장음표시 사용
191쪽
Secti L cap. 4 Dejudicio in morbis m
oet. Neque ea propter est quod dubitemus, quies la tubulorum structi ira ductu, ita motus luidorum ill gantur, ut crasis mixtio Scinio par.
tium corpus Tonstituerinium mutetura invertatur, c ex emergente inde nova combinarione, unione partium, alius formae virtuti sin qualitatis substantiae gignantur. Tado νιι f. XXXI. . . Iam si porro in caussam sudoris ι.ε. βι largioris: irequentioris, sive praeter- naturalis , inquirimus , illa duplex Pi t merito asserenda. Prima est partium sulphurearum, quae mixtionem san. guinis ingrediuntur, intestina valde agitata commotiois evolutio , qua ipsa massa sanguinis deri tandem in excrementitium salino sulphureum humorem dissolvi incipit Altera est tubulorum subculaneorum nimia relaxatio, sub qua humores serosi facile secedunt a crassioribus sanguineis, ac sensim protrus eliminantur. Quibus iam politis, facile apparebit ratio, quare omnia ea, quae ad intestinum partium sanguinis ulphurearum motum augendum faciunt, ad sudorem movendum aptissima sint. Horum innumerum referenda cholerie corporis constitutio, aetas iuvenilis, macilentus corporis habitus tempus stivum , paullo vehementior corporis motus, aer calido humidus australis,
vini , praesertim oleosi spirituosi ut Hungarici potus medicamenta, quae oleo subtilissimo evaporabili imbuta sunt, quo nomine nota sunt ex vegetabilibus radix enulae, petasiti. dis , struti , levistic , angelicae imperatoriae, crocus, flores sambuci, ex animantibus , omnes spiritus olea destillata, ex mineralium classe floresinciae sulphuris, regulus antimonii medicinalis sulphur antimonii,
nostro modo praeparatum ainatum Vicissim in procinctu quoque erit ratio et quare infantes, senes, obesi, humoribus repleti, otio oc somnoni-lgentes, parum ad sudo.
non modo 'iscidos in rasis humo.
res, qui difficilius per minimos cutis tubulos seruntur, alunt, sedis imminutam partium sulphurearum in sanguine experiuntur intestinam agitationem
Requiritur vero etiam ad prolicien F
dum sudorem certa dispositio in cute et .a
quP consistit in convenienti eius rela ἐ.-ιων. xatione M pororum ac tubulorum4- pertione, ut sudoris materia sufficienter adduci & secerni queat. Nam sit in ulla corporis parte vis expansva &elastica eminens est, certe in ipsa cote conspicitur, quae, ut gravidae &hydropici testantur , mirum sese di
ducere atque expandere , iterumque in pristinam dimensionem contranere potest. Et elastica haec cuti propria virtus non aliter quam in omnibus i animatis elasticis corporibus, ut cho dis, unibus, tabulis ligneis comparata est, ac non modo pro divella aeris constitutione, at humidi levis, remittitur, sicci vero oc frigidi iterum adducitur, sed is caussis internis, fluidi tenuissimi, quod est in sanguine ac nervis, motu varie in relaxatione is constrictione modificatur Hine enim est, quod in omnibus gravio cibus doloribus, in affectibus pas- modicis, ira, nimio sanguinis servore, cutis plane sicca, asperais arida ostendatur, adeo ut facilius sit eo mice aquam, quam ex eiusmodi corpore sudorem elicere. Secus vicissim fit facillima ad sudorem proclivitas, indeclinatione paroxysmorum ebrilium , pasticorum, item in imbecillitate virium a morbis restitante, ab atmospla aera humida&calida, pluvi la, balneo vaporos , vel a medicamentis, quae dolores ac spasmos stunt ac sedant, ut nitrosis papavera-ceis assumtis, praesto est , eo quod haec omnia miriuc relaxant Mampliant cutis poros ac tubulos. Qii in diuturnus etiam animi moeror peculiarem hunc pariter exserit effectum , quod cutis
praesertim pedibus inductae , tonum solvat Dj9jlige by
192쪽
urina aliφοue excretis riteferendo.
svat ae remissiorem reddat, ut hine, quod saepius observavimus , sudore largiter diffluant.
. - Postquam igitur eaussas, viam
modum, quo cuticularis excretio perficitur , paulo euratius perrestigavi musa haud difficile nune erit ex ludo. ris natura atque eliminatione in statu morbosoin praeternaturali , prae se
tim ebribus , ratione egentus indicium & judicium desumere. Quum
vero vel ullissimus artis nolirae parens
Hispocrates passim in scriptis suis, maxime apserimi , praemtionibus σcoacis, multa eximia.& veritati apprime consentanea praecepta in axi mala prognostica, ex sudoris natura& modo. excernendi petita proposue. rit hare in pavea e serre in se in compendio exhibere, operae duxi pretium . Assirmat quippe hic Medi eorum princeps , boni ominis sudores esse , qui circa dies criticos, ut dimidium quarti, septimum, undecimum, decimum quartum, decimum septi. mum, vigesimum primum erumpunt, qui porro per universum eorpus , nec . in una tantum parte, nee parce 4, is terrupte , sed copiose α suis eienter manant, suo alleviatio symptomatum virium erectio sequitur &qui
cum ignis coctionis in urina, alvi secessu, vel praecedente, vel comite ii succedunt mos maxime illos iudieamus salutiferos, qui fiund quando pul.
sus praeter naturam celer, vehemens vel durus, in molliorem & sed alio. rem transsit.
