장음표시 사용
21쪽
Secti.Cap. N. De bisoriis morborum recte consiunandis. affligantur
aporis constringit , sanguinemque ad
interiores: nobiliores artes, praecordia nempe di caput , impetuos reprimendo, graves insignit nec us, est hypochondriaco
Porro ad pleniorem morbi historiam consgnandam referendum etiam
sim enervat 'inguore trangit. Idem praestat diuturmas moeror, qui saepius quidem ex vitio viseerum4 cursu umorum impedito , ut in hypochon-driaco malo arsectis conflat , or Sl-nem nanciscitur sed dum nociva tua emeacia solidas maxime palles a greditur, mirifice vires univer corporis atterit eiusque iactiones, robur fibrarum minuendo illasque laxando tabefactat. Quid i quod ii, qui
attentius curiosius morbis sanandis praesunt, subinde experiuntur, dissiculier admodum aegritudines elidi expugnari, si animus non est compositus atque pacatus, sed patheticarum commotionum intemperie diversim de iactatur. Praeterea in medica hac animi consideratione inquirendum etiam est rum forsan, quod literator tam maxime vitium est , ex nimia studiorum intemperantia, profundis,& mentem fatii antibus meditation
bus , quae inra: lciplinis abstractivis, ut in metaphyscisin mathematicis,
familiares, nec tu, in intempestivis lucubrationibus, consumtis piratibus. sic diciis animalibus, ingens cere Drogrei oli partibus illata tueri debl. loas inpoKGquae pollea ad gravi
si os capiti morbo , poplex tarn nempe , ut chol iam , maniam me ia que debilitatem promptum parat aditum, vix summo labore retarct r. Dici enim vix pote it i in contensio erebro eiusque m. bonis , eum ventriculo queat is vis intestinis, ceu valde nervoli nec non aliis exquisito sensu praeditis partibus, intercedat quo fit, ut nimium literis sese ingurgii antes, plerumque depressa ciborum conlectione& vacillante digestione, nec non le-eniori dissielliori intestinalis exere. ponis successu, maxime omnium dirum aegrotans degat, quo coelo aere fruatur sed . etiam quo ictu ut cur, curatius perno icat Altiora enim& sublimiora locii, ob liberiorem ventorum perflatum ae: puro gaudent, ideoque salubmora sunt humiliora autem depressiora, aere magis condensato , crassiore , impurisque vaporibus rei irto infesta uni. Et nihil certe ad ingenerandas graves chr nicas pastiones, neque minus ad vigorem robur tali disin motricibus partibus subtrahendo validus est quam si quis sub eces fraviori impuro vappido aere, cibum &somnum capit; eo quod hic ipse una cum
esculentis potulentis, ipsaque spiratione , interiora corporis subintrans , humorabus sese intimi commiscet. liuidum illud aereo. aethereum contaminat, ut motibus in corpore non ea, qua decetem cacia, praeesse possit, sed ruini artium inde gravissime luant. In victus autem ratione potissimum dispiciendum : num aegrotans duriori&erauilari victus generi culus centus sunt ibi ex mari deprompti, carnes induratae, salitarin inlumatae, panis
graissior assuetus quippe quod
locis maritimis recepti ulus est, ad dyicrasiam, sive impuritatem sic dictam uorbuticam, ibi locorum endemiam, mulium confert. Vel etiam explorandum eis an decumbens fructibus horaris, aut etiam acetarus, latinaceis cum butyro, ovis Iaccharo frixis, quod mulierculis solenne, nimium delectetur. Alii caseum in deliciis habent, eoque immodicelescuntur, qui tamen&obstructioni occalculorum generationi multum velificatura Maxime omnium vero polus con. sueti genus considerare explorare
22쪽
momentum , quod ad texturam crasin sanguinis humorumquσco stituendam potus confert qui quo magis est temperatus, aqueus di. lutus, eo salubrior quoque existimandus est, quum ad sustinendum vitalem humorum motum , tres liqui drBartes, in tantum selidi desd rentur,in secundum naturam recipiantur. Hi ne cereristae nimis erassae
Ocnutrientes, multo magis acescentes , nec non omnes potus nimium
spirituosi, vini frumenti etiam spiritus, matutino inprimis tempore cita ventriculo vacuo copiose ingurgitatus , mirum quantum sanitatem laedunt, quin sensim frangunt atque pro sternunt. Inde enim viscera induran-m , polyposae concretiones hine illine in avitatibus generantur , humores a debita temperie deturbantur, M postmodum adiecticam , ea. ch ex iam hydropem , apoplex iam
subitam mortem promtus fiat transiitus Quum vero nomo ad tuendam
