장음표시 사용
31쪽
i Sin.I. cap. II. De hs morborum recte consignandis,
tus,& in barorne tris vel thermo metris exacte conspirantibus , liquidi alae lsum descentum,nec non in hygrome- . tris siccitacitin humiditatis differen itias, curate annotarent, simul quou;
locorum situm , victum in tenere jspecie, praesertim eorum qui in morbos epidemios incidunt , quibus symptomatibus hi incedant,' m exitum sortiantur que medicamenta respuant, quae admittant,exponerent. Intensissime itaque optandum ac serio monendum est, ut omnes, qui historias ejusmodi popularium morborum contexere sibi sumunt, quemadmodum id laudabili instituto per aliquot annorum decursum quidam exorsi sunt ad omnia haec inculcata monitara diose attendant&ad earum normam observationes consignent,emolumemto certe non satis depraedicando.
Ce Morbis eurate discernendis rere. Est dignoscendis.
therapiam tuto in eliciterri instituendam nihil aeque conferre, ac morborum, quorum sanationi medicus manum ad morere si bi sumit, ausas symptomata atque
peculiarem indolem probe noste res est, de qua inter medicos , rationa lli artis culturae vacantes , nulla unquam sui relicta dubitatio , ut potius iam apud priscos medicinarauit res inter universales aphorismos et tum legamus quod qui bene cognoscat, idem quoque bene curet . Et certe veritas hujus dicti in aprico posita est siquidem plures utique sunt morbi, qui maximam inter se alunt cognationem tantaq; procedunt symptomatum similitudine , ut eorum interior indolesin specialis disterentia, vel a sagacissimo Medico interdum vix deprehendi , cognosci
Quare quum unus morbus alterum, tam an vationis modo, quam sympi matum plurimorum parilitate , tam exacte saepius reserat, ut primo statim intait vix alius ab alio exquisite possit discerni, utique maxime neces sarium est scires quaenam specialiores note haracteristri: attendi debeant ex quibus post modu intimio de moris aliquo misit obtineri cognitio. Si quid enim est, quod medicum reddit tam a celebrem, quasi profecto est illa doctrina, qua ipse instructus ad firmum in dubium de genuina indole accerto eventu morbi proferendi judicium, redditur longe capacissimus. Contra vero nihil perinde existimati ni medicorum detrahit, quam si hac in parte turpiter impingant & fallacem inprimis circa morbi cuiusdam procensum atque exitum interponant sententiam quandoquidem de iis, quin
rum veritatem dies futurus commonstrare debet, alienum quis foret conceptum,error ipsius tacite fit evidens ac
manifestus.Nam qui circa nudas the reticas in medicina veritates singulares ex phaιitasse potius sonte,quam Psa ex rei natura desumta opiniones alit,is ea propter ignominiae labe haud incurrit, quoniam maxima hominum pars incapax plene est de rebus medicis solide judicandi, &connexionem the oreticorum axiomatum cum praclicis perspiciendi. Haud injuria vero ignarus medicaster imprudenti prenuima fert ignominiam , quum non levis ex ignorantia causarim morbi neglecta inter morbos apparenter cognatos distinctione, in medicina facienda dc indicationibus medendi eliciendis, mergat difficultas Etenim quem morisbortim, rigοπι primordιa segellerunt is, secundum praeclarum medicorum Ciceronis, Celse, effatum, minus recte
curam suscipit: vicissim . qui ad cognoscendum si scit medicus , ad sanandum etiam justicis,quemadmodum sapienter proditum est ab Hippocrate
32쪽
III. stissimis rite hauserilat, inter illor verum enim vero,quo exeellentior i 'larios Asculapii filios, qui huius do
usu ae doctrina sese tommendat , eo minus vulso eius rationem haberi constat. Dici certe vix potest , quam turpiter nonnunquam ludibrio vulgi sese exponant medici etiam ii, quorum eruditio in reliquis medicinae partibus non mediocris est , si v. c. ut erum a prole expansum pro hydrope astite, vel ascitem pro impraegnat totievenditant: si febrem malignam , periculi raro experte , pro benigna catarrhali: si inflammationem ventriculi&intestinorum , pro solo dolore colico asthma flatu lentum pro ca- arrho suffocativo sincopen pro πο- plex iaci variolas pro petechiis purpuram pro variolis dolorem pro calculo pro affectu schi ad leo, molimine hae. morrhoidali vel dolore colico' qud plura sunt, habeant. Ecquis hie non clarissime perspicir, medicum in moris his histe distin Auendis hallucinantem,
tum in ro'noti facienda, tum in e rae administratione legitimari quam
facile peceare posse Alia enim remedia hidropicusin cacheeticus flatus, alia impraegnatio , usus alia febris maligna, quam benigna catarrhalis, postulant . Quaecunque prosunt in dolore colico , in ipsa in ventriculimsammatione maxime nocere posilant. Secus procedendum in cura asthmatis flatu lenti , quam catarrhi suffocativi. Sic etiam methodus, qua utimur in syneopticis excitandis, non suffieit in amplexia auiermida. Lonsealia quoque medendi via ineunda in calculosa affectiones, quam in is hiadi.
