P. Cornelii Taciti ... Ab excessu Augusti annalium libri sedecim

791쪽

ANNALIvM LIB. XXI. Isanionis oraculo remedium petentem,purgare gnum, id genici hominum ut inuisum deis, alias in terras avehere iusium. sic conquisitum

coirectum, uulgus postqua uasta locis relictumst , caeteris per laci mra torpensibus, Μοseu unum exulum monui ste,ne quam des, si hρmiotissmue opem expectaret,ab utrisis deserti ,sed sibimet ut duci caesei ii crederent, primo cuius auxitio credentes, praesentes miserias pepulsi sent. Assensere atque omnium ignari fortuitum iter incipi ut. Sed nihil aeque quam inopia aqua fatigabat. Iami: haud procul exitiψ istis camipis procubuerant, ciuem grex asi,uoru agrestium e pasu tu rupem nemore opaca concessit. Secutus Moses, n/ectura herbii soli, largas aquarum uenas aperit. Id leuamen. connuum seri Qersi iter emensi septima put is cultoribus, obtinuere terra tu quibus urbs et templum dica

ta sunt. Moses quo sibi in s οἱ ierum gentem sit

maret,nouos ritus coutrarios, caeteris mortalibus indidit. Profana illιc omulia,qo apud nos 1 acra. Rursum concesta apud Elos, quae nobis in ceysa. Et si iem animalis quo monstrante exi os rem sitims depulerat, enetrali sacrauere,cae H ariete uelut in contumeliam Hammonis. Basquoque immolatur , quem Au)pιj Apin coolunt. Sue abstinent. memoria cladis, qua ipsos scabies quondam turpaverat, cui id aut mαlobo noxium Luam olim famem crebris adhuc ie-

792쪽

792 p. CORNE LII TACITI tun s fatentur. Et raptarum frugum argumentum, panis Iudaicus nulla fermento detinetur. Septimo die otium placuisse serunt, quia is nem laborum tulerit: dem blandiente inertia septimum quoque annum ignauiae datum. Alii honorem eum Saturno haberisu principia re, Ilionis tradentibim Iudaeis, quos cum Saturno pulsos, coditores gentis accepimus: seu quod e septem 6 derib in quh mortales reguntur, autissimo orbe et praecipua potentia sesia Saturni feratur. Ac pleras coelestum ui sua cursu septimos per numeros comeare. Hi rum πο- quo modo inducti,antiquitate defenduntur. catera instituta sentiba foeda prauitate ualuere.

Nam pessimus quisque pretis religionibus patriis, tributa oesipes illuc congeretant. Unde ausia Iudaeorum res: O quia apud ipsos fdes obstinata, misericordia in promptu,sed aduerssus omnes alios hostile odium. Separati epulis, discreti cubilibus, proiectissima ad libidinem

gens, alienarum concubitu abstinent. Inter se nihil illicitum. Circuncidere genitalia institueore, ut diuersitate noscantur. Transgressi in mo, rem eorum idem usurpant. Nec quicquam pr simbuuntur, quam contemnere deos, exueret striam: parentes, liberos, fiat res uilia habere. Augenda tamen multitudini consulitur. Nam necare quenqua ex agnatis nefas, animassti lio aut suppliciis peremptorum aeternas pu

793쪽

ANNALI vM LIB. XXI. 7 3tant. Hinc generandi amor, oe moriendi co temptus. Corpora condere quam cremare emore Aegyptio. Eademque cura, oe de infernis persuasio. coelestium contra. Aeraptis pleraque animalia sigicis compositas uene antur. Ius

i mentesbia, unums numen inteiligunt. Prosphanos, qui deum imagines mortalibus mates

