장음표시 사용
471쪽
4 et 8 Praxeos Is edica Lib. VII.
guis biliosus , qui facilius densam membrana penetrat; ει Avicenna depleui itide loquens,in membrana, inquit, non penetrat, nisi humos tenuis & cholericus. Abi tamen humores hunc affectum producere valent, modo humorem serosum aut biliosum pro vehiculo secum admixtum habeant f alios humores dico , non excreis mentitios sed naturales , qui sub sorma sanguinis continentur & vel Languis propriὸ dictus, vel sanguis pituitosus,aut melancholicus, nominatur. Obseruandum tamen est . humores tenuiores veram pleuritidem magis enicere, crassiores verδ notham. Ille autem sanguis per vasa thoracem nutrientia, venam praesertim axillarem & azygon defertui, & si quantitate, vel qualitate, vel motu peccet, in membraxiam & musculos vicinas effunditur.
Pleuritidis differentiae a loco affecto , & causis de
Ratione loci , vel situs doloris , diuiditur ab
Hipp. 2. acutor. in ascendentem , cum dolor ad iugulum magis tendit, & descendentem , cum versus hvpochondria vergit. Nonnunquam etiam verius dor-stim magis extenditur, cuius mentionem facit Hipp. s. de morbis ; interdum etiam magis verbus anteriora deis
flectit. Ratione cause seu humoris peccantis , alia dicitur sanguinea, alia biliosa,alia pituitosa,alia melancholica Insignis alia differentia proponitur ab Hippocrare . acutor. qua pleuritis diuiditur in siceam &humidam. Sicca dicitur ea in qua nihil vel perexi, guum expuitur , non solum in morbi principio , sed etiam in progressu illius. Cuius rei variae pollunt esIecause , nempe materiae morbi ficae cruditas , crasimes visciditas; vel facultatis imbecillitas , vel bronchiorum obstructio , vel doloris vehementia. Humida vero
472쪽
CV. II. De Pleuritide. 2 svetb est in qua sputum ab ipso morbi initio satis eo-piosum apparere incipit. Diagno sis huius morbi per signa pathognomo- ni ea stabilitur a Gal. 3. de loc. aff. cap. 8. N aliis 'in locis , quae numero quinario comprehenduntur, nempe i. dolor lateris punctorius. 2. Febris acuta continua. 3. Difficilis respiratio. 4. Pulsus durus de serratilis. s. Tussis frequens & molesta. Dolor punctorius est membranis proprius , praecipue a materia biliosa proueniens. Ille autem dolor latus occupans ad vicinas partes se extendit Mnunc ad iugulum , nunc ad hypochondria exporrigitur per continuitatem , membranae , quae totam
thoracis eauitatem inuestit. Hoc signo pleuritis aperipneumonia distinguitur , in qua nullus aut perexiguus lateris dolor apparet , nisi cum pleuritide complicata sit. Febris acuta continua ex phlegmone in parte cordi vicina ducit originem , atque aded symptota matica eth : quamuis interdum febris essentialis pleuritidi coniuncta sit,imd vero illi primam originem dederit. Contingit enim sepe in principio
febrium continuarum , ut sanguis in venis ebulliens expellatur a natura in partem receptioni illius magis idoneam , quales sunt parres laterales, & inflammationem pariat. Huius rei indicium est , quod febris primum aegrotantem inuadat, mox secundo rantum , vel tertio die lateris dolor appareat. Quando vero febris est symptomatica , tunc dolor lateris ab initio aegrotantem corripit, febris vero paulo post aut
Respiratio difficilis in hoc affectu necessario contingit , cum partes inflammatae distendi suseien-
473쪽
rem in ore percipiet. Alterum exemplum desumitur ex ossium fractura , quae fit illaesa cute , in ea enim dum callus conficitur , & ossa fracta conglutinari incipiunt , portio sanguinis qui ad partem affectam confluxit, ad cutem desertur , eamque pervadit, ita ut vittas fasciasque membro obductas irriget , &conspurcet. Docet etiam modum Galenus , quo sanguis , pus aut alia qtiae uis materia in cauitate thoracis contenta a pulmone transumi soleat , nimirum per orificia extrema bronchiorum siue ram rum asperae arteriae, qui per pulmonem dil perguntur & ad illius superficiem desinunt. Quamuis enim venae arteriola & arteriae venosiae orificia ad pulmonis superficiem etiam deferamur , bronchiorum tamen orificia reliquis ampliora & patentiora sunt. Quantis enim aspera arteria ratione caudicis maior est caudice venae arteriota aut arteriae venota, tantis rami maiores sunt ramis & orificia orificiis , cum omnia haec vasa aequali quadam diuisione scindauetur , qud in uniuersiam pulmonis corpus distribuantur. Deinde asperae arteriae & bronchiorum eius substantia cartilaginosa est , unde fit ut non ita con-Diuere ac concidere valeant, ut reliqua vasa , e rumque orificia magis aperta maneant , scque materiam in thoracis cauitate contentam facilius excrupere.. Ista autem transumptio materiae in thorace contentae fit, docente Galeno , in constrictione thoraiscis, dum expiratio perficitur: tum enim thorax quae in sua cauitate continentur , premit Versas pulmonem , 8e in ipsum impellit; ut portio saltem eorum in bronchiorum orificio exprimatur. Neque obstat pulmonis mollities quae compressioni cedit , atque ita materiam ad eum impulsam recipere non cogi
474쪽
4 3 et Praxeos Medicae Lib. VII.
