P. Cornelii Taciti ... Ab excessu Augusti annalium libri sedecim

841쪽

a a P. CORNELII TACITI ritate, nisitfrequens ac assidua nobis contentio eam prope tu con 'etudinem certisset. Nam nec tu agitare o insequi poetas tutermittis, O ego cui desidiam aduocamur quotidianum hoe patrocinium defendens aduersis te, poetice exerceo. Quo later magis oblatum nobis tu dicem, qui me uel in futurum vetet uersus facere, uel, quod iam pridem opto , sua quoque a toritate compellat, ut omissis forensium Musarum angulitiis, io quibus otis mihi superssudatum es, sanciliorem iHam ct auguLLO,

rem eloquentiam colam. Ego uero, inquit Secundus , ante quam me iudicem Aper recuset, faciam quod probi γ modesti iudices Dissent, ut in his cognitionibus excusent, in quiabus manifestum est, alteram apud eos partem gratia praeualere. Quis enim ne sirit , neminem inibi coniunctiorem se G usu amicitia, assiduitate contubernis, quam saleium Bassum, cum Optimum uirum, tum absolutissimum poetam' pora o si poetica accusatur , non alium uideo reum locupletiorem. Securus sit, inquie Aper, ' Saleius Basius , O quisquis alius sudium poeticae oe carminum gloriam fauet,

cum caurus agere non possit. ego enim quatenus arbitrium litis huius inueniri non

tiar, Maternum filicite plurimum defendi. sed G ipsum solum apud eos arguam , quod ua.

842쪽

2 E o R A r O R. DIAL t 3 pararesimul, tueri amicitias,adsciscere na-Vones , complecti prouincias psit, amittiesudium, quo non aliud in ciuitate nostra uel ad utilitatemfiuctuosius, uel ad dianitatem amplius, uel ad urbis famam pulchrius, i clad totius imperii atque omnium gentium notitiam illustrius excogitari potest. Nam si

ad utilitatem uitae omnia coli ilia, facta nostra dirige sunt, quid erit tutius quam eam exeriore artem, qua semper armatu praesidium amicis, opem alienis, salutem periclitantibus , inuidis uero, inimicis metum, terrorem ultro Ierar, ipse siecurus, uelut quadam perpetua potentia ac potestate munitus ' cuius uis, utilitas rebin propesventibus aliorum, praesidio, o tutela intestigiatur. Sin proprium periculum irrepat ,non hereuli larica aut gladius in acie firmius muni,

mentum, quam reo,Vpericlitanti eloquenistia praesidium simul, O telum, quo proprivare pariter, in incessere, uel in iudicio, si4e iusenatu, siue apud principem possis. Quid aliud iussin, patribus nuper Eprius Marcel- tu quam eloquentiam suam opposuit qui ac-ein Γώ, γ minax disertam quidem, sed inexercitatam. eiusmodi certaminum rudem Heia

uidis capientiam elusit. Plura de utilitate non

dico, cupi assertim minime contradicturum Matern meum arbitrer. Ad uoluptatem oratoriae

eloqueu

843쪽

8 P. CORNELII TACITI eloquentia transeo, cuius iucunditas non una

alio ue momento,sed omnibu prope diebui prope omnibω horis cotingit. Quid enim duructu, libero ingenuo animo,et ad uoluptatu honestas nato, quam uidere plenam semper frequentem domum concursu 1plendidissimο-rum hominum,idi; scire,non pecuniα, non orsbitati, neq; officiis alicuius adminiHrandi ded

tes uenire pleruus ad iuuenem'pauperem, ut aut sua aut amicorum discrimina commendent. Utane tanta iugentium opum ac magna potentia uoluptas, quam spectare homines ueteres, senes, totius orbis gratia subnixos, in summa omnium rerum abundantia constentes id quod optimum sit se no habere ' Iam uero qui togatorum comitatu ere' in publico Decies ' qua in iudiciis ueneratio' quod gaudium consurgendi a DLiendis inter

tacentes,in unum conuerses, coire populum σcircunfundi coram, accipere affectum quacunque orator induxerit ' Vulgata dicentium gaudia oe imperitorum quoque oculis exposita parua censeo. Illa secretiora, oe tantum ipsis orantibus nota, maiora fiunt. Sive accuratam

meditatamque affert oratiorem,s quoddam sicut ipsim dictionis,ita gaudis pondus conasantia : e nouam recentem curam non

sine aliqua trepidatisne animvi attulerit, ipsa

furi

844쪽

DE ORATOR. DIA L. flicitudo commendat euetum, lenocinatur

uoluptati. Sed ex teporalis audacia, atq; ipsius temeritatis uel praecipua iucunditus se Nam ingenio quoque sicut in agro, quanquam alia diu strantur atq; elaborentur Hratiora tamen qκη sua Ponte nascuntur. Equidem ut de meipso fatear , non eum diem laetiorem egi, quo mihi latus clausu oblatus est, uel quo homo nos Mus oe in ciuitate minime fauorabili nactus

