P. Cornelii Taciti ... Ab excessu Augusti annalium libri sedecim

851쪽

ssa P. CORNELII TACITI malis moribus natus, atque ut tu dicebas Aper , in locum teli repertus. Caterism felix: Hudin, ut more nostro loquar, aureum seculum, oratorum criminum impos,poetis uatibus abundat, qui benefacta canerent,

non qui male admissa defenderent, ne aut lilud eum Ore aut anguHia bonor primia apud deos, quorum proferre resposa γ' intere se epulis ferebantur. Deinde quod apud illas diis genitosfacrosq: reges, inter quos neminem causidiorum, sed Orphea ac Linum, ac si introespicere altius uelis, ipsum Apoginem accepimus. Vels hae fabulosa nimis G composita uidentur,

illud certe mihi concedis Aper, non minorem honorem Homero quam Demolibent apud ρο- sem nec angustioribus terminis famam Euripidis , aut Sophoclis, quam Lysia aut H eo ridis includi. Plures hodie reperies qui Ciceronis gloria, quam Virgilii detractent. Nec ullus Misis aut Messala liber tu illuseris est, quam Nedea Ouid , aut Varii Thmes. Ac ne fortunam quidem uatu', illud felix contubernium comparare timuerim cum inquieta est anxia oratorum vita. Licet illos agitent certamina γ pericula sua controuersiae, malo securum secretum v IRGILIIsecessum, ira quo tamen ues apud diuum A riu'um grati caruit, neq; apud populum Romanum notitia.

TMes AuguHi epistola, tetas ipse populus qui

852쪽

qui auditis in theatro uersibus Virgilii , siri Oxit uniuersu , forte praesentemspediantems Virgilium ueneratu, es , sc quasi Augustum.

Ne nostris quidem temporibus Secundum Pom ponius Aphro Domitio uel dignitate uitae uel perpetuitate fama cesserit. Nam Crispus σMarcellus ad quorum exempla me uocas, quid habent in hac praesentifortuna concupiscendύ' an quod timent, an quod timentur quod cum quotidie aliquid rogentur, hi quibus praHant indignatur'quod alligati cum adulatione, nec imperantibus unquam satis serui uidentur,nec nobis satis uberi s Quae haec umma rerum potentia es ' tantum posῖe libertisolent. Me uero dulces ut virguim ait) M usae remotum a poticitudinibus curis, O necessitate quotidie aliquid eontra animum faciendi, in ilia sacra idosq; fontes ferant: nec insanum ultra σbricumforum famam que pallantem trepidus experiar: Non me fremitus salutantium, nec anhelans ubertus excitet. Nec incertus futuri, uitamentum pro pignore scribam. nec plud habeam quum quodposim cui uelim relinquere, quandocunque fatalu σ mem dies ueniet. t rque tumulo non moeHu atroxsed hilaris G coronatus.-pro memoria mei, nec

consulat quisquam, nee roget. Vixdum finie

rat maternus concitatus O uelut i tinctus,

cum Vrbanin Messala cubiculum eius iniis

853쪽

sus es,suspicatu s ex ipsa intentisve sngula

rum altiorem inter eos esse sermonem: Num pa .rum tempeRum,inquit,interuent,secretu con insilium, oe causa alicuius meditationem trasesauribu, 'Mimime, minime, inquit Secundin, atque adeo uellem maturius interuenisses. Delecta syet enim te γ Apri nostri accuratistimum sermo, c m Maternum ut omne ingenium ac studium suum ad causis agendas conuerteret, ex

hortatus est: Materni pro carminibus suis lata, uis poetas defudi decebat audenter, poetarum quam oratorum similior oratio. Me uero, inquit, sermo ira in ita uoluptate

offecisset, ais id ipsum delectat quὰ duos uiri

optimi, temporum nostrorum oratores, non

forensibus lautilm negotiis, O declamatorio lsudio ingenia uestra exerceiis, sed eiusmodi etiam disputationes adiungit is, qua ingenium alunt, eruditionem, γ' literarum iucundissimum oblectametum cum uobis qui illa disputatis, perunt, etiam bis, ad quorum Mures peruenerint. Itas hercule non minus probari uideo in te S ecside, quod Iulii Asiatici u ram copone 4pem hominibus fecisti plurium eiusmodi libroru, quam in Apro quod nondum a scholasticis cotrouersiis recessit, G otia suum

mavult nouorum rhetorum mare quam ueteris

854쪽

nostrorum aut e temporum studia irridere ars contemnere ' Nam hunc tuum sermonem spe

excepi,cum oblitus et tua fatris tui eloqueratiae,nos hoc tempore oratorem cotendere a liquis , se credis audacim: quo maliguitaιis opinionem no uerebaris,ium eam glor a, quam

tibi alj concedunt,ipse tibi denegares. Neq; iulius,inyuitsermonis mes puruisentiam ago, uesaut Secundum ais Materniι aut teipsum Apre quanquam interdum in cotrarium dissutes aliter sentire credo. Ae uelim impetratum ab