tur. Haec enim mollities facie quidem ut tota maioria impulsa non recipiatur non impedit tamen , quin potito quaedam illius in partis substantiam sese in si
nuare valeat , quamuis maxima pars in cauitate remaneat ob mollitiem praedictam. Addamus & nos huic Galeni doctrinae admirabilem naturae prouidentiam , quae passim inuenit vias non solum manikstas sed etiam incognitas i & saepe incomprehensibiles, per quas res noxias & molestas expurgareeonsueuit ; de sanie in fracturis dictum est , quae per poros insensiles musculoruin & ipsius cutis expuris
Spuria pleuritis , legitima distinguitur , quod in
hae dolor exacerbatur cum aeger decumbit in latus positum , tunc enim pars inflammata pondere suo diuellitur maioremque patitur distetionem; in illa veto musculi externi inflammati comprimuntur quando Q. pra latus affectum aeger decumbit. Tempora huius morbi sequutibus fgnis indicantur. In principio omnia symptomata patho gnomonica debiliora sunt, dolor & febria exigua, russis seca vel certe sputum exiguum & crudum. In augmento febris& doloris incrementum adest, sputum copiosius. In statu symptomata vehementiora , inquietudo , delitium , dolor capitis, de s morbus salutaris sit, sputum concoctum , liberum S copiosum. In declinatione sputum perfecte coctum. libera anacat harsis omniumque symptomatum remissio. Signa causarum diagnostica gene aliter desumuntur ex temperamento aegirotantis, anni tempore , re
gione , victus ratione , aliisque communibus. Specialiter vero a sanguine puro fieri pleuritidem ostendunt. Sputum rubrum & sanguinolctum, dolor tensivus cum pungitiuo mixtus , venarum plenitudo praesertim circa tempora
475쪽
tempora & frontem, rubor faciei & totius , pulsus
plenus, urina rubea & crassa, cum corona interdum liuescente.
Biliosum sanguinem ostendunt sputum flauum , festbris ardentior, sitis vehementior, pulsus durior & velocior, dolor pungens acutior, vigiliae & inquietudines maiores, oris amaritudo , Urina tenuis & intense ssa ua.
Pituitosum sanguinem demonstrant, sputum album viscidum aut spumosum,dulce & tarde erumpens, bris remissa , sitis pauca, saliua & excretio multa , dolor remissior & grauatiuus, somnus maior, pulsus paruuo &minus durus, urina pallida & crassa. Sanguinem mel acholicum ostendunt sputum nig ri-eans,tenax & tarde erumpens, febris & dolor remi litor, Urina rubea, obscura , tussis siccior, lingua nigricans, ct aspera, aluus adstricta. Prognosis primum ex symptomatum remissione aut Nehementia desumitur. Si enim dolor , spirandi dissicultas & febris non multum molestauerint morbum remissorem significant ; si vero dolor vehemens fuerit di tussis magna, in qua nihil excernitur, fibris irem valida & anhelitus difficultas maxima , periculosam pleuritidem aestimare oportet. Pulsus in pleuriti de paruus , frequens & val-dὸ durus mortem praenuntiat. Et ex eo nullum sanatum ellis affirmat Gal. 4. de praesag. ex pulc
Pleuritis exquisite, in qua nihil expuitur, aut in qua sputum postquam apparere incepit, iteruro supprelIum est, dolore lateris & pectoris grauirate superstitere ricu losissima est. Crudissimum enim morbum significat,qu aut breui hominem iugulat, vel non n si longo tempo tis spatio finitur. υ E e Spuxo
476쪽
Sputum initio Sc intra tertium diem appareos, breuem morbum significat, sin vero posterius longum. Hippocr. aph. I.sect. .