Hys inspecies homini; singat. Sumum illud γateruum, ues mutabile,nes interituril. Igitur

nulla ulacra urbibus suis, nedum replis sisnt. Non retibus haec adulatio, non Caesaribus honor. Sed quia sacerdotes eorsi tibia tympanissconcineba hedera uinciebantur, uitisq; aurea templo reperta, Liberum patrem coli domito, rem Orientis quida arbitratisunt,nequaquam curventibuι institutis. Quippe Liber festos ia, toss ritus posuit: Iudaeorum mos absurdussordidissique. Terra sines, qua ad Orientem uem gut, Arabia termiuantur: a meridie Aenptus obiacet:ab occasio Phoenices c mare: Septemtrionem a latere Saria longo prooectant.Corpora hominum salubria, oe' ferentia laborum. rari imbres, uber Forum. Exuberant series nos frum ad morem. Praeters eaAE, Baismum Palma. palmetis proceritas oe decor. Bal mumodica arbor.Vt quiIs ramus intumuit,si uim

ferri adbibera, pavent. Venae segmine lapidis

aut tesa aperiuntur. Humor tu usu medentium est. Praecipuum moliam Libanum erigit, mirum

794쪽

79 P. CORNELII TACITI dictu,tantos inter ardores opacum dumet; niauibus. Idem amnem Iordane alit jundit ip. Nec Iordancs pelago accipitur. Sed unum ais alteoru lacu integer pefiuιt: tertio retinetur. Lacus immeso ambitu1pecie marissapore corruptior, grauitate odoris accolis p liber, neque uento impellitur, nes piseces aut suetad aqvu uolucio patitur. Incertum unde. si emacta uisolido feoruntur,periti imperiti j nandi,pertude attolluntur. Certo anni tepore bitumen egerit:cuius legendi us.1n,ut catervi artes, experientia do,cuit. Atei suapte natura liquor, Parso aceto

concreturi, innata. Hunc manu captum, quibus ea cura, in summa nauis trabunt. Inde nullo iuuante insuit,onerat s donec abscindas nec abscindere aere ferrove possis: fugit cruorem ue-sem, ii e Iam sanguine, quo suemina per mera

jes exolvuntur. Sic ueteres autores. Sed gnari locorum tradunt unda utes bitumine moles peruli, manu , trahi ad litus: mox ubι uapore terra, uisolis inaruerint ecuribus cuneus ut tras

bes aut saxa disicludi. Haud procul inde capi, quos serunt olim uberes, magnus urbibus halbitatos,fulminum iactu arsisse: manere ue-sigia. Terramq; siecie torrida, uim frugiferam perdidisse. Nam cunecta Donte edita, aut manu sata, siue herba tenus aut fore , set, solitam in speciem adolevere, atra inania uelut in clano em vanescunt. Ego sicut Iudaicas quondam urbes

795쪽

ANNALIUM LIB. XXI. psy

urbes igne coelestisagrasse concesserim, ita halitu lacies infici terram, corrupi superf-sum pi

ritum,eos fartus segetum et autumni putrescere reorolo coelos iuxta graui. Et Belus amnis Iudaico mari illabitur, circa cuius os conteritae arena admiΠo uitro in uitrum excoΤuuntur.

Nodicsi id titio, sed egerentibus inexhaustum. Nagna pars Iuca uicis dispogitur. Habet o oppida. Hierosolymagenti caput. Illic immense opulentia templum. Et primis munimentis urbs deiugi , templum intimu clausum. ad fores, ta tum Iudaeo aditus limine praetersacerdotes arocebantur. Dum Asemos penes Me sque

Persas Oriens fuit, de pectissima pars seruien,

rivin. PoHquam Macedones prVotuere, rex Antiochus demere soperi titionem, mores Graecorsi dure adnixus, quo minus teterrimam getem tu melius mutaret, Parthorum besio prohibitu, ejs. Nam ea tempeHate Arsaces desiis uerat. Tum Iudaei Macedonium inualidis, Parthis nondum adultis, Romam procul abea rant, sibi ipsi reges imposuere. Qui mobilitatauu expulpi,resumpta per arma dominatione, fugas civium, urbium euersiones. atrum, coniugum,parentum neces, alia , sol ta regibus ausi, superΠisionem fovebant quia honorsacerdotii 'mamentum potentia assumebatur. Romanorum primus Gu. Pompeius Iudaeos domuit. Teis