ea,4 urgente hinnorrhoidalis sangui. nisi ongestione ex colicis torminibus. Variolarum, perechiarum, purpurae
diversa itidem inter se est conditio,
diversam quoque ex parte therapra in medicam tractationem requriunt. Ut adeo pateat , ingentem intercedere differentiam inter medicos artis suae gnaros cierum suarum a.
t agentes, qui doctrinam distinguen. dis morbis ex observationibus conqui. III.
ctrinae prorsus rudes, fortunei modo omnia committunt.
Ne igitur medens in re tanti mo, menti impingat , sed morbum quem eurandum sulcipit ab aliis, eadem se
me faeie incidentibus . curate discerinnete possit, animo imbibenda & firmiter tenenda sunt, indicia certa notae characteri silicae , quae unicuivispmpria sunt, eundemque produnt ae manifestant Nimis vero longum foret singulas morborum species percium rere,eorumq; differentias inter se conis
ferre; ideoque mihi suffecerit communissimos, dissiculter tamen distinguiabiles, in medium attulisse,in quo differant indicassein mutuo demum comparasse. Et febris quidem denominatio permultis morbis communis est,qui tamen ratione causarum, indolis,per icir-ili4 medendi methodi quam maxi-
trie discrepant,eamq; ob causam caute surit distingue ada. Nulicet est febrium
quoddam genus ephemeta dictum , quod praecipuum peculiare id obtinet, ut intra breve temporis spatium,
plerumque intra 24. Ora , perspis ratione auctiori ad finem pertingat .
Alia febris species est synocha , his a reliquis dignoscenda signis si primo
horror refrigeratio sevior, quam in ceteris est , dein parum remittunt symptomata, quam ob causam a veteribus febris continentis nova in insignita fuit . Solvi quoque maxime circa auroram admiri oc terminatur ut plurimum haemorrhagiis narium vel suis doribus largis, circa quartum vel septimum diem erumpentibus. Causus a tertiana continua , in qua simillima praesto sunt symptomata, dister in eo, quod in hac exacerbatio tertio die o fervetur, in causo vero singulis diebus ea praeiens sit. i. U. Febris porro maligna, κατ' ἐξεrxes ita dicta;discrepat ab aliis febribus,v.ς. semitertiana , synocha putrida me eardeiue biliosa inflammatoria,quae in-
33쪽
lsammationem ventri li vel intestianorum iunctamina ni pericula Ratio autem uitiinctionis in eo posta est, quia febres valigi , stricte sic victe.
contagii ortu debent, 'io recensitae se ibre :nr vinatoriae carent. De iuram lan ' , - eunt is versam, quaeia sic diis ini lammatoriis est istas ad sphace luat, ansiens, in malignis vero lymphan agis iernien ela ibitis, Putri. da .nervorum liuidum teleriter eadem corruptio te contaminan quande lubitanea viritim Corpom protriatio ungi.tur Distinguit ademtidem hec febris anaugna cavarinali quod in eo in illa repentina mox ab initio moria virium adiit desectio,cum perpetua amy-
Pnia, qua II mentas peteturbatio tande ine Ic Pit .macussae quom rubrae, petechiarum nomine venientes, vereriam purpuralterum; alba psis complicantur funellum exitu minant arrique Cum ena in benignis catarrhalibus non ol servant ui,ubi potius seri erodens salina ualitas coryzam, gravedinem rauceminem aussim pectoris oppletionem&quus erysipelaceum intra tauces asin Perae q. arge linam zrdorem causat.Ubi itaq; hae signa non adiunt, ibi etiam perperam calat distis febris audicatur. Illud tamen ocm mncias eundum rae.
multum ale inconvenientiae, adeo , ut ab incautas minasque exercuatis mediis
os saepissime confundantur eo quod lenissime line magno aestu, dolore atque anxietatibus eminentibus procedunt,
in utrasque deiectio mucidae materiae ter ultim iungiturin circa vesperamymptomatum fit exacerbatio.