Contra vero omnes sudores, qui in
ab . febribus statim in prineipio extra
dies eritiem contingunt, ympi m Manon levant, sub alvo eonstricia, cum urina tenui sine sedimento, ae pulsu
praeternaturali nec immutato prodeunt, a docta antiquitare , cui etiam experientia firma constans suffra, gatur, semper pro malis in symptomaticis merito habiti fuerunt;eo quod ingentem virium inbecillitatem,paris
tium solidarum atoniam , mixturae sanguineae dissolutionem atque etiam caustam morbi adhuc nobilioribus nervosis partibus firmiter insidentem produnt, multiplici experientia constat, plures sub&in ejusmodis dore cumbere. Infausti etiam praesagii sunt, qui tantum unam corporis partem occupant , recte utique
Hippocrates bE 4 aph. 38. prodidit equa parte corporis sudor manat, .morbum illius partis arguit. Nam in moris
bis eapitis , apoplexio, phrenitide, affectibus soporosis, caput aer totum sudore diffluere, pedibus frigidis oh.
servamus. In asthmate convulsivo, ea larrho suffocativo . peripneumo. nia, pectus multo ludore pertunditur,& plerumque omnes, qui in peripne monia primis mox diebus citra leva. men sudant, pereunt, ac sphaceiosa
plerumque subest icinam maiio , vel in suffocativo asthmate polypus a stonditur. Quin id quoque observatione compertum est , quando sya, plomata post sudorem non levantur,
plerumque subsequi recidivam , vel
morbum diu extrahi. Quam in rem
egregium est Martiani in comment ad eoae testimonium Gi Iuri nori tollit febrem , sed haec remanet, tun is m. promarixus es, o morbi recissiua, eleius Ongitudo exspectanda omnium tamen pellimi sunt frigidi, praesertim qpando interiora ex inflammatione ardent i unde Hippocrates et . Maph. 37. item in prognos cap a. frigidos ludores eum febre acuta indieardi affirmat in mitiori morbo ejus longitudinem.
Porro quotidianara et experietis Atia, ipso in parogysma vigore se os obrium, item dolorum A motuum misspasticorum se in gravi cephalalgia, cardialgia, dolore intestinorum, e lica epilepsia , in nimia etiam seri profusione per alvum , salivam aut urinam . vel etiam nimiis haemorrh is, cutem aridam , ceam4 frigi- destitui, esse, ac sudore
193쪽
,6 Sect. cap. XIV De judicis in morbis eae
s mulae autem saeva haec pathemata de vehementia remittunt, vel peni tus intermittunt Ac morbus est inde esinatione, sudor protinus ex toto corpore evocatur, id quod maxime obvium in declinatione interniat tentium . Incidit quoque pius, ut potilabres, tam acutas, quam chronicas,
Minois, curatas, ingens dispositioin habitus
corporis ad continuos clargos sudo- Ie remaneat, qui etiam facili de caussa levi externo calore , vel si oculos claudant somnus obrepat, pro Vocantur. Caussa hujus larga sudationis vel ex regimine in sudoribus criticis minus curate ab aegris servato repetenda est, vel quod nimis cito aurae frigidiora se committant, ut remanens inlus excrementitia quae sudore diffla. turmateria, mixtionem sanguinis addit solutorium quendam motum disponat, vel etiam quod superato morbo avidius ti largius cibum ingerant,
qui ob imbecilliorem a morbo reddi
tam digellivam ventriculi & intestinorum vim, non bene solvitur dubigitur, unde copiosusis crudus hylus sanguini affusus , non bene cum eo miscetur,sed quam facile peremunctoria ab co secedit.
In nullo tamen morbo profusores manant sudores, quam in purpurλ, θνρ. sive rubra cor butica, sive alba cum 1 febre juncta. certo indicio , a fermentali quodam impuro succo totam sanguinis& humorum massam in colliquativam dissolutionem esse eonjectam. In malignis morbis, quorum caussa interna partium sphace latio, cum summa vitium iactura, sub pulsu Lepe debili & minus frequenti, urina quoque non adeo colorata , sed sanorum simili, manant sudores co
piosi , cetidi , saepe frigidi, &Me
tbales, qui de putrida sanguinis reso-Me uis lutione testimonium exhibent. Solennes quoque sunt hecticis rubi partes nobiliores abscessum vel ulcus alunt, copiosi, valde debilitantes
sudores, qui in scholis medicis colli-
quativi vocantur is idem iidem a materia purulenta corrupta , quae sanguinem in intestinum termenta tiauum motum ciet , proflaiscuntur In scor buticis quando ex hepatis vitioin sub deficiente biliosarum par n. itium separatione, lympha multis sui iuuphureis excrementitiis scatet partiis bus, sudores etiam nimii valde molestant, praesertim si alvus simul obseratur .
