P. Cornelii Taciti ... Ab excessu Augusti annalium libri sedecim

891쪽

8 2 IVLO AGRICOL. VITA nesse niter ad uoluptates G commeatus, tiatulum tribunatm C inscitiam retulit : sed no, fere prouinciam, nosci exercitui, discere apes ritu equi optranos hil appetere iactationem,

nihil ob formidini recusare simuls auxius ininteius agere. Non jane alias exercitatior masgos in ambiguo Britannia fuit. Trucidatiteraui,incensa colonia, intercepti exer cit s. T de salute, mox de uictoria certauere. Qua cura

cta etsi consiliis ductus alterius agebantur,ac summa rerum oe recuperatae prouincia gloria in ducem cessit,artem crusum et simulos a Ldidere iuueni intrauits animum' militaris gloria cupido,ingrata temporibus, quibus, fra

erga em uentes interpretatio, nec minus peria culsi ex magna fama, quam ex mala. Hinc ad

eapsendos magisratus in urbe digressus, Domitiani Decidiaual lendidis natalibus ortamsbi iunxit. Idq; matrimonisi ad maiora urteti,

decus ac robur fuit. Vixerunis mira cocordia, per mutuam charitatem, O inuicem se antes

ponendo, nisi quod in bona uxore tanto maior laus,quanto in mala plin culpa es. Sors quasura prouinciam Asiam,proconsulem Saluium Titianum dedit, quorum neutro corruptus est: quanqua et prouincia diues ac parata peccantibus, cr proconsul in omnem auiditatem proonus, quantalibet facilitate redempturm set mutuam dissimulationem mali. Auctin es ibi

892쪽

flia in se dium et solatium simul. nam filium

ante sublatum, breui amisit. Μοx inter qua suram, ac tribunatum plebis, atq; etiam ipsum tribunatus annum quiete otio transit gnarus siub Nerone temporum , quibus inertia projapientia fuit. Idem praeturae tenor, et siletium. Nec enim iurisdictio obuenerat. Ludos, inania honoris, modo rationis atque abundantia

duxit, uti longe a luxuria , ita fama propior. Tum elecIus a Galba ad dona templorum recognoscenda, diligentissima conquisitione fecit. ne cuius alterius sacrιlegium Respub. quam Nero iis siensisset. seques annus graui uulnere an mum domum, eius amisit. Nam elasiis Oth niana licenter uaga dum in Templo, Liguria pars es, bostiliter populatur, matrem Agricosia in praediis suis interfecit: praedias ipsa,

magnam patrimonis partem diripuit, qua caussa cadis fuerat. Igitur adsolennia pietatis proinfectus Agricola, nuntio assectati a Vestasiano imperi' deprahensus, ac statim in partes transegressus es. Initia principatus ac statum urbis

Mutianus regebat admodum iuuene Domitiano, ex paterna fortuna latum licentiam usurpate. Is missum ad delectus agendos uricolam, integreque a renue uersatum uicesima legioni tarde adjacramentum trangressa pra-

posuit, ubi decessor seditiose agere nairabatur: q*ippe legatis quoque consularibuι nimia ae, formi

893쪽

89 IVEII AGRICOL. VITA formidolosa erat. Nec legatus praetorius ad cohibendum potens,incertum suo au militum ingenio:ita successorsimul γ ultor clicius, rarissima moderatione maluit uideri in empe bonos quam fecisse. Praeerat tunc Britanniae Ueri lius Volaum placidius quam feroci prou incia dignum se Temperauit Agricola uim suam, ardoremque compesuit, ne incresceret, periotus obsequi, eruditissique utilia honestis misi re. Brevi deinde Britannia consularem Petialium Cerealem accepit. Habuerut uirtutes pastium exemplorum. Sed primo Cerealis, modo labores discrimina, mox gloriam coma municabat te parti exercitus in experimenatum, aliquando maioribus copiis ex eventu praefecit. Nec Agricola unquam in suam famam geriis exultauit, ad autorem γ' ducem, ut miniHer,fortunam referebat: ita uirtute in , obsequendo, uerecundia in praedicando, extra

inuidiam,nec extra gloriam erat. Reuertentem

ab legatione legionis diuus Vessasianus inter patrscios asciuit, ac deinde prouincia A quio

tanta prvosuit splendida in primis dignitatis

adminiHratione, ae De consulatus cui deI7inarat. Credunt plerique militaribus ingeniis subtilitatem dee se, quia GH, ensis iurisdictio

secura' obtusior, ac plura manu agens calli ditatem fori non exerceat. Agricola naturali

prudentia quamuis inter togatos facile iustes

894쪽

AUTORE TACITO. s sagebat. Iam uero tempora curarum remissionums diuisa, ubi conuentus ac iudicia posicerent,grauis, intelitu , peuerus, sapim miseria

cors ubi secto satisfactu nulla ultra totesatis

persua,ti sitiam O arrogantiam, auariatiam exuerat: nec illi, quod est rarissimum,aut Iacilitas autoritatem, aut seueritas amorem dι minuit. integritatem viis absinenιia in tanto uiro referre iniuria uirtutum fuerit. Ne fama