aliquo ues7rum , ut causis huiu, infinita di si renitae scrutetur ac reddat, quas mecism i episruns conquiro: γ quod quibusdam solatio est, mibi auget quaestionem, quia uideo etia Grajs accidi sie, vi longius ab sit Aeschines D mos eues sacerdos iHe enitet, o si quis alim besum uel Mit lenas contentus sicholasic rum clam'ribus quatit, quam Aser aut Asi canus aut uos ipse a Cicerone aut Asinio res cessis. Haguam,inquit secundus, et dignum tractatu quaesionem mouiLia sed quis eam i sius explicauerit quam tu, ad cuius summam eruditionem O praestantsimum ingenium cuara quoque in meditatio accessiti Et Messalo. Aperiam, inquit, cogitationes meas, si illud a

uobis ante impetrauero, ut uos quos sermonem hunc nostru adiuuetis. Pro duobus,inquit misternu promitto. Nam O eνο ορ Secudus exes

855쪽

216 p. coRNELII TACITI quemur partes quis intellexerimus te non tam

omisisse quam nobis reliquisse. Aprum enim δεήlare issentire, O tu paulo ante dixisti, is

satis manifestus es iamdudum in contrarium accingi,nec aequo animo perferre hanc nosram pro antiquorum laude concordiam, Non enim, inquit Aper, inauditum oe indefensum seculum norirum patiar hac ueLyra conspiratione vinari. Sed hoc primum interrogabo, quos uο- cetis antiquos, quam oratorum atratem signatione Cia determinetis ' Ego enim cum audio Mntiquos, quosdam ueteres olim nator intriligo, ac mihi uersantur ante oculos vidisses ON Ar,quorum aetas mille fere C C. anni

seculum nostrum antecedit: uos autem Demo-ybenem O Hyperidem percipitis sequos satis consat Philippi σ Alexandri temporibus so-

ruisse, ita tamen ut utrique superilites e sienς. Ex quo apparet non multo plures quam C C C. annos interse inter Liram in Demosybenis atatem. Quo patisi temporis, si ad infirmitatem corporum n0Πrorum referas, fortasse lo .gum uideatur: si ad naturam seculorum reis spectum huius immensi aeui,perquam breue, in proximo est. Nam si sicut Cicero in Horte se sic, ibit, is est magnus ueruue annus, quo eadem positio coeli derum , qua cilm maxime est rursum GCiet, sique unum horum, quos u

camus annorum X II. DCCC in I . com

856쪽

DE ORATOR. DIA L.

plectitur, incipit DemoΠbeues ueser, quem uos ueterem oe antiquum singitis, non solum ano no quo nos ,sed fra e eodem mense extis e. Sed

transeo ad Latinos oratores,in quibus no M

nenium ut puto Agrippam, qui potes uideri

antiquus,noysrorum temporum disertis antepouere soletis, sed Ciceronem, et Caesarem, Castium Caluum, Brutum, Cr Asinium, O Messalam, quos quidem cur antiquis temporiabin potius ascribatis quam nosiris , non uideo. nam ut de Cicerone ipso loquar, Hirtio nempe O Pansa consulibu3, ut Dro libertus eius scripsit, VII. Idus occisus es, quo anno diuus Augusta, in locum Pansae Hirtii β γ in P

dium c o s s. ses scit. statue V I I. L. ansnos , quibus mox diuus Augums Rempub. rexit: adiice Taberii tres' uiginti, G prope quadriennium Caiae bis quaternos denos C laudii oe Neronis annos , atque unum Galba Othynis, γε Vitellii unum annum, ac sextam iam selicis huius principatus sationem, qua Vestasanm Rempub fouet, C. O XX. anui ab interitu Ciceronis in huc diem colliguntur, unim hominis aetas. Nam ipse ego in Britanniauidsuem,quist fateretur oe pugna interfuisse, qua Caesarem inferentem arma Britanniae, arcere litoribus, oe pestere aggressi sunt. Itas eum qui armatm C. Caesari resilit,uel capti citra uel uoluutra,vel fatum aliquod in urbem

857쪽

616 P. CORNELI I TACITI

pertraxisset, idem Caesarem ipsum Ciceronem audire potuit, O no, bis quoque autor

bm interesse. Proximo qui de congiario ipse uidissitis plerosquesenes, qussea diuo quoque A uogumsemel atque iterum accepisse congiarium narrabant. Ex quo coli gi potes, Coruinum ab illis G A siuium audiri potuisse.Nam Coruinio in medium usque A ietum principatum, A sinim pene a d extremum durauit. N ec diuidatis Ieculum, γε antiquos, ae ueteres uocetis oratores, quos eorundem heminum aures agnobcere ac uelut coniungere in copulare potu ruiit.Hae ideo praedixi,ut si qua borum oratorum,fama,glorias, ac iam temporibus a quiritur, eaudem docerem tu medio sitam, in propiorem nobis quam Ser. Galba, Cato Carboni, quosq; alios antiquos merito uocaremus. Sunt enim horridi, impoliti,et rudes, O' i formes, O quos utinam imitat in no esset Catium ueIur, aut Caelim, aut ipse Cicero. Agere

enim sortius iam O audentius uolos illud ai te pra dixero, mutari eum temporiam formas O' genera dicendi. Sicut Catoni seni compara tus C. Graechus,plenior uberior :m Grac cho politior Ornatior Crassus sic utraq; d pinsitor urbanior oe altior, Cicero: Ciceo ne mitior Coruinus O dulcior, O in uerbis

magis elaboratus. Nec quaero quis diserti omin. Hoc interim probase contentus sum, non