Et in hac quidem effusa nimis suda .., tione , perqiam utilia deprehendi . . .
alvum laxantiae manna, tamari n. η .dis, item serum lactis dulce, cum pulvere nitros praecipitante datum In aliis autem longis clargis sudoribus, quorum caulla nimia cutis atonia&interna partium sulphure una in sanguine resolutoria commoti . , egregie ex usu fuerunt analeptica, cum roborantibus leniter conlii ingenti.
bus, item acidula , quippe quae non modo partium solidarum tonum ac roburirmant, sed inionem ac mixtionem partium sanguinis vinciunt
servant, quorum classiem liquor meusanodynus mineralis , spiritus salis dulcis, spiritus se dictus resius Machaelis, ex spiritu rosarum salis dubcis cum Doscho ambra&consecti . ne Alkermes paratus, tinctura rosarum cum phlegmate vitrioli acidulato consecta , Iaccharum rosa ceum. , tinctura coralliorum vel earum solutio cum succo citri facta , ducimi. Alii eundem in finem species de hyacintlio valde extollunt, quarum virtus sime omni dubao ab ingredientibus, qtiae sunt leniter coali ringentia , item
scho , licet horum dosis exigua sit
minime vero stetit e ficulo gemma. rum pulvere minus. lolubili, petenda ei ac derivanda.
Hacte ruis de excretione, quae per urinaria vias. universale cutis
emune orium succedit indole immendo inde judicio egimus superet tiam
194쪽
mus. Quemadmodum autem per urinam maxima &superflua liquid ex
potu portio , una cum salmis crassioris texturae parimus, secedit, per cuticularem evacuationem asin sulphureae , intestino calido motu ex inistima sanguinis mixtione evolutae fodides , proleribuntur et ita per alvum non modo relictae post chylum ex alimentis extractum ceculentiae & surfures, sed & crassiores sulphvrea biliosae, in amplissimo hepatis viscere segregatae ac per peculiares canales intestinis insinuatae scoriae,unacum lymphaticis sermentalibus, ex pancreate,
glandulisin tunicis glandulosis intestinorum stillantibus succis , oras ei,ciuntur eum pariter in finem, quo reliqui vitales corporis humores a sordibus pernicialibus repurgentur, nec
unquam a temperata ad integritatem necessaria indole desciscant.
M., Non quidem negandum , eam al--ιι vinae excretionis esse rationem, ut in. aio fia terceptus eiusdem legitimus naturalis successus, non tam praesentaneo da-- . m. mno sanitatem afficiat, quam si e spiratio aut urina fluxus cohibetur, sed saepius diis ne vitae et manifesto valetudinis periculo retineri potest. Quia enim languinis massa per cutis tubulas, maxime renale cribrum, recrementis salinis sulphureis liberaliter depuratur, his rite &sufficienter secedentibus, non illico noxa metuenda, licet seces crauaores aliquandiu in longo&lo intestino.
rum tractu moram nectant, modo tinnus hujus canalis non adeo it labefactatus, ut flatibus cedat, sed iisdem elidendis ac demum senatis, serendissum eiat. Et certe compluraan observatis Medicorum commemorantur exempla de diuturna alvi obstructione indemni, ut apud Rhodium Cent. 2.obi I. Maenichen obf. 3. necnon in M.
urina ali flue excretis riteferendo
3am, ut etiam de ea, quae per alvici Liserara in comment. ad Sanctoriam fecessum eontingit , nonnulla adda i dicis flatic pag. 3o memorat, dei sene quodam, octogesimo sexto ae-ixtis anno adhuc persecte sano, qui, licet mulium ibi carnesque pariter subcrudas ingereret, a pluribus tame a annis rarissime & nonnisi semel per hebdomadem alvum deposuit.
