Gerardi Noodt, ... Julius Paulus, sive De partus expositione et nece apud veteres, liber singularis

91쪽

76 GER Anni NooDΥ parentes, si qui partum natum occiderent, aut exponerent. Quid dicimus λ non sic recte disputiri. Non enim illa sit c quaestio est, utrum infantis expositionemmaeque, atque at ortivum, olim oportuerit Civili Jure puniri: sed an quae poena eo Jure aeque illi , atque huic, sceleri constituta fuerit. Quod non te mere dixerim. nam si quae mulier ipsa sibi partum abigeret, nulla adversus cam videtur

poena J ure Civili suisse posita: quamquam Cicero in Oratione pro Cluentio Auito scripsit, Miletam quandam mulierem , cum cster in

92쪽

Ju Lius PAULUs, Sec. 77Sed nos de usu Romani juris quaerimus : de quo nihil Ciccro Hoc. nec Galcnus; puto, quod id scctus, quamquam Romae a foeminis, Et iam honestioribus , quota dic & fere palam si fides Juvenali , jat. 6. vers. soo. 9-&Senecae, Consolat. ad HeIυiam matrem c. 16 admitteretur, tamen legibus moribus lite ibi impunitum estet. scilicet, quod partus nondum editus, qualiscuitque esset, id est, . sive adhuc informis, si v c jam formatus, e1set, ut apud Philosophos complures , sic in foro Romano, quidem matris & viscerum haberetur Dortio I. I. g. i. D. de venue in φι- ciendo: sed interim , antequam editus csset, non recte homo diceretur. Sic enim Papinianus definit l. v. g. i. D. Ad legem Falcidiani,& plerique Philosophi, apud Galenum ae sic.& plutaretium, lik s. De placitis Philosephorum I S. ct c. 26. Atque eo minus : qilia &cditum natumque infantem, ' quamdiu non esset agnitus alique justus, e X ponere , atque etiam necare. licebat: propterea quod infans, quamdiu nullum nutricis ossicium intervcnisset, vulgari errore non haberetur homo: ut ex Philone Judaeo ostensum supra. Et tamen, quia homine concepto, etsi non-

93쪽

spes erat; ideo viri j viii & pii, cum Christiani , tum Gentiles, ab ejuS eaede, quamquam legibus licita, tamen impi Uba, perinde atque a. vetita, abstineri praecipicbant: denique laudabant sceminas, etiam illustres &egregias , quod a Concepti partus elisione abhorrerent. quae frigida fuisses laudario , . si ea res legibus aut moribus jam tum prohibita fuisset. Ex hoc genric cit illudi Senecae,

Coush ad Ilereiam matrem c. I 6. ΝΠΠ sim re foecunditatis tme , quasi exprobraret araatein puduit: .min ulmi, mors ullarum' quibus omnis commendatio ex forma petitur , tumescentem u-

rerum abscondisti, quasi indocens onus, nec intravi Fera tua conceptin Jes liserormn et ipsi. I m Ovidius lib. a. Aurerum Eleg. . P . tale amicae suae scelus, quasi impium, ac flagitiosum, se-.rio detestatur; sed' pinnae non meminit , nisi divinae. Nec aliter Athenagora S, togasione pro Christianis pag. 38. id est,. sub Divis Fratribu S; Cum, , inquit , mulieres medicamentis abortivis utentes, homines occidere,

rosiouom reddituras Deo, dicimus. De suo quoquo tempore Tertullianus, Apologetico id .est , sub- Septimio, Severo sub quo id opus scrip -

94쪽

Iut ius ΡAULUS, &e. 79 scripsit, sic ait, Nobis vero homicidio semel interdicto, etiam conceptum utero, dum adhuc fav-guis in hominem deliberatur , di fomere non δε- cet. Homicidii festiuatio est. prohibere nasci:

nec refert, natam quis eripisit animam, an va

scentem disturbet: homo est qui est futurus, ct fiuctus omnis jam in femine est. Sed quod

illi tum non legis i sed praecepti, osse verissime existimabant; Impp. Severus. Antoninus paulo post ad Iuris regulam, atque adeo ad necessitatem , traxerunt. Id observat Mar- Cianus LP . D. de extraordinariis criminibus quae , quod notandum, desumpta est cxlibro cjus primo Regularum. ait vero , Divum Se vierum 9 Antoninum resicripsi se , Eam quae data opera abegit, a Praesi de in temporale exialium dandam; Se addit, Indignum videri posse, impune eam maristum liberis fraudasse. Atque eos Imperatores intelligit, nisi fallor, Tryphoninus L 39. D. de poenis; cum sic scribit,