valetud inem copios hqriclo indigedit', nihil certe parciore potu, in quo sed minae qui vitae sedentariae conistinentius dediti. sunt, plerumque delinquunt , damnosius est. infensiugisquidem hoc pacto, ob necentarii fluidi defeerum , minimi rubuli, e quihus emunctoria corporis organa penitus coagmenrata sunt , inhido irasse humore infarciuntur , occluduntur,in obstruitiones iacundae plummorum morborum genitricem exsu sunt . . Praeterea sedula inquisitione etiam reonrandum et num a largi
re, nimis stigido haustu, orpora sis. disti impense calefactis ingesto morbus suaduxeri r primordi, Quod
si enim primam morboriam originem perquisitius scrutamur . nini certo Irequentius occurrit , quam quod potaninus perfrigerato largirer ceterirem, poli intensam corporis commotionearo exercitationem,ues post effectum quendam vehementiorem animi, aut luccedente criticaaliqua dilatu iaci sanguinis excreIione, in gurgitatiω, universa suntEtiam ii Semotuum vitalium economia illico
turbetur aς pervertatur ita prorsus,
ut ipsa veneni virulentia , neque citius nequa potentius destructionem exutium inferre queat. Accedit vitae genus decumbenti hucusque solitum atque familiare, in e jus ontemptatione haec potissimum expendenda: am sit laboriosum, inquietum sedentarium an aulicum
an militare an eurisis labioribus mentis adstrictum me non quale
opificium tractet atque exerceat aulai licet metallis mineralibus love
dis igne coquendis de perficiendis operam det Nam quamlibet vitae
generis rationem, peculiares suos aleis re morbos, non modo indubia. experientia comprobatur, sed sufius etiam solido argumentorum robore inieleganti rumo libro quem Ram--αinus de morbis arriscum eomposuit, . abunde evictum atque excussum est.
interiorem status naturalia id ne
desciscentis noritiam, ipso consuet dinis ratio subministrat. Quian enim nullus iere homo sit, qui non peculia ri quadam rerum non adeo salubrium assuetudine teneatur in vinu , potu,
somno , motu , exemitis venere ,
tabaei , ut fimigi , vel sternutario ni eausa adhibiti, usu , noItro aevo potus eoste sorbitiones quin etiam, quod inprimis hypochondriacis soli orum se nimia ipsorum medicaminum,
assumtione , aliisque rebus eerte singula haec errata', naturae corporisν
noliri minus proficua, probe in qu renda sunt, noxa ab iis illata itindiose pensitanda.
Nihil verer, nostra quidem Mite
tia, ad aegri naturam te morbi gen
rationem plenius eognoscendam, rei, telligeniam, plus adjumenti a serF, .
quam excredorum modum & rati nem recte examinare atque perpen dere. Ea enim excretionum vndoses , conditio, quin etiam nece ilitas est, u
sine his valetudo salva pexsistere ne
23쪽
M Secta cap. IVDe biseorsis morborum recte consiman-
queat propterea quod in homine, non amplius quoad corporis molem increscente tantum egera debet , quantum ingeritur,4 deficiente. v et luppressa consueta salutari per varia organa,sia perfluorum , inutiliamin mixturae animali ac vitae inimicorum eliminationes, e vestisio plurimae morborum causae propullulant ita, ut non fallae praesagio exinde motbi praeyideri atque praedici pollint . In primis autem id vacuationis genus, quod 'ralvumsuccedit, eo studiosus est considerandum,quo majus, O mentum est, quod ad sanitatem illibatam praestan. dam, conficit . Etenim alimentaris ille excrementitius intestinorum
canalis sidautius retinet ea,quae e corpore proscribenda sunt, grarissimo. rum non latum morborum fomes&minera excluditur. sed sedes et lamillorum ac domicilium in hoc erigitur atque firmatur. Hinc si alvus incipitos licii sui oblivi iei, praeter consuetudinem obseratur,to procli, auxim erto est judicare, morbum vel praetentem, vel certe futurum esse. Praeter Hrinam hanc excretionem, attentacliam contemplatione,exploranda est perspiratio, quae per universale illud corporis colatorium,extimam cutem, perficitur, & qua, securulum Sauctaris calculum, plus ei tensu , Mim. ςr Omnia reliqua emuncctoria. Hujus sa tutaris successus ex vestitu ad corpulla vendum arraequabili semper calore
servandum, apto , nec non tempera-tα pedum tep0re, is adore optime dignoscitur vicillim autem pedes sie- eici frigidi, tubulosu: cutis corticem. strictiorem &sordium per hunc extralationem sufflaminatam esse, subindicant. Hine si sub frigido, humido, mutabili minaequali aere, nec . non vernalio autumnali tempore,umpestatibus crebriotibus, vicissitudinibus interpolatis, exclusio sordium per halitus valde diminuitur, corpora fiunt languida , α morbi, qui populares
labent Luctatus perquam familiariter intellant...