quassitaram, aut tribunatum,aut praeturam accepi, quam eos, quibus mihi pro mediocrisate huius quantulaecunque in dicendo facultatis, aut reum prossere defendere,aut apud Centu uiros causam aliquam feliciter orare,aut apud principem ipsos illos libertos γ' procuratores principum tueri oe defendere datur. Tum mi hi sivi a tribunatus praeturas oe consulatus ascendere uideor, tum abire quodsi non in alio oritor, nec in cod cisiis datur, nec cum gratia uenit. Quid fama laus euis uis artis cis oratorum gloria comparanda est, qui nou istu/sres in urbe fiam apud negotiosis rebus intentos, sed etiam apud iuuenes oe adole, fientes , quibu3 morum oe indolis es oe bona Dei sui r Quorum nomina prius parentes libeoris suis ingerunt ' quos saepius uulgus imperiatum γ tunicatus hic populus transeunteis nomine uocat γ digito demonstrate Aduena

845쪽

846 P. CORNE LIet YAcreti niis suis auditos cum primism urbe attigerunt requirunt, ac uultm agnosecere concupiscunt. Aulim contendere Marcellum hunc Eprium, de quo modo locutus sum, Crispum Vibium libentius enim nouis, recentibu quam res motis, obliteratu exemplis utor non minuisse in extremu partibus terrari' quam Capua aut Vercedis,uDi nati dicuntur. Nee hoc illis alterius ter millies senertium praefat, qua

quam ad bra opes possunt uideri eloque

tia beneficio uenisse. Ipsa eloquentia, cuius numen, γ coelestis uis multa quidem omnibus '

seculis exempla edidit, ad quantam uoue Di iunam homines ingenij uiribus peruenerint. sed habet, uesupra dixi, propria, qua non cognoscenda , sed oculis expectanda habemus. Nam quo sordidius, abiectim nati sent, quoque notabilior pauperta , oe angussilia r

rum nocentes eos circunHeterunt, eo clarior

ad demonstrandam oratoriae eloquentia uti ilitatem illoriora exempla sunt, quod sine commentatione natalium, fine substantia Docultatum, neuter moribus egregius, alter hi-bitu quoque corporis contemptus, per mustos ciam annos potentissimi, ac donec libuit priuis 'cipes fori, nunc principes in Caesaris amicitia agunt ferunt s cuncta , atque ab ipso principe cum quadam reuerentia diliguntur. Quia Ve- istasianus umerabilissenex , . patientissimus vir be

846쪽

DE ORATOR. DT A L. 8 rkir bene intelligit, cateros quidem amicos Dos niti, qua ab ipso Gcceperint qua 'que ipsis accis mulare, in alios congerere promptum est. Marcellum autem, Crispu attulisse ad amicitiam suam quod non a principe acceperint, nec accipi postit. Minimum inter tot ac tanta lacum obtinent imagines Attali, tuae, quae neque ipsa tamen negliguntur tam hercule quam diuitia, O opes, qua facilius inuenies qui uituperet quam fultadiat. His igitur oe honoribus, O ornamentis, facultatibus refertas domos eorum videmus, quise ab ineunte adolescentia causis forensibus, O' oratorio studio dederunt Nam carmina, oe uersus quiabus totam uitam Naternus insumere optat

inde enim Omnis fluxit oratio ) neque digni,

ratem ullam autoribu suis conciliant, neque utilitates alunt. volvtaterer autem breuem, laudem inanem, O' infuctuosam consequunturi licet baeipsa, oe qua deinde dicturus sum, aures tua re blateroe restuat. Crebro et si apud te Agamemno aut Iason diserte loquitur, quis ideo domum defensus, tibi obligatus redishmis Saleium nosrum egregium poetam, uel sit hoc honorificentius es) praclarissimum ua tem deducit,aut saluta aut prosequitur8Nem

pe si amim , si propinquus, si denique aliis

quis in aliquod negotium inciderit, ad hune Secundum reccurret,non ad te Materne, quia

847쪽

t 8 P. CORNELII TACITI poeta es,neque ut pro eo uersus facias. Hi enim Basio domi nascuntur, pulchri quidem iucundi. Quorum tamen hic exitus est, ut cumtois anno, er omnes dies, magna uostium paro te, unum librum exsulit lucubrauit, rogare

ultro ambire cogatur,ut sint qui dignentur audire, γ ne id quidem gratis: nam oe . mum mutuatur auditorium extruit, subsellia conducit , libellos dispergit. Vt beatissimus recitationem rim euentus prosequas tur , omnis ita laus intra unum aut alterum diem v lut in herba uel fore percepta, ad nultilam certam, solidam peruenit gem: nee aut amicitiam inde refert, aut clientelam, aut manserum in animo cuiusquam beneficiumsedclamorem vagum, uoces inanes gausdium uolucre. Laudauimus nuper ut miram

eximiam Vessa ui liberalitatem, quod quingenta sinertia Basio donasset. Pulchrum id quidem, indulgentiam principis ingenio meo reri quanto tamen pulchriusis ita res familia, ris exigat,se ipsum colere, suam experiri libem

talem' Adiice quod poetis β mοδε dignum

aliquid elaborare, γ efficere uelint, relinque

da conuersatio amicorum , O iucunditas ut

bis, deserenda catera officia, utque ipsi dicunt, in nemora-lucos, id est, in folitudinem recedendum est. Nec opinio quidem fama cuit soli seruiunt, quod unum se pretium omnis

