장음표시 사용
161쪽
x DE I. cap. XI De judicio e snguinis
suum firmam concipit stasino in mo. tu progrestivo si simi r in sphaeelum, sive mortiferam concedit putrilagine 9. H. Neque ullum amplius praeterire po- Mistiis terit, viscerum a sanguine vel sero in-ε- farctum, obstructionem & induratio. ab. nem gyaVissimas chronica palsones, , , d , cache iam, hydropem, hecticam ingi. a. i. t. nere , in quibus saepe sanguis e velaa- cissit mi illas vitio eare te videtur . Et sicuti venenum datum exigua mole sanum
S qui integrum Roguinem habet euto necare galet, ita etiam miasma in peste&aliis contagiosis morbis , vel materia in podagra, arthritide Te hie retro pulsa, saevis spasmis, citra vitium in languine, homines perimit Quin licet pluribus nostro tempore solenne sit inaffectibus chronicis spaLmodicis, qui in viris mali hypochon-driaei insequior sexu hysterici nomine veniunt, sanguinis spissitudinem
ac caussam accusares, nihilominus tamen sanguinem hoc morbo affectis evena consistentiari eolore bonum ae
laudabilem detrahi , crebriori experientia convincimur. Nam spasmi tam
universales, uti suiu febriles,quam ceristarum partium, gravissimorum sym. plomatum auctores quidem sunt; a.
rhis tamen a denso & crasso sanguine, sed potius ab eius copia, nimia expansione, vel etiam subtili in eo latentes
-- cstuire sagium admodum fallax ilurimi morui ex eodem plane non dedu--nri ci queam:eius tamen inspectio & paulis is locuratius examen non plane uluc,
νιεν-- et, qui vero plus ad praetcindendos quam ad sanandos morbos pertinet Tiacuit mini quam maxime hane in rem insses locus Celsi. a. c. Io. ita
disserentis evenasanguit cum erumpit, colorem ejus habitumque oportet πι-
tandere. Nam si is erassuris niger es, vitiosus es, ideoque utiliter Hiauditur. Simber is pelluere, uteger es, aluemissiosa ginnis adeo non prodes, ut ea noceat protinusque si supprimendus
Gravis hic auctor sanguinem tenuem rerubentem, integrum erassum vero
nigrum,vitiosum pronunciat; quod licet non si perpetuum, magni tamen hoc monitum in administranda venae sectione usus est. Nam quum ejusmodi
crassus niser& mox in coagulum abiens sangius aegre admodum per misnima, 4apillaria partium vaseula cursum absolvat: tacite ibi haeret,& obstructiones, quae secunde, chronicarum passionum matres sunt, excitat. Vel si quando eiusmodi sanguis, sortiori corporis aut animi commotione, aut intensa frigore, aut etiam propter dot rificas spasmodicas internarum partium contractiones impetu quodam in minima vascula, quae secundum naturam non sanguinem , sed innuiorem lymphaticum humorem vehunt, truditur, ibi quam facile fi mius impactus haeret in graves ae s nestas inflammationes conciliat . Id quod etiam quotidiana sere docet e perientia, dum in pleuritide vera, peripneumonia, semper sere sanguis, cui
serum instar glutinis tenax natat, evena emittitur . Igitur quam maxamesalutare est, talem sanguinem ubi OLsenditur, ad pessima mala avertenda detrahere', quo reliquus deinde eruoreo melius subigi cireulariis congruis eum in finem adhibitis alealianis, volatilibus , diluentibus, aqueis aquis salubribus attenuariin subtilitari possit.
Sanguis vero nimis tenuis, floridus, sQ.t. coccinei coloris , non semper boni νιdua
quippiam praesagit, praesertim si sero ut destitutus infundo nullum obscuri coloris coagulum ponat. Nam talis
color vel a salibus largiter admixtis alcatinis , in arthriticis seorbuticis signitur, vel nimium intestinum inlidum motum arguit, ut in lentis meis
elicis febribus, vel etiam partium sul- eurearum exuberantem copiam, adi. eraliori vini & aromatum usu, presertim in cholericae constitutioris hominibus,
162쪽
inspectione, ex mitu recte eliciendo.
nibus, subindicat. Nonnunquam tam tenuis ac floridus ansuis observatur, quando viscera , inprimis sanguinea crassiore cruore insarcta sunt, quando. que etiam a pasmodicis convulii vigliartium internarum motionibus, qua-em nos saepius in ejusmodi pastie s&conuuls Q is motibus vidimus. Hac igitur consistentia & calore praeditus sanguis pro diversitate caussarum , quihus ortum debet, magis vitiosam qualitatem corrigentia,ut gelatinosa. mu-cilaginosa, nutrientia, acrimoniam tenuem sal in sulphuream contempe.rantia, vel etiam acidula, calorem existinguentia& sedativa , quam evacuationem imminutionem desiderat Digna est quae hic inferatur Pasilini obtervatio in MN.C. Dec. 2. An 6.obI. 6 . de juvene febre maligna correpto, cui sanguis o vena missus, valde roteus elegantistimi coloris, sed sero maxime
destitutus, subsequente morte. Et nos saepius annotavimus,mot in insultus
epilepticos aliosque spasmodico morbos, evacuato tali sanguine fuisse exa cerbatos. Unde utique eis praece .ptum, quod raro , praesertim copiose ejusmodi sanguis mittendus lit, exquisita. nititur veritate.