Nihilominus tamen ex solennioribus ac eminentioribs excretionibus est rem in alvina, ac non solum vitali corporis σή conservationi, sed etiam morborum solutioni, quae nonnisi evacuatione Cis absolvitur quam maxime inservit. Quare eiusdem consideratio , utique tam ad sanum, quam morbosum eo poris statum cognoscendum ac ferendum de eo judicium, utilis admodum est atque necessaria Potissimum ta- mea ex eorum quae alvo secedunt copia, habituri modo excernendi, moicus non tantum de alimentor uni digestione Wchyli elaboratione , nec non de humoris biliosi ac pituitosi s
cretione atque excretione , verum
etiam de motus intestinorum perii altici immo totius generis nervosii conltitutione, indicia sumere ac certior reddi potes
Iam itaque quum feces colorem da ivum naturalem ab admixta bilem, tar tuentur his albis, vel grylia tantum tinctura insectis secedentibus, in ii mproclivi et iudieare bilios humoris .it
in intestinis eis desectum . Hie autem defeetus, vel ab obstructis aut constrictis biliferis ductibus, ut in ictero, proficiscitur , vel ab exsuperante acidorum succorum prima in regionec tia, qua bilis obtunditur ei aque e or extinguitur , ortum trahit, uti obvium ei in senibus, hypochondria eis, infantibus, si lac inventriculo coacescit , iunibusque, qui paullo largius potum, mulium acidi in conseplexu ioventem, inserunt inclum ruidem candescentes seces , minus celentes, cum doloris sensu, praeie 3.ο0 83. quo etiam referenda, quae t tim in recto, ac tenesmo secedunt
195쪽
,66 Sectio I cap. XIII. De indisio in morbis G
Quandoque etiam eandem ob caussam difficilior es ac tardus alvi secessus&varia in abdomine accidunt pathemata ac tormina, inprimis tamen molesta nauseabunda circa praecordia ades censatio, quam nostri clas inesse Mappelli int, quae mane potissimum obsoluta digellione percipitur. Acin his quidem omnibus nullum prasentius datur remedium pulvere acidum absorbente, cum diluentes lenitercat minativo vehiculo alium t . Ces
sani, iuppe hoc facto dolo es 4l Vii; ad officium redit. Quod vero absor. bentiain sic dicta praecipitantia , quo
etiam referenda magnetia, nec non pulvere beroardici terret, sedes, uti crebrioris observationis ii moveant,lia, utique sub ei ratio, quod alcati terreum acidos prima in regione succos imbibens, convertitur in sal neutrum, nerveas intellinorum tunicas ad excretionem solicitan . Notabilista anc in rem eii observatio Schelham. 1, eri in M. N. C. Dcc. r. n. 3. p. 3 . de puero , qui convulii vi motibus si- iri utque alvo pertinacius obstructa D rans , propinata ex aquis refrigerantibns cum absorbentibus mixtura, purgatus est, & convaluit.
Vicissim quando cybala austero, bruno, vel iusto colore infecta alvo seruntur , largius in sanguine progigni copiosius ab eodem separari biliolas sordes, indicio es . Excluduntur autem bilios ejusmodi excrementa solenniter tempore aestivo , quo obvehementem calorem multum bilis generatur ad intestina sertur Observantur quoque in cholericie constitutio nas nominibus , nec non in iis, qui corpus crebrius motu exercent v mi ac piri tuo lorum potu imis indulgent oc in iram proclives sunt. P tissimum tamen in febribus biliosis, cholericis, tertiana continua , intermittente febre quoque ardente sive
causo, sordes ivinae multa , bile largiter resertar, maxime sub decli inationem periecta morbi solutio se lcedunt. Quia enim hi morbi ne partim ab ipsa bile lagnantes corrupta natales ducunt, partim etiam sub ipsis per motum intellinum calidum adauctum largus bilis est proventus tio utique patet, cur ta in bilios aegerantur scyhala, ac remittente demum sub declinatione lebre spasmo , copi se insigni tamen cum emolumento, prodeant , ipsumque morbum solutum haud raro indicent Pariter in melancholia hypochondriaca , mania , cachectico morbo hysteri comito, alvus non solum segnis est tarda, sed ceces etiam durae ac intensius flavo ac fusco colore , quin nigri cante conspicuae , exsolvuntur nullam plane aliam ob caussam, quam quod ob acidi uberiorem in canale alimentorum proventum , adstringitur excretio , ac bilis acido commixta ob diuturnam moram nigredinem
Ex eodem sonte bilis nempe constitutione , viridescentium excremen e torum origo repetenda . Sunt haec quam maxime famil lares infantibusta tentibus, plerumque atrocibus a bue ventris torminibus , inquietudine, iactatione corporis, sebres, insequente crebro convulsione epileptica , stipantur. Mali igitur sunt indicii, Maeacidui factu ni&cum bile quali consermentatum , viridem colorem
corrosivam indolem contra x ille produnt. Excluduntur tamen ii Herclum
etiam in adultis virides per alvum sordes , ut in palsone cholerica laborantibus , praesertim quando post vehementem iram copiosa bilis ad tenuia intellina , acidis succis referta, propellitur. Neque minu in hypochondriacis hyilericis, laepius non solum per vomitum, sed etiam alvum , viridia sub gravissimo pathematum spasmodi colum insultu excernuntur. Saepe etiam is fana: ur per bilio laso copiosas de)ectiones, ponte repurgat corpus a rectundantibus
Ialino- sulphureis scoriis , quae altate nimis
196쪽
Eimis servida progenitae, cohibita, Ptionis, potus quoque minus salubria ab aere frigido humido, ineunte jus judicandum id quod laepius ob vium est in iis, qui noyissime morbo convaluerunt &avidius cibo in. gerunt, in senibus ac his, qui vitae genus agile , cum otioso in victum
maxime autumno , perspiratione
partim ad hepar partim etiam ad glandulosas intestinorum tunicas relabuntur, ac demum in ipsum canalem aetatae, molesta tormina spaLmos excretorio producunt. Quod si tamen acres hi succi diutius per intestina feruntur, tonus non solum eo. rundem nimium destruitur, sed ipsae
demum etiam tunicae exeduntur, ut atrophia , hectica , tormina eontinua, affectus hypochondriacus flatu lentus, tumores cede malosi, ipseque hydrops accedant.
