장음표시 사용
41쪽
a 6 Sectra Cap.m. De morbis curate discemendis
Quod severo, prout frequentius o vium est,dolor intestinorum flatule tiis, maximis anxietatibus4 dolore dorsi tensi voalum; pertinaciter clausa infestatin torquet aegros, ex levi occa fione aut errato irritatur facie Lque simul est cachectisa; tune ter uiniue cavsa viiii haeret in viseeribus a ominis, per quae sanxiis non recte& libere trajicitur, sed in intestino. rum volumine stagnat, & quum exitum ibi per vasa haemorrhoidalia non inveniat , intra intestinorum memdo laneinati do hane colicam parit, quae ob genus nervosum graviter finiui afflictum, eonvulsiva audit E isdem sangum is stagnatio si fit ab haemorrhoidibus eo niuetis non rite fluentibus, vel praepostere cohibitis, atrocem intestinoriim dolorem parit, qui exinde vocari solet haemorrhoidalis: M in reminis, a mensum inordi. natoin parciori successu, sanguis ad intestinorum volumen refluit tormina inducit, e ea audit hysterica . Alia denique est speetes colleae, quae diei tot biliosa in e serie constitutionis hominibus, nee non iracundiae deditis sensibilioribus perquliaris est. Hae eum vomitu ipitis dolore ver etiam charrhea saepius ecimis prieatur di qui spasmodica constri. fione li utor bilis descensus ad intes in inhibetur, ipsa ad habitum corporis regurgitans , colorem flavescentem ei inducit.
Multum etiam interest, ut medicuseoli ae spasmo diem, sive convulsivae, lenium, ab aliis colicae speciebus pro-e disternat. Illa saepe horrendum in modum non modo intestina, sed alias universi orporis et veas
membranaceas partes per consensum exagitat, siquidem vehementior spaLmus per universum sere genus nervosum dispergitur, ut non modo ventri ulusin intestina sursum deor. sum trahantur Walvus --λue reticenematibus , arctissime elauis datur, sedin musculi abdominis eum umbilico introrsum mitiganturri ad interiora arctentur. Et quia violentia spasmi ad partes genitatis saepius pertingit, fit, ut testiculi retrahantur. χonstrictis vesiculis seminat,bus, in voluntaria seminis fiat exere t io, ob urinarias autem vias spasmo affectas , urina diis culter reddatur. Si etiam a pneumoni o nervosv hementia pastat penetret, respiratio valde anhelos ae difficilis est, eum valido motu thoracis. Quin maloi
branas haerens . ea nimium diuenden- gravescente,cerebri etiam membramea nervi patiuntur, vertigo se tomia, levior mentis alienatio, vis giliain extremarum partium refrigeis ratio intensa, pedum ac brachi rum vehemen issima agitatio, obse
vatur, non raro etiam tam atrocem,
dolorem harum partium resolutio sive paralysis ubi equitur. f. XXXIII. Sunt autem huic aflectui gravismmo spasmodico quam mari me obn xa merauum , qui mineos suurnia nascisne tractantin improvide eo pi
sum lithargyrii sumum ore hauriunt atque cum saliva deglutiunt.Perquam letisin familiaris est hae spasmodi a affectio scorbuticis cachecticis, praesertim ubi consuetus haemorrhoidum fluxos desinit, vel non rite procedit, vel non ine procedit, aut si intermittens febris temere vel imprudenter adstringentibus validioribus cohibita est A vermibus, a calculo ductibus biliosis vel e ystidi selleae inhaerente, idem malum non semel ab auctoribus observatum fuit. Ut hine elarissime videamus, in hac passione, non tam peccare materialem , mobilem, aut qua corrigi vel evacuari facile possit. caulam, ut in colica bilios , satulenta vel viscita fit, quam potius nervosis membranaceis partibus , quae tam faciles sunt ad subeundos hos spa- illa motus, vitium inesse. Etenim&cardialgiamin dolorem intestino
42쪽
rum eonvultivum , in sensu excessitiori praeditis corporibus , saepissime a cohibita iracundia, affectibus animi
gravioribus, terrore, crebra ira, in adolescentibus, a nimio&inten, pestivo veneris , nec non largo po- tuum spirituosorum usu, ortum traxis.se observavimus.