f. X. Porro vitiosus merito is censendus est sanguis qui ero nimium redundat exiguam massae rubicunda porti nem in complexu fovet, eo quod lae. sam sanguificationem in parciorem
perspirationem, imminutum quoque urinae t luxum prodit, ac utique cache--. Io xiamin tumores cede malosos hydropicos minatur. Quando erum intenso flavo colore tinctum est,ut linteaminia in fietat, biliola recrementa,aut minus a sanguinis connubio segregari , aut Iropter obstructos biliarios ductus a ymphaticis vasis resorberi,indicio est. Druid. In corbulo, scabies, cachexiae& mensium suppressione , serum plerumque variegatum, lividum atque ccuruleum colorem monstrat , plus minus turbi. dum vel albicans, vel tunica spina, lactea candet cente obductum ei , in
ipso coagulo subsidente grumi color
niger cum bruno intermixto comparent. Si naue venerea in scor buto consummato sanguis emittitur, serum ut plurimum supernatat copiosum , li mosum ac turbidum . In libribus a dentibus parum serum dimittit, ac ut saepe spectavi, color est coccineus cum magna spuma In variolis, morbillis, item acutis contintiis febribus, sanguis fluid illimus comparet plane non Irii coagulum concrescens , eo quod
vehementi illa intestina calida motio. ne omnis gelatinosa substantia absumitur&salinum principium quasi in alcati convertitur, quod Omne coagulum arcet. Confirmat hoc Venerus in histori poplect is in schol Memfaciens , se sanguinem is cordis venistriculis iasis majoribus fluidum, nee
post obitum grumescentem, in cada veribus febre continua clunctorum,. reperisse .
f. XI. Et haec sunt potiora quae exsangui nis aspectu probabili coniectura prie δ' ' sagire licet quae tamen ita sunt eom. . p.
parata, ut neutiquam universalia sint ponde- sed pro circumstantiarum, indiui Fa οὐ duorum ratione discrepent. Jam etiam de diversis modis languinem humanum examinandi nonnulla adjicienda. Sunt hi varii, primo quidem is , quo ejus gravitas specifica respectu aque simplicis exploratur. Perficitur hoc instrumento statico, quo ego et tam urinam, lac, salso, medicatos sontes ponderare joleo. Tum quidem immilsa, sanguini oblongo vitro excepto, lance, patet, e us libram, tantumdem aquae pluvialis, unius dimidiae
tantum unciae pondere, specifica superare gravitate. Alter sanguinem ex mini subiiciendi modus est , quo pr portio solui iri fluidi indagatur, quan-ὸ nimirum calori exponitur, quo sic. cescatin in pulverem fatiscat, quo ει , ut iuperius meminimus, constat, tres μιailuida substantiae partes, es unam so G a m
l . , in languine sani hominis contineri.
163쪽
s. XII. Porro solenne mihi est, si iudicium
de sanguine ferendum, ut iubeam,quo portio ejus, sive e vena brachii, sive pedis educatur, in patina, in aliam in aquam immittatur. Is enim qui in parcitam effusus, copiam coagulum languinis ac sera exhibet, simulque a Litas, variis hquoribus chymicis tentari potest. Tum quippe conspicere licet, quam promte a spiritu acido salis nempe vel vitrioli, coagulum subeat, quatis consistentia admiato a.turato cortieis chinae decocto, eidem inducatur tum quoque jucundo comparet spectaculo, ab astuli liquoribus alcatinis, faxisin volatilibus, cruorem luiditatem recipere, rubedinem ejuς mirum intendi, quum contra instilla. Ia aqua sorii, serum laesescente , σας gryseo colore, inficiatur Pariter sapiu experimentum cepi nitri pulverem , vel potius esus solutionem sanguini addidi, ae eundem inde semper fluidiorem redditum coccineo colore imbutum vidi, ut hinc satis mirari nequeam paradoxo alsertum, quod in claris limorum virorum scriptis, qui nitri virtutem in morbis Iummis concelebrant en comi is , me quoties legit Iesmemini, anguinem scilicet a nuru inlpillari potius & coagulari
Ex, illa vero portione qua in aquam prosiliit,vari sanguinis di seri substan.