Accedunt aliae iebrium species quidem melantericae , quae quo frequentiores, eo dissicilius vulgo digno. ultra vigesimum primum diem ut plurimum rrahuntur. lubentissime in hecticas lentasque degenerant Signa reu a quibus hae febres ab aliis distinguuntur, praeter iam prolata sunt
extremitatum frigus, urinae aenues
paucum spissamenti di subsidentis sdimenti dimittentes laxillas copiosae sine multa materia, siquidem non cocta sed cruda exspuum talacium dolor&rubor, perpetuum cio fuit diu ni si is desectus , febris uno die remissior
hemittit aurum more insolim , quaesigna ligillatim collegit IBII ccrat Lib.
Qood attinet ad febres purpuraeea uari aceas, morbillosas perechiales eae Iacilliata ratione ex tutis essi reicem iis dignoicuutur. Differt enim purpura rubra a petechiis febre siedicta purpurata maligna, dum inhaemacillae non sunt elatae, nec cutim scabram reddunt, neque cum frigore, stat volatico, prurit uin ardore cutis , ac summa oppressione petitoris rurr -
unt uti purpura tam rubra, quam a
a quae α tangentibus&videntibus sese conspicuam praebet & iisdem nothis diilinguitur quoque a morbillis Perechiarum a variolis in eo divella non vero ut variolat quarto erumpant, ac sine elevationein suppuratione superficiemo de antri a morbillis autem di ilinguuntur, quod minoris ambitus macula sint, quam in his, neque instar morbulorum tantilper emin ant Variolaein morbilli primo eruptionis die aegrius discernuntur, secundo autem iacillime , quia illa mox sese efferre, pullulasque protruderet lent. Disserunt vero utraeque purpura, quod neque cumuorripilitione Icuntur, ita, ut sub malignarum thulo cutis eiusque scabritie prorumpant plerumque vendantur. At vero longe i neque tactui ita sese offerant . Uarion distinctii lima sunt ablus , quoniam lae&morbilli respectu periculi etiam non epidemiee grauantur, neque con dispescuntur in maligni benignaetagio aut exanthematibus infeliet sunt, neque celerem mortem inserunt , sed indolis, item in regulares irregula res. Distingui etiam merito debent a . riolae
34쪽
utomatur agmine, vehementia. . ine pericu Ioa
mad febres intermittentes transi-nim facimus . Differt quotidiana intermittens a quot illam continua , . qualiis solet esse saepius eatarinalis benigna maligna dam in hae remisso tantum fit symptornatum, tangulis diebus exacerbatio, non autem plenariacintermissio, uti in quot kliana latermittentes quae etiam diisset a febre lenta heetica, siquidem illius paroxysmus tempore matutino harum vero claea tempus vespertinum ingruit. Dein hiscernitur quoque a tertiana dupli es, quati etiam singulis diebus areidit, sed ita, ut ejus aecessi nes non sint aequale id est, non quovis
die it eundem temporis artihulum.
Ineidant', sed alter tantum die sibi
respondeant, ut tempus P m ysmi,
qui invasit primo die, ohhrbat eum tempore paroxysini tertii diei ει tempus paroxysmi secundi diei eonveniateiam tempore quarti diei ih. IX. Variae autem sunt tertianarum spe etes&differentiae distinguitur enim in simplicem e duplicem . Illa est quando uno die, qui spatium qii rarum complet, plenaria est febris&symptomatum intermissio; inhae. vero singulis diebuν par tysmus re--me tua tamen Eut subinde alte -nis Iebus ratione tempori conve nientiam invi em monstrent . R
rius quoque tertiana Maplex in principio invadit, sed potius fimplicem sequitur. Deinde dispescitur in legitimam notham, seu puris illa
dicitur, quando horrorem insigni t stus sequitur, cum siti; capiti doli re, quae ultra heem horas non facile durant, urina flammea secedente; haee vero non adeo magno aestu stimatur uda O. horas& ultra extrahitur, urbnam turbidam reddis,non flammeam,&finito paroxysmo , insignem languorem concussionem quasartuum,Hs Mn alte Glierirxemehlagen maren, cum inappetentia post seis
linquit Distinguuntur alias quoque tertianae in cholerisaso pituitosas in regulares irregulare , vernalesin autumnales , sedemieasin endemiam; sed qu iam exigua admodum dissimitas in iste discernendis c. eurrist quum ex ipso apprasito epithe 'to: differentia satis superque pateas . earum nomina tantum attigisse suffe-
f. Aeredimus nunc in explieatione differentiae ebrium ad quartanam . quae dividitur in legitimam a simpliarem, cin duplicem ac notham, de . in quoque in intermittentem Aonistimari Symplex in legitima est , si quarto quoque die revertitur par xysmus, si vero intra quatuor dierum spatium duo paroxysmi infruunt,
tempora ordinaria invasionis , quae sunt post meridiem ae vesperi .. saris taria cominu vocatur, ubi paroxyLm quarto quidem die redeunt, intra id vero tempusfebriles motus non ple narie silent, sed symptomatum,ta tum remisso adest in languor corpo ris, eum lantovi praeternaturali calore ει pulsu celeri, remanet..