Quum vero homo plerumque plua alimenti assumat, pius etiam seri
sanguinis ingeneret , quam naturaeorporis erre in usum convertere potest, ut ordinariae etiam excreti ne sape supervacuis humoribus evehendis non sufficiant, extraordinarus ubinde statis nonnunquam temporibus, mensibus Mannis recurrem ex
motus ea cretorii contingunt , qubu vel ipse sincerus sanguis nimis abundans , ut sit in sexu seqLiore per ulcia, . in nCbiliore , per an Lvenas , nec non in puerisin adolescentibus, per nam viii iti illicidium foras danaitiuurci vel etiam humo. res sero si impuli per largiores sud res per copiosas alii de sed riones . per narium in coryra de fluvium nonnunquam validiori tussi, per di turniorem viscidi ac glutinos humo- iis excreationem . . cum singulari sanitatis commodo e iciuntur , quae salutares re consuetae eiectione , si deficiunt, vel prorsus supprimuntur metus est ne graviis mi morbi exinde emergant . ,hil clo aeque perniciosum atque exitiale est, qua misi criticae eiusmodi , praesertim amguinis. excreliones , celerrime, uno quiasi ictu . sistuntur , cu usmodi noxiani potissimum pollat, tum imi affectus. in primis ex-
Vascitum osculae gravis an trema, minima constrigens terror , tum aer nimis.
frigidus , aut frigus externum inconsideratius corpori admissum ; quidem exinde exitiales humorum hunt stagnationes in subitae ae ea. pitales noxae in motuum vitalium Orcinem redundant. Idem sentiandum est de excretionibus illis, quibus plurimi morborum solvuntur is quae propterea vocantur eriticae ; si nempe medicus, vel argiolans , easdem perperam & pessimo consilio ompescere temet quipe cohibiti illi & compressi , facillime m/bu non solum recrudescitin redit Mel
24쪽
eeu primo serapiae medi a fundamento
praeterea ad gem inam morbi indo. Iem exactriri intelligendam, plurimum facit euriosis sci citari & pereon. tari r quibus morbis per vitae decur. sum aeger fuerit obnoxius an besan quidam haud ita diu praeesserit , qua methonio quibusque auxilii is suerat sublatus Nam turpe quidem diactu . sed proh t verissimum et rex temeraria, imprudenti morborum in prinus febrium, medieatione, , mnosissimam&maxime periculosam nonnunquam symptomatum oriri catastrophen, ita vi , lapato ambigue priori morbo, alius Monge gravior irruat, ae diutissme infestet . Saepe. numero etiam is, qui e morbo convaluit, salutaribus Medi i praeceptis minus obtemperat , sed pro ceco libidinum impetu, gravissimos is ei vos in rerum non naturalium usu errores admittit , hoc pacto de novo mineram morbiferam colligens&eu. nutans Ipse sibi damnum pocuratre morbum eontrahit in ciuimus
ne plures , qui morbo laeeratori funditus exstirpat , ex interi erantiis nimia ciborum inge ilione , suppressa per subculaneos tubulos ex incuriaiordium exhalatione, nec non neglecto debit evacuati ni salvinae successi, in pessimas aegritudines iterum in- ei terunt,in per muturnum tempus eum iisdem confli lati sunt. Nonnunquam etiam morbi mire eomplicantur, ita ut saepenumero hydum attrdisin per antegressam vase ii mem exhaustis. 4 Pari ratione ad exquisitius demo
bis illisque medendi methodo iussi.