Quum vero ingens plerumque in morborum cognitione admittatur confusio doloris arthritici & rheum lici operae pretium visum est, amborum differentiam hoc loco planius ii- flere. Uterque quidem dolor pasticus est,in partibus membranaceis infessus , rubore , ardore , dolore , tumorein partis ad movendum imp tentia, sese prodit in eo tamen distrimen eomparet quod arthriticus a
sero tartareo aeri, intra iuncturas articulorum obhaerescente , proficiscatur, in rheumatico vero nisteria illa
serosa salin eaustiea. membranis seulorum re linamentis articulorum Linci sanguinem e vena pedis
tuntur, mucosae, ait L mox sequuta fuit affethi membri exterius potius insideat quoque tum glandulae, lationibus reconduntur Anglo Cispion Haυers inventae, tum ligamenta candulosa, materiam a thriti ais evomunt contra ea in rhe-matismo stagnans illud acre serum, exsanguine in canalibus nimium eongm sto, inter ruembranarum musculorum interstitia magis secedit: eoli, gitur Ex quo jam facile apparet ratio, quare rheumatismi curatio, mi-- laboris vel difficultatis habeat quam articularis morbi, quare a thritis, topicis cuiuscunciue fere genetis adhibitis, minus feliciter com. ponatur, quum rheumatici dolores iisdem saepius mitigentur.
Deinceps probe etiam notari debet illa differentia quae inter dolorem arsethriticumin inter dolorem artuum venereum intercedit . Ille interdiu magis affligit, hie vero noctu ingravescit arthritico oque febrilisquedam commotio a latur, cuius, nereus expers est Arththis porro st ta sua Manniversaria tempora obser vare soleto acrioribus pharmacis, ut mercurialibus, mirum exacerbaturὼ quum contra doloras luis Gallicae eontinuo sere affligant, o nonnisi hisce praesidiis facile auserantur. Tandem etiam peculiarem adhue differentiam ponendam esse existimo inter dolores
artuum v. g. crurum aut pedum cum
tensione , rigiditate , imbecillitate movendi junctos epidemice quasi gra
lantes,4 inter veros arthriticos in uadiuntur enim sub certa temporum&tempestatum constitutione passim ejusmodi querelae de doloribus cruorum , ut alii de tensivo, alii de obi is contusiva alii de pungente in prolando circa ossa tarsi &metatarsi
haerente, conquerantur, eum immo.
bilitate, stuporeo rigiditate harum partium,in doloris a motu graviori
augmento Assiciuntur autem, prout observavi, hoe dolore maxime ii,
-- - -- iugllitas,in successit postea dolor, qui ad
aliquot menses duravit iro arthri. tico ae podagrico vulgo habitus suis sed quum nulla febricula, nullus tuismor, rubor aut ardor smul apparuerit, nequae tam in unituris , quam potius in ipso per stio, animadversassuerit,iure meritoque eum distinguem dum a vero arthritico esse diiudicamus
progressum nunc facimus ad eos morbos inter se bene disciimicandos qui convulsivi vel spasmodici quippiam lovent, e quibus pectoris illa ingens concussio , iue tussis vocat un, non postremum tibi vindicat locum. Per. quam plurimae etiam pro differentia caussarum sedis affectu dantur tusis sis species nobis vero iam tantummodo commodum visum est, eam tus. sim, ubi caussa haeret in ipss pulmo cnibus, ab ea, ubi in aliis , praesertim nervosis partibus,' praecipue stomacho o
43쪽
tho, consistit, certis notis atque in. diciis a se invicem mutuo discernere quippe quae distinctio non parum ut litatis in medendo affert . Si igitur eaussa subsistit in tu inionibus, respurationis semper adest quaedam dissi. euitas, quae motu, vel exagitatione eorporis aut sanguinis, augetur, a est quoque lem inque vox elangosa, dolor pressorius in pectore' raucedo quaedam. Si sicea estin per longum tempus durat, plerumque tubercula dura, . vomicae pure repletae in eaussa sunt,' tussis phthisica est; si vero est humida cum sectione mate. riae copiose viscidae stipata, in die tum in magnae cavitat inlecessionis Mi. morum e tubuloriam alveis in pulmo.nibus; atque in ejusnodi tussi pulmo.nali difficilis est in latere affecto decu bitus, sique pus purum vel sanguine tinctum simul eliditur, de pulmonibus affectis non amplius dubitandum erit.
Tussis vero stomachalis alia identi. dem humida, alia etiam seca est. Si humida, lentum copiosum utum post sumtum cibum maxime ejieitur& saepius quoque mul vomitus, O-vetur , a pectoralibus , dulcibus increbescit tussisin circa matutinum tempus maxime suum resumit imp tum . Adsunt quoque simul multae spasmodicae satulantae in abdomine
afflictiones , neque excretiones per alvum suam servant ordinem, neque
iii seminis menses recte procedunt. In tussi vero eonvulsi va, ferinari sicca caussa maxime haeret in stomachi tubicis nerve is , ac vehemens tunc totius thorae is concussio adest, eum sono profundo, ac post pastum, pollpotum etiam frigidum, aut acidum assumtum , valde augetur . In haetus pertinacior plerumque hypochondria laborant, vel diathesis scor. butica, salsa sanguini intermixta; qu re non infrequenter ejusmodi tum purpura iungi solet. Si vero latitat materia in duodeno, quale quid saepius coniungit in libribuet intermitten-
tibus, praeserti in tertianis, item iuhypoethondriacis; tunc ructus acidiri flatus praesto suiu, Min uaroxysmo, post horripilationen, intestat, ac sa-cile onii tum , qui valde biliosus acidus adest, proiirat. In tantili aetatat uiles convullivae admoduim sunt si miliares, partim quod eorum syllen. a nervorum ad pasticos convulsi vos motus admodum eroclive est, patrimetiam, sua cruditates acidae ditiosae inveniriculo & duodeno in his solenniter stabulantur . Vomitio quoque infantum tum freque ater accedit, interdum ero plane sicca est, atque ira invalescit . ut suffocationis metum adesse judicaveris.