Febris porro lenta meetica ita distinguitur , ut Metica superveniat hydropi, phthisi, trophiae, vel cache riae scor butieae, incunabula trahat ex viscerum, aut ipsus mesenterii mpostematibus . vel . et tam glandula rum melantericarum, corruptione
putredine , induratione, eamque obeausam sit insanabilis. . Lentae vero febres ex febribus max-e diariis quotidiantis, tertianis, duplieibus o. riuntur, si eae perversa methodo per aditi ingentiastyptiea o nimis ealida tractentur. Nascitur quoque febris.
35쪽
α Sect. I. CVIII. De morbis res discernendis
lenta virium debilitate summa, ob
praecedentes enormes haemorrhagias, uteri v.g. in abortu, vel a gravioribus vulnerationibus, item a longioribus
morbis praegressis; siquidem ob virium imbecillitatem ventriculus debilis multas ingenerat eruditates , a quibus postea lentae sebres suam originem nanciscuntur. Lentae quoque libris ab heetica. in eo dispar est ratio ,
ruod longe gravioribus haec stipatat symptomatibus , siquidem pulsus
continuo celer ualcar, etiam matutino temposse, post somnum sterilium, unde genae quovis tempore aliqua r bedine tinta. observantur , maior quoque praesens est virium resolutio ae in tensa, ubi mane, & ante cibum alteriarum ictus remissior, & naturalissimilis, vesperi veroo post cibum celerior fit genarum rubor cibo sum. in tantummodo se prodit, minorque virium adest prostratio, quippe adhuc extra Iectum versari febre linta labo.
Hisce deductis insammatoriae scibres expendendae , e quibus requen- mmae sunt peripneumonia iste ritis Admodum autem conspicua est perieneumoniae ac pleuritidis verae&spuriae differentiari siquidem deurit tu spuria ea ei inflammatio , quae membrana, his intereo states
I ntum occupat, α ad rheumatismi
potius speciem reserenda est , vera autem pleuritis sedem suam habet in ipsa pleura, quae intus thoracis cavi-
intem investit, plerumque in consensum trahit annexos subinde pulmones, teri pneumonia ipsam pulmonum substantiam occupat. Porro in pleuriti de spuria fit dolor etiam exterius manifestus , dum tactu , nuum exasperatur, isque magis vagus, quam fixus est , quandoque latius iste extendit cusque ad scapulas propagatur tussis magis sicca, quam humida, omnis cruoris expers, cum
febricula quadam leniori complic tus, vesperi potissimum incommoda est,in hi morbus intra breve plerumque temporis spatium saepius sine venaesectione, discutitur. Contra ea inpleuritide vera, dolor est acutior, magis fixus, ebria intensio , respiratio dissicilior. Et in peripneumonia haec omnia quidem eoncurrunt, sed dolor non ita impensus est, licet ad dorsum scapulas se extendat, maior visiturpe toris opprellio, respirandi dissicubias, citutum cruentum, sanguine fusco tinctum, screatu reiicitur.
Ad insammationem ventricultquod attinet, di seri illa a cardialgia
neque cum ipsa debet consendi . Nam licet aut roque morbo adsit maxima anxieta , inquietudo, das te Fehitutiniυυieri sthmelsen in Bette in dolor pressorius atq; ardens circa praecordia, in eo tamen. subest differentia, quam inflammationis ventriculi dolor sensum intensii sim ardoris prae se serat oc quas instar prunae sit , deinde quod nec alimenta, nec medicament rufacile ferre, sed ab illis ingravescere lateat, item quod se bris cum pulsu .
lera citiaequata . depressa ac deblli .
ventriculi inflammationi iuncta sit quod secus evenit in cardialgia mi stingui etiam debet inflammatio ventilavi ab inflammatione hepatis, quidem concavae partis , qua ventri culus tegitur , non solum vehemen. tia symptomarum , sed etiam quod rdor circa scrobiculum cordis in ven. triculo inflammato est vehementissi, mus fixus, in hepat itide vero ad latus magis dextrumin paria eo stac vergit, neque ab assumtis dolor lanis xieta increscit , ut fit in ventriculo inflammato Discrepat etiam ventri- euli inflammatio ab eius erosione nam illa subito oritur passioque est acutissima, sicuti pasinis ortum debet, ita cum spasmis violantis&0ptomatibus gravissimis stipata est D Io vero ex erosione non tam ardens est neq; stricturis asticis intellus sed malum potius chronicum febrem te tam comitem habens, nisi quod in eo simi
36쪽
xius exasperetur. Denique inflammatio ventriculi, a veneno caustico animique vehementiori affeEtione orta
distingui debet ab ea, quaesit ex potu Frigido eorpori calefacto immissis, quae
non tam horridis, atrocibus symptomatibus est infesta, neque tam vi lentas in totum corpus exercet pasticas contractiones , sed libre magis lenta&putrida , nil mature succur. ramus, jugulat.