cium ferendum m hum eri valet corporis laborantis , quoad viscerum& nervolarum partium dispositionem, plenior cognitio, in qua poti illimum despieiendum e utrum eorpus succo&languine nimis sit sartui , et animpura exere mentitiorum seros rum humorum sentina scatear, sive an
sit eae hymicum Qualis sit ventri- coli intei inorum ratio λ an ructibus, flatibus & spasmis eum alvi striactura exerceantur,is aeger sit hyp ehonestaeus Quae hepati sit e distio is inofrensus sanguinis per hoc uiseus transitus an humoris biliosi in eodem secretio debita non su flammata GH quod ex faciei eMore diminutaeorporis tritisne pat seit. Porro disquirendum an tenera illa vellaularisin vaseulari pulmonis substantia adhue sit salva integrae
quippe od ex spinati se facilis via
dimetitor , nec non reiectio humoris ex ore, luculenter produnt. Denique etiam temperies terebri Wisilem iis nervosi considerandaeit,in exin tura somni, animi affectibus, mentinetiamin phantasia interturbatione , prudenter dijudieanda Exacte sic perspecta corporis aegro tantis natura, ad cpsum morbum quoin eum aeger conflictatur, paulo penitus pochondriaco malo iam antea affectus, considerandum, eiusque indolein aut achexin implicuus , scorbutica ieeuliarem genium intimius inda--e insedinis sedebilitate eapitis affIi gandum . transeundum , di maxime enus haemopi si passus , phthisi , mactatus , haembrrhoidum minu imgitimo successci laboran , calaulo exiscruciatus , veIetiam podagra dolor bus detentus , alium ad nuc dirum morbum , sive acutum , ve chroni- medicatione summa adhibenda eii
prudentia in lonse alia medendi viam eunda, in in alio aegrotant , eodem quidem morbo decumbente sed visceribus integris, ac viribus nomomnium videndum elici urrum ina. Ium populares habeat circuitus ocep demium suis an eius virulentia perexanthemata se prodat ex quo M teriar, quae morbum facit, renuitas
Qvirulenta indoles pol illimum di. eum , nanciscaturri ubi utique i gnosei potest, quippe quae , duro nervolis partibus inlide , praecordi
rum anxietatem, inquietudinem , ex
tremorum frigus, O natum vomenda,i
capitis Quorii circa primam lumbo rum vertebram, dolorem, pulsus Ita
25쪽
laritatem eum duritie iunctam , men inerte , quod per auci sint, qui ex ar- terrarum puriuione , sanguinis penu veruun corpus,in praecipve pulmones, circuitum, atque etiam xi e malis neruosi ciuida nervet, quod vereres spiri us animales vocarunt naturamin conuitutionem indagare atque perspicere norunt. Iaare miratis turbationem spirandi dissiculta. tem promtissime concitat relegato
autem ad corporis corticem noxio m ore, horrida haec symptomata semrimum devehementia remittuntintantisper conquiescunt . Scrutandum praeterea eli an cum ingenti virili prostravone & intenso mutium lan talis enim cerebrain cordia est eonspiguore&summa inquietudine , O ba aegrum apprehenderit utpote quod Occultae hutnorum cornu otionis quae vulgo malignita is nomine venit, haud dubium subminii trat indicium Et quum nulla fere febris e alius morbus sit, in quo non lentibiles lymptomatum rem illicine vel intermisenones conspicuae sint . medicus certe, aliones non naturales, quam vitales animales , quomodo tam intra squam extra paroaysmum comparatae
lint, sedulo pensitare debet mam inaccessionibus Mimpetu ac vigore mo bli in quo motus& solidorum4 fluidorum intensiores acceleratiores de prehenduntur; neeessarium est , ut
omnia ea, quae motus curru excretionibus augent tabella et his , penitur
ab siniri prorsus intermittantura conisa vero diebus vacuisis intercalaribus, nec non parovisu flente, ubi omnes motus, maximeque puris . ob insignem solidorum ruceedentematoniamin dehilitatem, sunt imbeo culmo languidi, ea, quae materiae
peccanti commovendae QE term l. nandae inferviunt e media, perquam Opportune propinari possunt, Maxime vera m ouam ii morbiarium iner .
menta dispiciendunM- οῦ quas sun-, calones maxime , animastes , an vi.. tales , vel naturales Diidem laedane labesarent quippe ex huius laesi
vehementia diiudicanda est iis ex. somni , respirationis
. non pullitum conditione atque ita morbi genium αvim ube rius&perquisitius cognoscere , sol
u i t perspicari medicis datum quid i atque concessum Ieu dolentitam, riseiderunt niuta4laurea,