Asthma frequentissimum maiam. uti diversas suas as noscit caussas ac caussarum sedec ita etiam non parum inter se differentiae alit. Frequentius haeret vitium in stomacho, tunc flatu lentum est infit ab inflato ventriculo , diaphragmatis liberum de scensum impediente . Frequens malum est hypochondriacis imbecillitate ventriculi labrantibus, ab ingestis praesertim natu lentas malum recrudescere,in vomitu humoribus reiectis, mitigari solet Asthma convulsivum, ab althmate humor ali, immo sanguine i multum distat , nam periodicum est& certis tantum tem p rum intervallis infestat, maxime vero noctu invadit spiritus saepe adeo
et tangustus, ut collo extenso erectoque eorpore eundem trahat aeger necesse sit. Adeui saepius sudor frigidus, sique ad viginti ultra horas durat, animi defeeii accedit . Percipitur in axime compressio conssrictoria circa thoracem, quae saepius usque ad collum iugula propagatur. In hoc a tecti lubet plerumque vitium in visceribus abdominis, praesertim hepa- te,' facile cacheclicus subsequit ut status. Si vero polyposum in cordis vasis obii trescens concrementumasti, ma parit, vel illud exacerbat, anccordis palpitatio iungitur. Si deniquc quod
44쪽
Isso frequentioris observationis est, i facies sit, atque arteriarum pulsat rosithmatis convulsi viis sufforatorii eaussa est ingens aquarum in thoracis
eavitate extra vasatio dolor simul extra paro xysmum fixus in latere thoratis qua quae Imprehenditur, percipitur ies ejusdem lateris vel amisbo, intumescunt, paroxysmus est diuturnus ac vehementissimas, eum maxima anxietate, licet sine tuis, plerum aue etiam necare solet.
Non minusin differentia quaedam inter asthma eonvultivum, eat har. rhum suffocativum adstrui debet; i. quidem hi paralysis quaedam species
est , nervorum paria , quae respirationi inserviunt , tangens , quae es improviso adoritur, cum magna an xietate, steriore.oc sono quali spumido , inter respirandum vultus rubore intumescit & suffocatio imminet: asthma vero eonvulsivum servat ma- dissuas periodos de ehronicum malum , quum suffocativus eat arrhus ad passiones acutas non sine ratione reis rendus fit. Deinde quoque in oeperpetuus quasi materiae atfluxus periseipitur, qui in asthmate deficit, in gens etiam virium iactura, plus a. tarrhum suffocativum quam convulsivum asthma eomitatur. Est autem catarrhus suffoeativus maxime familiaris senibus, imbecillioribus, immo infantibus, praesertim retropulsis ex. anuis natibus , variolis , morbillis, tinea capitis, achoribus iaciei, scabielli hujus generis aliis. s. XL. δε-a . Accedimus iam ad gravem iIlum apoplexiae morbum, qui quomodo ab aliis affectibus differat, dispiciendum est. Cum syncope multum aliteon
Venientiae, quum in utroque omnium sensuum , tam internorum , quam externorum fiat obliteratio in eo
tamen conspicua est differentia quod in hae pulsus respiratio non amplius percipiatur, facies palleatis omnia frigeant, in illa vero, praeter durari adhue observetur maioris dit seu utatis est, veram apontextam a spuria distinguere . Hae trequentissimum hysteritarum symptoma est in a vi lentia spasmorum in abdomine proficiscitur, quibus sanguis ex mensium it agnatione redundans, magno impetu ad cerebrum delatus, in eius vasis subsistens, omnem sensum ac motum intereipit, salvo tamen pulsu spiritu. Vulgo habetur pro syncope, vel etiam epilepsia hysterica, sed micius recte, raro auoque feralis est, sed ubi remittit stridiura, vel sanguis largius ex pertus vena subtrahitur , facile discutitur. At vero magis terrere debet a poplexi vera, qua ob sangui nem, vel serum, vasorum alveis et psum, subito saepius iugulat irameeps a poplexi a persecta a debiliori ita etiam est distinsuenda, quod illa ex
vasorum cerebri ruptione, hae vero ex horum tantummodo nimia distensione Tanguinis ibi facta stagnatione subnascatur, I aepius paralysin sensuumque debilitatem indueat, vitam autem non adimat.