liae Optime cognoicuntur . i. virum
pars ulphurea, quae matrix coloris est, aquam rubedine inficit, lac ex in iura, prout magis vel minus saturata est,copia sulphuris, aut tenuioris , aut crat stolis, recte colligitur ubi tamen novandum, quod quo diutius aqua sanguinolentia in libero aere stet, eo magis color austerus ac brunus reddatur Deinde hac etiam ratione non solum in conspectum veniunt partes nutribiles hylosae, quae instar flocculorum fundum petere solent , sed saepius e-Nam ingens portio elaἔinae , ut ma-
'exi in plethoricis sanguineae eompla xionis praesertim feminis spongios habitus, quibus labor , absinentia a largiori clauto cibo , potissimum in cena , maximo est praesidio . Deniq; hoc modo commode indagari potest , num sanguis sit fibrosus hoc est, multis stamentis& quali nbris carneis refertus ique mutuo coeunt di in superficie sparsae ii Gent.Talem l pe vidi in epilepsia, palpitatione cordis., anxia pectoris oppressione laborantibus , certum polypi, vel praesentis, vel futuri praebet
indicium .Qui ut corrigatur noxa arceatur , saepe is pius insigni cum emolumento crebriorem usum medicatorum sontium , prasertim Sellera norum, qui purum alcati vehunt, suasi
interdicendo penitus potum rigidum, spirituosum, crassumin acidum, Gn. jungendo potum dilutum largum,cum motu exercitio corporis. β. XIV. Ultimo loco dum cla sanguine educto sermo est, Iubjungenda adluac quasdam sunt de vulgari nia , sed erranea Σ Σsementia, ac si sanguis, sub scari Matio in V. Nn esse cucurbitulas ox tractatus, longe tenuior ac fluxilior sit eo, qui eve ira
brachii vel pedis mittitur . Ego certe saepius periculum ieci sanguinem karificando evocatum siccavi, ac s-prehendi, tres pariter tantum fluidi partes aufugii se quartam restitasse solidam, modo cauta adhibeatur, nedum spongia madida sanguis abstergitur in cucu bitulae eluuntur, aqua cruori admisceatur. Et sane quinia nus idemque sanguis per murima magna vata seratur, incisis quoque minoribus in cute, idem consistentia indole, quam qui maioribus et fluat, necesse est . Porro etiam non levis sed crassus error est , quem Chir ut imperitiam vel erit , de indu-
tia saree admittun , dom, si vena . . minus rite pertusa, anguis non es Q iis .cfluit , cruorem crastum , qui Ἀ- impedi cisionem obitruat , incusant, quum tamen is per exilii limos&capillare Ribu ς ι mi pollit, quod saepius conis innumerosis corpo ieca a les saniis e post: t
164쪽
possit. Et lieet non inficiandum , auterrore quandoque, presertim in pedibus, cutem constringi' fluxum duodammodo retineri posse ἔ remittente tamen strictura, sanguis postea hiberaliter manat,operatione autem linii te administrata lane non effluit, Gius si Ethaee de iudicio ex sanguine breuibus Aixisse sufficiat quae tamen ouum non ex speciose incrustatis fili ionibus , quas in arte notira qua in maxime detelior, sed alit nix, sincera atq; mulli elici experientia scripta sint: eximio usui fore iis, qui inariis Op ribus dextre ac pol te versari nituntur, certissime confido Sae eius autem
eum taedio prosecto onlpicio , in libris sedi iis practicis, semioticis ei tra experientiam, dogmata proserri,
quae veritati minus sunt consentanea atque ex luxuriante imaginatione, vel minimum milibili speculatione,fluunt, quali vero omnes morbi exsanguinis Dispectione cognosci & curandi iudicaritiones inde elici queant
De iudicis morbi ex urina aliisque
Uum vitalis eorporis nostri On-
με us e tonum integritas non modo in perenni sanguinis humorum circuitu consistat, sed & maxima ex parte a debito exeretionum successu deis pendeat medicus utique non tantum ex pulsu , qui genuinus circul tion index est, atque etiam ex ipsius sanguinis aspectuin subtiliori imilagine , verum etiam ex iis . quae quotidie per varia emunctoria foras e corpore secedunt me vacuatiatur, status tum laniis ordinati , tum morbosiin praeternaturalis , ligna cinuicia petere , atque ex istis iudicia aepradietiones sor mare debet.