allia , ita, ut quivisces ebri vel nervorum morbus, quivis etiam animi ex affectu Dintus, pulsum illico mutet .POιω quum nemo ex morbo , nisi in-nain maiionein sphace latione interna moriatur. in acuti quidem ventriculi & membranarum cerebri inflammationes facile secedant cinteritum inducant, in chronici vero viseerum sphacelationes , lethalem. vitae eatastrophen imponant: medicus certe ociuum animum ad fune .sta haec sympio mata eum primis advertere dirigere debet, quo exinde perquam utilia consectaria in usum suum elicere polli . Neque minus ditiaens suscipienda ei inve uigatio in
Ninarum viarum sub totius morbi
tardibus resertio sint, vel sordescere incipiant, quidem sub inituitu vel
progressum morbi. Qualis se excie-vania alvinae ratio. iue reiectorum costa color qualitas ut potet quae de unctionum naturalium vitiata vel leguli me eum parata constitutione . haud incertum praebent indicium. Urin etiam contemplanda, qualis hec reddatur colore, consistentia, indole& quantitates e quibus , collatis a liis in motbci phanomenis , spasm dicas partium inter mutum stricturae cogntaci aestu prauematuralis augmentum vel decrementum iudi
interius ad integram morbi his1 mam contexendam, nihil aptius iudi .ca, quanv si medicus, probes tua sema eura. Operatione&ν remediorum squin praescribit, observet, M ora, quacunque post modicaminis. udum
26쪽
uolet inprimis r utrum symptomatum vis, ac vehementia inde tantisper vel mitigata, vel adauctast ' an vero nihil plane horum contigerat ' Quum
enim totius therapiae cardo an eo o. issimum vertatur , Medici etiam M.titia ex eo maxime patescat, si is in praviori morbo aptain idonea ad oppugnandum eum sciat exhibere. remedia certe qua ratione medens palma. rio noe suo officio satisfacere 'uxilia utiliteri eonvenienter applicare Isit, si non extrast illorum noti. fuerit imbutus, equidem non ideo . Hanc vero remediorum mi mimis rem cognitionem animo rite concipiendi, vix certior, rectior compendioso datur via, ae per observationesin morborum historias , qua simul medicaminum propinatorum rusum, genuinam applicationem
certos enectus recensent atque eo mplectuntur. Et sine demum vera , certa non fallax deremediorum istibus & Hierem, quae tanropere in desiderio est, experientia, pronei l. tur medenti innotescit. Iam dudum .enim non solum Crifur monuit sed experientia etiam calculo conlici, eadem medicamenta . quae in eodem morbo uni subiecto maxime proficu 1
sunt, alteri gravissime noceres quo fit, ui ipsi mediet , remedium quod..dam mirificis laudibus , neomiis exotollant, alii vero illud pium plane
damnent atque rentiant, utrisque ad experientiae sidum ceruiugientibus maius tamen ea ratio est ut nunquam sallere possit 4 si modo omnes ran. gulae circumstantiae , omniaque pii mno me ira, quae in persecta subjecti & nothi historia commemorantur, exacle pensitentur , neglectis autem , ut perditus plerumq; mos obtinet,ri Idem,
haec ipsa utiq; ancepsest summeq;ambigua.Nam viles sioperationes rem diorum neutiquam uim ubsolutae, sed conditionatae, hoc est, ad varias condi. tiones& circumstantias,tam individui, quam morbi, nec non causas , tempora aliaque id genus relatae, ideoque
eum omnino in finem aecuratae' se i vationes&exactae curationum hist ri se conscribuntur, quo genuinae me dicamentorum virtu es, in tot diversis naturis, locis atque temporibus,perspicianturin intelligantur. Hinc praestantissimum profecto est Hippocratis monitum libro de decenti orn. Sint inquit, iis mem iam tibι morborum euratrones emhartim modi, notupliei.
ter re quomodo in Fnpulis Iu εω δε
habeaut hoc enim principiam in me. dicina es , medium Unis. Qui in vero morbi, laesertim aeuuti, a pii sim est ne ullo medico& pharmactu, o subfidio, aut aliis per artem adhibi fix auxiliis, solius naturae beneaficio, e nonnisi domesticis quibus
dam evrediri , emo oris praefertim diuturnioris tempestivitate, cedant oui monetaro me ita persanentur, ae ubi ingens pretiosissimorum medicaminum copia exhibit, sui t multum prosecto ad theta piam ine inititueri dam in eonveniente perficiendani
pro lait . omnes sed ut annotare ei
eum stantias . subvub , vin tempo- qtio ordine, quibus excretronibus,
quo sumptornatum iactessu, morbus decurrerit' tandem solutus fuerit Optandum hine quam maxime foret, ut accuratae prostarent, revationes de singulorum morborum in diversis individui sinaturali processu , ac spontaneo detorsu, ubi nimirum totum opus naturae commissum , ne ullum plane adhibitumni medicamentum,&4n quibus omnes circumstantiae tram nude simplis iter enumeratae sunt quam se muleem non interrupta serie exceperunt. Ita firmius ane Udieiuni de viribus remediorum interponi οὐ set in non solo facillimum esset di.
