장음표시 사용
871쪽
8Ia P. CORNELII TACITI nec cuiquam stilo minister accommodatus. Horum fabulis oe erroribus teneri flatim O' rudes animi imbuuntur. Nec qui quam ira tota domo pensi habet, quid coram in antei domis no aut dicat, aut faciat: quando etiam ipsi parentes nec probitati neque modiatiae paruulos
Uuefaciunt, sed lasciuia oe libertati: per qua
paulatim impudentia irrepit sius' contem, ptM. Ideo uerὰ propria oe peculiaria huius urbis uitia pene tu utero matris concipi mιbi uidentur, biItrionalis fauor, gladiatorum equorum, studia. Quibus occupatus in obsese Iis3 animvi quantulum loci bonis artibus relino
quit ' quotum quens inueneris qui domi quicquam aliud loquatur es quos alios adulescentulorum sermones excipimu , si quando aurit ria intrauimus f Nec praeceptores quidem ullas crebriores cum auditoribus Fui fabulas ba, heut' Colligunt enim discipulos non seueritate disciplina, nec ingenis experimento , sed ambitione salutantium, sed illecebris adulationis. Transeo prima discentium elementa, in quibus ipsis parum elaboratur. Nec in aut oribus cognoscendis, nec in euoluenda antiquitas te, nec Ma notitiam uel rerum, uel hominum, uel temporum satis opera insumitur. Sed expectantur quos rhetoras uocant, quorum professio quando primum in hanc urbem introducta sit, quums nullam apud maiores nostros autor A tatem,
872쪽
tatem habuit,flatim de curiis. Referam necesse est animum ad eam disciplinam, qua usos esse
eos oratores accepimus, quorum infinitus labor oe quotidiana meditatio, γ in omni gesnere studiorum exercitationes ipsorum etiam continentur libris. Notus es uobis utis Ciceronis liber qui Brutus inscribitur, in cuius extres ma parte uam prior commemorationem ueterum oratorum habet) sua initia, Hos gradus, sua eloquentiae uelut quandam educationem refert. Se apud Q. Mutium ius ciuile didicisse, apud Philonem Academicum , apud Diodos rum Stoicum Omnis philosophiae partes penitus hausisse: neque bis do Claribus contentum, quorum ei copia in urbe contigerat, Achaiam quosque oe Asiam peragrasse, ut omnem omnium artium uarietatem comple teretur. Itaque beriscule in libris Ciceronis depraebendere licet, non Geometria, non Musica,non Grammaticae,non
denis ultius ingenua artis scientiam ei defuisse. Ille dialectica subtilitatem, ille moralis partis utilitatem, ille rerum motus ea vis cognouit. Ita enim es, optimi uiri, ita, ex multa eruditione, ex pluribus artibus, ex omnium rerum scientia, exundat exuberat illa admirabis lis eloquentia. Nes oratoris ui infacultas, si, cui caterarum rerum,anxumis breuibuι terminis cluditur : βed is est orator, qui de Omniquaitione pultare, G ornate,stad persi
873쪽
87 ' CORNELII TACITIdendum apte dicere, pro dignitate rerum, ad xtilitatem temporum, cum uoluptate audie rium possit. Hae sibi illi ueteres persuadebant. Ad hae efficienda intelligebant opus 6ye, non Me rhetorum scholis declamatent, nec ut siclis,
nec Milo modo adueritatem accedentibus controuersis linguam modo γ' uocem exercerent,
sed ut his artibus tectus implerent in quibus de bonis ac malis, de honeΠo ae turpi, de tuo sto intuitio disputatur. Hac enim est ora toris subiecta ad dicendum materia. Nam in iudiciis fere de aequitate , in deliberationibus de honeHate dicimus, ita ut pie unque hec ipsa inuicem mi sic eantur. De quibuου copiost Maorie π ornate nemo dicere potes, nisi ciui cognouit naturam hamanam , uim uirtutum prauitatemque uitiorum, intellectum eo, rum, quae nec in vis tutibus neque in vitus numerantur. Ex his sontibus etiam illa pro- suunt, ut sacilius iram iudicis uel inΠ et uelle itat , qui si quid ira promptius, misi rationem impellat, qui scit quid sit misericor,
dia, O quibus animi motibus concitetur. In his artibus exercitationibusque uersatus orator , siue apud iustRAs siue apud cupidos, siue repud inuidentes', siue ahud trillas, siue apud timentes dicendum habuerit , tenuit habe,
nas auimorum : prout cuiusque natura po-
sutabit , adlabebit manum, temperabit
874쪽
D E ORATOR. D I A L. 87s orationem, parato omui in frumento, G ad Omnem' usum reposito. Sunt apud quos ad
striectum collectum, singula satim a gumenta concludens dicendi gerim plus fidei