plums iure uictoria ingresin est. Iude uulgatu, nulla

796쪽

96 P. CORNELI 1 TACITrnulla intus deum espite uacuam em, O inoania arcana. M uri Hierosolymoru diruti, delubrum mansit. Μοx bella ciuili interno, pos*ua. in ditionem M. Autonis prouincia cesserant, rex Parthoru Pacorus Iudaea potitus, interfectini: a P. Ventidio, Parthi trans Euphrais rem redacti. Iudaeos C. Sosiussubegit. Regnum ab Antonio Herodi datum uictor AuguHuis Duxit. PoΠ mortem Herodis, nihil expectato Cesare, Simon quidam regium nomen inua rat. Ir a Quintilio Varo obtinente Syriam punitus. Et gentem coercitam liberi Herodis tria partito rexere. Sub Tiberio quies. Dein iussi a C. Caesare effigiem eius in templo locare, arma, potius sumpsere. Quem motum Caesaris mors diremit. Claudius defunditis regibus,aut ad modicum redactis, Iudaeam prouincia equitibus manis aut tib ertis permisit. e quibus Antonius Felix per omnem saeuitiam ac libidinem,ius regium seruili ingenio exereuit, D rusilla Cleopatra Antonis nepte in matrimonium accepta ut eiusdem Antonis, Felix progener, Claudius nepos esset. Durauit tam e patientia Iudaeis Us ad Gestium Florum procuratorem. Sub eo

bellum ortum. Et comprimere coeptantem Ceosium Gassum Syria legatum, uaria pratia ac pius aduersa excepere. Qui ub3 fato aut ea,

dio occidit, missu Neronis Vespasianus fortuna fumas'egregiis ministris, intra duas a Ra-

797쪽

ANNALIVM LI s. XX r. 79rtes, cuncta camporum, omnesppraeter Hieros,lyma urbes, uicitore exercitu tenebat. Proximus

annum ciuili bello inteutus, quantum ad Iudaeos per otium transi t. Pace per Italiam parta, externa curae rediere. Augebat iras , quod sol, Iudaei non essent. Simul manere apud exercitus Titum, ad omnes principatus noui euem tus casusve utile uidebatur. Igitur castris, uti diximus, ante moenia Hierosolymorum positis,

inmuctas legiones oHentauit. Iudaei sub ipsos

muros struxere aciem, rebus secundis longius

ausuri, si pellerentur parato perfugio. bis

Ius tu eos eques cum expeditis cohortibus ambi

ue certauit. Flox cepere hoHes,m sequentiam diebus crebra pro portis pratia serebat, do, nee assiduis damuis intra maenia pellerentur. Romani ad oppugnandum uersi nes enim di tuum uidebatur famem hostium opperiri. Poscebauis pericula, pars uirtute, multi ferociam cupidine praemiorum. Ipse Tito Roma, σopes,uoluptatest ante oculos,ac ni statim Hisrssolyma conciderent, morari uidebantur. Sed

urbem arduam situ, opera, nisies, firmauerat, quis uel plana satis munirentur. Nam duos cotiles immensum editos claudebant muri per arotem obliqui,aut introrsius sinuati, ut lateria oppugnantium adiectus patesterent. Extrema rupis abrupta. Et turres ubi mos iuvisset,in a gintapedes, inter devexa in centems vicenos,

attolleb

798쪽

7 8 P. CORNELII TACITI altodebantur , mira specie, ac procul intuen, tibvi pares. A lia int: s moenia regiae circumi cta. Consucuos fasigio turris, Antonia in honorem M. Antoni, ab Herode appellata. Temo plum in modum arcis,propriys muri,labore et opere ante alias. Ipsa porticus quis templum ambiebatur, egregsum propugnaculum. Fons perennis aquae. Cavati si b terra montes; piscina cisternae 1 struandis hambribus prouide,

rant conditores ex diuersitate morum crebra bella. Inde cuncta quamuis aduersus longum obsidium. Et a Pompeio expugnatis, metus atq; usim pleras monstrauere. Atq; per auaritiam Claudiauorum temporum, empto iure muniendi, struxere muros in pace, tanquam ad bellum, magna colluvie, ceterarum urbium clade