Flava bilis pituitae vel pauco sanguini valde permix- ea, cum satis copioso sputo in principio morbi apparente, salutaris. Sputum valde sanguinolentum periculosum est;venarum enim aut carnis ruptionem significat, unde suppuratio ex pectanda est. Paucus vero sanguis per resudationem effluere censetur. Sputum album , glutinosum ac rotundum , malum est.Lentor enim est visciditas ab igneo calore materiam adurente proficiscitur. Sputum viride & aeruginosum alum,nigrum vero pessimum. Summam enim adustionem vel caloris naiatiui extinctionem significat. Αnacat harsis copiosi,quae dolorem, aliaque sympto mata non sedat mala. Magnam edim materiae copiam
Pleutitis in senibus , mulieribus utero gerentibus, asthmaticis, & iis qui bis terve hunc morbum passi
suur, pernitiosa. Quicumque laterali morbo laborantes in quatuorde cim diebus non purgantur, empyici fiunt. aph. 8. sect. s. Alii ad vigesimam diem expurgationem extendunt. Diati licea pleuritidi aut peripneumoniae superueniens, mala. aph. Is . sect. 6. Quod intelligendum est depleuritide,in qua tanta est inflammatio,vt hepar & ventriculum in consensum rrahat, aut quando prostratis amorbo viribus retentrix facultas ferὸ abolita est. Si veropleuritis adeo magna non sit & in corpore contingat multa cacochymia laborante, alui fluxus interdum salutaris esse solet, praesertim si quaedam concoctionis signa praecesserint. Vomitus
477쪽
Vomitus biliosus & copiosus in principio 'pleuritidis , saturem praenuntiat. Leuata enim natura ab illaeuacuatione biliosae cachochymiae, motbum facilius superat. Pleuritidi si peripneumonia superueniat , malum aph. I r. sect. 7. ἰFit enim Transsatio, materiae ad partem nobiliorem.
Si pleuriticus dolor eum sputis biliosis sne ratione
evanuerit, aegri in delirium incidunt. Mipp. 3. Prorrher. Humor enim biliosus sursum ad caput rapitur, & tunc etiam urinae tenues & albae apparens. Pleuritis quae diuturno morbo succedit aut in corpore cathectico accidit, periculosa. Densa & exercitationi dedita corpora citius ex pleuritide& peripneumonia intereunt. Hipp. in Coac. Et quotidiana docet experientia, fossores pluritide correptos, Omnes propemodum interire. Quia robusta illa corpora non nisi ex grauissima causa, in morbos incidunt , & propter densitatem non facile transpirant, ut morbi resolutio fieri non possit. ,
Quibus in morbo laterali plurimus ex sputo strepitus in pectore sonat,& vultus demissus est, oculusque auri. gine suffusus , &caligine obductus, in his mors expectanda est Hipp. in Coac. Quibus pleuriticis lingua circa initia biliosa est. hi
intra septimum iudicantur,quibus vero tertio aut quarto die, circa nonum
Ad pleuritidis curationem primo humor illam committens , reuellendus, derivandus , & discuti dus est. Ac si totus discuti nequeat, concoquendus , maturaN dus,& expectorandus. Tum febri, quae non raro ette tialis in pleuritide,iron semper symptomatica est, propriis remediis succurrendum. Quae omnia sequenibus auxi
478쪽
43 ς Praxeos Medicae Lib. VII.
Et quidem ab initio san gnis detrahendus est e basilica eiusdem latetis, praemisso clystere., si affectus non valde urgeat , alioqui post phlebotomiam ille poterit inii-
: Mitti autem debet sanguis singulis diebus, donec
dolor, & febris multo mitiores euaserint. Imn d vero interdum bis in die .cum peracuta pleuritis est.