meretur. Apud hos dedisse operam dialectica proficiet. Alios fusa, in aequalis, lex omnibus ducta sermonibus oratio, magis dele Liat. Ad hos permovedas mutuabimur aliquid a Peripateticis: hi aptos oe in omnem di putationem paratos iam loco dabunt, Acad mici pugnacitatem, Plato altitudinem, Xenas phon iucuditutem : ne Epicuri quidem Ne-ι rodori honesJas quasdam exclamationes asAmere. LI ses, prout resposcit, uti,alienum erit oratori. Neq; enim sapientem informamus,nes Stoicorum riuitate sed eum qui no quasda artes audire , sed omnes uberaliter debet. Ideo j iuris eluilis scientiam uetcres oratores com- praebendebat, grammatica, musica, geometria imbuebantur. Incidunt enim causae prurima quidem ae pene omnes , quibus iuris no titia desideratur: pleraque autem in quibus hae qaos scientia requiruntur. Nec quisquam res
siondeat: susscit ut ad tempus simplex quid,
iam in informe doceam s. Primum enim aliter utimur propriis, aliter commodat Milo Mestulere se manifesu est, possideat q*is qua pro
fert, an mutuetur. Deinde ipsa multarum arrium scientia etiam aliud agentes nos ornat,
875쪽
87s P. CORNELII TACITI atq; ubi minime credas, eminet γ excellit. Idi, non doctu, modo γ prudens auditor, sed etia populus intelligit:ac statim ita laude prossequiιur, ut legitime puduisse, ut per omnes
eloquentia numeros se, ut denis oratore etiafateatur. quem non posse aliter exsere,uec ex titisse utiquam confirmo,nisi eum qui tanquam tu aciem omnibus armis iuHructus si in forum omnibus artibus armatus exierit. Quod adeis negligitur ab horum temporum disertis, ut in aetionibus eorum fax quoque quotidiani siermonis Iorda ac pudenda uitia depraebendatur, ut ignorent leges, non teneant S. C. i- eluitastis ultro derideaut:sapientiae uer. sudium σpraecepta prudentium penitus reformident: in
paucissimos sensu angustas sententias δε-
trudant eloquentiam, vellit vulsam regno utque olim omnii; artium domina pulcheis imo comitatu pectora implebat nunc circuncisa σamputata sine apparatu ne honore,pene diaxerim sue ingenuitate, quasi uua exsordidisii mis artificijs discatur. Ego hane primam σpraecipuam causam arbitror,cur tatum ab eisquentia antiquorum oratorum recesserimus. Si
testes desiderantur, quos totiores nominabo quam apud Graecos Demouenenem' quempudiosissimum Platonis auditorem fuisse memoria proditum est. Et Cicero bis ut opinor uerbis, quicquid in eloquentia essecerit,id 1e nourbeιον
876쪽
DE ORATOR. DIAL. 8 rrhetorum, sed Academiae spatio consecutum. Sunt alia Musae magua graues,1uM a us-bis aperiri aequum ejs, quoniam quide ego iam meum munus expleui, quod in consuetudinees satis multos usen . qui si forte hoc audiret,
certum habeo dicturos, me dum iuris philosophia scientiam, tanquam oratori necessaria laudo, ineptiis meis placui D. E t Maternus, Mibi quidem, inquit, susceptum a te munus adeo peregisse nodum uideris, ut inchoasse tantum , uelut uestigia ac liniamenta quasdam ostendisse uidearis. Nam quibus inHrui ueteres oratores soliti sint, dixisti, Histerentias nos a desidia oe instentia aduersus acerrima. facundiwma eorum sudia demonstrasti. Catera experiis, ut quemadmodum ex te didici quid aut illi scirent, aut nos nesciamus,ita boequos cognoscam, quibus exercitationibus iuuenes iam.forum ingressi confirmare oe alere in leuia siua soliti sint. nes enim arte oe sciens' tia,sed longe magis facultate eloquetiam constineri nee tu puto abnues, σ bi significare uultu uidentur. Deinde cum Aper γ Secundus
idem annsissent, M sala quasi rursus incis
pieus: Quoniam initia π semina ueteris eloquentia satis demonstrasse uideor, docedo quia buε artibus antiqui oratores inatui erudiriet, solitisiui, tersequar nunc exercitationem eo rum: quanquam VH arιibus inest exercitatio,
877쪽
8 a m CORNELII TACITI nec qui quam percipere tot recoditas aut tam uarias res potest,msi ut scientia meditatio, meditationi faculta , acultati uis eloquetia accedat. Per qua colligitur eande esse rationem,
percipieri qua proferas, m prosti edi qua perceperis. Sed si cui obscuriora haec uidentur, issscientiam ab exercitatione separat , id certe concedet, inΠructum plenum his artibus
animum longe paratum ad eas exercitationes uenturum, qua propria circa oratoriam uidens tur. Ergo apud maiores noLDos iuuenis ille, qui foro O' eloquesta parabatur, imbutus iam
domestica disciplina, refertus honestis sudiis,