f. XLI. Quod attinet ad paralysin identi.
dem hae re te in veram & spuriam dispescitur. Illa in ipso cerebro, vel principio spinalis medullae, fixamina. bet sedem, sensumque fere omnem ac motum sufflaminat spuria vero mitior est, neque tam altas radices agit in cerebro, sed qui birsdam nemvorum paribus, ad certam partem deincurrentibus, intummodo inhaeret, 3 sensum ae motum quodaminodo
laedit. Hic quoque Leolicis, eardial gicis& asmodicis gravioribus passio. nibus, si praesertim a sanguinis est gnatione in lethoricis sunt, originem suam sepissime trahit, quando
nimirum sanguis ad nervos, vel etiam musculos, qui manus vel pedes, vent , ransfertur is stagnatione viseidum serum deponit, quod membranis nervet incumbens , motus
rem spiritum, florida saepe ocrubra i quidem impotentiam
45쪽
SQ L Cas. III. De -rbis curare discernendis
inicit lel logiam causiarum primordia 4biis sedem obtineat eurate scrutetur Distinguere etiam eonvenit epilet, . quippe quod alterum verae pathologiaesiam a convulsionibus. In illa ariet hac therapiae fundamentum est. Nam stini cerebri membranae in hisce vero membranae nervi spinalis medullae magis patiuntur , neque pollices tam sortiter contracti sunt . Me ma almum robur sub artuum agitatione deprehendatur motus convulsivi
etiam invadunt maxime puer circa decimum quartum aetatis Ennum, ex suppressa iracundia , terrore gravi, iptempestivo veneris exercitio, corinporis re tigeratione, vel etiam vesentium morsu, aetam nura. saepe artuum totiusque cor ris est distorsio atque quassatio, ut ob insolentiam fascino vulgitribuantur mens quoque in suibusdam variis phantasmatibus turbatur, sique non opportuno ac promis auxilio oppusnatur malum,1ta vires sumit, ut vigesies lapius quoque quotidie ingruad. pilapsia
autem accessionum periodos magis circa lunae phales statas, neque tam ebras, servat, ac tempore pubertatis plerumque cedit. Denique cata:
lepsis differt ab apoplexia, quod illa de repente invadat, & membra risi:
da in ea positura. ac. st detineat, in qua accedens ea prehendit. In utro ique vero affectu seminumismnium adria stupore: ac sob
De Genealogia morborum. exturbat
solidorum' suidorum mechanismo . ad explicarionem insoriae
murborum ρο veram i ac solidam therapiam.
ε': V illatis superior ea pite characst .. g. ruticis notis, quis qualis sit mor-,ω bo necessarium porro est . ut Medi--M. cussormalem ejus essentiam, genea-ognito sic atque perspecto ex
proiecto exquisitio cognitio modi,
tuo morbi luccrescunt , planam ac facilem ad eos tam arcendos, quam . . persanandos, viam medenti pandit Hinc licet in secundo medicinae rationales systematicae cimo de morborum ortu &caussis copiose satis egeri :haud supervacaneum tamen fore duxi si succinctam pathologiae synoesio, proximas morborum quorumvis caussam complectentem , hoc loco insererem. Enimvero si fateri liceatim res est, solida pathologiae sun re amenta usque eo minus re te, hoc e
est , cum connexione ac demonstra ..t I tione, exposita sunt, ut potius passim is quam plures hallucinationes ac ipsis in exercitio artis obviis iactis minus respondentes opiniones deprehendantur
Scilicet varii quidem sunt modi, bypotheses atque principia , quibus ηtum ab antiquioribus, tum, tioribu , meaica disciplina tuit tra--ω.πdita nulla tamen, ut verum fatear, prans
faciliori, simplicion& natura magis
consentanea saluta is . artis uestrin . . . . pertractandi ratio mihi unquam vita. mpo est , quam quae a primo lanti quill l .mo Medicinae paren.e, Hippocrate, inipsius monumentis, immortali memoria dignis, proposita xst. Gravisiuimus enim. hic .auctor, non ex solis materiae affectionibus, respectibus&qualitatibus physicis , neque etiam ex speciosis nominibus , sed potissimum ex proportione , mentura temperamento, tam motuum, quam
humorum corporis nostri , ne noueorum, quae ingeriin egeri debent , adeoque pure mechanice, solidas rationes , in difficilibus rebus medicis explicandis, scite ac docte deducere annisus est, uisu maxime ad hoc rubhisterio Icientiae physicae i. ana&observationum cliuicarum . . f. III.