pectione, examine recte incondis I s
pore ad tuendam valetudinem profer, banturri nullum tamen est , quod magis sensibus manifestum in comis modius aspici aractari possit, quam
urina. Quo etiam factum est, ut ab antiquissimis artis nostrae auctoribus. Hippocrate praesertimin Galieno, mula in semiotieis do trina tam eu muti te diffuse in relictis monumentis ex euisa deprehendatur, ac ea, quae de urisna,mpetendis ex ea signis, quibus sauiat asin peraculum praestici possit, tractat. Qinia non modo plebem, sed Sc lios non indoctos, conitans tenuit opinio,ex solius urint inspectione unive sum corpor s&ejus partium internumitatum eruique integritatem,vel vitia, quam optime cognosci polle ac detegis quae monea credulitate plures ex idi tis lucripe iis Medicastris ad decipiendum miserum ad iusticandum ineptum vulgus hodiernum pessime abuti solent. Quia autem multa in
Medicorum, tum antiquiorum, tum recentiorum , monumentis tradita
pro istant, quae veritati experientiae minus respondent, ratione funda. mento carent , neque intelligi aut explicari possunt, plura quoque ad um- nam tam sani, quam aegroti hominis, penitius cognoscendam deficiunt utilis limum fore dux , si hoc argumentum, in praxi scitu necessarium , paullo euriosior indagine perquirerem hane de urina doctrinam in meliorem& rationalem ordinem redigerem , aeonfusionein obscuritate liberalem atque adeo eam magis intelligibilem&explicabilem effiae rem
Prius vero quam ad praeternatura mi .alem urinae in morbo assectis constitu Arionem atque naturam indagandam' m. .
accedamus .e resore extitimo, ut uri T. .
nam sani hominis, quoad suam essem tiam, elementa, originem quantutatem, curatiori examini subjiciam Primo igitur sciendum eii , eius Urbginem α materiam ab assumtis potis-
165쪽
smum liquidis esse repetendam, quae quo majori copia hauriuntur, eo plus lotii reddi perpetuae est experientiae Deinde hoc observat dignum
quantitatem urinae, in nostris praeter. iiii regionibus, reliquorum, quae pe spiratione alvo aliisque egellionibus educuntur . quantitatem, pondus cxcedere. Nam licet secundum San-hloris calculum Massertum, communis sere usque eo invaluerit opinio materiam quae dissutione perpetua cute exit , reliqua omnia excremen. ta copia superare , atque etiam in Italia locis praecalidis id ueri non negandum sit : accuratior tamen, a me etiam instituto examine , in nostris his frigidioribus ad se pientrionem magis vel 'entibus oris, hoc non ita contingere patet . Notavit idem quoque Jacobus ei in tentamininbsco med. pag. 73. qui multa experimenta statica eum in finem adornavit, ac deinprehendit urinam unius diei, vel viginti quatuor horarum , esse duarumhbrarumin unciarum sere sex; perspirationis autem quotidiane pondus tam tum ad uncias triginta plus una assurgere, inuod per alvum excernitur in uno die esse communiter ponderis unciarum I. Euρινι- Ego veritatis cupidus, quae non ita mera infridem in proprio corpore eum in fi-flim η - in feci experimenta4 quid observarim , fideliter communica ,quae certe non sine usuin fructa erunt . Per duas nempe hebdomades diebus singulis certam potus ciborum porti nem assumsi, exeuntem postea urbnam ponderavi. Uidelicet cere visiae Loebejunensis tenuioris, euius libra te. ste hydrometere drachmas .in dimidiam solidae materiae continet , duas quotidie mensuras . quae minimum quatuor civilium librarum pondus mcuant, bibi deinde mane decocti tot.
Se . cap. I. De judicio ex sanguinis
i circiter ωvini Hungarici in prandio quinque assum uncias , quibus demum accedunt unci circiter sex liqui. di eum solidis cibis apparat ingesti ut adeo subducto ealculo , sex minimum liquorum libras corpus quotidie
is hi isse pateat ,i Solidorum uJς , panis nempe, earnium & obsoniorum pondus, ouotidie non facilem libram excessit. His ita assumtis urina interdiu noctu emissa ad libras quatuor, interdum aliquot uncias plus interdum minus accessit. At i excrementa, aspectu iudice, non facie octo unciarum pondus excesserunt. deoque quum ex septem ingestorum libris , per urinamin alvum circiter libra quatuor munciae duodecim secesserint , superest pondus ibrarum duarum cum quatuor unciis , quod corpore non graviori interea facto, pereulis spiracula, halitum oras, mucurrinarium , faucium clativam , procul dubio resectum f. . Haec per aliquot hebdomades apta Oυεν tentamina& eadem quidem sere a me M. Observata, quum in. eodem vitae ge- π .nere corporis agilitate mense Decembri domi me continerem : neque tamen dubium est, quin in aliis, pro
diversitate temperamentorum , Otusin exercitationis, anni etiam tem porum, pro diversa quoque qualita- tein indole assumtorum , variare ponsint, adeo, ut vel perspitatio auctior urinaequantitatem minuat , vel alvus etiam solutior reliquas omnes excretiones modificet Q vero minimum in senere valde verosimile nostris in regionibus, nisi extraordinariae aliae caussae externae accedant , urinae piam in sanis quantitatem materiae perspirantis superare.