Ut color, sic quoque laetor excrementorum bilis iisdem immixtae ple- αιηρ- rumque debetur, quae pro parcius in-ν m. a est, ut albis, eo minor est nidor, eo
set gravior , quo largius . Quod si igitur
iaces mirum laetent, aut cadaver
sum plane paedorem difflant , indi-eium est vel bilis copiosae & corruptae vel sphaeelosae in intestinis corrupti nis. Hinc quando in malignis vel dy. senteria scybala steti dissima secedunt, putredinis lethi ferae ipsiusque mortis praesagium praebent. Putent tamen etiam saepius cybala infantum a verismibus, si in putrilaginem fatiscunt, actum simul adsunt vagi in abdomi. ne doloresin corporis aestus cum virium languore. Ubi vero alvus isteti. da non solum, sed etiam spumosa,
erebra varii coloris fertur, cum ardente dolore continuo ad desidendum stimulo, ut in dysenteria, humores valde acrisin corrosivae natu .rae ad intestina serri, talem umque rodentem recti glandulas amandari, haud fallax suppeditat indisium a
f. XLV. - Porro pius contingit, ut seces
-M- admodum mucidae pituita erassa te-ώισαι naci scatentes exsolvantur. Ex his de imbecilli ventriculi & intestinorum digestri e virtute, nec non de alimen- ealidum, cum frigido commutant. Quando vero major muci pellucidi, vel qui album in ovi similis est copia, cum tenesmo ac molestissimo recti dolore excernitur , certo ut plurimum argumento est, sanguinem exitu in
molientem in fine recti ob haerescere ae mora in glandulis largiter deponere mucum, prellione vero dolorem eum tenesmo ciere.
Nonnunquam etiam excrementa .. .aliquid prodeuntin copiosa, appeti mi ae tu simul viget, corpus tamen ema
elatur masis , quam increscit. Quod si contingit, exiles villosae in intestinis tunicae ductus muco obsessos&4nviscatos esse arguit, vi non nisi &aque chyli portio a minus patulis osculis recipi queat , insuis vero, gelatinosa nutribilis portio ingressu exclusa, seces dilutiores rae dia theam reddat chylosam Merito quo que ab obstructione lacteorum laevitas intestinorum senibus iamiliaris repetenda, eo quod aetate ingravescente alvei miniitissimorum in corpore canalium sensim angustantur, corruingantur ae concidunt, ut hine nutritio
intercidat ac multum alibilis liquidi
per anum effundatur Uicissim quando cybala durissima , instar lapidis
compacto, magna cum difficultate egeruntur, haud fallaci indicio comcludendum : ob mucosa intestin rum glandulas obstructas aut plane induratas, vel nimium calorem, e crementa siccescere, 'abescente simul motu peris alti eo diutius retineri. Quin non raro ea intestinorum siccitas alvique est durities, ut nonnisi injecto clysmate, aut sumto pharmaco, quicquam exsolvatur, quam inirem memoratu dignus casus a Bali torum cludorum ac difficilioris solu nio lib. epidemur. pag. 38.eaarratur ,
197쪽
tibi post insuperabilem alvi siccitatem, laena sectione ieiunium ira angustum ortilaginosum deprehensum est, ut vix per illud chylus deflueret Et hunc quoque est, quod nonnulla medicamenta purgantia calidiora praesertim si humidum iam defieit excretorios in intestina hiantes ductus fringendo. alvum potius obstruant,
Exit praeterea eum fecibus quand εώι que sanguis sincerus, quod , si sines V ι torminibus exquisitis succedit, ex ani venis stillat, ubi autem dolores circa umbilicum gravissimi merebriore; dejectiones simul urgent , ex rosis ab acr, humore tenuium vasis manare dysentericum morbum adesse testantur. Et sicuti prius letumque pro sanitate est, a posterias silon. ius extrahitur, aflectum hypochon, riaeum flatulentum , tormina, hy
dropem, tua mores cedematosos, atro
phiam lecticam , ob exesas sensim intestinorum tunicas inducit. Cru ri quoque admixto debentur excrementa instar picis nigrae, quae cumlummo virium lapsuin mirifico sce, tore deiiciuntur, ac de morbo sic dicto in m documentum serunt, praesertim si vomit is simul sanguineus accedit eo quod sanguis post diutusenam in vasis meseraicis stagnationem, demum in leum tenuissima membrana obductum perrumpit, ad crassa descendens, cum fecibus quasi con- fermentatus , nigrore res fetorem