46쪽
turbato solidorum Osuidorum mechanismo.
h. sane primus fuit magnus hic natura consultus, qui artem nostram , ex vero non mirrus, quam apposite, per 'ς subtractionem eorum, quae superflua sunt, additionem, quae deficiunt, per eonvenientia nimirum remedia, definivit Primus porro luit qui corpus humanum ex partibus solidis, fluidis impetum facientibus, sive spirituosis constare , illud permeabile es e eiusque partes invicem consentire&conlpirare , recissime docuit. Hi equoque primus omnium de sanguinis progressu, cireuit , eius more inaequali&a partibus exterioribus ad interiores retiliente in rursus ab his ad illas converso, in scriptis uiri, praesertim libro de flatibus, luculentam mentionem injecit . Idem praeterea peritissime in medioeri rure ae temperie sanitaris fundamentum , in nimio
vero in tam ratione quantitatis, quam qualitatis , excessivo , quod naturae humanae in micissimum iudicat, lxsionum Horhorum caussas constituit . Denique ex omnibus primum altaruit , naturam corporis humarii esse optimam morborum , ut cum
ipso loqui lieeat, praeli arricem
curatricem, immo omnns ratiocin
tionis in Medicinat incrptum f. IV. Iam itaque vehementer optandum foret , ut qui post Hippocratem vix runt artis prolatares in inter hos
maxime Galenus cum suis sectatori- .nom ιε- .us, his tam egregie iactis a summo virosundamentis emus institissent, divinam artem magno apparatu observationum eradaicarum, nec noni ventis anatomicis , quae artificiosissimam corporis urudi uram pandunt, atque experimentis physeo. mechan i-co chymicis , quae rerum crum vires, quibus ad vitam ihomo eget, motuum quibus vita conservatur leges, recludunt, melius excolere, ulterius perficere eonfir-rilare , per tot saeculorum decursum
operam impendissent . At vero, si
orum saporem fateri lieeat , otiosis potis me utationibus 4lerilibus ratiociniis ex Philosophia potissimi in
Aristotelica, secundum quatuor elementa desumtis quatuor qualitatibus, humoribus, temperiebus, intem-le ictus, nec non variis animae &pirituum potentiis & saeuitatibus vix aliud egerunt, quam ut maiorem progressum laetiora arbis incremenista mirum quantum retardarint , tametum abest, ut quicquam solidi astam plificandam illam addiderint. Ne qu melioris nota sunt quorundam nostri aevi Medicorum principia atque hypotheses, quae partim ex corpusculati Cariesu ludosophia, varii ex Chymicorum potentiis salinis, sulph reis, partam etiam ex Metaphysic rum lcholis , ortum trahentes , ac specios multorum, ut obscurorem se iter ilium nominum 'suco innixae, ad solidam theoriam, rationalem Medicinam stabiliendam , par m ad
iumenti attulerunt. Ego vero quamdiu per divinam gr, νον -- iam promovendis artis medicae inere πης.
mentis, in publico etiam docendi LIT
munere, mentem operam adieci Σ... id maxime mihi agendum duxi, ut vetuit Mima illa ab Hinsera invenista felici auspicio inchoata mechamisce errea corsoris humani vaturam accidentia ratiocinandi methodus uta erius luculentioribus Observationi, bus, nee non anatomicis , rem phv-Mo mechanicisin thymicis inventa atque experimentis , illustraretur eoti firmaretur ad uberiorem perfeructionem traduceretur. Proindecimn etiam ha e instituti erit ratio, ut be viter, solide tamen , ex smpliei misin veris naturae principias, mota neme atque materia illiusque as clionibus Megibus in micro seno, vitae , sanitatis & mortis Eluram, morborum, varii generis sympi matum genealogiam eui deinde aistionalis therapia, sive vera remedia
inveniendi di applicanda methodus,
47쪽
Sectio I. CV IV De genealogiamoiborum ex
firmiter superstruenda, in usum maxime discentium futurae praxeos, eruam, atque ingenue ex nam. . I. ei uemadmodum autem ad omnem indisciplinis demonstrationem ac veritatem, prima quaedam simplicia dime diei intellectu facilia principia seu funda - 'in menta requiruntur, e quibus,tanquam nolis , multa incognitam dith cilia phoenomen apta serie clare deduci, explicati atque resolvi debent ita pari modo, in Medicina rationali reddenda , sive scientifice tractanda idem merito faciendum esse iudico. Inquirendum videlicet tale princi . pium ac sundamentum est, in quo non modo vitae, mortis, sanitatis ac morborum ratio continetur, sed ex quo etiam, ceu flante, accommoda omnium, quae in naturali ira ternatu. tali statu occurrunt ac in morborum historiis continentur, explicatio, promi, necnon ea, quae in hoc vel illo casu salubria cinia lubria sint, peti post int. Quodnam vero trocli prin- p. ''cis,ium , de eo discors admodum est m. Medicorum sententia . Qui corpus nostrum mere passivum atque ad motus edendos ineptum iudicant, rebus quoque corporeis vimin efficaciam in istud agendi denegant , immateria te quoddam principium, quod apte plerumquem sapienter motus exsequatur, dirigat , animam nempe, siue rationalis sit, sive sensitiva . um versae medicae doctrinae sundamentum esse contendunt. Alii spiritus in cerebro sanguine content O , aethe- 3. rem, sulphureae, mobilis Melasticae naturae, motuum vitalium cauilam eorumque considerationem in pathologicis therapeuticis utilissimam aepotissima in esse , asserunt.