deducebatur a patre, uel a propinquis, ad eum oratorem,qui principem lacum in ciuitate tonebat. Hunc siecitari, bue prosequi,huius omni bi diectionibus interesse, uis sic dixerim, pugnare in ρε alio discere. Magum ex hoc usus, multum constantia, plurimum iudicii iuueni, biosatim contingebat,in media lucesudenti-lim atq; inter ipsa discrimina, ubi nemo impu, ne sulte aliqui aut contrarie dicit, quod iudex respuat, aduersarius exprobret, ipsi deni paduocati aspernetur. Igitur uerasatim
incorrupta eloquentia imbuebantur: edi quanquam unum sequerentur, tamen Omnes
eiusdem aetatis patronos in plurimis causis iudiciis cognoscebant. babebanis ipsius populi diuersisimarum aurium copiam, ex qua
878쪽
DE ORATOR. DIA L. Iro facile depraesendebatur quid in quos uelprobaretur uel displiceret. Ita nec praeceptor deo erat optimus quidem electissimus, qui Doctem eloquentia non ima nem praeliaret: nec aduersaris in aemuli serro non sudibus dimicantes :sed auditorium semper plenum,semper nouum ex inuidis G fauentibu3, ut nee bene diecta disimularetur. Scitu enim ma ram illam duraturam eloquentia famam non minu .m diuersi subselzqs parari quam suis, quiuimmo contiantius surgere ibi,fidelius corroborari. Atque hercule siub eiusmodi praeceptionibus iuuenis ille de quo loquimur, oratorum discipulus,fori auditor,sectator iudicior M, eruditus G a Gadius alienis experimentis, cui quotidie audientι notae leges, non noui iudicum uultus, frequens in oculis conssetudo concio, num,saepe coTrita populi aures , e aecusationem susceperat, siue defensionem , tu satim
unicuique causae par orat. Nonodecimo aetatis anno L. Crassus C. Carbone, uno'vigesimo Caesir Dolabellam , altero γ xx. Asinites Pollio Catonem, non multo aetate anteeedeus Calum Vatiniumris orationibus insecut uni, quas hodieque eum admiratione legimus. Aenune adesescentuli noLiri deducunt ιδ in se nassbolasicorum, qui rhetores uocantur quos paulo ante Ciceronis tempora extitisse, nee pla
879쪽
88o P. CORNELII TACITI quod Marco Crasio oe Domitis censeribus cludere ut ait Cicero ludum impudentiae iugi sunt. Sed ut dicere intatueram deducimur iuscholas quibus non facile dixerim utrumne locus ipse, an condisicipuli, an genus studiorum plus mali ingenijs asserant. Nam in loco nihil reuerentia, sed in quem nemo nisi imperitusaque intrat. In condiscipulis nihil profectus, esim pueri inter pueror, 'adolescetuli in adolescentulos pari securitate dicaut audiantur. Ipse uero exercitationes metua ex parte contraria. Nempe enim duo genera materias
rum apud rhetora. tractantur,suasoria oe cootrouersia robustoribus assignatur, quales perfidia, quam incredibiliter composita. sequiatur aute ut materia abhorrenti a veritate doclamatio quos adhibeatur. Sic sit ut tyranni, cidarum praemia, aut uitiatarum elemones, aut pestilentiae remedia, aut inciata matrum, aut quicquid inschola quotidie agitur in foro uel raro uel nunquam ventibus uerbis perses quantur, cum ad ueros iudices uentum es rem coxitare, nihil humile, nihil abiectum eloqui poterat. Magna eloquentia sicut flamma materia alitur, ra motibus excitatur urendo clarescit. Eadem ratio in nostra quos ciuitate antiquorum eloquentiam peruexit. Namborum quos temtorum oratores ea consecuti
sunt, qua composita dr quieta oe beata Rem imbui
880쪽
DE ORATOR. DIA L. fgi nibu vi erat, tamen ista perturbatione ac licentia pleras sibi Uequi utilebantumcum misis omitibus oe moderatore uno caretιbus tatum 'μjs oratorsaperet,quantum erranti pop*lo persuaderi poterat. Hinc leges assidua, populare nomen, hine conciones migrantium,. ac pene pexnoctantium in rostiis, hinc accusationes potentium reorum, Uignata etiam domibus inimicitiae,bine procerum Ορ assidua senatus aduersus plebem certamina. quα sng la et si disyrahebant Rempublicam, exercebaut tamen illorum temporum et quentiam, magis cumulare praemiis uidebantur. Quia quausto q-isque plus dicendo poterat, tanto facilius bouores assequebatur, tanto magis tu ipsis honoribus cosiegas suos anteibat, tanto plus apud principes gratiae, plus autoritatis apud patres, plus notitiae ac nominis apud plebem probabat. Hi clientelis etiam exterarum nationum redundabant. bos ituri in prouincias magistratus reuerebantur,hos reuersuri colebant. Hi et pratura consulatui uacare ultro uideban
tur, hi ne priuati quidem sine potetiate erant, cum populum senatum consilio oe autoritate rexerent. quinimo sibi ipsi persuaserat, neminem sine eloquenita aut in qui posse ira
ciuitate, aut tueri conspicuum eminentem locum nec mirum, cum etia inuiti ad populum