ipsis conciliat. Et de ejusmodi dejectione intelligendus utique Hippocratis aph. 2i S cI. Melestiones nigrae , ius es sangu niger , sponte Tementes L .cumfebre, sive me fe- Ere, pestima: quanto colores. magis
Praeter haee, de bilis aliorumque, ii ii. in intestinis succorum indole signa, jam in alvina quoque excretio de motus pe- tistestici universi nervosarum nartium systematis constitutione in A eium suggerit Quemadmodum enimaI. facias, conveniens successus. ,. reciprocum relaxatorium & constri ctorium motum in tuni eis intestinaliabus ordinates aequabiliter succedere testature ita contra, nullae haec motio vitium patitur, nimia adest vel adstrictio, vel dilatatio, seu at nia, alvus aut supprimitur, aut Lias fluit Nervosarum autem partium constitutio , o certius ex alis vina evacuatione cognoscitur , quo
maior inter has, intestina viget consensio , qua vitium ex illis ad hare, ex his ad illas, mutuo Pr
S. XLIV. In genere igitur tenendum Megitiamum intestinatis excretionis succes .... sum , illibatae sanitatis es turbatum Iouex adversae aletudinis , certum ' esse indicem. Alvi enim torpor, vel
senaria suppressio recla sentientemnis aph. 7. Sect 2 omnium coris turbationem vasorum impuritaten assere, eaque Propter merito intercliagna imminentis morbi resertur, eo
quod sensibiles eorporis partes gravius affectas esse spasmo iam stringi sub-
indicat. Inpremis teste eodem Sponio loco citato muri . 28. per exporientiam compertum est: obstructo
inferiore ventre, flatus in univer sum corpus discurrere , ut distentis postea nimium ab iis intestinis cum ventriculo, sanguinis liber progressus impediatur, & ad alia superiora maxime loca conversus, vria, eaque gravia pathemata, cieat Nimis enuta autem per alvum se-eessio indicio est, post vehementio uim orem sub crebriori dejectione strictu fl ram , succedere nimiam fibrarum remissionem is laxitatem , qua fit , ut copiosior humorum affluxus eo contingat , quibus denuo spasmi ac tormina cum dejectio- . ne proritantur . Haud absimilis ra- sard
tio est , quando alvus aliquandi nuit, postea vero per aliquod te us
198쪽
urina alii e excretis rite fere o rest
iens est ac stricta,quippe quod pariter superioribus amictiones, ut praecordio
vitiosum petistesticum motum, ac in tum anxietates constrictivae, tardialis ii, testina mox spasmo, mox atonia deti- Neri,arguit Quumque adeo reciproci hujus in intestinorum volumine mo- tuu conservatio magnum conservandae valetudinis sit praeladium , destructio autem multorum morborum symptomatum mater; omni utique studio, tam in statu naturali quam praeternaturali, ea vitare decet , in eundem turbant ac laedunt , ut sunt inprimis Ira, terrorae moestitia, rigida potio largius sudanti corpori ingesta , bmnia austera, Mida, adstringentiari durae compages alimenta,es, nimis pingues&flatu lenti nimiusce revisitie, mi spiritus vini potus , omne frigus, nimia vigiliae lentis satigatio, , ex medicamentis , creber usus purgantium , inprimis drasticorum, optata . L. Misis Ad morbos quod attinetin iudieiu i. ex alvina egestione in iis petendum, inoui, omnibus capit & nervorum affecti bus,propter mutuam parcium nervosarum eonsensionem; alvo stringitur,
Momnis ipsius constipatio in gignit,
fovet exacerbat capitis tervorum morbos. Obvium hoc est in vehemen. tiori cephalalgia,emicrania, epilepsia, ninnia, melancholia, affectibus parat ν-ticis, ophthalmia& auditus quoq; distficultate,qui omnes morbi raptime lolvuntur alvi fluxu paullo diuturniori
quippe qui sedato esse primis in viislpa mos, humore ad ea Putirpent egia, di incilis spiratio, melancholia,ee phalalgi vertigo,eordis palpitatio,ru. 40 uehus,dige illo vacillans , lit lato ' Lilatulentus in hypochondriis , eo quod ''nee omnia post inaequalem redditum per spasmos in inferioribus humorum.
cursum, eundemquo ad susteriora Lo ctum, subsequuntur .