Αnginae praeterea speciet varie sunt pro earum differente indoles, diver. sa quoque sortiuntur nomina, quas distincte nolse in praxi non minus utile, quam necessarium est . Nimirum quando inflammatio obsidet interiores partes laryngis, praesertim musculosas, extus autem nec rubor, ne tumor quidam apparet , sed magna adest respirandi angustia ad suffocationem
dum complicata et exquirit acutas ebris . Altera species aiasinae , mritin
interiores pharyngis musculi magis affecti sunt; ubi maior difficultas deglutiendi, quam respirandi est, pariter sine ius gni externo rubore vel tu more , dicitur synanche. Quando vero inflammatio vergit ad partes et reriores, adeoque tumor iubor magis est conspicuus, tunc , si malum prehendit gutturis seu laryngis partes, paracynanche, si vero pharyngis exteriora occupat, parasynanche appellatur.
f. U. Distingui etiam solet angina in veram&spuriam. Illa fit, ita si sanguinis inflammatoriain morbus maxime acutus est, ob ebrem impense aeu.tam, halis plerumque est interior. haec notha vero , pro causa magis a.
gnoscit congestiones sanguinis, vel etiam lymphae,in partibzis oris,laueium colli landulosis, febrem magisco. mitem habet lymphari camin minus alit ne riculi, sed diutius affigit. De. Tom. III.
dam,sive mucosam Illa fit a satauinis stasi in morbis maxime acutis; in hae vero muto copioso lingua .sa cium regio obducta quas in viscata est ae ebribus eat aritialibus complie tur, neque minus corbuticis, eae hecticis familiaris est, & diutius durar, ortiaque laetore molesta est .
f. XVI. Ab hisce inflammationam specie.
bus discernenda porro et inflammatio oris Qesophagi mucos , quae vocari solet prunella, febribus acutis exanthematicis supervenit, vel etiam plerumque inflammationi ventrieuli iueis cedit. Dicitur, nonnullis Germanico idiomate die Hertiarauns,in malum est admodum anceps ae periculosum in quo muco etiam in erustata sunt narium interiora , sub quo ardens imfla in mali delitescit. Differt etiamansio ab aphthis, sive pustulis ardenti ae , vocari solet cynancire,& intra ibus in lingua, faticibus; siquidem v :ginti quatuor horas saepius necat angina atriis diffunditurin vieinas partes late in ons sum rapit, in
phthis vero tantum ardentes& dolentes vesculae in lingua vel saucibiis ceristas modo partes obsident.
Denique angina sicea interna quae vocari olei cynanche, non confundi debet cum spasmo, histericarum au.ees firmiter coli stringentein respirationem ac deglutitionem difficii res.
dentes; quia hic sine periculo Wlac lius tranutin iacile etiam vine itur
in angina autem vera sanguine in . terna, non tantum dolor ardens &pungitivus , circa interiora faucium oercipitur, sed 'ingua sanguine tur. get, tumida ac rubicunda fit, quando. que nigra redditur, facies rubore in . natae it , temporum arteriae valide pulsant, in quibusdam etiam cephalab gia, in aliis Io, nolentia , iri nonnullistipo thymia visitur, externo ut plurimum rigentin alvus adstrieti est.
37쪽
aa Sectior Cap. II. De morbis cura discernendis
dem, quae est inflammatio membranarum cerebriin sese manifestat destrio feroci cum oculis rigentibus fulgentibusque febre ardent vigilis alliduis, rubore iaciei arteriarum vehementi, non laeus ae si in erant ea vo pulsa renet i& circa tempora vibratione Disseri phrenitis mania, quod illa affectus acutus, Quiplurimum febrium symptoma valde periculosum , mania vero malum est chronicum sine periculo debre A phrenitide porro mentis alienatio, aliis libribus iungi soli. in gradu dignoscenda , quia mitius procedit facilius abigitur. Distat etiam phrenitis a malancholia,quae itidem malum est chronisum,& collecto in vasis , praesertim capitis, sanguini crassis originem debet. Tandem etiam differentia intercedit inter phrenitidem hydrophobiam. Etenim hydrophobia canis rabidi morsu induiscitur, ejusque specialio nothacharacteristica est liquidorum omnium M versatio, adeo ut affecti viso tantum liquore aliquo, mirum inhorrescant di motibus convulsi vis corripiantur.