quidem cui etiam saepe boni indulget, Uentanodiam uirtute, aut per artem quouit procul ab aemulatione aduersim colleg.ιε, procul a conten, tione aduersus procuratores, vincere inglos rium, oe atterisordidum arbitrabatur. Minus triennium in ea legatione deletus, ac datim ad spem Consulatus reuocatula est , comitante opinione Britanulam ei prouinciam dat s. nullis in

hoc suis fer motu bm , sed quia par uidebatur. baud semper errat fama, aliquando γ eligit. Consul, egregia tum 1'eisiliam iuueni mihi de Dondit,ac post consulatum collocauit,etsatim Britannia praeposituου es,adierito potificatus sis cerdotio. Britannia situm populosq; multis scriptoribκs memoratos, no in coparatione eura ingenii ue resera seed quia tum prim m perdomita es: itaqi qua priores nondum comperta Disquentia percoluere,rersi de tradentur. Britanuia insularum, quas Romana notitia coplectitur, maxima patio ac coelo in orietem Germanis,

895쪽

896 IVLII AGRICOL VITAnia n occidentem Hispania obtenditur: Gallis in meridiem etiam in1 uitur. Septentrionalia

eius, nullis contra terris, uasio atq; aperto mas rapulsantur. Formam totius Britannia Liuius ueterum, Fabius Runticus recentium, eloque

tissimi autores, oblonga scutula, uel bipenniasiimulauere. et es ea facies citra Caledoniam, unde in uniuersu ama est tra resa. sed immensum oe enormespatium procurrentium

extremo tam litore terrarum uelut in cuneum tenuatur. Hanc oram nouisimi maris tunc primum Romana classis circumvecta,insulam esse Britanniam affirmauit,aesimul incognitas ad id tempus insulas, quas Orcadas uocat ,inuenit,

domuitq;.dilpecta est T le, quam hactenus nix, ems abdebat. Sed mare pigrum

graue remigantibus perhibent. Ne uentis qui. dem proinde attolli , credo quod rariores terra montesque, causa ac materia tempes latum, profunda moles continui maris, tardius impetititur. Naturam Oceani atq; aestu nes quarere huius operis es, ac multi retulere. Vuum addiderim, nusqua latius dominari mare , multum suminum huc atq; illuc ferre, nec litore tenus accrescere aut resorberi,sed influere penit' ais ambire , etiam iugis atq; montibus insieri uelut insuo. Caeterὐm Britannia qui mortales initio coluerint,indigena an adue Ii, ut inter Barbaros,parum copertum. Habitus corporum uarii:

896쪽

atque ex eo argumenta. nanque rutila Caledoniam habitantium coma, magnι artuo, Germanicam originem Ueueriant. Silurum colorati

uultus, torti pleruus crines, posita con tra Hispaniam, Iberos ueteres traiecisse. ea psedes occupasse fidem faciunt. Proximi Gallis, in similes sunt di seu duraute originis uiseu proscurrentibus in diuersa terris,positio coeli corpo oribus habitum dedit. In uiuuersum tamen ἀλ- manti, Gallos uicinum solum occupasse, credibile est. Eorum secra depraebendas superjititionum tersuasione. Sermo haud multum diuersus. In deposcendis periculis eadem audacia, oe ubi aduenere, in detrectandis eadem formido. Plus tamen erociae Britanni praeferunt, ut quos nouo dum longa pax emollierat. Nam Gallos quoque in bessis soruse accepimus. 54ox segmtia cum otio intrauit, amisia uirtute pariter ac liberotate. quod Britannorum olim uictis euenit, ea teri manent quales Galli fuerunt. In pedite ros bur, quadam nationes curru prisantur. HqneHior auriga, clientes propugnant. Olim regi- bus parebat, nune per principes factionibuου crfuriis trahuntur. Nec aliud aduersus uati disiiama gerates pro nobis utilius, quam quo diu commune non consulunt. Rarus duabus tribi s c uitatib s, ad propulsandum comune periculum conuenim : ita dum singuli pugnant , uniuersi' uincuntur. Coelum crebris bγmbribus ac nebu-

897쪽

848 IVLII AGRICOL. VITAb, foedum asserita uorum abest. Diorumθaotia ultra nostri orbis mensuram, nox Hasra, extrema Britannia parte breuis, ut memat initium lucis exiguo disicrimine internosia3. Quod si nubes non siciant, sici per noctem Solis fulgorem, nec occidere oe exurgo e , sed transii e assismant: scilicet extrema in plana terrarum humili umbra non eruunt tenebra/, infas c esum Idera nox eadit.)Solsi prateκ oleam uitem, catera calidioribu3 terris ori ri Deta, attes fugum oecundum. Tarie mite,scunt, ciιὰ proueniunt Eadem : utriusis rei catas, multus humor terrarum, cHi v. Fert Britannia auris argetum oe alia metalla, pretium uictoriae. gignit Oceanus margarita, 'dsubis susca ae liuentia. Quidam artem abesse legentibus arbitratur. Nam in rubro mari uiua aestiorantia siaxis auelli, ni Britannia prout expulsa sint collui. Ego facilius crediderim natura marrearitis deesse, quam nobis auaritiam. Ipsi Bri, tanni delectum, ac tributa, iniuncta imperii munera impigre obeunt, si iniuria absint: has aegre tolerant, tam domiti ut pareant, nondum ut strui. u. Igitur primus omnium Romanorum D. Iulius cum exercitu Britanniam ingressus, quanquam pro*era pugna tei ruerit incolas, ae