sed ua. Nos cum Hspocrate naturam cor-
ηγερ poris humani principium omnis se s z.. monisin ratiocination ν in Medicinam'. esse centemus. Per hanc vero nil ni, ιιι o, aliud inteIligimus, quam perennem
re tubulo sumin hydraulicum , bene-
nibus canalibus viget, progressivum sis L.
in circulum abeuntem motum min.
adeo vita in corpore humano nihil tae'
aliud iit, quam motus fluidorum, a solidis praesertim corde, arteriis, solidorum , a fluidis, quo salvo machina ratione mixtionis suae maxime in putridam corruptior em prona, ab hac immunis perstitit,4 quo prorsus extincto , putrefactio morti sera incipit.
Qi iam vis autem de penitus inqui E lasrendi remotioribus motuum vita
iiivicaussis non valde limus solliciti, eo quod subtilior talis theoria, non tam ad scopum medicum , quam po- -
tius ad physicam, seu metaphysicam ';
scientiam sublimiorem spectet i non pis. a. dubitamus tamen assereres motum α. illum systolesin diastoles in universo vasorum systemate qui fluida movet, eorumque cursum modelatur Hirigit, neutiquam persistere posse, ilia tunicas libros in nerveas , e quibus
Vasa coagrii en tantum sanguini Per ar
teriolas, liquido, cujuscumque sit indoli , per nervulos , liber pateat affluxus , adeo , ut hoc intercepto, repente omnis motus concidat. Porro firmiter asserimus e sanitatem , quae in libero ii di nato flanctionum, tam animi, quam corporis, exercitio consistit, a motu systotcsin diastole insolidis pro rei livo fluidorum in vasis, imiuerturbat, aequabili , a partibus internis Lasi majoribus, ad exi in ioc& minimos canaliculos ei gente, unice dependere , quo le-gro ac inoffenso , humortim utilium qui ad usum retineri debent secretiones in inutilium ac superfluorum excretiones saluberrimc , legitime perficiuntur.
. IX. Hoc itaque post sanitatis unda ει Momento, laetionem functionum corpo m. --ris nostri, quae fori 'alem morbosita; sanguinis&uuidorum per corpus me status rationem exhibet , a uiato. ,
48쪽
solidorum fluidorum motu unice deducimus qui, sicuti variis modis
laedi potest , ita etiam morborum, seu potius motuum morbosorum, caussas formales, proximas varias . adstruimus. Attenta tamen in omiti morbo, seu statu praeternaturali, o servatione comuertum habemus motum illum uitalem a partibus irrimrioribus ad exteriores , constrictio. 4 με neminimorum vasculorum fibril. ρ Ima 1rum pallica , valde intercipi , ac inverso plane cursu a circumserenisti ad centrum urgeri, deinde ruta sus cum impetu a penetralibus ad am.
bitum, accelerata systole diastole, agi, qualis motus, si universum comasis. Pusam it febris dici solet. Deinceps χρ. . id quoque observatu constat, motum - intensiorem systole , vespasmum,
partes occuparein fluidorum motumihi turbare , qui motus vocari suevit spasmodicus . ore, his quibusdam morbis animadvertionis,
j.ιὸν L. in partibus musculosis, tam internis,
σε a. quam externis , praeter voluntatem
v intendi, qui convulsivus, aut sieno
mi , pilepticus dicitur . Tandem etiam in plurimis morbis obvium, motum activum systole in solidi, valde esse remissum ac resolutum, fluidorum erogressum inde retardari, quae affecti , si levior atonia, si
gravior, paralysis vocatur, se cunda est morborum mater.