Hepatis innammatio duplex est yel enim in parte concava consistit,vel in parte convexa.Signa, quibus illa e noscitur,sunt singulius, vomit . mr
I a. Quana parie erysipelatea inflammati he hepar affectum est , tune in eostis spuriis lateris dextri dolor gravativus, eonstrictivus iunctorius percipitur eum tusssi, febre, respiratione dissicili. Et hac ratione mentiri solet pleuritidem spuriam, aqua tamen discriminatur febre ac respiratione remissiori,&dolore insta diaphragmatis regionem urgente ἰ quibus accedit , quod pleuritis spuria facilius discutitur &die septimo ut phirimum finitur sudore vel haemorrhagia in hepat itide vero, seres male succedit, convulsi espraesto sunt, vel si diutius perdurat quippiam hydropici, vel hectiei obabicessus latentes, post se relinquit. f. XX. Nephritis ra&simplex, quae est
lavior renum inflammatio, in eo a nephritide ealculosa discedit , quod in
illa dolor circa lumbos fixus, sed re n. densin prestarius diuturnus esse soleat, in calculosa vero longe acerbior qui etiam locum mutatin se magis extendit ad ilia; quidem exquisitus ille dolori laus sensus, qui a ealculo fit, demum in uret heribus eorumq; principio, non vero in renati substantia, sese exserit. Deinde in calculosa nephritide sabulum erassum per urinam
secedit, quod in nephritide simpliei
non continsit, ut ut crystalli rubicundae telluciolae vitri urinalis parietibus sele apponant. Neque etiam nephritis eum malo isthiadie eonfundi debet, quod quidem facile accidit quia in hoc dolor saepius per totum semur excurrit, quoa inde stupore atque risore afficitur , nihilominus tamen disparitas utriusque exinde pate scit, quoduejus dolor nephriticus in i eius onsistat, quum isthiadicus dolor ossi coxendicis fixus magis inhaereat Tum in nephritide creurior ad urbnam est stimulus, parcior tamen eius
uxus, quod secus in isthiadicacisse.
Ex inflammationibus, quae partibus externis incumbunt, frequentius occurrit erysipelas, quod superficiem
tantummodo culaneam rubore , tu
more&dolore afficit, eaque propter
probe distinguendum est a phlegmone, in qua ipsos sub stratos musculos inflammatio simul corripit Phlegm
ne autem a gangrina discernereide nitidem oportet siquidem in hae inflammatio aliquando prosundius serpit non modo musculosas , sed
tendinosas ac nervosas partes occupar, ataue adeo eum interuior ardore dolore, tum profundo ac latius se extendente duro tumore ac rubore , qui
38쪽
tandem in livido.nigricantem transit,
Devenimus nunc ad varias hae morrhagiarum species, e quarum censu quae non parum periculi alit est haemo-ptysis, sive sanguinis floridi epulmo nibus pertum in reiectio. Haec curate dili inguenda est a sputo cruento quod ex interiori gurgulionis , saueium ae natium ductu emergit, is tius creatu quam tum , succedit parcius etiam esse solet, pituita remixtum obscuro sanguineo colore inctum Deinceps vera haemortysis discernenda quoque est ab illo puto cruento, quod parcior in quantitate ex saueiatis arteria asperae vasis cum tum elicitur, & eum prurit ac sapore salso ungi suevit. Multum quo. que hamoptys distat a vomitu eruento, quidem in illa sanguis tenuis nitide floridus, arteriosus , non sine magno nisu ac labore eliditue, insanguinea vero vomitione cum anxio cinnatu crassus, coagulatus Et nigrieans cruor, ex venosis magis vasis est apsus, citra tussim exturbatur . Neque ipse vomitus cruentus sine discrimine considerandusin excipiendus est, sed ratione causarum multum disserens , liamin diversam medendi rationem quoque desiderat istius enim est a causa materiali caustica erodente, in ipsius ventriculi cavo contenta, quem. admodum fit a venenis austi eisin fortioribus emeticis assumtis: alius vero oritur amotu singuinis impetu sori, ex alii in remotis partibus ad ventriculi vasa, praesertim brevia quo sacile perforantur, delati, quale quid fieri suevit in mensibus , Mix-morrhoidibus subito & eum violentia quadam repressis atque ejusmodi vomitus plerumque suas statas ac certas periodos servare solent.