Sed miserisius seois post divortium quod

praegnans fuit , vim i uulerit, ne jam inimico ma- rito silium procrearet . Lut temporali exilio coe ceatur , a, optimis Imperatoribus nostris rescrip-atim Igitur: coepit abortus procuratio, cujus detestatio hactenus in praeceptis fuerat,

L post

95쪽

post hoc Rescriptum cadere in crimen non homicidii, sed extraordinarium, nee ex lege Cornelia, sed exilio temporali, vindicandum. An S: insantis expositio, d occisi03 Censent doctissimi homines: sed, quod cum bona eorum venia dixerim , si qui sunt qui illorum

auctoritate capiuntur, errant. Tantum enim rescripserunt Imperatores de abortu de quo ex facto erant consulti. Caeterum de infantis expositione, aut nece, neque Consulti, rant, neque rescripserunt. Mansiit igitur execratio expositionis, & necis, infantis post hoc Rescriptum in praeceptis : nec sub legis severitatem venit; nisi sero: id est, demum sub Valentiniano, Valente, & Gratiano s. 8. Ad legem Corneliam de scariis se l. a. C. δε infantibus expositis. Exposui primum, & sane notabile, exemplum Juris praecepti in regulam mutati.

Venio ad alterum. id exemsum est in deicommissis. nam ea ante Imp. Augustum quidem pudbre eorum qui rogabantur , continebantur Jed juris vinculum demum a mi, ribus aCcepere; postquam Imp. Augustus semel iterumque jussit, Consules auctoritatem suam extra ordinem interponere S. i. In de

96쪽

Ju Lius P Au Lus, &c. 8 isdekommissariis hereditatibus. Quamquam nee sic statim perseque in provinciis, atque in Urbe, recep a sunt. Clare Suetonius, Claudio c. a 3. Furisdiisionem de eicommisis quotannis, tantum in urbe delegari magistratibus stitam, in perpetuum, atque etiam per provincias potestatibus demandavit. Similiter Veteres quidem familiae empto rem, & eos qui per potestatcm ei conjuncti

erant , a testamentariis testimoniis repellebant ; hercdi autem & iis qui per potestatem

ei conjuncti fuerant, concede dant, testimonia in testamentis praestare. & tamen qui id permittcbant, hoc jure minime abuti eos debere suadebant. Sed eam observationem

correxit Justinianus; dc quod ab illis suasum

est, in legis necessitatem transtulit; atque ad imitationem pristini familiae emptoris morito nec licredi qui imagincm vetustissimi familiae emptoris obtinet, neque aliis personis quaeci conjunctae sunt, licentiam concessit, sibi quodammodo testimonia praestare f. io. Inst. de testamentis ordinandis. J que pulchrae fuerit observationis, quod

97쪽

bitore, utrum mallet principalem debitorem, an ejus fidejusbrem, convenire. io enim apparet ex L 3. C. de si de iussorib1M ct mandato ribur: in qualm p p. Severus & Antoninus ita rescribunt. nΝon recte Procuratores nostri sadegati oni tuae fides adesset, audire te voluerunt ex bonis siduus oris, quae ad fiscum perveneruvi, pc miurni repetentcm sed reum principalem cou- venire , erunt et cum electionis potestas permistatur crebitori. Sic in decretis fuit, quibus in foro locus erat: sed non idem fuit in prae-Vceptis. Quintilianum audi, Decum. 2 7 3. Verba Quintiliani. Petitur a.nobis pecuniis quam

noli accepimus , non cousumpsimus ., non tu illam rerum nostrarum Umn convertimus. Etiam cum

istud periculum est stonseris , mi rabile est, ho-

nitate Ialisur, humanitate conturbat. Hoc quo pertinet y non ut extorqueam vobis, judices , τ

ligionem : sed ut intestigatis, quod profecto cognoscitis , non esise Gigendum a Jonfore creditum , nisi jure seumino. De quo pri quam δε-

quor , etiamnum ea quae humanitatis &.consuetudinis gratia dici solent, non omitto. Debitorem appestasti: cum ipso cui dederas prcaniam e- gisti. Non enimpaliter falvo predore ad Jon rem venit creditor, quam si recipere a debitore