6. X. As .i. Constitutis sic quatuor motuum
malis morbosorum generibus, primo locos ly m istos recensebimus, qui ex aucta spa-ΣΛἰ, sica vasorum' fibrarum strictura in
externo eorporis habitu, sanguinem a. a. t. & fluida ad interiora urgente , sutas , νε nascuntur, quo inter maxime eminet febris . Nulla enim ejus species est, sive sit intermittens, five continua, eaque vel benigna , vel mali. gna, acuta, ve lenta , inflamma. toti , sanguine , aut lymphatica vel biliosa, item, eum vel sine ex- Tom. III. anthematibus, sive denique symptomatica , in qua non in accessione, proarena , immo tempore exacerbationis , partium extimarum refrigeratio, summae cutis eiusque pororum constrictio , vasorum detumescentia, horripilatio, partium rigor, sudoris suppressio alvique conlii patio, observetur . Nullam porro febrem videas, qua sanguis non ab exterioribus ad interiora, corin appensos eidem majores canales , superiores quoque partes pellaturin congeratur,
ut hinc dolor dorsiri capitis, precordiorum anxietas , inquietudo , spirandi dissicultas, pectoris oppressi o, pulsuum durities frequentia, oboriantur, es plane, coacto ad cerebri&spinalis medulla membranas sanguinis impetu , deliri , eonvulsiones, ae epilepsit, noti nunquam in principio, quandoque etiam , quod magis periculosum , in visore, accedant. Nulla denique febris, vel mo- , morum re stu obrilis species discedit ac solvi expansior itur, nisi spastica illa in superficie ed. tis minimis vasculis strictura interis mittat, vel plane remittat, ut liberior aequabilis sanguinis ad exteriora re emunctoria affluxus restituatur , quem mollioris validior arteriarum pulsati , sudor vel ma.dor perspiratio auctior, ne non alvus solutior urina crassior, tamquam bonae riseos signa , sesuvntur, vel comitantur. Et duplici hoc motu , omnis febris , sive motus febrilis , essentia, natura conti
f. XI. Post ebres multi alii adbue sunt ' morbi motus morbosi, in quibus
pariter sangm a pallibus exteriori. bus' inserioribus, ad interiores ac tam superiores curicis praete naturam conia se .
yertitur . Videlicet ob ium hoe est in omnis generis emorrhagiis tam salutaribus, sive criticis, quam pernicialibus , sive symptomaticis Menitruatis illa sanguinis in seminis, haemorrhoidalis in masculis effu-
49쪽
1 Sectio I. cap. IV De genealogia morbo mo
s , antequam succedat , inferiora i in pulmonibus , pleuritis,in peti pari frigescunt, cutis tringitur, in dor- neumonia , in ligamentis hepatis membrano sis, hepatitis , in renum so circa pubem erum dolor
Percipitur , artus lassantur , genae gracilescunt pallent, demum pul-1us intenditur tunc sanguis effluit. In narium stillicidio extremae 4nferiores partes levius minimum' que frigent , facies vero rubet ac tumet, Vasa temporum intensius saliunt , gravativus dolor caput obsidet sub aucto arteriarum pulsu, sanguis stillat Haemoptysin porro nunquam non antecedit extremorum , praesertim pedum, rigus
lassitudo, status in abdomine , alvi adstrictio, pectoris oppressio dissicilis spiratio. Ipse cruentus vomitus is nigri cruoris per anum se celsus, nec non micius ansui nolentus , nunquam accidunt, nisi praece Lserint spasmi in abdomine, dolor in dorso, ani conlii patio, cum cutisin extimarum partium refrigeratioue ac detumescentia , arteriis sempercitatius 2 ad tactum durius mican
Eadem ratione inflammationum genesis contingit . Phrenitis idio pa-
m inica aeque, ac symptomatica in se-bribus continuis , vix aliter induci subitantia, ne phratis , nec non ea, quae in ventriculo , intestinis , ut erois vesica consistunt , non alio etiam modo subnascuntur , quam
quod sanguis per spasmos, dolo.
res, in abdominem intellinis praesertim , e minoribus vasorum propaginibus repellatur,' inde ad alias partes sortiori appulsu congeratur unde saepissime observavi peripneu moniam 3 pleuruidem, perpetapri u colico dolore, accessisse . In- iuper inflammationes illae dolorifi-
Inflamcae , quae extrema partes cum do
lore, o rubore obsident , ut erysipelas in cute vel facie , rheumati Diui in membranis musculorum, arthritis in ligamentis nervet junctu. rarum podagra in pedibus , onagra in genubus , chiragra in manibu Lilchiatis in ossibus schii, eo iadem obiicient natale quandoquidem ante earundem accestionem cutim elerumque horripilatio reis frigeratio tangit, ala detumescunt, vires cum appetentia languent, praecordia anguntur, quandoque etiam vomitus exoriturin seces retinentur luculento indicio , spasmis extrematur quam cum horrore cic rigore t ac interiora stringi , ipsum aue sani corporis cortice , alvo compres guinem retro agis a trina tenui aquola , rapto interea sanguine ad caput, in quo arteriae , tam internae , quam exter.