Porco in mictione cruenta haec potissimum diis inestio observat digna est,quod alia fiat ex calculo asperiori uretherum vel urethrae vascula dilac rante, quae tamen rariorem, neque facile in nephriricis comparet,in exigua etiam tune stillat sanguinis quantitas contra vero si citra quandam violentiam a sanguinis impetu . ad re num substantiam ex aliis parti bus raro exoritur, sincerus largiter saepiusnguis sine singulari incommodo vel seni eum urina emittitur in in te jecto pauco tempore, ad landum colorem non rubieundum , sed ex brunosus cum exhibens, secedit. Auctus hiesimiliarius accidit aetate gravibus, ve getis tamen plethoricis , ac saepius sine peti l contingit. Stillicidium sanguinis ex praeputio rarior quidem affectus est, a nobis tamen binis vicibus observatus in plethoricis AEnio iam proximis, his mictu eruento notis dignoscendum, quod guttatim stitilet sanguis, quidem continuo tiamsi urina non reddatur , quum in mictu eruento nunquam, nisi simul eum urina, sanguis proliciatur.
in nullus sanguinis periodicus
qui in gravidis quandoque salutariter eontingit, probe etiam discerni debet
ab eo , qui ab ortum minatur Milicet
quando languis periodice taulatim
per tres vel quatuor priores menses manat, tunc fluxus est alutaris: si ve ro largius sanguinis profluvium ex internis uteri valis apertis succedit,vix sne gravigae, embryonis detrimento fit. Qui si fluxus est vehemens, inductum prebet totalis separationis secum d in ae&lubsequuturi abortus si, derat ue,pars tantum abscessit, detus salvari potest. Et hoc sanguinis stilli. cidium , si periodo calamoniorum res, i onum, orifici um uteri sub More
clausum contrectatur nullique partu dolores superveniunt; tune pro Dabili. ter infertur, non ex ipso utero, Verum e vagina tantum scaturire hunc hu cem. Contra vagae sive erraticae magis periculos iudicandae excreti ne sanguinolentae, quae male ad ea lin tam imbuti lunaris exsolvuntur, iumsto copiosiores prodeuo , quae ostium
39쪽
uteri patulum conatus partus imminem is iunctos smul habent.
Praeterea etiam haemorrhoidum stu-xus a dysenteria rite est distinguendus, quum ambo convenientiam in eo exhibeant, quod utroque in affectu sanguis excrementis intermixtus secedat. At ii paulo curatius reliquorum lyra. promatum inter se comparationem instituamus, tum facillima ratione differentia harum fluxionum inter se in v ieem patescet. Etenim in hae morrhoidum Huxu sanguis cum excrementis prodit sine ullis torminibusvi dolorificis 'asmis, ac ejusmodi etiam fluxiocritice salutariter succedit contra vero in dysenteria cum atrocissi. mis spasmisis torminosiis doloribus uercora sanguinolenta deiiciuntur Auniversum colpus inde gravissime ais iligitur, presertim si intestina tenuia simul patiuntur , ubi primis morbi diebus adsunt vomitus , singultus anxietates praecordiorum , appetitus prostratus,vi virium insignis languor. Denique dysenteria alba a rubrae ear notae indole haud parum abludit
in alba enim parum cruoris manat ingens autem muci copia excernitur,
in rubra autem sanguis copiosior cum frustis parvis carneis , quandoque ejicitur. f. XXVI. Nunc sequuntur dolore , quibusti qui caput divexare solent frequentiores sunt, lari ratione admodum variare, praesertim quoad causas c generandi modum, observantur. Etenim
caula cephalalgiae si es sanguinis impetuosior ad caput congestio, tum calores, ruborein tumore facie , cum magna arteriarum , quae sunt in collo temporibus , pulsatione se exserit quin immo dolor&ardor interdum ad oculi bulbos se extendit, atque extre morum refrigeratio plerumque iungitur. Si pertinacior et cephalalgia oc venerei contagii Oboles, noctu magis, quam interdiu ingravescit, ilerumque certae palliti riuiu dolor insidet,ut cutis ibi a subdito humore viscia donon raro in umorem attollatur Porro quemadmodum frequentius causa doloris in capite partibus externis cranii maxime pericranio inhaeret, ita , si in cerebri me ningibus sedem suam ac domicilium habet, cum vertigine, rubore oculorum , stupore, oblivione , auditus gravitate intestat , vel paralysin , vel appo plex iam pracedit, aut sequitur.
Alia vero doloris capitis causa est effulto serii sanguinis e vasorum alveis S in sinuo litatibus ossium frontis firmiter impacti, quod si accidit dolo et
est pertinax , acerbus, fixus, supra oculos in radice frontis per dies noctesque urget. Interdum quoque caput male habet ex cruditatibus in ventriculo obhaerescentibus, quae unibus , phlogos ac primarum viaria trispasmis sei produnt, dum quoque ingestis flatu lentis dolor augetur, Onat, tu Vero, evacuantibus Qilo machicis in dicamentis minuitur. Alia adhuc,
sed minus a medicis cognita est cephalalai e caula . li lympha extra ea fata inventriculis cerebri secedit ocias nat'. aeque per infundibulum , aut Iandulam pituitariam secernituri quo casu interiora totius capitis continuata letit,& doloris allevatio non certius oeco .n modius impetratur , quam abstinentia a potu, o seri per evacuantia aut diu retica in cache ticis cacochymic absumtione ac liminatione.