858쪽

DE ORATOR. DIA L.

esse unum eloquentia uultum, sedis illis quos quos uocatis antiquos luresDecies depraebendi: necflatim deterim se quod diuersum estiuitio autem malignitatis humana uetera semo per in laude, praesentia in fatadio esse. Nam non dubitamus inuentos qui pro Catone Aρα pium Caecum magis mirarentur. Satis conitatnee Ciceroni quide obire latores defuisse,qui. bus inflatuqet tumens, nec satis pressu , supra modum exultans γ superfluensqparum ano liqum uideretur. Legita utique Calui Bruti,ad Ciceronem mi solas,ex quibuη facile ejs deprabendere, Caluum quιdem Cιc

roni uisum exanguem,ac tritum, Brutum a

tem otiosum atq; disiunctum: Rursumit Ciceronem a Caluo quidem male audiuisie tanquam solutum oe enervems a Bruto autem,ut ipsim uerbis utar, taquam fractum atque elumbem. Ss me interroges,omnes mihi uideri uerum dis xisse. Sed mox ad singulos uenia, nec m1bi cum uniuersis negotium es. Nam quatenus antiquo

- rum admiratores hunc uelat terminum antia

quitatis conItituereselent, quem usis ad Cassium Seuerum faciunt, quem primum affirmas sexisse ab ista uetere, atq; dicendi uia directa, non infirmitate ingenii, nec inscitia literarum transtat sim ad id dicendi genus contendosed iudicio oe intellectu. Vidit nans, ut paulo anta dicebam, conditionem temporum G diuer

tales

859쪽

86o P. CORNELO TACITI rater autorum, formam quoque ac Deciem orationis remutandam. Facile perferebat prior se populus,ut imperitus rudis, imperitissima, rum orationum spatia: atque idipsum lauda, bat, si dicendo quis diem eximeret. Ita uero Iouga principiorum praeparatio, oe narratio, nis alte repetita series, multarum diuisionum OHentatio, miste argumentorum g

nera, quicquid aliud aridistimis Hermagora , Apollodori libris praecipitur, in honore erat: si quis odoratu philosophiam,atq; ex

ea locum aliquem orationisua inserere in coe- iam laudibus ferebatur. Nec mirum.erat enim

hae noua γ incognita: ipsorum quos oraoiorum paucissimi praecepta, oe rhetorum aut philosophorum placita cognouerant. At herocule peruulgatis tam omnibu , cum uix in cortina quisquam Utiliat, qui elementis sudiorum si non instructu , at certe imbutus sit, uis exquisitis eloquentia itineribus opus est,per qua orator fatadium aurium effugiat, utique apud eos iudices,qui ui et potestate non iure legibus cognoscunt, oe nec accipiunt tempora , sed constituunt, nec expectandum habent oratorem dum illi libeat de ipse uτο- tio dicere, sed saepe ultro admonent, atque aliis transgredientem reuocant, oe fetanare se te- santur. Quis nunc ferat oratorem, de infirmiotate ualetudinis sua praefantem ' qualia sunt

860쪽

fere principia Coruini. Quis quinque tu veris rem libros expectauerit ' Quis de exceptioneo formula perpetietur ilia immensa uolumina, qua pro Μ. Tullio, aut A. Caecinna legia cis Praecurrit hoc tempore iudex dicentem, O nis aut cursu orgumentorum, aut colore sententiarum, aut nitore γ cultu descriptis- numinuitatus oe corruptus es, auer atur diacentem. Vulgus quos assiHeutium luens et uagus auditor assuevit iam exigere laetitiam O pulchritudinem orationis, nec magis presfert in iudiciis tristim O impexam antiquitastem, quum si quis in Icena Roscis,aut Turpios

nisaut Ambivis exprimere gestas uelit. Iam uero iuuenes, oe ipsastadiorum inc de positi, qui profectus sui causa oratores sectantur, non flum audire, sid etiam referre domum aliquid illustre in dunum memoria uolunt . Tradunt vinuicem, ac spe in colonias ac prouincias Drusseribunt, siue in suis aliquis arguta breuisententia emisit, siue locus exquisito poeti

eo cultu enituit. exereetur enim iam ab oratore

etiam poeticus decor, non Aecis aut Pacuuis ueterno inquinatus, Jdex Horat , O virgilii, O Lucum sacraris prolatus. Horis igitur auoriιus re iudiciis obtemperans nos rurn or torum aetas pulchrior oe ornatior extitis. Nesideὸ minus sicaces sunt orationes nosra, q*ia ad aui es iudicantium cum uoluptate perue