iudicatu, utrum affecti is alicuius eis xacerbatio, quae post Medica ininis sum eontigit, ex imis utab .li naturae lege, atque causarum nexu proria xerit, an vero remedio illo it riche, absolute inducia fuerit , sed vieissim etiam longe certiori argii mentatione cone ludi posset, remissisin allevatio
27쪽
ra Se .cas M. De histor morbo, recte consignandis,
Irmptomatum , administrationi remedii succedens, hujusne an naturae operationi, an utriusque simul adscribenda si es tribuenda . Non inse luenter enim fit ut medici arcanis
uis accepta terant , quae tu stragante tantum natura quo ac afflictionum mitigationem, vel totius morbi curationem , evenerunt , unde tam gloriosa
simplieiunis compositorum medicamentorum encimia in libris praesticis&botanicis proliant, que tamen plerumque omnem spem exspectatio. nem, tam medici, quam grotantis, tallunt atque dei lituunt. Denique ad observationes .co m. iletas morbi historias .l Ornandas ectio cadaverum morbis defuncto. rum maxime referenda est quandoquidem non facile aptius& certius ad naturam eausae ni orbi sic sedem affectam pernoscendam , immo ad mortis aulas detegendas me diu in sectione inspectione solertiori cadaverum eorum hominum , qui iisdem morbis extincti sunt , invenitur Quanquam enim non omnia, quae in diisectis eorporibus observantur, semper primaeo proximomorborum causae sint , sed saepius effectus tantum causarum acque ipsus mortis sistant i nihilominus non raro tamen accidit ut hac ratione genuina morborum atque symptomatum insolitorum causimani restae fiant Obversantur sane animo plurimi casus, ubi tum in i sis morbis, tum in eorum causis
ostendis , non incelebres etiam ed magni nominis medici , valde
hallucinati sunt, maxime aliena de morborum quorundam indole in causis proserendo , quorum erroneas cogitationes post mortem apertio evidentissime refutavit. Facta enim sectione , ut plurimum polyposae in corde vel vasis maioribus concreti nes, aut empyemata in peetore a
scessus me lenterii , calculi in bilis
coneeptaculo, vel urinaria vesca, rupta languinea vel lymphatica ala in sentesilandularum tumores, scir- rositates, vel corruptiones putredin i ta viscerum , uterus disruptus , in conspectum venerunt de quibus nihil plane antea suspieionis fuit m nendum tantum eit, ne in cadaverum diisectionibus, caula in morbi conlan damus cum causa in ortis, quod a pluribus ingenuis medicis fieri assolet quibus uniciens peritia ad judicium aptum de laesionibus partium, quae insectionibus deprehensa suerunt te renadum, deest. Nonnulli etiam data opera causam mortis pro eausa morbi venditant, ut hoc pacto aliis imp nant quasi nulla arte morbus , quo vita defectus aeger medicamentis potuisset submoveri in sub hoe inde-elinabilis moriendi necessitatis praetextu famam suam salvam atque in t
Dissectiones itaque cadaverum requentiores &solertiores a medicis a natomes peritis maiorem in modum commendandae sunt eo quod vera causarum morbi cognitio in pru- dens remediorum ad eas auferendas applicatio, duo quasi poli sunt, circa
quos tot praxis medie vertitur . et ut ut accuratior causae morbi fice cognitio non semper satis sit ad inorbum
tollendum, sed is saepe remediorumessicaciam vincat non tamen ideo
inquisitio diligentior cadaverum; tanquam labor parvae utilitatis incusan. da , quod a nonnullis sciolis , qui
sapiet ii iam suam non ex puro naturae fontes, sed ex lutulentis lubricae phantas speculationibus , haurire laragunt, fieri consuevi , quidem ad minimum id emolumenti inde resultat , ut medicus an morb.is sinulis occurrens, lanasionem admittat, necne qua nam inedicamenta huic
malo avertendo idonea sint, quae non dijudicare pollit . Profecto enim ex unica per anatomen circa morbi ali-cu us caulam iacta observatione, plus utilitatis in praxin, praesertim si eadem aiffectio itidem plane circumllanitis stipata denuo occurrat, redundabit, quam ex mile subtilibus theoretico
28쪽
tteorum ratiunculis , ex fictiliarum typothesium scrinio depromtis. M. chre hane in remicribit Baslivus lib. I. Praxeor med. cap. 3. 4. 6 dum ait errant, qui putant. e morborfelicuer
di ista ratisi a callent: errane, quam , qu/a medicus ad multa altis respicere debet , ut innocentem artema ealumniis vindice , atrosque a mor-horiam taedio, ad fati tis man uillita
his denatον- secanda sunt et , -- nusquaeingusnanda, ut ιnveniat, qua morbι sitfede , nuda causae , qui exitus ansecedentiamo tomatum , quid rerum effecturum ontivum in antecedenti
morbo observato tu eventur. Reliquum nune est, ut, praeter ea,
quae iam parsim in ipsa tractatione
moliuimus, etiam dicamus, quinam tructus ex medicorum pleruoribus observatis in persectionem & certam rationem artis nos rs redundent. Sum vero Meximii Newe euina alia via vel methodus suppetit, qua morbos se invicem probe diltinguere, eorumque causas multum, quoque diisidentes cognoscere possumus, quam per multifieest recte institutas Oblersati nes in prudentem etiam progn