Deinceps ad accuratiorem huius doctrina notitiam pertinet etiam , ut te I pocula , quorum unumquod i Medicus perspectum habeat , quanduas capit uncias , adeoque de- rem uncias sorbillavici iusculorum tum solidae materiae in libra una lotii
sanorum contineatur . Quemadmo-
pondus in prandioin coena , decem dum vero ad explorandam specificam
166쪽
urim Missique excretis rite serendo.
gravitatem fluidorum, sive quantita. tem solidi in fluido contentam , nihil aptius est cylindri statici hune in finem artificiose confecti usu ; ita ei iam Medicus commodissime eiusmodi
instrumento non modo ad contenta liquidorum quae ingeruntur , ut cere-visiae, vini, qua ramin lactis , sed
di urinae, uti potest de quo tamen nemo sere hactenus cogitavit. Altum enim de ponderatione urinae inscriptis medicis est silentium , ae de eius quantitate , colores, tedimentis , item an turbida, vel pellucida sic termo dumtaxat habetur quum tamen nihil s lidi deglutiamus, cuιus partes oh quotidie ex massa languinis secedant occum urina eliminentur in quo etiam maxima in statu sano' praeternaturali deprehenditur diversitas. In genere vero id perpetua observationis eit, quod quo maior est in corpore perspiratio re interior calor , quomi. nus fluidi aquei, quo plus potus spirit si assumitur& corpus motu agitatur , eo gravior semper et urina te.
p.... vior vicissim, si haec dicta contraria
da sunt. Ego itaque per aliquot septima
m e nas memorata victus ratione utens
si tempore brumali domi degens sanus
zzz ceterum & valens , emissam
pollea I a/a quam surrexissem urinam ad lancem hydrometricam exegi , ac notavi, libram eiusdem minimum unciam dimidiam , interdum etiam drachmas 5 complectio facta aliquoties evaporatione , pariter ex libra dimidia
penitus differre ab ea, qtiae exhalatacere visia restitat, ex quo utique confi. eitur, liquidum quidem ex potu transire in urinam , sed non solidum, quod magis ortum suum ex humoribus imterioribus vitalibus , sanguinis rimassa , trahit. II. ais pol urbnae exhalationem non iacile ad siecistatem constantem deducitur, sed quantumvis arida , in aere tamen quo icit, haud secus quam omnia salia ne tra , quibus multae particulae oleo saesulphureae admixtae sunt, ut terras liata tartariin salia vegetabilium L sentialia. III. Drachmae usus cramatis affudi unciam unam spiritus vini rectificatissimi, qui promte extraxit tincturam ex brun. rubicundam
saporis salsi paulisper amaricantis rei: esto in fundo scrupulo minimum
materiae gryse spongiosioris terreae quae nec aqua calida, nee spiritu amplius poterat dissolvi. ΙU. Essentiam
sive potius tincturam hanc in cochleari argenteo admovi flammaeandelae, post vaporationem remansit ii stat mella gini magma salso- amaritcans, cui aliquot guttulas olei tartari per deliquium plenius saturati instillavi, mox odor volatilis urinosus, instar talis ammouuaci, nares seriit U. Eandem tincturam accendi , deflasrato primum vini spiritu , postea nam ma successit, plane alius coloris atque naturae, initar ignis, qualis emergere solet, quando oleum dein drachmas duas, vel dimidiam ad nuc. stillatum in spiritu vini solvitur ide- obtinui . Eandem quoque solidae in urina substantiae eis quantitatem no ltavit Antonius le myde obf. 89 qui
ex urinae unciis libus per evaporationem drachmam unam materiae siccae eduxit. par UII. t vero porro ad penitiorem &μι-- uberiorem Inateriae ab evaporationest rara relicticogi nilonem perlingerem,complura in i litui curiola experimenta flagratione initituta post vini spiritum combustum oleum ardet. VI partem masmatis ab evaporatione urinae relicti miscui cum oleo tartari per deliquium .penetransurinosus v laintilis sceto mox difflatus est. VII. Eiusdem massae notinihil igne cremavi, occineres relicti sunt nigri, qui sep rem talis communis linguae imprimebanx. VIII. Cinerib is his affudi quicquam aquae, ut sal in se reciperet,in quae hoc loco recensere haud ab re . liquamen stillavi solutione lunae erit. I. Vel solus alpeeius testatumia unde iacta praecipitatio . IX. Alia hu-
167쪽
is residui portioni in vitro affudi o.