litore potitus sit, potes uicieri ossendi' pοRe,ris,no tradidisse. mox bella ciuilia , in rem publicam uersa principum arma,ae longa oblis uio Britania etiam in pace., Consilium id diuus c

iret

898쪽

C. Caesarem de intranda Britannia satis constat, ni uelox ingenio, mobilis poenitentia, oe ingentes aduersus Germaniam conatus siuHria tuissent. Diuta Claudius autor operis, transuesctis legionibus auxili si, et assum to in partem rerum Vespasiano. Quod initium uentura monfortunae fuit, domitae geres, capti r Ves, O mons si tus fatis Vespasianus. Consiularium primu Aulus Plautim praepositus, acsubinde OHorim Scapula, uterque bello egregius: redacta, pauolatim in formam prouinciae proxima pars Britannia. Addita insuper ueteranorum colonia. Quadam ciuitates Cogiduno regi donata. Is adnonbam usq; memoriamsdipimus mansit, uestere ac iam pridem recepta populi R Omani cora suetudine, ut haberet inmumenta seruitutis reges. Mox Didius Gasim parta a prioribus co-tinuit, paucis admodum ea Rellis in ulteriora

promotis, per qua fama aucti Upcis quaereretur. Didium Veranius excepit, is, intra annum extinctus est. Suetonius 'hine Plautinus biennio prosperas res habuit,subacilis nationibu/,firma

iiij praesidiis: quorum fiducia Monam insulam

ut uires rebellibus minis irantem aggresim, ter ga occasioni patefecit. Nanque ahentia legati remoto metis, Britani agitare inter se mala seruitutis, conferre inivi ias, oe interpretando accendere : nihil proficipatientia uisi ut grauiorali a tanqu

899쪽

tanquam ex facili tolerantibus imperentum aeque concordiam subiectis exitiosam : alterius

manus centur.ones Alteriud uim γ contumelias

miscere : nilui tam cupissitati, nihil libidiui eae- ceptum .in praelio fortiorem esse quis obet hune ab ignauis plerunq; imbellibuου eripi domos, abstrahi liberos,iuiungi delectus,taisquam mori tantum tro patria nescientibus : quantum enim transisse militum , si sese Britanni numerent' siu Germania3 excustisse iugum, ' sumiane non Oceano defendi: ibi patriam, coniuges, parentes: illis auaritiam luxuriam causas belli esse: recessuros ut diuus Iulius recessisset,

modo uirtutes maiorum suorum aemularentur: tneue praelis unius aut alterius euentu paueserent 'lus impetus, maiorem constantiam penes imiseros esse: iam Britannorum etiam deos mi- sereri, qui Romanum ducem absentem, qui relegatum in alia insula exercitum detineret: iam

ipsos, quod difficillimum fuerit, debbe repororo in eiusmodi consi*s periculosius esse depra- hendi, quam audere. His atque talibuου iuuicemi Zinecti, voadica generis regis formina duce, neque enim sexum iu impersis dscernunt , sumpsere uniuersi bellum: ae sparsos per caHella mnities consectati, expugnatu praesidiis , ipsam coloniam

900쪽

A UT ORE TACITO. 812 Ioniam inuassere, ut sedem seruitutis. Nee ullum in barbaris saeuitiae genus omisit ira et vietoria. Quod nisi Paulinus, eo cognito prouincia motu,

propere subuen et , amsi a Britannia foret:

quam unius praelii fortuna, ueteri patientia r situst, tenentibus arma plerasis, quos consiletia deseritionis et proprius ex legato timor agitabat .

Hic cism egregim caetera , arrogauteri in deditos,stut suae quos iniuria ultor, durius consi teret , mistus Petronius Turpibauim tanquam exorabilior, delictis bo Bum nouus, eos por nitentia mitior, compositis prioribus inhil ultra au's, Trebellio Maximo prouinciam tradidit. Trebellius Ruior,'nullis Ceperimentis, comitate quadam curoudo prout , eiam tenuit. Didicere iam barbari quos ignο- fere uitus blandietatibus. Et inter uentus ciuilium armorum praebuit iuriam Huitia excusationem. Sed disicordia laboratum, cum assuetus expeditionibus miles otio laseiviret. Trebellius fuga ac latebris uitata exercitus ira , indeco in. rus ais humilis,precario mox praefuit: ac uelut

pacti, exercitus licentiam, dux salutem. Haec θ-ditio siue santuine fletit. Nec vetam Volanu manentibus adhuc ciuilibus bellis agitauit Briatanulam dsiplina. Eadem inertia erga boHes, similis petulantia eaHrorum : ut si quod innocens volatius, oe nullis delictis inuisus chart talem parauerat loco autoritatis. Sed ubi cum