
eapitali seupplicis Uictrer. JItem. perci steris patrem
Ibum,aut matrem suam, morte moriatuae. qui maledixerit eis,
Si quis Hebraeum Foreptumendideri morti dabitur. JEodem in loco. Qifuratus fuerit hominem,er vendideris
Si quis seruum proprium, serua epercusserit, ex eoque ictu obieri reus iudieio fiet. IIbidem. Viapercusserissem uumsuumvel anesi O monui fuerint in manibus.
eis criminis reus erit. Si qMi partum non des .matim mulieri excisterit, neci
dabitur.J Floesumptum Him versione septuaginta i terpretum. Si viri duo comtenderint, opere σά--- , lierem ventremserentem , F α exierit