f. L. Accedunt febres, de quibus pariter
experientia compertum est , nullam D IN earundem,sive it continua, sive inter i, mittens, inflammatoria, vel exanthematica, lymphatica,tenta,aut hectica maia
sine praevia alvi adstrictione accedere, quae etiam saepius diu in morbi decursu perdurat' eundemque eo graviorem reddit. Quod si vero alvus secundum mereurialia, usumin λ, item acidasti naturam serri incipit, tam quoad qua-
eaeut urgentes, materiam peccantem ad inseriora
deicendere bici; exsolvi testatur. Hi ne ex vero Cel PHb- αῖ .alvum fluxam luperiores partes saepe reserueret 'uvoci an Setii. 7.aph. s. dysenteriam in tam bonam esse, asserunt. In reliquis quoque chronicis passionibus spaΩmodicis, pathematibus nempe hypochondriacisin hyilericis,alvu ut plurimum constipata , pedesque frigidi ob elendum, sed potius apprime ex usu:sto sunt, stant salina abstergentia, nec non ab litatem, quam quantitatem, haud fallaei spe sanitatis restituti exspecta da, omo hoc facto, ertum est spasmos cui morbum froxime faciunt, in nervons parti xsolvi atqueremitistere . Quin multae febres, praesertim putridaeoc malignae, item biliosae, horto iusto tempore alvi fluxu solvuntur, c ex eodem , reliquis quoque concurrentibus , salutis petendum est indicium , quod pluribus in diffret. Harrhea in febribu malignissalutaris,. ex cui si Monendum tamen, quod si in principio febrium&extra dies criticos intempestive alvus largius secedat,malum: infaulti decursus prebeat indiciam.
um igitur in omnibus affectibus
chronicis spas modicis convulsi vis lis '. pochondriaci Ilericis, alvus se V2' gnis, adstricta&dura admodum γ ιαιενοοῦ. xi sie: artis utique est a prudentiae, hi s utilii sim hujus excretion succeia sum conservare , quod tamen min, me acrioribus stimulantibus perti- servantur. Quae ambo ubi praesint praedactio sunt vatis ac multiiu sorbentiain balsamicae piliit , quaa
199쪽
nes. I. Cap. XIII. De judicio morbis eae
ta amaraci resinae temperatae extractum rhabarbari & aliquot gra- . i. in aloes rite praeparata ingrediuntur, his, ν una cum clysteribus emollientibus Mai. carminativis Moseosis . In febribus movida autem , quia aeque strictura nimia quam axstas, periculosa , eo magis artifici providendum , ne in alterutro delinquat, sed potius accommoda diaeta ac regimine, cos ruis tam internis, quam externis praesidiis, alvinae excretioniylaecessum perite in o. deretur ..Hine ubi alvus subducenda, neutiquam rasticis , acrioribus&stimulantibus utendum, sed lenio. ra propinanda mannata scilicet, ta- marindinata , tartarea atque nitro-O.ι sa, cum clysteribus lenientibus aeo. inia ιν leoss. Neque etiam deiectiones, licet HI M. nimiae videantur , adstringentibus optatisin narcoticis vi sunt compri-niendae, ac potius blanda diaphoretica fixiora, mitigantia , cum aliquot
granis nitri, vel uno aut altero coristicis haccar illa , nec non succino preparato, vel floribus sulphuris, diam idiograno theriacae coelestis, omne serunt punctum.
De risibus o eritieis diebus in experientia rationali fundatis. e. .ssis prognosta medicam rave iu-2- - dicium de morbis , praesertim aeuiis eorumque sausto veI infausto eventu serendum , reserenda etiam doctrina de crisibus, a plurimis Ueterum maximi habitain passim inscriptis celebrata , a multis vero Recentioribus , quibusdam . etiam Priscorum, partim in dubium vocata. , partim neglecta. Primus autem Omnium qui de crisi scripto. mentionem feeit , est vetustissimus Medici-rvae antistes Hippocrates. Is enim serio inculcavit , septimi cujusvis dimidiani septeni diei, in acutis morbi Medico rationen esse. habendam, eo quod iisdem per sudorem ma xime il-yum aut haemorrhagiam , a natura instituantur excretiones, quarum suc-eessu absoluto , ipsae febres demum solvantur. Et hos dies vernacula sua eriticos, sive decretorio , nuncupavit, quia iudicium de morbi eventu
ferrent. Percrisii vero , quod vocabulum erat πιλυσε prisci velis
xiorum e corpore excretionem, quia HV his Suida auctore , notante Langio lib. I. epis 37. τέκνε-,seque a. ti strare .in veluti per cribrum aliquid M, excernere, denotat intellexeνunt vel ipsam morbi solutionem criteos nomine insigniverunt, ut effert Hippocrates L. I. de praeception κρίσι A., νη- vel etiam crisin pro ipsius naturi motu&pugna cum morbo habuerunt. Alii quoque crisis iudicium Medici, quod format, vel Li- mare debet ex morbi circumstatu iis de ejus eventu, esse voluerunt. g. II. Ut autem genuinus riseos sensus , , , ' '&criticorum dierum ratio eo lucu aaνιεν