3. XIII. Accedunt graves illi capitis iere G avis bri affectus, insultus sive paro xysmi 'lix, sortiter pulsant, facies rubet , t epileptici, maniaci, poplectici, p oculi scintillant, nares sicci &χalidae sunt. Et quia sanguis copio:ius
appellitur , quam canalium sangui. ferorum diameter capere Poleis, neque per nares exsolvitur , ad latsralia arteriolarum , non cruoras, sed
seri , vel lymphae tra; ec ut dicata vasa, cogitur, in quibus ali concipiens, dolorem, ardorem, ac delirium cum phantasiae turbatione insignit . Reliquae inflammationes in oculis opthalmia, in faucium asperae arteriae principio , angina
ralytici ac loporos . Dum enim hi sanguinis, humorum impetus ad caput maxime ejus interiora , urgetur , neque exitum ibi invenit , cruor vel in vasis membranarum cerebri stignat, irincipia nervorum comprimen to , a poplex iam leviorem tamen sive palmodicam , hystericis, hy ochondriacis .familiarem , inducit, vel ruptiapune ob innam illentionem plexus pol illimum choroide vasculis effunditur, ac ventriculi illapsus, fu
50쪽
nestam graviorem poplex iam gignit, vel serum ob moram secedit, ac in substantiam eerebri spinalis medullae descendens, paralysin nec non soporosos affectus memoriae imminutionem suscitat , vel denique rapto velocius&cum impetu per cerebrum sanguine, distentis quoque simul nimium minimis canaubus, furor ex ritur . Hinc est , quod semper ante incursum horum morborum, in extremis frigus ae horripilatio sentiatur,& maxime in hypochondriacis , iis. dem maxime obnoxiis , dolores stas mi in ventriculo, in dorso, hypochondriis abdomines, membrorum lassitudo alvus compressa, advertatur. Quinimmo in epilepsia, compressis per spasmum venis externis iugularibus, facies a copiosioris sanguinis appulsu, non modo turget , sed eolore ex rubro nigricante persum
ditur, motu arteriarum velociori ac duriori, quam in apoplecticis insul
c.ρ- Porro omnis seri copiosioris , i. - . tiosi in cory et , per glandulosam faudiar cium larium subitantiam, in tussit s. n. humida ex pulmonum bronchiis, ac in diarrhea seri acris, salsiin biliosi largior salutaris tape excretio, eum horripilatione cutis, extremorum re frigerio artuum lassitudine, corporis languore ac perspiratione suppressa, accedit,in vernali potissimum, nec non autumnali tempore, quo obaerem frigidum & humidum cortex corporis containgiturin fluida ad interiora sese recipiunt , solennis est. s. ιi . Neque effrenis salivae profusio argen. σι. quo to vivo proritata, quae mihi aliquoties lethalis visa est, sine ingenti impotentiam, in cordes, palpitati
continua refrigeratione extremorum,
cutis conlli patione alvi siccitate Risui urinae dissicultate, observatur. g. XV. . m. omnis quoque librilis , vel alius I...tiis morbus recidivans, perfrigeratis priu
....... notabiliter artubus , dorso dolente, νε νοιο viribus languentibus, corpore lasso,
horroris cuiusdam sensu alvi obstipatione, incipit ac repetit. In primis
frequentissime observationis est exanthemata, in acutis quidem variolas morbillos , purpuram rubram albam, nec non petethias, in chr nicis scabiem , pustulas vel salsas alias acres erodentes cutis de dationes, post pasticam tubulorum cutis crispaturam , incauta perfrigeratione, vel topicis adstringentibus improvide a plicatis, inductam disparere, resceari, ac ad interiora recedere, gravius damnum certo invectura. Quin saepius vidi, cede malosos pedum tumores, accessione febris intermittentis, cui horror extremorum stupor junctus, evanuisse, sed intro pulsos, pectoris suffocationem intulisse.
Nec denique in artis exercitio verissantibus ignotum esse poterit, quam Μιsaeva pathemata subitam lochiorum, . mensium .haemorrhoidum fluxus ' Id
suppressionem , consequi soleant, nullam certe aliam ob caussam, quam quod , quae sanguinem plorant vaseu
ia, vehementiori strictura, vel a sei Ti. gida aura,vel animi affectu, vel etiam medicina prirposter adhibita , assiciantur, quibus ompressis , motus antea eo directus retrocedit, Tanis guinem ad nobiliora viseerain mai res canales trudit, ubi copiosius eoilectus, variasin diffviles turbas mscitat, in intestinis quidem acerba tormina, in ventriculo, cardialgiam, in praecordiis, summas anxietates, in thorace, spirandi angustiamin difficiis lem ad suffocationem usque anheliatum, in dorso, dolores, in artubus, lamitudinem, languorem movendi
nem ac tremorem , immo syncopen
cardiacam, in capite, cephalalgias, aurium tinnitum , cotomiam , quandoque vertiginem , nonnunquam plane epile pilam, melancholiam sive anxiasin meticulosas cogitati ne , cum perversa phantaliae impressione , ac in universo cort