848쪽

DE ORATOR. DIA L. S ssui laboris fatentur, aeque poetas quam oratos re equitur, quoniam mediocreis poetas nemo nouit, bonos pauci. Quado enim rarissimarum recitationum fama in totam urbem penetrae metrum, ut per tot prouincias innotescat 'quotus quisis clim ex Hispania uel Asia, ne quid

de Gallis nostris loquamur, in urbem uenit, Sa

Ieium Basium requirit sat s adeos quis requiarit semel uidit, transit, γ contentim es , ut spicturam aliquam uel saluam uidisset. Nephunc meum sermonem sic accipi uolo, tanquam eos quibus natura sua oratorum ingenium deis negauit, 'deterrea a carminibus si modo in haesudiorum parte obterilare otium γ nomen i serere possunt fama. Ego uero omnem eloquens tiam, omnes s eius partes sacras uenerabiles puto. Nee solum cothurnum nosi um, aut heroici carminis sonum , sed lyricorum quoque iucunditatem, elegorum lasciuira, iamborum amaritudinem, epigrammatum lusus, oe quamcunque aliam speciem eloquentia Mobeat, anteponendam caeteris aliarum artium stud se credo. sed tecum mihi Materne res es, quod cilm natura tua i psam arcem eloquens ita ferat, errare mauis, γε summa adeptus,

in leuioribus sis His. Visi in Graecia nativisses, ubi ludicras quoque arteis exercere hos nessum es, tibi NicoHrati robur ac uires d dedisseu uolitaterer immanes illos oe adpu-

849쪽

81o P. CORNELII TACITIguam natos lacertos, leuitate iaculi aut iam disci uansere: sic nunc te ab auditoriis, O theatri in forum, ad causas, ad uera praelia uoco : cum praesertim ne ad id quidem confugerepsis, quodplo sque patrocinatur, taquam minus obnoxium sit usensit poetarum quam oratorum studium. Eferuescit enim uis pulcherrimae naturae tua,nec pro amico aliquo, . sed quod periculosius es, pro Catone os endis. nec excusatur ostensa necessitudine osticis, aut fide aduocationis,aut fortuita, oesubita dictionis impetu. At tu meditatus uideris elegisse personam notabilem, cum autoritate dicturam. Sentio quid responderi possit, hinc iugen.

tis ex his assensus ininc tu ipsis auditorii pra- l

cipue laudari, mox omnium sermonibus ferri. Tolla igitur quietis, securitatis excussetionem, cum tibi sumas aduersarium superiorem. Nobis satis sit priuatas, nostri feculi cotrouersias tueri, in quibu3 expressis si quando inecesse sit pro periclicante amico potentiorum aures ossendere, O probata sit fides γ libet to excusata. Quae cum dixisset Aper acrius, ut solebat, oe intento Orciremisius, Iubridenr blaternus, Parau , inquit, me non minus diu accusare oratores quam Aper laudat. Fore enim arbitrab.r ut a laudatione eorum digressus detractaret poeta , atque carminum

Pudium proferneret: arte quadam misi uit

850쪽

DE ORATOR. D I A L. 8set rencedendo his qui causas agere non possent, ut uersu facerent. Ego autem scut in causis agedis niti fortasse possum,ita recitatione tragoediarum , ingredi, 6'scere famam auspicatu Ium,tum quidem cum in Nerone imo

probam, sudiorum quos sacra prvbauantem uaticini' potentia fieri. Hodie si quid in nobis notitiae ac nominis es, magis arbitror caris minum quam orationum gloria partum. Ac me

deiungere a forensi labore constit ui. Nec eo niatatus isos, egressus aut sequentiam salutationum Ooncupisco, non magis, quαm ara, γimagines, qua etiam iam me nolente in domum meam irruperunt. Nam satum cui s adsecuritatem melius innocetia tueor quam eloquentia.nee uereor,ne mibi unquam uerba in stena,

tu nisi pro alterius discrimine facieta sint. Neo mora uer), luci, secretum ipsum, quod

Aper increpabat, tantam mihi asserunt uota, ptatem , ut inter praecipuos carminum furitio numerem, quod nec infrepitu,ne edente ante Uium litigatore, uec inter Iordes ac lacrγmas reorum componiatur,sedsecedit animus in hea pura ais innocentia, fuiturq; sed bim sacris.1Iaec eloquentia primordia, hac tenetralia. hae vim m habitu cultus commoda mortalibus, in illa casa, inultu contarita uitijs pectora influxit. Sic oracula loquebatur. Nam lucrosa huius, oe sanguinantis eloq9entia usus, recens,