Hippocr. 2. derat. victus in acutis,text. Io. insignem
regulam ,& in raxi utilissimam posteritati tradidit ;ut mittatur sanguis usque ad coloris mutationem. Si nimirum prima, aut secunda phlebotomia sanguis apparet , crudus, pituitosus , auc aquosus , continuanda sngulis diebus , aut bis in die vacuatio, donec sanguis detractus appareat rubicundus, vel flavescens. Si vero in principio appareat ruber , iteranda toties phlebotomia, donec liuidus , aut niger appareat. Significatur enim sim gninem illum posteriorem a parte affecta, aut venis ipsi vicinis effluere , qui quidem a calore partis inflaminatae alteratus est, & ex crudo ruber factus, vel ex rubro niger , aut liuidus pit adustionem. Licet autem huius praecepti obstet uatio in praxi vi- plurimum optime succedat , aliquando tamen eo loris illa mutatio pertinaciter expectanda non est, sed prius a sanguinis inissione desistendum I cum videlicet , aut vires sunt debiles ; aut aeger habitu raro, aut valde resolubili praeditus, aut tempus anni calidissimum. Quamuis autem sanguinis missio in principio mo bi praecipue conferat ; si tamen ea fuerit o ssa , aut in- sussicienter celebrata, etiam post sentimum, nonum, aut undecimum , venam secare licet , memplo Hippocratis , qui 3. Epidem. Anaxioni venam secuit octava die, vel quod ei lius non fuerit vocatus r, vel quod in pleiaritide crudissima, quae undecimo die vix coqui coepir,
479쪽
Cum vero anacat harsis libera . & liberalis fieri incipit, tunc temporis a phlebotomia abstinendum; quia anacat harsis supprimitur, & aeger in vitae descrimeci
Adeo autem necessaria est venae sectio in huius affectus principio , Ut nunquam Omitti debeat, nedum in senibus , pueris, grauidis mulieribus, puerperis, & men instruas purgationes patientibus ; quibus omnibus experientia docuit phlebotomiam , praesente hoc affectu, fuisse utilissimam. Cautiones autem in venae sectione Obseruandae in mulieribus puerperis, aut menstruas purgationes patientibus, videantur infla lib. I s.c.vltimo, in morborum acutorum pueperarum curatione. .
Ab ipso etiam morbi initio,bis aut ter in die exhibenti di sunt tu lepi refrigerantes, humoris ardorem, & ebullitionem cohibentes, & fluxionem si stentes , in hunc modum compositi. V. Aquae papau. rhoead. g. iiij. Hrupi violac. vel eius. dem papaueris 3. . salis prunellae 5.J. Fiat tu lep. Post primam phlebotomiam inungitur latus dolens sequenti linimento, partem postea tegendo lana succida linteo insuta. V. Ol. lilior.chamae m.& amygdal. dulc. ana j j butyri recentis, de axungiae gallinae, ana j. g. Fiat linse
Multi addunt cera huiusmodi linimentis,quae tamen non conuenit,quia obstiuit poros , ut neque mucilagines,quae emplasticae sum,quia refrigerant,& astringunt.. In pleuritide maligna , & pestilenti, utiliter ad dilux huiusmodi lini mentis olei scorpion. Matthioli , Vel
- theriacae modicum. . . Post iteratam venae sectionem latus admouendus est in seqentem modum compositus. . . .
480쪽
438 Praxeos Mediela L Itb. VII.
parietar. ana M. j sem. foenu gr. ana 3. l. flortim chamae m. meliot. iam buci, violar. ana P.j. Fiat omnium decomo, qua foueatur latus dolens, cum vesica suilla. Post fotum admouebitur lini mentum praedictum; cui in progressu moibi addi poterunt olea magis resol-tientia, ut anethinum, irinum ; tum etiam puluis ireos, ex inocus. Imo vero ipsi fomento addi poterunt herbae discutaentes, ut origanum , calamentum , hyssopus, &semina valde discutientia. Multa alia topica, pleuritidis curationi valde profi-cua , ab auctoribus usurpantur , quorum piaecipuallaec sunt. Prius inungatur pars unguento de althara , postea .cumini puluis inspergatur. vel post inunctionem brassicae folium ad ignem calcfactum , & inunctum ad
Faventinus miscet unguentum de althaea cum ol. an lal. Post inunctionem aspergit pulu. cum iiii , Miuperimponit folium caulis, & miris laudibus effert. Irena cataplaima sequens utilissimum est.
Σ. Residentiam decocti pro fotu supra descripti.
Contundatur in mortario marmoreo , addendo ol.
ainygdal. dulc. lilior. 8c chamaemel. ana ii. pinguedinis stallinae S. j. farinae hord. fabar. ana q. s. Fiat cataplasma. Item gqllina viva per spinam secta, puluere ireos flo-
Tent. conlpersa, & admota multum prodest. Omentum vervecis recenter ab animali extractum, vel in aqua calida cala factum,optimum est anodynum. At pulmo ei uidem animalis ideni essicacius praestat. Oleum cerae arte chymica extractum, linimentis ad- l . t uia dolorem lenit,dc materiam morbificam poten-