um vitrioli, vehemens saera est turgescentia & ebullitio, eum denso escat ascendente vapGrai odoris p ne tramissimi, qualis let emergere quando oleum vitrioli admiscetur a. I communi, vini sali ammoniacali Denique hisce a me institutis tentaminiabus addere placet ea, quae Barchvseu adornavitin inmissophia recenset unciae nempe securinae iam hominis destillatione dederunt uncias . lara isthmas sex phlegmatis , residui in eu- turbita scrupuli S. α scrupulus semis, ulterius igne rite tractati, salis volatilis drachmam semis, olei empyreumatici scrupulum semis , tantundem salis fixi terrae grana octodecim pre-
Ex hisce commemoratis experimentis facillimum iam erit, genuina urinae elementa eruere ae sistere. Haec inter primum totissimum locum obtinet aqua, quam ex ingesto maxime potu accipit, & cuius partes 3o at nam partem solidi remixtae deprehenduntur Bost humidum urinae princi-Iuum commemorandum sal, quod tri. plex in ea hospitatur, culinare nempe, acidum obvolatile. Et culinare quidem cum alimentis ad mastam sanguinis
transit, ac per renes, ceu confruum salium emunctorium cum urinoso sero colatur. Quod vero sal urinae ad communis naturam accedat,ex eo patescit,
quod non solum urtii inspissata eum Ueo vitrioli spiritumin vaporem saliseommunis volatilem in auras eru.itintat, sed etiam lixivium ex cineribus combusti residui cum aqua iactum s lutionem argenti praecipiten, det itemque per distillationem, quod sin P a me factum , sal enixum culianari in omnibux quoad effectus simile, educi queat. Alterum inurinos lati- ex comprehensum sal est acidum quod etiam per alimenta. quae multiam acidi fovent , in ipsius connu-hium transit. Hoc autem purum O, Mneri nequit, sed partim
culis terreis alcatinis , partim eum, tertia satis in urina specie, volatili nempe urinoso, qualu in sanguine largius hospitatur, es miscet,in salis
ammoniacalis genium habet. Hine enim est , quod addito oleo tartari per deliquium, acidum figatur & spiritus
volatilis urinos avolet, cuius ortus
non ea alimentis, sed ex ipsius sanguinis massa derivari debet.
Aecedit oleum, quod utina incompli xu fovet, duplex iterum, temperaeta nempe pinguedo & oleum valde subtile calidum rata ex alimentisin thylo , quae multum pinguis substan.
tiae complectuntur, ortum trahit, &s largius immixta, non modo innatatutinae, sed etiam matulae parietibus adhaerescit, ut saepius fit in nimio aestu, qui pinguedinem collia uat; lioc. vero valde tenue, evaporabile &in. mammabile, ex intestina parciain sanguinis sulphurearum agitatione sis gnitur, & in destillatione oleum ea, pyrcumaticum largitur, ac in tinctu ram redactima, post deflagrationem spiritus vini, instar olei ardet. Quod enim uvina ex sanguine recipiat pa ticulas sulphureas, calidas , oleosas, ex eo patet, quiae si 'eolentibusvileosis, ut oleo iuniperi, ligni sanastas, nucismoschatae, balsamo de copaiva, urina suaveolentem quasi violaceum od rem inficetum vero a foetidum ab allio, balsamo sulphuris asa foetida aequirat, Quartum elementum est ipsa terra , quae rursus vel tenuis valce, vel crassior dixtot est . Fixior crassior, cum alimentis , praesertim aqua , quae semper mulium calcariaetixae terrae continet, corpus subit, ac praeripuum fundamentum tartari qui matulis accrescit , nec non concretionibus calculosis praebet is instillato oleo vitrioli, et ervescentiam suscitat . Tenuior sanguinis ioboles est. & eum aqua&oleo pingui mixta, mucilaginem constituit, quae in .sta nubeculae descendentis oculis
conspicitur, vel etiam, si ejus maior
168쪽
mina aliisque excretis rite ferendo.
a iantitas infundum secedit, nee vini spiritu , nec vitrioli, oleo, solvitur. η γ Color urinae dependet maximo ab oleo calido subtili, quod, quo magis
eum salibus miscetur, eo laturatior fit colori eo quod ea omnium sadium natura, ut principium sulehureum, quod matrix coloris Ddoris est mi. illlae exaltando eum intendant. Et
iritime misceantur; fit tamen hoc in
urina, tam cum neutro, quamala
lino volatili suumque adeo salinum clementum cum .sulpburein oleo int, me permixtum sit, patet ratio, quare illud a purissimo vini spiritu, qui consortium puri salis alias respuit
sulphure autem admixto. amas, ah-
sorbeatur , haud secus ac videmus in tinetura sulphuris , scoriarum .an- timonitis antimonii acris, item quando spiritu vini rectificatissimo nitrum artificiale valde sulphureum, ex aqua sorti re sale ammoniaco plene solvatur.