sin, sive iudicium de morbi eventus, mandum , certioris melior quam per observationes , nulla ratio invenienda . Quam infinite circa rnor. borum prognosin regulae in unoera. ais aliorumque veteram monumentis quidem prostant ; sed maxima ex parte sinaces sunt , tantum abest ut pro universalibus sententiis Q phorismis veris haberi possint. Idque aecidit eam maxime ob rationem quia non ex integris morborum hist riis, sed ex earum Dagmentis tantum,&quibusdam, non omnibus ει singu- Iis ei reum stantiis , depromte sis . Igitur longe persectior matela trina de prognoli speranda nobis erit modo ex militiplici observatione accuratiori consideratione circumstantiarum prognosticas regulas elice se
incipiamus. Neque dici satis potest, quam utilia eorollaria in usa siturum, ratione methodi medendi, ratione applicationis remediorum,&in cognoscendo Qxenam ea horum s nere noceant , ve prosint , hauriri queant. Medico enim nunquam, scitendum est ab observationibus experimentis, neque ulla, licet etiam minoris momenti vuleantur , negligenda sunt . Nos certe non facile casum quendam praetermittimus,quia vix ullus incidit, es quo non qui piam adhue a.ddiscere possimus,quum
id minimum, quod iam inventum cognitum vi , exinde eonfir
Inter alios vero fructus, quos ex recte confirmatis morborum historiis expectare possimus, insigms omnino etiam estis, quod ad dirersas medicorum hypotheses, opinionesin controversias in praxi decidendas redd mur aptissimi. Quod si enim ulla e er- te mediea disciplina , innumeris opsemionum figmentis , sectis dissentionibus immersa est. Ea harum vero dissidentium sententiarum labyrintho nosmet extricandi non meliorem novimus viam , quam si earum applbeationem ad medicas observationes quae genuinum ac immutabilem nat rae ordinem irocelsam in vitae, sa nitatis ac morborum negotio comple e untur, urgeamus tumen i clariusime eliicescet, quae firmis stem talo ad veritatem accedant , ac vicissim, qua a vero abludantis luxuriantis imaginationis Metus sint. Mi diversiisi me medentum in
praxi medica, circa remed:orum v lentiorum heroicorum e. c. vena
sertionis sonticulorum , vescatoriorum , purgantiam , emeticorum mercuri.ilium, piatorum , chinae salium volatilium, martialium sunt sententiae hi eadem laudant, illi da, mnant, & omnes pro veritate sentenisti sit acriter pugnant, ut demum cui alsensum praebere pol sis, nescias Hic certe non accommodatio eme
29쪽
gendi ex hisce disti ultatibus patet via, committuntur, presertim ab iis, qui ouam observationes cum cura&duias vi. es inarum,tam ad uvandum quam gentia conscriptas de illis ibis, in i no ndum aptas, plane ignoram quo Ilibus damnum vel salutem hae maec imenta attulerunt, consulamus
quippe tum facile apparebit, pro αὐ-renti circumstantiarum ratione , in eodem morbo remedia haec insignem opem, vel luculentum etiam damnum attulisse, adeo e in se non esse nociva sed in medios culpam esse refundendam , qui iis non recte usi sum. Ad haec integreatque exactim orbo o
rum hillo te hanc quoque exmmm Ua
lsit mem aflerunt ut eorundem oris ginem , Primo talia atque generati nem exinde percipiamus ac discamus. Etenim quemadmodum nihil in rerum natura sine causa evenit , effectus semper proportionati sunt viri. scausarum tuarum ita etiam graves&plane inordinate motuum vita. lium mutationes, ac inde dependentes turbatae&le se funestiones, ab ef caeibus sufficientibus causis ut proveniant necesse est. Has solicita se dula indagine pervestigare oportet medicum. Quocirca preter cons erationem etatis, habitus eorporis& temperament , nec non dispositioni ad morbos, secundum ordinem rerum non naturalium, quibus unusquisetu. quotidie indiget, itemque quoad re. rimen in vitae ratio te inquirere decet medie ut in quonam deliquerit vel errores admiserit reo, quo deinde his exploratis ac junctim pensitatis, pro- iam , quae morbum facit ea ista generatio elucescat. Nam si quispiam ori sinem morborum curate in velliga. verit, semper observabit, causas phores, ut medici remotae dicuntur e currere ad causam prozimam qua polita morbus ponitur , constituendam. Et has remotas, sive antecede notes eausas, iis rebus contineri , quas maxime sunt externae ab arbitrio ae potestate utentis pendent , exploratum est. Quo facilius autem & crebrius errata inconvenienti harum rerum usu rum tamen maxima pars est: eo tacutior quoque, certior magisq; obvia est enata inde ad morbos dispositio , quin ipsa eorundem origo. Hi ne diei vixi test, quam tum utilitalis exaestior primet morborum generationis cognitio, nobilissime medie in parti . preservatoriae,conterat. Quod si enim ex crebrio. ribus observationibus perspectum habeamus, a quibas causis pregressis, admissis in vitas ratione delictis, inOrbus in hoe vel illo eorpore incunabuta traxerit in prono deinde ac facili e: , salutare eontilium aliis impertire, aquius scilicet , valetudini dispendi
sis rebus, sibi cavere ac temperare debeant, ne in eundem morbum inciis
dant. Et utinam e prat stantissima artis nostri pars, que filictionibus morbosis avertendis addicta est, qua nihil utilius,in quae etiam in potestate medici plus posita , quam morborum sanatio, nostris temporibus maiori studio dolertia excuteretur, M
idonearum apparatus colligeretur tunc utique futurum esset, ut moria. tendi vitam a morbis magicitam diem,&diuturniorem ducerent.