avest. Nam pervicacissimus q*iss illuc perfugerat, eos seditiosius agebant. Tres duces, toti dem exercitus. Extrema latissima marisium Simo in mediam urbem Ioannes,quem γ Bai bagiora uocabant templum Eleax etrus sirmauerat. Multitudine armis Ioannes ac Siomo, Elea ariti loco pollebat. Sed praeba , dolus, incendia tuter ipsos,et magna uufrumenti ambusta. Mox Ioannes mi siis per speciem sacris

caudi, qui Elea arum manumq; eius obtruncarent, templo potitur. Ita in dua3 Lia tiones ciuitas disce wt, donec tropinquatibus R. Om. bellum externum concordiam pareret. Euenerant prodig

799쪽

ANNALIUM LIB. XXI. Is sprodigia, qua neq; hostas, neque uotis piare fas habet gens, supersitioni obnoxia, religionibimaduersa. Vise per curtum.concurrere acies, rutis lautia arma, subito nubium igne collucere templum. Expasia repente delubri fores,et auis dita maior humana uox excedere deos. Simul ingens motus excedentium. Quae pauci in me imm trahebant. Pluribus persuasio inerae, antiquis sacerdotum literis contineri, es ipso temopore fore, ut ualesceret Oriens,proserilis siritia rerum potirentur. Qua ambages Vespasianuae Titum praedixerant. Sed vulgus more humanae cupidinis, sibi tanta fatori; magnitudine interis pretati,ne aduersis quide ad uera mutabatur. Multitudinem obsessorum omnis aetatis, uirilis ac muliebris sexim, sexcenta millia fuse accepimus. Arma cuums, qui serre possent plures quam pro numero audebat. Obsinatio uiris Drminiis par. Ac si transferre sedes cogerens

tur, maior uita metus quam mortis. Hac aduersus urbem gentem , Caesar Titus, quando impetum subita belli locus abnueret, aggeribus uineisq; certare statuit. Diuiduntur legionibus munia i quies pratioris fisit, donec cuncti expugnandis urbibus reperta apud ueteres, aue nouis inlevi' ruerentur. A t Ciuilis post malam intreuiris pugnam,reparato per Germas nia exercitu,apud vetera casra consedit, tutus loco, ' ut memoria prosperaru illic rerum au

800쪽

8oo P. CORNELII TACITI

Ieserent Barbarora: animi. Secutus es eodem Cerialis duplicatis copiis, aduentu secunda σX V I. XIII I. legionum. Cohortess auiampridem accitae pos uictoriaproperauerant. Neuter ducum cunctator. Sed arcebat latitudo camporum,suopte ingenio humetium Addide, rat Civilis obliquam in Rhenum molem, cuius obiectu reuolutus amnis, adiacentibus seuperfunderetur. Ea loci forma incertis vadis subdola et nobis aduersa. quippe miles Romau' armis grauis, oe nandi pauidus: Germanos suminibus suetos leuitas armorum, oe proceritas corpori attollit. Igitur lacessetibus Batauis,ferocisiimo

cuis nostrorum coeptum certamen. deinde orta

trepidatioAum praealtis paludibus arma equis hauriretur. Germani notis vadis persultabant,

erga circumue- cominus certa

batur , sed tanquam nauali pugna, uagi inter undas, aut si qui tabile occurrebat, totis illie

corporibus nitentes, uulnerati cum integris,pes riti nandi csi ignaris, in mutuam perniciem implicabantur. Minor tamen quam pro tumultu

cades:quia non ausi egredi paludem Germani, in castra rediere. Eiud praelii euentus utrunque ducem diuersis animi motibus ad matura dum summae rei discrime erexit. Ciuilis instare fortisna, Cerialis abolere ignominia. Germani pro Deris feroces,Romanos pudor excitauerat. Nox omissa plerus fonte latera ac nientes. Neq; ut in pedemi acie