6 XI. . Et hae omnia ita observantur in V a urina humanaci dispar autem urinaei'. et iumentorum est ratio. Ita non semel 4 , evaporari iussi urinam vaccinam, qua reliquit magma valde adinum n vum, amaricantis saporis, cui . infindi spiritum vini purissimum extra. xi tincturam flavam, instat bilis amarissimam; eoque iacto, remansit sal, eui affudi aquam pluvialem di solutionem fili ratam rursus e gulavi, ita obtinuisaltariarisorme neutrum, instat salis plantarum essentialis quod originae suam ducit ex ipsis herbis , quibus vestuntur . nullum vero vest rum sui salis communis. Ex quo etiam apparet ratio , quare urina vaccina tempore verno collesta, interius ad aliquot hebdomades, quotidie ad majorem quaotitatem
ascendendo , pota , saepius , ut aliquoties Berotini maxime apud Gallos vidi , mirum esse tum in affectibus chronicit , maxime inchesticis, icte. ro , principio hydromin mensium suppreuione , praestiterit . Diseimus
etiam exinde , partes in urina sulphureas multum attinitatis habere eum iis, quae in bile contineratur 4 In conspeetum sic urinae humanae in statu sano eleme tis faciliori nunc aeviori modo in. phoenomenorum , quae inlotio aegro 'tantium subinde praesto sunt, meliorem explicationem & notitiam, unde prosemant quas caussas agnoscunt, pervenire poterimuS. In quo quidem perficiendo , ordiniso brevitatis eaussa observationes, quas in praxi subinde ver crebriorem experientiam annotavi,' quae regulae vim habere possunt, Proponam de rationes postea
subjiciam. Et primum quod attinet ad urinas pondere leves, consistentia tenues, instar aquae ista pellucidas,
eas quam maxime in gravioribus in ternarum membranosarum a
tium spumis, pathematibus hysteri eis hypochoadriacis atrocibus , in
cardialgia. affectione calculosa, nephritica, colica convulsiva, appare, re, crebriori edesti sumus experienis. tia Pariter in gravioribus rapitis morbis, ejus empe doloribus . in . vertigine, phrenitide, mania, me lancholia, pilepsa valde tenues αleves emitti urinas , idemaidem perpetuae est observationis. Idem conintingit in gravioribus nervosarum paratium aflectionibus , quae a caullieci veneno, vel a vermibus tunicas intestinorum rodentibus in convulsoniabus concitamur. Et quod probe notandum est: tenuesin aquosae ejus modi urinae non modo in ipso staturi
exacerbatione horum morborum pr deum, sed & aliquot. dies ante , ac paroxysmos imminentes nunciant . .
Unde non mirum est, quendam apud Tulpium ib.a ον. 9. ex tenui latio, triduo ante praesagire potu e cordis palpitationem.
169쪽
o-t tuo albae eiusmodi irinae in diuturnis morbis dii ficulter iudicant raecurae fib, ibis, non sunt in vigore autem ebrium.s copiosae ni iuri ante dies criticos,
7o. Asb. 'ui i. at id confirmat exum tu agi . iu secundo die sur- duri circa nacta die n deliravit' quin-ro ille mi rit: us 'est, ct ritus sees. 3. bid. qui quarto die obiit phi emta ii, Idema saepenurneroeta an ob ervavit, easdem urmas, si in inflammationi bus gravior: bus internis, ut era, pul
monum , ventriculi comparent, min-
quam periculi elle expertes, praesertim i creber stimulas iit ad matulam&copiosillimae ac tenues reduantur. Nam dilutae eiusmodi quoiae, pondere leves, omnis sedimenti expertes&quae pauxillum Olidi habent urinae, a nim uim per pasticas stricturas coarctatis cingultati ductibus redum sectetoriis excretoriis proveniund, luculentum totius generis nervolis palmis a fleat te ili monium ferunt quum lege consortii oeconsentionis, renes etiam, ductus uri noli sim film3. is, compatiantur Alba autem prodeunt s. I, Wpellucidae hanc maxime ob caus. sam, quod strictiores tubuli plerumque nonnisi id quod valde tenue estodiametro analiculorum respondet admittunt, unde crassae sulphureae moleculae remanent. Et copiosae ut- Ilurimum profluunt, quia in a flecti. us spasmodicis, ob tubulos subcutaneos conliristos, parum humidi perspirat, sed ad renes eo copiosius e turis urinae insinuatur. Quod vero in acutis morbis eiusmodi tenues aquosae urinae inflammationem , vel iam praesentem , vel ceu futuram inventriculo aut capite, subindicent, haec subest ratiora quia ob pasticas stricis as sanguinis impetus urgetur ad interiora ac iuperiora, quo fit, ut is in tunicis cerebriis ventriculi, praesertim viribus iam fractis , γinius impactus subsistatis innam. mationes raecipitis periculi pariat.