98쪽

JULI Us PAULUs, dec. 83 non possis. Sed quod Quintilianus pudoris atque officii cith perhibet; deinde juris & decreti esth, in primis Justinianus jussit q. c. I. Ex eodem genere nescio an sit hoc Varro' nis, lib. s. De lingua Latina, pag. i. sui βο- ponderat siliam despondit se dicebatur: quod de

ponte ejus, id est, voluntate exierat. Non c-nims volebat, dabat, quod Jovou erat alngat m. Νam in comoediis vides dici, Jovdere tuaw guatam filio uxorem meo φ quod tum se praetorium jus ad legem o censorium judicium ad aequum aestimabatur. Et paulo post. Itaque qui ad id,

quod rogatur, non dicit, non respondet: ut nourespondet iste statim, qui dixit spondeo, s iocandi causia dixit, neque agi potest cum eo ex doM- D. Ita qui uis dicit in tragoedia, Memini rincte de oudere mihi gnatam tuam ' quod sine sponte Gua dixit, cum eo agi non potest ex sponsu

Huc usque Varro. Ut autem intelligatur cic-gans, scd obscurus, locus; observandum est, quod, ut ex sponsu quis obligaretur Civili lure, lassiciebat, cum ad interrogata res potulisse: nec intererat, utrum serio respondisset, an Per jocum. erat enim stipulatori jus utraque in specie , a praetore petere ex stipulatu actionem : nec Praetori licebat, eam denegare; aut

99쪽

8 Gi a A n D I N o o D Tei, si eam daret, addere eXceptionem .d ita fiebat, ut ex sponsu conventus promissis rapud Judicem a praetore datum, quamvis interroganti per jocum respondisset, tamen sine ulla Judicis religione condemnaretur. Atqui ho non officium patiebatur. Scio sed de ossiciis non apud praetorem quaerebatur nec pud Judicem ad co datum; sed apud Censorem. cratcnim alteri commendata juri' egumque e X cutio. alte i non ea commista erat; sed mo rum censura & castigatio : ut ille clamat, a

pud Gellium, lib. I . Noct. Attic. c. a. AC. Vc- re persius a N 'u Praetori rat, inultas dare tenuia rerum atque usum rapidaepcrmittere TIta.

Idem Varro indicat sequentibus verbis, cyi

de donte ejus, : est Tmsutate ex erat. non euin si Olebase iubat . qao sponsu erat i- gataguoi Sensus , si nolebat, dabat tamen ; si ve etsi non volebat, tamen dabat; id est, te- ebatur tamen actione ex stipulatu dare, ideo quod

100쪽

JGLI Us PAULUS, &c. 81 quod sufficeret Civili Jure , promissionem depromittentis sponte esse profectam ; denique ad Praetorem de jure, non de moribus atque officiis , ut aphd Censorem, ageretur Pergit enim Varro, Nam in Comoedus vides dici, Spondew tuam gnatam si io uxorem meo φ quia tum praetorium jus ad legem, censorium judicium ad quum aestimabatur. Varro vult , Praetores olim legibus, Censores aequitati, serviisse. 1mtur Praetores tum si quis per jocum respondillet Inter-.

roganti, ex legibus jus dixisse; etsi aequitas resisteret: tantum , quia sponsor sponte locutus diceretur ; idque legibus sufficeret. & addit Varro joci exemplum: ut, si quis in comoedia. spondeat. Ita olim fuit. Sed deinde & Praetor,

coepit de sponsu ita jus dicere ; ut si jocandi

causa dictum esset, δοudeo, daret quidem actio- nem Civili Jure; verum ut ei adderet exceptionem : eaque opposita, obligatio per jocum contracta, etsi Civili Jure valeret, tamen Praetorio Jare pro nulla haberetur. Atque hoc in primis invaluisse opinor ; postquam' Gallus Aquilius quod Cicero lib. De Osciis docet) introduxit de dolo malo formulas : scilicet, ne cui dolus laus per occasionem Juris Civilis prodesset contra naturalem qualitatelli L I. I. I. 29. de