Inter omnes dolorum spectes cardialgia acerbitate ceteras iacile superat. Haec autem est dolor palmodicus orificiorum ventriculi , tam dextri quam inistri, qui tamen longe multumq; ratione causarum differens it Scilicet alius est causa stra ventriculum haerente, materia nempe acri, caustica, ut a veneno assumto item in cholerica pallione, vel etiam dysenteria, ab acerrima caullica bile proficiscens. Alia vero cardialgia est a sanguine, suppresso mentium vel haemor
40쪽
thbichim fluxu ad membranas ventri. euli nerveas regurgitantes, easque nimium tendente. Hine enim est,quod affectus hie seminis quibus post quin qua gesimum annum menstrua purga. tiri vel paleius aceidit, vel Diane su ititit praesertim si sponsiosioris habitus lint, admodum familiaris ellai,
fervetur,& in curando eo, convenientes vel per scarifieationem aut venae incisionem sanguinis milliones omne pene observant punctum , quum vieissiis in illa eardialgia, quae a materia aeri eaustica suscitatur, demulcentia, oleos , temperantia, laesas ni. num , vel insusum florum ehamomillae saturatum , cum cremore lactis, interposito pulvere absorbente,ce fide. ratis rimam opem erant . Deinceps cardia lilia iure meritoque etiam distingui debet ab inflatione ventriculi doloritica, quae flatibus mirifice sto. maehum distendentibus subnascitur. In hoe affectu sub costis spuriis, praesertim in sinistro latete . olor, iubeordis scrobiculo , versus tumor inst x vesicae flatu distentae, frequentius visituris percipitur, adesthmul magna pirandi cum aluietate difficultas, quae eo gravior est, quo magis diaphragma a distento stonia. cho, sursum urgetur pulmosum expansioni obicem ponit . Et ho ma-
Ium admodum solenne est insantibus, qui adhue lactantur, si ipsum lac inventriculi cavo stagnans, coagulatum& eorruptum in flatus explicatur. Fre-ouentius quoque accidit hypochon-driatis, praesertim si nimiunai cum magna aviditate ei bo. qui ob visciniamin aegrius solubilem substantiam
saluum proventui lavent, ingerunt.
Neque parum reseri, ut medicus dolorem colicum probe discernat ab eo, qui ex calculi descensu per urethe. res oboritur. Quippe in calculo renati dolor profundus pressorius lumbis quasi infixus pertinaciter haeret, cum quindam horripilationis intercurrente sensu adsunt pocro nausea vomitus&
tormina etiam ventris, Muta calculus per urinarias vias iter conficit, tune ad regionem ossis ischi dolor etiam excurrit & stuporem femori eiusdem
lateris non inlrequenter inducit urisset praeterea ereber ad urinam mitis tendam conatus, ouae cum stranguria
mingitur saepius sabulum deponit. In dolore vero colico res secus eis, belu tunc enim dolor& tormina maaeis ei rea umbilicum coulliguntur, vagalunt, tune huc, nunc illuc distum runt is plerumque statibus venter
distenditur. Non raro tamen continvieit, ut colica simul sit ne phritica,inde diiudicanda ; quod in ea gravissima
tormina ventrem torqueant, cum alis
vosortiter adstricta, vomitu, cephalalgia . extremorum risore , mi gendi stimulo, donec finito paroxium, urina sabulosa secedat, vel calculi etiam excretio sequatur. Deinde dolor colicus a dolore,qui hypochondria cos excruciat, in eo diversus obser v hie in hνpochondriis magis, iei regionem po tius contillat Dei in hy, handriacis latus , praesertim sinistrum, tu mere solet, quia ibi in coli flexuris flatus incarcerati haerent, crebrius quoque hic dolor recurrit , qua tu communiter sic dictus collaus.
Uerum enimvero quum doloris i testinorum variae etiam sint causae, diversis etiam signis ut a se invicem mutuo dignoscantur, necella est. Si igitur natus in causa sunt, tunc ma-gris inuatio fit abdominis& quandoque tam ingens, ut hernia circa umbilici regionem a flatibus protuberet. Et talis colica in dispositis, praesertim in corporibus infirmis senilibus, ex refrigeratione abdominis , aut tantummodo pedum, vela frigido, item saeculento potu cibo statu lento ea ne vervecina, praefertim frigido potu superingesto, quam facile excitatur. Et quia multi ex calculos ad coli- eam flatu lentam valde proclives sunt, hinc crebrius nephriticum ni lum