Monendum tamen ei , quod te-ca, nues , aque , plus minus turbidae urinae, non semper a palmis ortum traham, sed aliam etiam agnoscant caulsam, vel vires valde tractas, ues partium sui plaurearum in sanguine, a quibus &eorum motu calor&spirituascentia dependet, delectum uel in ventriculi diges tricem imbe-c diem , ve ctiam sanguiticationem laesarnis copiam cruditatum , tam in primis vias , qua tu mali languineae admixtarum , prodant . Quare qui iovi ili me a morbo diuturniori
con aluerunt, . . a dysci lem , a
leor acuta exanthematicari morbo Hungarico variolis, ii nimium praeter tam inauigerat Ippetentiae ex desed' hic loris o spirituascentiae in laidis tacite multas colligunt cruditates aqueas, quae quum minus comminie hec cutem lifflari pollini, uultiiunt, in iis remanent oc per urinam ecc- fuit:. Et haec utique ei ratio , t odetianam cache,ia leuco-phlegmatia, enormibus haemorrhagii , in principio an sarcae, in chlaroli virginum , in meo: uio supprel I: One , alcs urinae crudae, Urbidae pallidi, subviridis, vel tenui citrini coloris , copiolem in gantur. Otavit hoc iam Hippocrates, qui ejusmodi urinas tenues reaqueas pleneticas appellat, quia in iis, quibus facies coloris luridi et octieia laborat, observamur. In fluore uuoque mulierum albo , qui oboles di plurimum cach extae. mentium supprellarum plerumque urina etiam pallida turbida, quandoque cum sedimento quanaar uni inita vis
Porro in omni calore praeter natu- .ram aucto&aestu febrili, urinae pauciores coloratiores, lavo rubro colore plus minus laturato tinctae profluunt, eo quod internus accensus
170쪽
urimi aliisqtur excretis rite ferendo. III
& humidum insensibiliter consumit ac dissipat. Tales urinae libricitantium
plus minus rubicundae, vel tenues&leves, vel crassae pondere graves, tam in intermittentibus quam etiam continuis manant Icilicet ipso in paroxysmo, sive motuum febrilium Mintermittentium 4 continuarum, exacerbatione atque vigore , urinae reddantur tenues , perspicua , sineladimento, uti obvium est in tertia mae continuae aut intermittentis paro-xysmo , in ardente , item choleri ea febre, ubi ordinario urina pellue id ae sed flammeo colore, qualis in destit. latione spiritus ni ri apparet, si lictae conspiciuntur . In intermittentibus vero, aliquot horis post intermissao -,,fωinem, die a febre vacuo crasmores subsi secedunt, quam facile, sequiescunt,4 vel leui tantum frigor exponuntur, sedimentum dimittunt, quod etiamsi fit in febribus continuis, c; rea dies praesertim criticos , febrem solutam&salutem portendit.
sedime. Flo sedimentum pro copia &di.
π: Veiis conditione ac temperie partium
in sanguine, parcius vel copiosius &differentis quoque coloris eis solat. Si color est roseusin purpureus, sanguinis copiam peccare , ut obvium in febri bus synochis sive continentibus, indicio est. Quando sedimentum intense flavum, bilem fusci autem coloris de atri, copiam bilis atrat, sive secundum Recentiorum explicandi modum, copiosas sulphurea si das particulas, acido terreis intime per calorem immixtas designat, quale in febre corbutica purpurata , in qua tana etiam, minus fausti ei ominis. Si id quod subsidet admodum copio. sum, magnam viseidorum crudo rum humorum copiam in corpore prodit, atque in corporibus repletis, obesis spongio:ioris habitus , febris intermittentis pertinaciam portendit. Et recte hinc scribit Galenus lib. t. deeris cap. I 2 qui ex otio, replet Odebent, necessario . in urina subsidet.
Quemadmodum vero boni ominis αm δε-
signum, si urinae labricitantium eras M--liores fiunt aedimentum ponunt ita contra quae in febribus intermittentibus extra paroxysmum nullam exhibent subsidentiam, pellueidae diu stillat, nee frigoris accessu in fundum quid deiiciunt, pejoris sunt notae . In primis crebriori experientia
compertum habeo, quando in tertiona vel quartana febres, finito paroxic mori urina non turbatur& crassame
tum ejicit , pellimi esse praesagii, praesertim si ab imperitis Medicis improvide tractetur iis remediis , ii aemotus febrales intempestive supprimuntis sufflaminant. Non semel enim sed aliquoties hac ratione in pueris ingruente paroxysmo lethalem epilepti cum insultum aecessisse vidit
senes autem non facile convalescunt,
sed demum viribus tractis , sub stig re&spasmis, nullo succedente ealois ν intereunt. QitId si porro in febriabus inflammatorii pleuritide, peri- pnen monia , inflammatione ventri, culi, mesenterit , uteri , urina vel tenuis perspicua purpurei coloris , vel bruno' austero eolore imbuta exit, eum spuma . sine omni Edi mento, non faustum praebet signum.
Antiquissimum hanc in rem Hippo-eratis est testimonium rami. D. ita disserentisci se in furibus urina flava es: tenuis, materiam imo tam Νη mi s vero diuturna suerit talis periculum es , ut homo susi repsit, is contaita fueris . Pariter
id etiam perpetuum est, turbidam in febre continua urinam quae nec igne, nec quiete clarescit, in sedimentum ponit, multum perlauti minari malum tamen etiam est indicium, quam do in continuis urinae primis diebus crassescunt , reliquis vero me criticis, tenues&sine
in febricitan sanitati restitu Ratio vero quare in febribus aestu uin