Sed hee de modo conscribendi observationes morborum in uno individuo earumque insigni utilitate dicta, sunt nunc etiam perpauca subiicienda erunt monita, Observanda iis,qux historias de asseestibus vel epidemit . sive populariter in loco quodam grassantibus, vel endemiis , ive certis
regionibus inquilinis quasi propriis,
rite concinnare ac colligere nituntur Scilicet quum multi morborum , a inprimis omnis generis ebres , tam malignae iericuli plenae, quam contagio infestae, continuae, aeque ac in termittentes, exanthemati in eato rhales, arthriticae, ae rheumaticas
nonnunquam certo quodam anni rominpore , regionem vel urbem universaliquasi labe in dent multos simul
30쪽
ceu primo berasi e milicae findamento
invadant, saeptus etiam grav:oribus aut mitioribus, immo peculiaribus symptomatibus stipatae sunt,' non unam semper eandemque, sed ubinde aliam atque aliam medendi ratione in exposcant cause utique popularis lur-wsinciarias Asingularis tamen quem obtinent genii, non alia: M ponunt, quam quae pluribus hominibus sunt
communeso in omnes aeque cadunt. Jam vero si oculos circumterimus, ex-Dlaratione curatius instituta, aeris po- tillimum insalubrem eouditionem ejusque communem omnibus sub eadem plaga uliam , incusandum esse patescit ino quod non solum luidum illudeat holies aerium- aetherium e-la:licum, admotus qui vita prasunt conservandos, immutandos, prout ex physiologicis conitat , multum iacit, sed ipse etiam aer mutatus, fluidorum temperiemin sta idorum coa. stitutionem affieit iisdemque aliam praeternaturalem habitudinem in . ducere potest. Etenim quam ingentes
mutationes diverIum tantum lotis ad
telluris superi tempositum sublequa.
iur, anni tempora luculenter arguunt.
Quibus si accedunt tempestatum vicisDiitudines , a ventorum varietate tibi invicem sumedentium diuturniori ex oertis plagis flatu oriundae , ut coelum vel nimis rigidum, nebul sum&pluviosum incumbat , vel aestuosum Iccum regnet utique corpora lus expolita non poIsint non invi graves alterationes tam quoad ipsam partium conititurinnem , quam
ordinatuum m tuum lueeei sun incuris
tere, eo pluribus solemies quo minus quispiam ambientis aeris accellam aliscere potest. Uerum ha seneralis aeris , quoad tempestatum vices contem putio, qu plures saepe regiones tangant Matissime se diffundunt, non sola sol scit ad eruendam morborum epide orum generationem. Nam multiplici talervatione conflat, tu eadem plaga&coeli eonstitutione hunc vel illum morbum unius tantum loci incolas a Lfligere, pi oxime adiacente ab eodemve plane immuni, vel minimum mitius iarcius iniecto i id quod vari
larum , dysenteriae ac purpurae exemplis inprimis confirmatum habemus Quare simul ratio habenda fluidis aeris cuivis loco proprii, quod mirifice τοvaria indole exhalationum,tam ex patulis stagnorum ac paludum conceptaculis, quam reconditis ibi terrae mnisilineris ulphureis, vitriolicis, inluminosis, bituminosis, salinis, ipsi iii, sinuatarum, discrepat. Quae effluviorum inde dependens ipsius aeris cuivis loco urbi quasi propria varietas, non luculentius demonstrari potest, quam excere visiarum diversita. te, utpote quς, licet ex eadem polenta iisdemque aliis ingredielitibus, eodem quoque modes artificio , quin
eadem aqua coquantur, mirifice tamen sapore, colore, & virtute differunt . . Non minus ad meliorem specia-liorem causarum. q e morbos epid mio gignunt , cognitionem, ipsius loci situs aquarum indoles receptum vitae genusta sueta victus ratio pensitanda sunt quo ex omnibus his inter se comparatis ac simul consideratis, innotelcat, in quo epidemiorum morborum caus indoles, materia, textu ra, potentia ac virtute disterant in
partium corporis it ructuram motus. que turbent, ac praeter naturam at fi 4
ciant. Quin praevisis se causis Qeon. currentibus circumitantiis, in proclivi est, non tantuin imminentem cutis vis regioni epidem iam luem praedic re, verum etiam utilillima suggerere conlilia , quo pacto eadem arceri vel congruis auxiliis mattire abigi possit. Et quamvis hoc negotium iam dum arduum& perdilfficile esse vide, tur spem tamen non penitus abiiciendam esse reor, modo plures peri liis rerum naturalium gnari medici, unitis consiliis, in divertis locis, per
omnes decurrentium annorum periodos , singulis diebus , coeli mutati