lentius pateant, ex his , qui mulium et a
iisdem aetulerunt, maxime ποσω ς'
te , tanquam primo sonte hausta , m. sadducemus praecipua testimonia Pri. . ρη- .mum esto, quod exstat de diu iudi 'cat. f. s. ita habens Iudicantu febres quarta die septima , undecima, δε- cima quarta , decima septima 44esma prima , quaedam etiam trigesimu quadragesima. Et S cI. 2 aph. 23. σχέ criteo successum sic conceptis delineat verbis acuti morbi in quatuordecim diebus judicanities, septimae quarta inde est. Iterius hebdomadis Oft a principium es . Consideranda vero es undecima haec enim quarta
es secundae hebdomadae Deinde rursus consideranda decima septima enim es quarta quirim a decima quarta , Ieptima vero ab undecima. Porro lib. 3. deprafag. g. 7. 8 perite monet morbos advertere a prima die oporter, atque svulos dierum qualemnisnes observare, si enim haud obscurescies, quos conversurus' morbus
200쪽
experientia rationali fundatis. 7
Issam febres ardenter epidem te judι- eantur bono ordine in septem a decem diebus. Huc etiam reterenda , quae lib. de praenot. .eto prodidit: Meιdι
tes, quarto die desinent , aut prius malignissimae vero, signis horrendisestas oborientes, mirio Le aut prius oecidunt . Eandem cum Hippocrate lententiam tuetur Galenu , qui integrum de diebus decretortis concin navit librum, in quo principes dies criticos vocat septimum , decimum quartum, vigesimum primum ac in iisdem plures sanari , quam Ora declarat. a. me. Septenos itaque, semi septenos i. a dies Veteres crisi dicarunt, quibus aeutae continua febres in salutem terminentur. Ipsem vero crisin his disbus per excretiones , sudorem potissuri Him alvum, vel haemores agiam sue- cedere idem iidem tradiderunt , Omnesque evacuationes , quae extra cri-- ticos dies eontingunt, pro minus MI..., si lubribus, sed symptomaticis en tuerunt . Et de sudore quidem perspicuis id testatur verbis Hippocrates Sect. q. πω. 36. sic scribens sudores febricitanti se inceperint boni. sunt tertia diso quinta, Ieptim ι, nona,
undecima, redecim quarta , nec non
decima septima isthesima rima porro viges m teptima origesma
prima C tragesma quarta , enim odores morbos judicant, qui vero non sesunt, dolorem sonificans, uonis gitudinem morbi, ita raridivas. Idem confirmat Galenm de dieb decretor. qui sudores, inquiens , manant diebus indieantibus, si eriti cis , labo. rem significani et diuturnisatem moriati nam iudieatori , non jud cantia,
aut sun sumsa, aut certe Miseri judicii Ae in eodem libro de sudoribus extra periodos critimos finientibus se piodit insena iudicantur aegri cum difficilibus Lymptomatibus et periculo non mediocri, imperfecteo obscure. f. V. Perficitur vero etiam solenniter eri
sis per sanguinis stillicidium in alvi .., μι
fluxum De utroque in procinctu sunt testimonia Nam de imorrhagiis eriticis e fregius est locus Hippocratis lib. I. epid. xi . in febribus , inquientis, ardentibus molariter ωρ Iahribus, quibus bene ac largiter san-griis per nates erupit, per hoc maxime Ierυnbantur oe nullum novi, qui in hae consitutione mortuus esse , si rocte sanguis profluxisset . In Philiscoenis , Epaminone ac Sileno, quarta acquinta die parum de narιbus sillavit, crimorιebantur Sanguis Memplurimus erupit maium adolescentia bur in vigore consitutis , O ta- ιιum plerιque perierunt, quibus sanguis non erupit Ieniaribus ero ad morisburn regium res devenit, aut alυ ψ-m suroatae sunt , a d senteric ja- Elisunt. De salubritate autem libera, ratioris alvina in morbis excretio naspalsim aut Hippocrutim exstant et fata, ut Sect . . aphcr. 28. sedi.&apiari
II. fere. 7 aph. 29. in primis tamen huc referendum quod de febribus inculcat, dum lib. de judicat. . . ardentes febres biliosae, ait, solvuntur plerumqueIeptimo , aut decimo quam die, Iudori, At alvo liberiore.
g. v. Tam magnifice de erisiin critieis
diebus lenierunt Hippocrates atque dia ast Galanus, quorum tamen fidem suble vite εν
clam reddere manc doctrinam pia eq
ue in dubium vocare haud veriti lunt antiquorum Medicorum nonnulli . , Hos inter primus fuit Asclepiades, q itelie Caelio Aciretiuino lib. I. cap. 4. pag. lo asseruitis non eue in pallionibus latos dies, quos crisimos appellat, nec certo aut legitimo tempore gruudines solvi . Idem cuni Asel
pares sequebantur , eosque tanquam tunc ae aegris judicaretur υ -- minabant IdalesepiadesIye tit --